Katalog

20 EYLÜL 2023 ÇARŞAMBA 8 EKONOMİ Prof. Dr. Fatih Özatay’a göre enflasyon yılsonunda yüzde 70’e çıkabilir: Merkez faizde geç kaldı Hükümetten Eski TCMB Başkan Yardımcısı Fatih Özatay: konut ‘dalgası’ Makule dönüş şart Döviz kurunun artık başını v sahibi olmak n Bu krizden çıkış odaklanılmalı. isteyenlere piyango alıp gitmeyeceği beklentisini için sizin bir kurtuluş n 2023’ün geri “E vurdu”, “Hükümetten evi kalıcı biçimde oluşturmadan reçeteniz var mı? kalanında ne tür riskler olmayanlara müjde”. “Kurtuluş reçetesi” görüyorsunuz? kur korumalı mevduattan Barınmanın krize dönüştüğü önermek biraz iddialı Hem 2023 hem de 2024 bugünlerde hükümete yakın (KKM) çıkış çok zor. bir iş. “Önce ekonomi için en büyük risk, cari gazetelerin sayfalarından başlıklar politikasında makule işlemler açığımızı normal bunlar. AKP’nin en iyi yaptığı “algı dönüş sonra da zengin yollardan finanse etmek yönetiminin” yeni bir örneğini ülkeler ligine çıkış de zorlanmamız olur ve deneyimliyoruz yine... reçetesi” diyeyim. Hem döviz kuruna yukarıya Bankacılık Denetleme ve enflasyona hem de doğru baskı oluşturur. Düzenleme Kurulu’nun (BDDK) KKM’den 2022’nin bir kısmında henüz hazırlık aşamasında olduğu çıkışa ilişkin yanıtlarımda ve seçim öncesinde durum ve ekimde Meclis’e gelecek olan reçetenin “makule dönüş böyleydi; bu süreçten bu düzenleme, öyle bir heyecan ve kısmının” temel maddeleri bir an önce çıkmalıyız. başlıklarla sunuluyor ki sanırsınız zaten var. Eğitimdeki Çıkmanın olmazsa konutu bedava alacağız. nitelik sorununu gideren olmaz koşulu ekonomi Açıklamalara göre “Hedef kitlesi ve yurtiçi tasarruf oranını politikasında makule dar ve orta gelir grubu aileler olan artıran düzenlemelere de dönmek. OBB Ekonomi ve Teknoloji yeni kredi kampanyasıyla kira Üniversitesi Öğretim Üyesi öder gibi ev sahibi olmaları imkânı Tve eski Türkiye Cumhuriyet ana belirleyicilerinin başında döviz sağlanacak.” Merkez Bankası (TCMB) Başkan kuru geldiği dikkate alındığında, Nasıl olacak bu? Bakalım... Yardımcısı Prof. Dr. Fatih enflasyonun neden ve nasıl patladığı - Heterodoks politikalardan büyük ‘KKM’den çıkış çok zor’ Özatay, 2024’ün yaz aylarına hızla geçiş yaptığımız “ortodoks” hemen ortaya çıkıyor. politikalar sayesinde müthiş bir hızla doğru enflasyonun biraz daha Demek ki Eylül 2021-Mayıs 2023 n Son dönemde, Merkez’in bağımsızlığı önemli. Şirketlerin aylık yüzde 3.4’e çıkan konut faizleri, yükseleceğini söyledi. “Hem 2023 arasında uygulanan “saçma” para Kur Korumalı Mevduattan ve bankaların bilançolarını yüzde 1.2’ye çekilecek. hem de 2024 için en büyük risk, cari politikasından tümüyle kurtulmak çıkış için adımları var. Bu bozan kararları teker teker - 180 ay yani 15 yıl vadeyle 2 işlemler açığımızı normal yollardan gerekiyor. Faiz “doğru yerde” olmalı. aşamada KKM’den çıkmak ortadan kaldırmalı. Normal milyon TL konut kredisi alırsanız finanse etmek de zorlanmamız 2024 ortasında enflasyonun yüzde doğru mu Buradan çıkacak yollardan cari açığımızı finanse ise aylık ödemeniz 64 bin 812 TL olur ve kura yukarıya doğru baskı 70’i aşması ihtimali alındığında, faturayı kim öder? edebilmemiz gerekiyor. Bunlar değil 27 bin 174 TL’ye düşecek. oluşturur” diyen Prof. Dr. Özatay yılsonu enflasyonunu iyimser Ödenecek toplam para ise 11.8 Döviz kurunun artık başını alıp istikrarı sağlayacak adımlar; ile ekonomideki son gelişmeleri tahminle yüzde 40 olarak alabiliriz. milyon TL değil 4.8 milyon TL olacak. gitmeyeceği beklentisini kalıcı atılırlarsa lira tekrar konuştuk. Önceki gün Merkez Bankası Faiz artırımını artık zamana biçimde oluşturmadan KKM’den güçlenir, KKM’ye olan açıkladı, konut fiyatları bir yılda n OVP’de bu yıl enflasyon için yaymadan yapmak gerekiyor. Yoksa çıkış çok zor. Türkiye’nin talep kendiliğinden ortadan yüzde 94 artmış. Türkiye’de 81 yüzde 65 tahmini var. Siz ne enflasyona bir türlü yetişilemiyor; risk primini çarpıcı biçimde kalkar. Kimseye de bir ilde ortalama 100 metrekarelik öngörüyorsunuz? “bugün” yeterli olan faiz düzeyi düşürecek bir ekonomi programı fatura çıkmaz. Hayal bu ya, bir evin fiyatı 2 milyon 600 bin Yılsonunda gerçekleşen tüketici “yarın” düşük kalıyor. gerekiyor. bunların üzerine bir de adil TL. İstanbul’da 100 metrekare bir enflasyon oranları dikkate TÜİK ve ve hızlı çalışan bir hukuk konutun ortalama fiyatı 4 milyon TL, Bütçe açığı artacak alındığında 2022’de yüzde 64.3 ile Ankara’da 2 milyon, İzmir’de ise 3.6 TCMB sisteminin oluşturulduğunu n Enflasyonu kalıcı olarak düşürmek 193 ülke içinde en yüksek beşinci milyon TL. düşünün... için salt faiz artışı yeter mi? enflasyon bizde. OVP tahmini Kredi konutun tamamı için değil. Yetmez elbette. Önlem gerçekleşirse 2023’te de yerimizi Değerinin yüzde 80’ini kredi olarak Enflasyon bir bela alınmasaydı 2023 ve 2024 bütçe kullanabilirsiniz. Yani bir de birikmiş koruyacağız. Yılsonu enflasyonunun n Önümüzdeki dönemde para lazım. açıkları çok yüksek düzeylerde bu tahminin biraz üzerinde yüzde asgari ücretteki erime ya da Diyelim bir memursunuz. Yapılan gerçekleşecekti. Önlem alınmasına 70 gerçekleşmesi olasılığı var; bu yoksullaşma nereye varır? son zamlarla en düşük memur maaşı rağmen bir yandan deprem bizi dördüncü yapar. 2024’ün yaz Enflasyon bir bela. Öncelikle 22 bin TL oldu. Hiç eviniz yok. Evde nedeniyle yapılması gereken aylarına doğru enflasyonun biraz de sabit gelirliyi vuruyor. sadece siz çalışıyorsunuz. harcamalar bir yandan da seçim daha yükseleceği tahmin ediliyor. Çalışanların önemli bir kısmı Ya da diyelim 11 bin 400 TL olan öncesinde atılan adımlar bütçe 165 ülkenin enflasyonu yüzde asgari ücret alıyor. Emeklilerin asgari ücrete yakın çalışan yüzde açığının birkaç yıl daha yüksek 10’unun altında. Tartışmasız bizde 60’ın içindesiniz. Dört kişi çalışsanız çoğu da bunun altında gelir elde kalacağına işaret ediyor. Bundan enflasyon çok yüksek. bile bu krediyi ödeyemezsiniz. ediyor. Asgari ücret sonra bütçeyi daha fazla bozmamak n Enflasyonda kalıcı düşüş için dört kişilik ailenin açlık sınırın Fiyatlar durmuyor gerekiyor. Düzeltici önlemler hangi adımlar atılmalı? altına düştü, Türkiye’de konut sahipliği oranı alırken de zaten kötü olan Bunu tartışabilmek için uzun zamandır da yoksulluk yüzde 54. Bu oran sekiz yıldır gelir dağılımını daha fazla enflasyonun son iki yılda nasıl sınırının çok altında. düşüyor. Kiracı oranı artıyor. Avrupa kötüleştirmemeye dikkat etmeli. patladığına bakmak gerekiyor. Enflasyon ülkeleri arasında en düşük konut Enflasyonda düşüşü kalıcı kılmak Yüksek enflasyonun ana nedeninin sahipliğinde dördüncü ülkeyiz. arttıkça, açlık sınırı ve için daha derin “işler” gerekiyor. bizim uyguladığımız ekonomi Knight Frank Küresel Konut Fiyat yoksulluk sınırı artıyor; asgari Kâr marjlarını nasıl düşüreceğiz, Endeksi, 56 pazardaki ortalama politikası olduğu ortaya çıkıyor. ücret ile aralarındaki fark sermayeyi nasıl daha fazla yıllık fiyat artışını ortaya koyan bir Miladı Eylül 2021’e götürmek açılıyor. Enflasyonu mutlaka vergilendireceğiz? Bunlar da çok gösterge. 2023’ün ilk çeyreğinde Fatih Özatay mümkün. TCMB, 23 Eylül 2021’de düşürmemiz gerekiyor. önemli sorular. dünyada endeks yüzde 5.7’den politika faizini durup dururken yüzde 3.6’ya düşerken yani konut yüzde 19’dan yüzde 18’e düşürdü. fiyatları düşerken fiyatları artan duyarlı hale getiriyor. İkincisi, büyük Hangi koşullarda? Enflasyon Türkiye yine sıralamanın zirvesinde. ‘İZİN’ SORUNU VAR bir verimlilik sorunumuz var. Bir hedefi yüzde 5 iken kararı aldığı yandan savunma sanayinde yüksek Çare sosyal konut sırada bilinen en son tüketici n Uzun zaman TCMB’de görev atamalar daha sonra gerçekleşti. teknolojili ürünler üretiyoruz. Diğer Endekse ilişkin yapılan yorumda yaptınız, yeni TCMB yönetiminin Daha önemlisi de şu: Politika enflasyonu (Ağustos 2021) yüzde yandan açlık sınırının altındaki asgari son dönemde para politikasına gerek faiz gerek fiyat istikrarını faizinin çıkabileceği düzey için bir 19.3 olarak gerçekleşmişken, kendi ücretin yüksek olduğundan şikâyet yönelik daha ortodoks bir yaklaşıma sağlamak adına attığı adımları “izin” sorunu olduğu düşüncesi yaptığı ankette 2021 sonu için eden bir sanayi yapımız var. Sadece geçişin de enflasyonist baskılarda nasıl görüyorsunuz? var. Bu, açık ki yeni yönetimin piyasa katılımcılarının beklediği asgari ücretten de şikâyet etmiyorlar, hızlı bir düşüşe yol açması pek Adımlar doğru yönde. Keşke işini zorlaştırıyor. “Yan yollar” enflasyon ocak ayında yüzde 11.2 hep daha yüksek kur (tercümesi mümkün görünmüyor. Fiyatların seçimden hemen sonra olağanüstü kullanılmak zorunda kalınıyor. daha yüksek enflasyon) istiyorlar. Bu, iken, eylül ayında yüzde 16.7’ye gerilemesinin imkânsız olduğu bir Para Politikası Kurulu toplantısı n Şu anda Türkiye ekonomisinin mutsuz bir çalışan kesim yaratıyor. yükselmişken... Ekim, kasım ve belirtiliyor. yapılsaydı ve şu anda yüzde 25 en can yakıcı sorunları hangileri? dolayısıyla demel soru, verimsiz aralık aylarında da faiz düşüşü Zaten TÜİK’in inşaat maliyetlerine olan politika faizi o toplantıda Birincisi, Türkiye dış borca bağımlı sektörlerimizi verimli sektörlerimizin yönelik açıkladığı yüzde 120 artış da sürüyor ve yüzde 14 oluyor. Döviz kararlaştırılsaydı. Ne kur bu kadar bir ülke. Bu, Türkiye’yi uluslararası düzeyine nasıl çıkaracağımız ve nasıl fiyatların düşmesinin hayal olduğunu kuru olduğu yerde durmuyor sıçrardı ne de enflasyon. Geç kalındı. finans çevrelerinin risk alma çok daha yüksek ücret verebilir hale ortaya koyuyor. elbette. Türkiye’de enflasyonun Bu eleştiri yeni yönetim ile ilgili değil; iştahlarındaki değişikliklere çok getireceğimiz. Hükümet orta vadeli plana “Dar gelirli vatandaşların konuta erişim imkânının artırılacağını” hedef olarak 2020’de toplam 26 soruşturma açan kurum 2022’de hızlandı koymuş ama ortaya çıkan tek çare “düşük faizli kredi” ve lüks TOKİ evleri. Oysa atılacak en önemli adım özellikle üç büyük kentte gerçek Rekabet cezaya çalışıyor sosyal konutları devletin yerel yönetimlerle birlikte hayata ALI CAN POLAT olduğunu düşünüyorum. Sürekli olarak geçirmesi. piyasada itham oluşturmak firmalarla Sonuç olarak Türkiye’de büyük bir REKABET Kurumu’nun rekabet ihlalleri ilgili kuşku uyandıracak hareketlerden barınma krizi yaşanıyor. Ve bu kriz ne Reklam Kurulu’ndan gerekçesiyle hemen hemen her gün kaçınılmasını savunuyoruz.” yazık ki derinleşerek büyüyor. açtığı soruşturmaların genellikle 64 milyon TL’lik ceza cezayla sonuçlanması iş dünyasında ‘Mücadele’ imajı yaratıyor TİCARET Bakanlığından yapılan tepki yaratıyor. Rekabet Kurumu’nun İktidarın “Enflasyonla mücadele yazılı açıklamaya göre Reklam özellikle fahiş fiyat soruşturmalarına Hizmet ihracatı ediyoruz” algısı oluşturmak istediğini Kurulu yılın dokuz ayında dikkat etmesi gerektiğini belirten hatırlatan Rekabet Derneği Kurucu toplam 1527 dosyayı inceledi. Kurumu’nu dikkatli olmaya çağırdı. iş dünyası, “Kurumun geleneğinde Başkanı Prof. Dr. Erdal Türkkan ise şu yüzde 37 arttı Aldatıcı reklam veya haksız ticari olmayan bir durum. Enflasyonla görüşleri savundu. uygulama olduğu tespit edilen ‘İtham oluşturmaktan TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK), mücadele ediliyormuş gibi görünmek “Kamuoyu piyasaya devletin 1346 dosya hakkında, durdurma 2022 yılı Uluslararası Hizmet kaçının’ için firmaların üzerine gidiliyor” müdahalesini istiyor. Rekabet Kurumu cezasıyla birlikte toplam 64 Ticareti İstatistikleri’ni paylaştı. Türkiye’nin serbest ticaret yorumunu yapıyor. da geleneğinde olmayan bir şekilde milyon 141 bin 381 lira idari para Uluslararası Hizmet Ticareti kurallarını kabul ettiğini hatırlatan Rekabet Kurumu, 2020’de yılda firmaların üzerine gidiyor. Bunu da fahiş cezası, 38 dosya için de erişimin İstatistikleri’ne (seyahat hariç) göre, Bahçıvan,”Piyasa bozucu harketler 26 soruşturma açarken 2022’deki fiyattan ziyade hâkim durumun kötüye engellenmesi kararı verildi. Kurul hizmet ihracatı 2021 yılında 34.7 milyar soruşturma sayısı yüzde 100’den yapanlara hepimiz karşıyız” diyerek kullanılması şeklindeki suçlamalarla tarafından dosya incelemeleri dolar iken 2022 yılında yüzde şunları söyledi: fazla artarak 54’ü buldu. 2023’te yapıyor. Enflasyonist dönemlerde sonucunda verilen kararların yanı 37 artarak 47.6 milyar dolar oldu. ise soruşturmaların hızı daha arttı. “Enflasyonun temel sebep kanunun nasıl işleyeceğinin tartışma sıra tüketicilere ve elektronik Hizmet ithalatı ise 2021 yılında Her soruşturmanın sorunda cezanın olduğu birçok gerçek ortadayken konusu. Yüzde 10-20 enflasyonda bu ticaret sektörü başta olmak üzere 28.1 milyar dolar iken 2022 yılında gelmesi ise eleştirileri gündeme getirdi. rekabet kuralları içinde hareket eden kanun işler ama yüzde 60-70 resmi tüm kesimlere yönelik rehber yüzde 25.6 artarak 35.,2 milyar Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a da konuyu firmaları kendi etik dışı iradeleriyle enflasyon varken herkes kendini niteliğinde bir çalışma yapıldı. dolar oldu. Genişletilmiş ödemeler oluşturdukları bir haksız kazanç anlatan İstanbul Sanayi Odası kurtarmaya çalışır. Marketleri düşünün Çalışma kapsamda, “Tüketici dengesi hizmetler sınıflamasına göre (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan, ile göstermek ve dönem dönem bugün rafa 20 liraya koyduğu malı Değerlendirmeleri Hakkında taşımacılığın toplam ihracat içindeki enflasyon nedeniyle ortaya çıkan cezai tedbirlerle sonuçlanan bir algı önümzüdeki ay 70 liraya koyacak fiyat Kılavuz” hazırlandı. payı 2021 yılında yüzde 69.1 iken 2022 l Ekonomi Servisi sonuçları hatırlatarak Rekabet oluşturmanın da son derece yanlış artırmayıp ne yapacak?” yılında yüzde 74.3 oldu.