Katalog

Sağnak 1 MAYIS 2024 ÇARŞAMBA 6 HABER Türkiye’de işçi hakları (1) Çalışma süresi 8 saatle sınırlandırılacak. Çalışamaz duruma düşen işçilere ikramiye Kadın işçilere doğumdan önce ve sonra 8 verilecek. Asgari ücret, işçi temsilcilerinin SINAN MEYDAN Sen kendini hafta ve her ay 3 gün ücretli izin verilecek. de katılacağı belediye meclislerinde ne sanırsın? İşyerlerinde emzikhaneler açılacak. Tüm belirlenecek. Bazı işkollarında çalışan işçilere Tarihten ollar kapanarak düşünceler işçilere haftada 1 gün dinlenme, yılda 1 ay kaza, yaşlılık ve yaşam sigortası yapılacak. 1 Günümüze engellenir mi sanırsın? ücretli izin, evlendiklerinde 8 gün evlilik izni Mayıs “İşçi Bayramı” olarak kutlanacak. Y Barikatlar kurularak adalet talebi yok edilir mi sanırsın? verilecek. Hastalanan işçilerin 3 ay boyunca (1923, İzmir İktisat Kongresi’nde işçiler için TOMA’lar işçi sınıfını sindirir mi ücretleri tam ödenecek. alınan kararlardan bazıları) sanırsın? Meydanlar halka kapatılabilir mi sanırsın? ugün 1 Mayıs… İşçi Bayramı… Halkın olanı halka Bu nedenle bu hafta ve gelecek yasaklayabileceğini mi sanırsın? Bhafta Türkiye’de emeğin İşçi sınıfının 47 yıl önce bugün tarihinden, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Taksim’de katledilen emekçileri işçi haklarından söz edeceğim. anmaktan, Kazancı Yokuşu’nda boğularak ve ezilerek can Osmanlı’dan Cumhuriyete veren işçilere saygı duruşunda kalan işçi varlığı bulunmaktan vazgeçeceğini mi Osmanlı Devleti’nde sanayinin sanırsın? kısmen yoğunlaştığı Batı Anadolu’da 10 1 Mayıs ile özdeşleşen bir ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerini meydanı Anayasa Mahkemesi’nin Cibali Reji fabrikasında paravanla Samsun Reji fabrikasında kapsayan 1915 sanayi sayımına açık kararına karşın ayrılan erkek-kadın iİşçiler. tütün işçileri. göre toplam 264 sanayi işletmesinde kapatabileceğini mi sanırsın? 14 bin 060 işçi çalışmaktaydı. (1) Her konuda hak ihlalinde sanayi sayımlarına göre en çok işçinin edilmesi, işçilerin konut edinmek için aylık ücret tutarında ikramiye verilmesi Kurtuluş Savaşı sırasında, -İstanbul, bulunmaya hakkın olduğunu mu kuracakları konut kooperatiflerine çalıştığı dokuma sanayide ortalama işçi gibi istekler de dile getirildi. (12) İzmir, Adana, Bursa gibi sanayinin sanırsın? kredi sağlanması, işçilerin veya aile gündelikleri 1913’te 6.1 kuruş, 1915’te Osmanlı Devleti’nde 1908 sonrasında yoğunlaştığı kentlerin dışında- bireylerinin ölümü durumunda cenaze Anayasada yazan toplantı ve 6.8 kuruştu. Dokuma sanayide işçi zaman zaman kadın işçiler de greve Anadolu’daki tüm sanayi işletmelerini gösteri yürüyüşünün demokratik giderlerinin karşılanması gibi hizmetler gündeliği 4 kuruşa kadar düşmüştü. (8) gitti. Örneğin Bursa ve Bilecik’te kadın kapsayan 1921 sanayi sayımına verecekti.) (15) 1921 tarihli bu yasa, bir hak olduğuna ilişkin hükmü yok Osmanlı Devleti’nde I. Dünya Savaşı ipek işçileri ile Kavala ve Drama’daki göre 33 bin 058 işyerinde 76 bin zamanına göre oldukça ileri düzeyde edebileceğini mi sanırsın? sırasında 1915’te, çalışanların yüzde kadın tütün işçileri çeşitli grevler yaptı. sosyal haklar getiriyordu. (16) 216 işçi çalışmaktaydı. (2) İşletme HHH 55.5’inin kadın, yüzde 14.3’ünün çocuk Grevci kadınlar, ücretlerinin günlük başına 2-3 işçi düşüyordu. (3) Değişik Kodamanlar patlayıncaya, işçilerden oluştuğu pamuk sanayisinde, 18 kuruşa yükseltilmesini, çalışma İzmir İktisat Kongresi’nde kaynaklardan elde edilen verilere göre tıksırıncaya, çatlayıncaya kadar erkek işçilere günde 10-13 kuruş, kadın sürelerinin yazın 9, kışın 8 saate 1923’te Cumhuriyet ilan edilirken yerken işçiler sonsuza kadar işçilere 4-6 kuruş, çocuk işçilere ise indirilmesini, işyerlerinde havalandırma İşçi Hakları Türkiye’de en az 111 bin 950, en çok 2-4 kuruş arasında ücret ödeniyordu. seyredecek mi sanırsın? sistemi kurulmasını ve içme suyu 1923’te İzmir İktisat Kongresi’nde 144 bin 400 işçi vardı. (4) Ülkedeki Sigara kâğıdı üretiminde çalışan Vatandaşların bunca yağmaya bulundurulmasını istedi. (13) işçilerin temel hakları ve sosyal erkek işçilerin gündeliği ortalama 10- sanayi işçilerinin sayısı çok azdı. sessiz kalacağını mı sanırsın? Türkiye’de işçiler, Kurtuluş Savaşı güvenceleri konusunda 34 karar 15 kuruş, kadın ve çocuk işçilerin 1923’te Türkiye’de sadece 20-30 bin Para pul edilip kamunun birikimleri sırasında ve Cumhuriyetin ilk yıllarında alındı. Buna göre çalışma süresi 8 2-6 kuruş; sabun üretiminde çalışan civarında sanayi işçisi vardı. (5) yerli ve yabancı sermaye sınıfına, da grevlere devam ettiler. İşçiler, saatle sınırlandırılacak. 8 saatten fazla erkek işçilerin gündeliği ortalama 12- yandaşa ve tarikatlara peşkeş çalıştırılan işçiye 4 saat için bir tam günlük iş süresinin 8 saate indirilmesini, 15 kuruş, kadın işçilerin ise 2-6 kuruş Osmanlı’da işçi hakları çekildiğinde yurtseverlerin susacağını gündelik ücret, gece çalışan işçiye 8 hafta dinlencesi hakkının tanınmasını, arasında değişiyordu. Günde 2 kuruşa mı sanırsın? saat karşılığı olarak iki kat ücret, maden Osmanlı Devleti’nde 1870- resmi tatillerde ve gece işlerinde çalıştırılan çocuk işçiler, tütün bakım ve ocaklarında 6 saat çalışmaya bir tam Ekmeği alnının teriyle, bileğinin 1877 yılları arasında yayımlanan ve çalışanlara iki kat ücret ödenmesini, işleme evlerinde meslek hastalıklarına ücret ödenecek. Maden ocaklarında ve aklının gücüyle kazananların, Hanefi fıkhını esas alan 16 kitaplık fazla çalışmanın sınırlandırılmasını yakalanmıştı. Çok az bir ücretle çok 18 yaşından küçük çocuklar ve talana geçit vereceğini mi “Mecelle”de işçi-işveren ilişkileri ve ücretlendirilmesini, yıllık ücretli kötü koşullarda çalıştırılan işçilere kadın işçiler çalıştırılmayacak. Kadın sanırsın? “icare-i âdemi”, yani “insanın kiraya izin ve yılda bir aylık tutarında ancak yardımlaşma derneği kurma izni işçilere doğumdan önce ve sonra Emperyalizme tüm halkın direnişiyle verilmesi” başlığı altında ele alındı. ikramiye verilmesini ve iş güvencesi verilmişti. (9) 8 hafta ve her ay 3 gün ücretli izin kurulan bu ülkenin dağları, ovaları, Köle-efendi mantığına sahip “Mecelle”, sağlanmasını istediler. (14) Kurtuluş Savaşı sırasında 1920-1921 verilecek. İşyerlerinde emzikhaneler nehirleri, ormanları ranta kurban işçi-işveren ilişkilerini düzenlemekten yılları arasında Müttefik Devletlerin açılacak. 250 işçi çalıştıran işletmeler, edildiğinde yurttaşların seyredeceğini uzaktı. Osmanlı’da çalışma ilişkilerini toplumbilimcileri ve çeşitli kurumların Cumhuriyete doğru işçi hakları dispanser, maden ocakları ve büyük mi sanırsın? düzenleyen ilk kanunlar 1867 tarihli sorumluları, İstanbul’daki fabrikalarda Kurtuluş Savaşı yıllarında TBMM’de işletmeler ise birer hastane, hamam Kendi ülkesinde aynı hizmet için “Dilaver Paşa Nizamnamesi” ve 1869 çalışan işçiler üzerinde “İstanbul Sosyal iki sosyal güvenlik yasası kabul edildi. ve işçiler için sağlıklı evler yapacaklar “milliyet farkı” adı altında daha fazla tarihli “Maadin Nizamnamesi”dir. Anketi” adlı geniş kapsamlı bir çalışma Bunlardan ilki, 28 Nisan 1921 tarihli veya ev kirası zammı verecekler. Tüm para ödetilenleri ahmak mı sanırsın? anketi hazırladı. Anketin sonuçlarını, Bu kanunlarla ilk kez işçilere bazı ve 114 sayılı “Zonguldak ve Ereğli işçilere haftada 1 gün dinlenme, yılda anketi yöneten Amerikalı Prof. Clarence Bu ülkeyi sahipsiz mi sanırsın? sosyal haklar tanındı. Asıl adı “Ereğli Havza-i Fahmiyesinde Mevcut Kömür 1 ay ücretli izin, evlendiklerinde 8 Richard Johnson, 1922’de New HHH Maden-i Hümayun Teamülnamesi” Tozlarının Amele Menafi-i Umumiyesine gün evlilik izni verilecek. Hastalanan York’ta basılan “Constantinople Today” “Ananı da al git” diyerek kovduğun olan “Dilaver Paşa Nizamnamesi” ile Olarak Füruhtuna Dair Yasa”dır. Bu işçilerin 3 ay boyunca ücretleri tam adlı kitabında yayınladı. (10) Anket çiftçiyi gurursuz mu sanırsın? Ereğli kömür madenlerindeki çalışma yasa Zonguldak ve Ereğli kömür ödenecek. Çalışamaz duruma düşen kapsamında ziyaret edilen İstanbul’daki Seçim otobüslerinden çay koşulları düzenlendi. Ereğli’deki 14 köy havzasında üretim artığı olarak çıkan işçilere ise ikramiye verilecek. Şehit 13 fabrikada 2 bin 850 işçinin çalıştığı fırlattığın halkı onursuz mu halkından, 13 ile 50 yaşları arasındaki kömür tozlarının satılarak elde edilen çocuklarından sonra işçi çocukları yatılı ve bunlardan 100 kadarının çocuk sanırsın? sağlıklı erkeklere maden ocaklarında gelirin işçiler yararına kullanılmasını sanat okullarına kabul edilecek. Asgari işçi olduğu belirlenmişti. İşçiler 9 ile Kendini “ekonomist”, ekonomistleri öngörüyordu. İkinci yasa ise 10 çalışma yükümlülüğü getiren bu kanun, ücret, işçi temsilcilerinin de katılacağı 10 saat arasında çalıştırılmaktaydı. İş Eylül 1921 tarihli ve 151 sayılı “Ereğli cahil mi sanırsın? iş güvenliği konusunda hiçbir kural belediye meclislerinde belirlenecek. günü sabah güneş doğarken 6.30 ile Havza-i Fehmiyesi Maden Amelesinin Milyonlarca işsiz varken “Ne işsizliği Bazı işkollarında çalışan işçilere kaza, koymamakla birlikte işçilerin çalışma, 7.30 arasında başlıyor, gün batımıyla Hukukuna Müteallik Yasa”ydı. Bu yasa, yaşlılık ve yaşam sigortası yapılacak.1 ya, utanmadan işsizlik var diyorlar” dinlenme ve tatil zamanları ile ücretler bitiyordu. İşçi aylıkları ortalama 30 ile söz konusu bölgede zorla çalıştırmayı Mayıs “İşçi Bayramı” olarak kutlanacak. dediğinde halkın buna inanacağını mı ve ödeme şekillerini belirliyordu. Ayrıca 50 lira arasında değişiyordu. Ayda 60 ve angaryayı yasaklıyor, çalışma Ameleye “işçi” denilecek. Dernek ve sanırsın? kanun, işletmecilerin işçileri kişisel liradan fazla kazanan işçi sayısı çok süresi, işe alınma yaşı, işçi eğitimi sendika hakkı tanınacak. (17) 1150 odalı Saray için günlük 23.6 işlerinde çalıştırmalarını yasaklıyordu. azdı. Fabrikalardaki şefler ve ustalar ve işçi sağlığı gibi konularda işçiler Kurtuluş Savaşı sonrasında Anadolu milyon lira harcanırken açlıkla Ancak zorla çalıştırma esasını ayda 100 ile 150 lira arasında ücret yararına bazı haklar getiriyordu. Buna ve Rumeli Müdaafa-i Hukuk Grubu adına sınanan emekliye bir kerelik benimseyen ve işçiyi korumaktan çok alıyordu. Kadın ve çocuklar ise 10 lira göre kömür madenlerinde günlük Mustafa Kemal (Atatürk), 8 Nisan 1923’te 5000 lira verince susacaklarını mı üretimi artırmaya yönelik bu kanun, asgari ücretle çalıştırılıyordu. Fabrika çalışma süresi 8 saatle, çalışma yaşı yayımladığı seçim beyannamesinde de sanırsın? içeriği ve uygulaması bakımından binaları çok sağlıksızdı. İşçilerin sosyal sosyal yardım ve genel sağlığa ilişkin 18’le sınırlandırılacaktı. Fazla çalışma Sömürü üzerine kurulu bu kirli yetersizdi. (6) Osmanlı Devleti’nde 19. güvenceleri de yoktu. (11) kurumların düzeltileceğini, bunların için iki kat ücret ödenecek, asgari düzen böyle gelmiş böyle gidecek yüzyılda, sosyal güvenlik konusunda bu sayılarının artırılacağını ve işçileri ücret, devlet-işçi-işveren üçlüsünce mi sanırsın? iki düzenleme dışında, bazı alanlarda Türkiye’de ilk grevler koruyucu kanunların çıkarılacağını belirlenecekti. İşverenler, maden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi çalışanlara belirli güvenceler getiren belirtiyordu. (18) civarında işçilerin topluca yatıp Osmanlı Devleti’nde çok kötü ve Anayasa Mahkemesi kararlarını birtakım yardımlaşma ve emeklilik Çeşitli yasal düzenlemelere rağmen kalkacağı ve barınacağı koğuşlar, koşullarda çalışmak zorunda tanımayan bir iktidar olarak anayasa sandıkları kuruldu. (7) Türkiye’de işçiler 1920’lerde henüz hamam, mescit, okul, hastane ve bırakılan işçiler, II. Meşrutiyet’in yapabileceğini mi sanırsın? temel haklarına kavuşmuş değildi. özgürlük ortamından yararlanarak eczane yaptıracaktı. Madende Bu ülkede adalet meşalesini Düşük işçi ücretleri Türkiye’de işçilerin temel hakları diplomalı doktor bulundurulacak, 1908’de “İlan-ı Hürriyet Grevleri”ni elden ele dolaştırıp hiç Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıl ve konusunda Erken Cumhuriyet kazaya uğrayan işçiler işverenlerce gerçekleştirdi. İzmir tramvay işçileri, söndürmeyecek yüreği tam döneminde önemli adımlar atılacaktı. sonrasındaki bazı yasal düzenlemeler parasız tedavi ettirilecek, kazaya Kavala Tütün Rejisi işçileri, liman bağımsızlık için atan devrimciler Özellikle 1930’lardan itibaren kurulan işçilerin durumunu iyileştirmeye işçileri ve çeşitli demiryolu işçileri uğrayan işçiye ve kaza ölümle yok mu sanırsın? KİT’lerde işçilere oldukça iyi olanaklar yetmedi. Öyle ki, Osmanlı’da 1913 ve sonuçlanmışsa işçi ailesine tazminat gerçekleştirdikleri grevlerde, öncelikle Açlık tehdidiyle terbiye edilmeye sağlanacaktı. 1915 yıllarında işçilerin genel ücret ücretlerinin artırılmasını ve günlük ödenecekti. İşçiler için ihtiyat ve çalışılanların haksızlıklara her zaman ortalamaları günlük 12-14 kuruş ile 14- çalışma süresinin azaltılmasını teavün sandıkları kurulacaktı. Bu Not: Gelecek hafta Türkiye’de Erken boyun eğeceğini mi sanırsın? 16 kuruş arasında değişiyordu. Dokuma istediler. Bu grevler sırasında çok daha sandıklar daha sonra “Amele Birliği” adı Cumhuriyet Döneminde İşçi Hakları. Kendini padişah, laik sanayi başta olmak üzere kadın işçi seyrek olmakla birlikte işyerlerinde altında birleştirilecekti. (Amele Birliği, Dipnotlar ve kaynaklar Cumhuriyetin yurttaşlarını kul mu çalıştıran işletmelerde gündelikler 10 sağlık koşullarının iyileştirilmesi, işçi iş kazaları ve hastalık durumunda sanırsın? cumhuriyet.com.tr’de kuruşun da altındaydı. 1913-1915 sendikalarının tanınması ve yılda bir işçilere ve muhtaç işçi ailelerine yardım İtalyan donanmasının ardından İngiliz gemisi de İzmir’e söküme getirildi Yargıtay’dan ÇHD Menzil şeyhinin oğluna 20 milyon davasında onama liralık lüks otomobil Ya Rgı TaY 3. Ceza Dairesi, eski Çağdaş Aliağa gemi çöplüğü Hukukçular Derneği’ne (ÇHD) üye Mü RİTle Rİne yoksulluk avukatlar hakkında kararını verdi. Terör güzellemesi yapan Menzil örgütü DHKP/C üyesi oldukları iddiasıyla YUSUF KÖRÜKMEZ cemaati üyelerinin “lüks yargılanan eski ÇHD Genel Başkanı hayatları” bir kez daha gündem Selçuk Kozağaçlı’ya, “DHKP/C silahlı urttaşların, çevrecilerin ve oldu. Menzil şeyhi Muhammet terör örgütüne üye olmak” suçundan Ysiyasilerin tüm uyarılarına Saki Elhüseyni’nin oğlu Rağıp verilen 12 yıl hapis cezası düzeltilerek rağmen İzmir “gemi çöplüğü”ne El Hüseyni, geçtiğimiz günlerde onandı. Daire, Ceza Muhakemesi BMW i7 marka lüks otomobilden dönüştürülüyor. Daha önce İtalyan Kanunu’nun, “İstinaf yoluna yalnız sanık inerken görüntülendi. Sosyal donanmasına ait üç denizaltı ve lehine başvurulmuşsa, yeniden verilen medyada yayılan görüntüde, bir dört askeri gemi söküm için İzmir hüküm, önceki hükümle belirlenmiş kişinin menzil şeyhinin oğlunun Aliağa’ya getirilmişti. Gemilerin olan cezadan daha ağır olamaz” kapısını açarken yağmurlu havada radyasyon taşıma riskine karşı hükmünü içeren 283. maddesi uyarınca da kendisine şemsiye tuttuğu tepkiler sürerken bu kez de İngiliz Kozağaçlı hakkındaki cezanın 10 yıl 15 görüldü. Videonun cemaate bağlı Kraliyet Donanması’na ait savaş ay hapis olarak infazına karar verilmesi biri tarafından çekildiği belirlendi. gemisi sökülmek üzere limana gerektiğine hükmetti. Menzil şeyhinin oğlunun piyasa Sanık Barkın Timtik’e aynı suçtan demir attı. değeri 20 milyon TL olduğu verilen 12 yıl hapis cezası da onandı. öğrenilen lüks otomobile binmesine İsveç’in Landskrona kentinde Selçuk Kozağaçlı ile diğer 14 sanık sosyal medya kullanıcıları tepki petrol platformu destek gemisi Aliağa merkezli LEYAL Gemi Geri daha önce yine İngiltere Kraliyet hakkındaki hükümler yönünden gösterdi. X’te yazılan yorumlardan olarak tasarlanan ve ilk olarak MV Dönüşüm tarafından satın alındı. Donanması’na ait HMS Queen ise dosyanın yerel mahkemeye bazıları şöyle: “Halka şükür çektirip Stena Inspector adını alan RFA Portsmouth Limanı’nda bağlı bir Elizabeth ve HMS Ark Royal uçak iadesini kararlaştırdı. Yargılama kendileri zenginliklerine zenginlik Diligence, Falkland Savaşı ve Körfez şekilde bekleyen RFA Diligence’nin, gemileri ile İspanyol donanmasına aşamasında ölmesi nedeniyle davanın katıyorlar”, “O bu dünyada cenneti Savaşı’nda kritik rol oynamıştı. tehlikeli madde envanter raporları ait Principe de Asturias adlı uçak yaşarken şemsiye tutanları cennete düşürülmesine karar verilen Ebru 2015 yılında hizmet dışı bırakılan (IHM) ise kamuoyuyla paylaşılmadı. gemisini söküm için satın almıştı. göndertecek.” l Haber Merkezi Timtik hakkındaki temyiz başvurusu ise RFA Diligence, geri dönüşüm için LEYAL Gemi Geri Dönüşüm l İzmİr reddedildi. l AA