Katalog

Sağnak 20 EYLÜL 2023 ÇARŞAMBA 6 HABER Savaş Tazminatı Üzerinden MEB, Diyanet’e Lozan’a Saldırmak! yetki devri mi “Savaş tazminatı” üzerinden Lozan’a saldırıp “İsmet İnönü, Lozan’da milyonlarca altını yaptı? SINAN MEYDAN Yunan’a bağışladı!” demek için ya kara cahil ya da bir Cumhuriyet düşmanı olmak gerekir. Eylül tarihli Resmi karşı Yunanların şöyle açıklıyordu: “Onarımla Gazete’de Diyanet Tarihten Anadolu’daki kasıtlı ilgili tazminat meselesinde 14 Akademisi ile ilgili bir zararları için tazminat fedakârlık, askıda kalan Günümüze yönetmelik yayımlandı. istedi. Türk temsilci önemli meselelerin lehimize Hani şu medrese sistemini Hasan Bey, yaptığı sonuçlandırılması karşılığında hortlattığı halde 16 Mart 2022’de açıklamada, Türkiye’nin yapılmalıdır. Duyunu CHP’den 22, İYİ Parti’den 12 Yunanistan’dan 4 milyar Umumiye faizleri, düşman milletvekilinin kabul oyu, HDP’den atın Frank, diğer bir işgalindeki topraklarımızın 10 milletvekilinin çekimser oy verdiği; deyişle 176 milyon boşaltılması, adli meselelerle CHP’den 114, HDP’den 46, İYİ ozan Barış Antlaşması’nın 100. Osmanlı Altını istediğini ilgili formül ve şirketlere Parti’den 23, Memleket Partisi’nin 2, yılına geldik. Lozan’ın 2023’te bildirdi. (Lozan’dan ödenecek tazminat TİP’in 4 milletvekilinin de katılmadığı L biteceğini sananlar ve Lozan’ın Gelen Hasan Bey’in meseleleri, (Yunanistan’dan gece yarısı oylamasıyla kabul “gizli maddelerinin” açıklanacağını Beyanatı”, Tanin, 28 istenen) tazminat meselesiyle edilen yasa vardı ya onunla ilgili bir bekleyenler derin bir hayal kırıklığı Aralık 1922, s. 2.) İsmet birlikte ele alınmalıdır ve yönetmelik... yaşıyor. Ancak Lozan’da “gizli Paşa da 13 Ocak 1923 bu dört meselenin lehimize Diyanet Akademisi Yasası madde” bulamayanlar, bu sefer de oturumunda yaptığı çözümü sağlandığı takdirde muhalefetin desteği ile TBMM’den Lozan’ın açık maddelerini çarpıtmaya konuşmada “Türkiye’de tazminat meselesinde geçince Diyanet İşleri Başkanı, bu başladılar. Örneğin son zamanlarda Yunanların yaptıkları fedakârlık yapılabilir.” (Şimşir, siyasi partilere teşekkür etmişti bir Lozan yalanı dolaşıma sokuldu. yıkımlara gelince bunlar Lozan Telgrafları 1922- hatırlarsanız. Buna göre Lozan görüşmelerinde 4 milyar altın Frank’a 1923, C. II, s. 361) Buna Diyanet’i bir eğitim kurumu haline Yunanistan’ın Türkiye’ye savaş yükselmektedir” dedi. karşı İsmet Paşa da 29 Mayıs getiren bu yasadan sonra 31 Mayıs tazminatı ödemeyi kabul ettiği İsmet Paşa, “Türk İsmet Paşa Lozan’da 1923’te Atatürk’e gönderdiği 2023’te Resmi Gazete’de Diyanet ancak Türkiye’nin bu tazminattan yurdunu yakmış yıkmış telgrafta, “Elbette Yunan feragat ettiği, böylece İsmet Paşa’nın Akademisi Görev ve Çalışma Lozan Telgrafları, 1922-1923, C. II, bir hükümetin (Yunanların) kendi tazminatını, askıda kalan bütün Yönetmeliği yayımlanmıştı. Geçen Lozan’da Yunanistan’a tonlarca altın s. 358-359) işgal giderlerinin ödenmesini meselelerin çözümünde sürekli bağışladığı iddia ediliyor. hafta duyurulan yönetmelik ise istemesi, en hafif deyimle pek bir silah olarak kullanacağız” Peki, işin içyüzü ne? bazı ek maddelerle işi daha da Lozan’da Karaağaç gariptir” diyerek Yunanistan’ın diyordu. (Şimşir, Lozan telgrafları büyütüyor. tazminat isteğini de kesin bir dille sorunu 1922-1923, C. II, s. 367) Gerçekten Karşılıklı savaş reddetti. (Lausanne Konferansı, Osmanlı Devleti’nin 1361’de de öyle oldu. Türkiye’nin Lozan’da Öğretim Birliği Yasası’na tazminatı istekleri 1922-1923,C. 2, s.182) Edirne’yi fethederken ele Yunan tazminatından vazgeçmesi aykırı düzenlemeler Lozan’a giden Türk heyetine Müttefikler ise Türkiye’den savaş geçirdiği Karaağaç, 1. Balkan karşılığında elde ettiği asıl büyük verilen talimat içerisinde Osmanlı Bir süredir toplumda tartışma tazminatı almaya kararlıydı. Ancak Savaşı yenilgisi sonrası imzalanan kazanım, -Atatürk’ün deyişiyle- borçlarına bağlı biçimde savaş yaratan 4-6 yaş grubuna Kuran Türkiye’nin, “işgal giderlerini” 30 Mayıs 1913 tarihli Londra “askıda kalan önemli meselelerin tazminatından da söz edilmişti. Söz kursu meselesi, yönetmelikte de ödemeyi kabul etmemesi Antlaşması’yla Bulgaristan’a lehimize sonuçlandırılması” oldu. konusu talimatın 10. maddesine göre karşımıza çıktı. 13. maddenin 1. üzerine Müttefikler, istedikleri bırakıldı. 2. Balkan Savaşı Sonuç olarak; Lozan’da Osmanlı borçları Yunanistan’dan tazminatta indirim yaptılar. fıkrasına yapılan ekler arasındaki “m” sonunda Bulgaristan’la yapılan Türkiye, Müttefiklere, 1. Dünya alınacak tazminatla ödenecekti. bendinde aynen şu yazıyor: 27 Ocak 1923 tarihli oturuma 29 Eylül 1913 tarihli İstanbul Savaşı ve sonrası için “işgal (Şimşir, Lozan Günlüğü, s. 67) sunulan “mali hükümler” “Yaygın din eğitimi faaliyetleri Antlaşması’yla Edirne ve Karaağaç giderleri” adı altında yüklü bir savaş Buna karşın, Lozan Konferansı çerçevesinde 4-6 yaş grubu tasarısında Müttefikler, Türkiye’den Osmanlı’ya geçti. 1. Dünya Savaşı tazminatı ödemeyi reddetti. Böylece öncesinde İngiliz Dışişleri Bakanı istedikleri tazminatı 30 milyon altın çocuklara, gençlere ve yetişkinlere sırasında 6 Eylül 1915’te imzalanan Türkiye, 1. Dünya Savaşı’nda Lord Curzon’un hazırladığı Türk Lirası’ndan 15 milyon altın bir antlaşmayla Bulgaristan’ın İttifak yönelik hazırlanan programlara yenildiği halde savaş tazminatı muhtıranın 9. maddesine göre Türk Lirası’na indirdiler. Fakat uygun ders notları veya ders devletleri yanında savaşa girmesiyle ödemeyen ülke olarak tarihe Lozan’da Müttefikler (İtilaf Türkiye’nin kararlılığı karşısında 15 Karaağaç tekrar Bulgaristan’a verildi. kitapları, yardımcı eğitim materyalleri geçti. Bu nedenlerdir ki Lozan Devletleri) de Türkiye’den savaş milyon liralık tazminatı da 12 hazırlamak veya hazırlatmak.” 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Konferansı’nın 13 Ocak 1923 tarihli tazminatı isteyecekti. Buna karşın milyon liraya indirmek zorunda Ateşkes Antlaşması sonrası Uzmanların, 4-6 yaş grubuna oturumunda İngiliz temsilci Sir Türkiye’nin Yunanistan’dan kaldılar. Türkiye, bunu da kabul Karaağaç önce Fransızlar, sonra din eğitimi verilmesinin pedagojik Horace Rumbold, Müttefiklerin isteyeceği savaş tazminatı ise etmeyince Müttefikler, 4 Şubat da Yunanlar tarafından işgal açıdan zararlı olduğuna dair işgal giderleri talebinin reddedilecekti. (Şimşir, s. 17) 1923 tarihinde yeni bir teklif sunarak edildi. Kurtuluş Savaşı sonrasında uyarılarda bulunmasına karşın reddedilmesinin, 1. Dünya Savaşı’nın Lozan Konferansı’nda Üçüncü bu 12 milyon liralık tazminattan 11 Ekim 1922 tarihli Mudanya bunda ısrar edilmesi bilim sonuçlarını yok saymak anlamına Komisyon’un 28 Kasım 1922 da vazgeçtiklerini belirttiler. Mütarekesi’nde Doğu Trakya’nın karşıtlığıdır. geldiğini söylemişti. (Lausanne tarihli oturumunda konuşan İsmet Ayrıca Türkiye ve Yunanistan boşaltılıp Türkiye’ye bırakılması Eğitim materyali hazırlamak, örgün Konferansı, 1922-1923, C. 2, s. Paşa, Müttefiklerin, Mondros arasındaki tazminat sorununun da kabul edilirken -olası karışıklıkları eğitimde Milli Eğitim Bakanlığı Talim 182) Rumbold, Lozan Konferansı’nın Ateşkes Antlaşması sonrasında hükümetler arasında daha sonra önlemek için- Karaağaç dâhil, Terbiye Kurulu’nun görevidir ama bu 31 Ocak 1923 tarihli toplantısında zorla gerçekleştirdikleri bir işgal yapılacak görüşmelerle çözüme Meriç’in sağ kıyısı Müttefiklerce işgal Kuran kursları 10 Eylül tarihli yazımda da Müttefiklerin, işgal giderlerinin için Türkiye’ye bedel ödetmesinin kavuşturulması seçeneği üzerinde edildi. (Tuna, s. 82-84) da yazdığım gibi müfredat dışı eğitim ödenmesine ilişkin taleplerinden kabul edilemeyeceğini, aksine anlaşıldı. Lozan Konferansı öncesinde Lord olarak sürdürülüyor. Bu durumda tamamen vazgeçerek Türkiye’ye uğradığı işgaller nedeniyle Türkiye’ye Türkiye, Yunanistan’dan Curzon’un hazırladığı muhtıraya göre Diyanet Akademisi, eğitim sistemi büyük bir taviz verdiklerini tazminat ödenmesi gerektiğini savaş tazminatı istemeye devam Karaağaç, Türkiye sınırları dışında içinde paralel bir yapı oluşturup bu belirtmişti. İsmet Paşa da, 23 ileri sürdü. İsmet Paşa sivil ederken, Yunanistan, tazminat bırakılıyordu. kurulun görevlerini mi devralıyor? Ağustos 1923’te Meclis’te yaptığı zararlarının ise karşılıklı olarak ödeyecek maddi gücünün olmadığını Lozan Konferansı’nın 22 Kasım 13 Eylül 2023 tarihli değişiklikler konuşmada Müttefiklere tazminat ödenmesini, bunun Türkiye’ye düşen belirterek “manevi bir özürle” 1922 tarihli oturumda Doğu Trakya arasında yer alan “g” bendinde ödenmemesinin önemini “sizi temin bölümünün de Osmanlı’dan ayrılan yetinilmesini istedi. Türkiye, tazminat sınırı kapsamında Karaağaç da ise yine Diyanet Akademisi’nin ederim ki bu bir muvaffakiyettir” devletler arasında paylaştırılmasını konusunda diretince Yunanistan görüşüldü. İsmet Paşa, 1913 görevleriyle ilgili olarak kurumu MEB sözleriyle açıklamıştı. Bu nedenledir istedi. İsmet Paşa, ayrıca Yunan gerekirse yeniden silaha sarılacağını tarihli İstanbul Antlaşması’na göre yerine koyan şu ifade var: ki, Lozan, İngiliz çıkarlarına ordusunun İzmir’in işgalinden ima etti ve Yunan heyetinin Karaağaç’ın Türk toprağı olduğunu “Örgün eğitime devam eden zarar verdiği gerekçesiyle İngiliz itibaren yaptığı tüm yıkım, yakma, konferanstan çekileceğini duyurdu. ve Edirne’nin -Karaağaç’ı da aynı zamanda hafızlık yapmak ve/ Parlamentosu’nda ağır eleştirilere katliam ve zararların da karşılanması Sonunda sıkışan Yunanistan, kapsayacak şekilde- Türkiye’ye veya temel İslami ilimler eğitimi uğradı. Örneğin İngiliz Başbakanı gerektiğini belirtti. Türkiye’nin tazminat ısrarı karşısında verilmesini savundu. Karaağaç’ın almak isteyen öğrenciler için Kuran Stanley Baldwin, Lozan’da Bunun üzerine Yunan Karaağaç’ı Türkiye’ye bırakmaya Türkiye’ye verilmesine karşı eğitim merkezleri açmak ve kurslar Türklerden tazminat alınamamasını Lider Venizelos söz aldı. Yunan karar verdi. çıkan Lord Curzon, Türkiye’nin 1915 düzenlemek, bu merkez ve kurslarla çok ağır biçimde eleştirdi. ordusunun geri çekilişi sırasında Bu süreçte Sir Horace yılında Karaağaç’ı Bulgaristan’a ilgili iş ve işlemleri yürütmek.” Lozan madde 59 ile Türkiye, Sakarya Vadisi ile Afyonkarahisar- Rumbold, Lord Curzon’a verdiğini, Bulgaristan’ın da Benzer amaca yönelik bir diğer Yunanistan’a “savaş suçunu” kabul Eskişehir demiryolu arasındaki gönderdiği bir telgrafta, Yunan Neuilly Antlaşması ile buradaki ifade de “o” bendinde karşımıza ettirdi. Böylece Türk milli direnişinin kasabaların askeri zorunluluklar hükümetinin, Türklerin tazminattan haklarını Müttefiklere devrettiğini, çıkıyor: ne kadar haklı ve meşru bir direniş nedeniyle yakıldığını itiraf etti. vazgeçmeleri halinde Karaağaç’ı ve bunun ardından Karaağaç’ın “Yaygın din eğitimi faaliyetlerinde olduğu tüm dünyaya gösterildi. Bu, Ancak Yunan ordusunun çekilişi Meriç ile Arda arasındaki bir toprak Sevr Antlaşması ile Yunanistan’a ihtiyaç duyulan eğitim ve öğretim her türlü maddi kazanımın üstünde sırasında verdiği zarar konusunda parçasını Türkiye’ye bırakmaya verildiğini hatırlattı. programlarının geliştirilmesi, bir kazançtır. henüz resmi bir belge olmadığını karar verdiğini açıkladı. (Şimşir, 31 Ocak 1923 tarihli Müttefiklerin eğitim materyallerinin hazırlanması Müttefikler, Lozan’da söyledi. Venizelos ayrıca 1. Dünya Lozan Günlüğü, s. 498) Lozan Barış Antlaşması tasarısına hususlarında ilgili birim, kurum Türkiye’den tazminat koparamadığı Savaşı’nın başında Türkiye’deki 430 Sonunda Lozan Barış göre Karaağaç kasabası ve garı ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, halde, Türkiye Yunanistan’dan bin Rum’un Yunanistan’a Antlaşması’na göre Müttefikler, Yunanistan’a bırakılıyordu. Bu ihtiyaç halinde satın almak.” hem Karaağaç’ı, hem savaş gönderildiği ve Sevr Antlaşması’na Türkiye’den o çok istedikleri savaş tasarıya karşı 4 Şubat 1923’te Diyanet Akademisi Yasası, sırasında Yunanların el koyduğu kadar bu kişilere kendilerinin tazminatını almayı başaramadılar. Müttefiklere yanıt veren İsmet açıkça Tevhidi Tedrisat (Öğretim gemileri geri aldı hem de savaş baktığını, sonradan sayısı 945 Buna karşın Türkiye, Almanya ve Paşa, -barış antlaşmasının Birliği) Yasası’na aykırıdır. sırasında Türkiye’nin el koyduğu bini bulan yeni göç dalgasının da Avusturya’dan tarafına devredilen imzalanabilmesi için- Karaağaç Yunan gemilerinin Türkiye’de Yunanistan üzerinde büyük bir yük altın para üzerindeki haklarından, konusunda fedakârlık yapacaklarını Ey muhalefet, eserinizle kalmasını sağladı. (Karacan, oluşturduğunu belirterek Türkiye’nin, Yunanistan dışındaki Müttefik bildirdi. Rauf Bey’in, 4 Mart 1923’te s. 488) Ayrıca Kurtuluş Savaşı mutlu musunuz? Yunanistan’dan tazminat isteğinin devletler lehine vazgeçecekti. Meclis’te yaptığı konuşmada sırasında Anadolu’da Müttefik dikkate alınmamasını istedi. İsmet Okullarda zorunlu hale getirilen Benzer şekilde Türkiye, 1914’te belirttiği şekliyle “Bakanlar Kurulu, uyruklarına verilen zararların Paşa, Venizelos’un bu iddialarına din dersleri yetmedi, seçmeli İngiltere’nin el koyduğu savaş oybirliğiyle Karaağaç’ın bir savaş Yunanlar tarafından yanıt verip tazminat isteğini din derslerinin zorunlu kılınması gemileri için Osmanlı Devleti’nin nedeni olmasını kabul etmemişti.” ödenmesini kabul ettirdi. Çok yeniledi. (Lausanne Konferansı, da yetmedi, bir de üzerine ödediği paradan vazgeçecekti. Türkiye, çok zor elde edilen barışı daha önemlisi, Türkiye Lozan’da 1922-1923, C. 2, s. 159-169) Diyanet Akademisi’nin eğitim (Lozan madde 58.) Yunanistan, Karaağaç için tehlikeye atmak Yunanistan’dan savaş tazminatı Venizelos ayrıca daha da ileri programları eklendi ve bunun için Anadolu’ya verdiği zararları istemiyordu. Ancak Türkiye, diğer almaktan vazgeçerken “askıda giderek Türkiye’nin Yunanistan’a devasa bütçe ayrıldı. onarma yükümlüğünü kabul bazı önemli konular nedeniyle bu kalan önemli konuların” Türkiye “göçmen masrafı” ve “işgal MEB, Diyanet ve Gençlik ve edecekti. Buna karşı Türkiye de barış taslağını reddedince konferans lehine çözülmesini sağladı. gideri” olarak tazminat ödemesini -Yunanistan’ın ödeme güçlüğü kesintiye uğradı. Spor Bakanlığı arasında, “Çevreme “Savaş tazminatı” üzerinden istedi. Yunanistan’ın Türkiye’den Duyarlıyım Değerlerime Sahip nedeniyle- Yunanistan’dan tazminat Lozan Konferansı’nın ikinci Lozan’a saldırıp “İsmet İnönü istediği tazminat miktarı 5 milyar almaktan vazgeçecekti. (Lozan dönemi başlarken Karaağaç Çıkıyorum Projesi (ÇEDES)” Lozan’da milyonlarca altını altın Frank’ı aşıyordu. (Lausanne madde 59.) Böylece Lozan’da kaybedilmiş görünüyordu. kapsamında imzalanan işbirliği Yunan’a bağışladı!” demek için Konferansı, 1922-1923,C. 2, s. 187) tazminatlardan karşılıklı olarak Ancak Türkiye’nin Lozan’ın ikinci protokolünü de düşünürsek ya kara cahil ya da bir Cumhuriyet Lozan’da Üçüncü Komisyon’un vazgeçilecekti. döneminde Yunanistan’dan Diyanet’e çok geniş görev alanları düşmanı olmak gerekir. 11 Aralık 1922 tarihli ve 19 Ancak Türkiye, Yunanistan’dan “savaş tazminatı” alma tanımlandığı ortada. Aralık 1922 tarihli oturumlarında istediği tazminattan konusunda kararlılığını sürdürmesi Milli Eğitim Bakanı Yusuf Müttefiklerin savaş tazminatları vazgeçerken Yunanistan da Karaağaç üzerine, Yunanistan, savaş Tekin’e soruyorum: Diyanet KAYn AKç A: konusunda hazırladıkları tasarı kasabasıyla demiryolu garını tazminatına karşılık Karaa- İşleri Başkanlığı, Milli Eğitim Karacan, Ali Naci, Lozan, Haz. Hulüsi görüşüldü. Tasarının 1. maddesine ve bunlara bitişik toprak ğaç’ı Türkiye’ye vermek zorunda Bakanlığı’nın bir organı mı Turgut, Türkiye İş Bankası Kültür göre Türkiye, Yunanistan dışındaki parçalarını Türkiye’ye verecekti. kalacaktı. oldu? Böyle bir ikilik yaratarak Yayınları, İstanbul, 2009. Müttefik devletlerin uyruklarına 1 Ayrıca Türkiye Lozan’da Kurtuluş bu kuruma yetki devri mi Lausanne Konferansı 1922-1923, Ağustos 1914 ile bu antlaşmanın Konferans Görüşmelerinin Tutanakları ve Savaşı sırasında Anadolu’da Türkiye’nin stratejisi yapıyorsunuz? Belgeler, Çev. Seha L. Meray, yürürlüğe giriş tarihi arasında Müttefik uyruklarına verilen Türkiye, önce Karaağaç’a karşın Laik ve bilimsel eğitimin temeli 3 cilt, Büyükçekmece Belediyesi Kültür uğradıkları kayıp ve zararlar için 30 zararların Yunanlar tarafından tazminattan vazgeçmeyeceğini olan Öğretim Birliği Yasası’nı, 3 Yayınları, İstanbul, 2013. milyon altın Türk Lirası tazminat ödenmesini ve Yunanların savaş bildirdi. Çünkü Türkiye, Mart 1924 tarihli devrim yasasını Şimşir, Bilal N, Lozan Günlüğü, 2. baskı, ödeyecekti. Tasarının 2. maddesine sırasında el koydukları Türk Bilgi Yayınevi, Ankara, 2012. “tazminattan vazgeçmeyi”, önemli çiğneyen Diyanet Akademisi’ne Şimşir, Bilal N, Lozan Telgrafları 1922-1923, göre Türkiye ve Yunanistan karşılıklı gemilerini geri vermelerini de konuları kendi lehine çözmek evet diyen, çekimser kalan ya da C. I, II, TTK Yayınları, Ankara, 2019. olarak her türlü tazminat talebinden sağladı. Bununla birlikte vakıflar için bir koz olarak kullanmak TBMM’ye gitmeyerek medreselerin Tunay, Pınar, “Lozan Barış Antlaşması’nda vazgeçecekti. ve Müslüman malları konularının istiyordu. Atatürk, 27 Mayıs yolunu açan muhalafete de Karaağaç ve Savaş Tazminatı”, 100. Bu Müttefik tasarısını kabul Türkiye lehine çözümü de Yılında Lozan Barış Antlaşması, İBB 1923’te İsmet Paşa’ya gönderdiği diyorum ki: Eserinizle mutlu Yayınları, İstanbul, 2023, s. 82-109. etmeyen Türkiye, buna Yunanistan’a kabul ettirildi. (Şimşir, telgrafta bu konudaki stratejiyi musunuz?!