Katalog

Sağnak 13 EYLÜL 2023 ÇARŞAMBA 6 HABER Genç Cumhuriyetin Tam bağımsız Türkiye, antiemperyalist Uluslararası Hukuk Zaferi sosyalistlerle kurulur! ürkiye’de sahipsiz kalan ve kimilerinin bittiğini zannettiği “T Cumhuriyetçi birikim var. Türkiye’de ilk kez bu birikim kendisinin BOZKURT-LOTUS DAVASI artık ev sahibi olmadığını fark etmiş durumda. Bir arayış içerisinde. Kimileri “Bir devlet ki yabancılar üzerinde yargı hakkını uygulamaktan mahrumdur, ‘Kemalist-komünist ittifakı’ diyor, bu SINAN MEYDAN ittifakı bazı arızalardan kurtarabilirsek, böyle bir devlete bağımsız denilemez.” (Atatürk, 17 Şubat 1923) zaman zaman milliyetçi hatta ırkçı pozisyon almaktan çıkarırsak, bir alanın Tarihten açıldığını düşüyoruz. Cumhuriyetçi Günümüze birikimin daha sınıfsal, emekten yana baktığını, sermaye karşıtlığının arttığını, Kürt düşmanlığının azaldığını görüyoruz. Önümüzdeki süreçte Türkiye’nin Cumhuriyetçi birikimiyle, sosyalist hareketin daha sağlıklı bir etkileşime girmesi için üzerimize düşeni ugün 13 Eylül; 22 gün 22 gece yapacağız.” Lotus Gemisi devam eden Sakarya Meydan Bu sözleri, geçen hafta sonu bir grup BMuharebesi’nin zaferle etmediğini, dolayısıyla Mösyö gazeteci ile katıldığımız kahvaltıda, sonuçlandığı günün 102. yıldönümü. Demons’a tazminat ödemesinin TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan Ruşen Eşref Ünaydın’ın aktardığına de söz konusu olmadığını belirtti. söyledi. O toplantıda da dile getirdiğim göre Atatürk, Sakarya Meydan Divan, bu kararı oyçokluğuyla aldı. gibi, ben Türkiye için tek çıkış Muharebesi’nden sonra, “Her Böylece Bozkurt-Lotus Davası’nı, yolunun Atatürkçüler/Cumhuriyetçiler büyük meydan muharebesinden, henüz üç yaşındaki genç Türkiye ile komünistlerin bir araya gelerek her büyük zaferin Cumhuriyeti kazandı. Cumhuriyet Devrimi’ne ve onun kazanılmasından sonra yeni bir kazanımlarına sahip çıkmaları olduğunu âlem doğmalıdır, doğar, yoksa Lozan’dan Lahey’e düşünenlerdenim. başlı başına zafer boşa gitmiş Ağustos 1926’da İstanbul Ağır Ceza Lahey’deki davada Türk tam bağımsızlık Cumhuriyet, yüz yıl önce bir gayret olur” demişti. (Ünaydın, Mahkemesi’nde başlayan dava hükümetini Adalet Bakanı Mahmut halkı saltanatın ve hilafetin Bozkurt-Lotus Davası her s. 66) Sakarya Zaferi’nden bir yıl sonunda, 15 Eylül 1926’da Fransız Esat Bey, Fransa hükümetini sömürüsünden kurtardı, “tebaa” şeyden önce Fransa’ya verilmiş bir kadar sonra Büyük Zafer kazanıldı. kaptan Demons 2 ay 22 gün ise Paris Hukuk Fakültesi statüsünden çıkararak yurttaşlık bağımsızlık dersiydi. Türkiye işgalden kurtarıldı. Böylece ağır hapis, 22 lira para cezasına; profesörlerinden Mösyö Besdevant bilincini geliştirdi. 21. yüzyılda Bu kararla genç Türkiye Türkiye için gerçekten de “yeni bir Türk kaptan Hasan Bey de 4 ay temsil edecekti. halkın sermayenin, ve gericiliğin Cumhuriyeti ilk uluslararası hukuk âlem doğdu.” Çünkü Büyük Zafer’in ağır hapis, 33 lira para cezasına Türkiye, Fransız Demons’u sömürüsünden kurtuluşunu ise zaferini kazandı. Lozan’dan sonra ardından, 24 Temmuz 1923’te çarptırıldı. tutuklayıp yargılamaya başladığında Cumhuriyetçiler ile sosyalistlerin Lahey’de de Türkiye Cumhuriyeti’nin imzalanan Lozan Barış Antlaşması Savcı Cevad Hulusi Bey, Fransa Dışişleri Bakanı Mösyö birliği sağlayacak; Aydınlanma eşit, egemen bir devlet olduğu tüm ile kapitülasyonlar kaldırıldı; karardan önce yaptığı konuşmada, Briand, Türkiye Cumhuriyeti Paris Devrimi, laiklik ve emek odaklı dünyaya kabul ettirildi. böylece Türkiye, yüzyıllardır devam Türkiye’nin bu davada yargı Büyükelçisi’ne bir nota vererek Türk politikalar ekseninde yoluna devam Türk basını Bozkurt-Lotus eden bağımlılıktan kurtuldu. İşte yetkisinin olduğunu şöyle ifade adliyesinin bu davaya bakmasının edecektir. Tarihin akışına uygun olan zaferine geniş yer ayırdı. 1923’te Lozan’da kapitülasyonların etti: “İnkılabın, ilk hedefi Lozan’da imzalanan İkamet ve ilerleme bu ittifaktır! Cumhuriyet gazetesinde Cemal kaldırılması ile elde edilen tam adli bağımsızlığa engel olan Adli Salahiyet Sözleşmesi’nin 15. Hüsnü, “Lotus Hadisesi” başlıklı bağımsızlık, 1927’de Lahey’de elde kapitülasyon kâbusunu maddesine göre uluslararası hukuk İlerleme ‘muhafazakârlar’ yazısında bu kararla Türk adliyesinin edilen ilk uluslararası hukuk zaferiyle atmak oldu. Lozan’daki kurallarına aykırı olduğunu ileri diğer çağdaş adliyelerden hiçbir taçlandı. ile değil, devrimci murahhaslarımızın teklifleri sürmüştü. Türkiye Cumhuriyeti ise farkının kalmadığını, Türkiye’nin adli Bugün, unutulan Bozkurt-Lotus güçlerle olur genelde uygun görüldü. (…) bu davanın Türk mahkemelerinde yetkinliğini kanıtladığını belirtti. Davası’ndan söz edeceğim. Kurulduğu andan itibaren altılı Bugün Türkiye yargı konusunda görülmesinin, söz konusu En başından anlatayım. Bozkurt-Lotus Davası’nda masanın sonuç vermeyeceğine dair tabii ki bir Fransa ve bir İtalya ve sözleşmenin 15. maddesine aykırı Fransa’nın Osmanlı döneminden düşüncemin kaynağı da budur. 21 İsviçre gibi medeni olmadığını iddia etmişti. kalma bir küstahlıkla, Türkiye’nin Kapitülasyon hukuku yıl boyunca siyasal İslamın baskısına ve ilmi bir tam Lahey’de bu konuda yargılama hakkına müdahale Osmanlı’da yabancıların maruz kalan, onun öncesinde de bağımsızlık sahibidir.” kimin haklı olduğuna etmek istemesi, Lozan Antlaşması ayrı hukuku vardı. yıllarca sağ ve neoliberal politikaların Türk mahkemelerinin karar verilecekti. Fransa, sayesinde Lahey Adalet Divanı’nda “Kapitülasyon hukuku” altında ezilen bir halkın karşısına –üstelik açık “açık denizlerde işlenen sonuçsuz bırakıldı. Türkiye’nin gereğince Osmanlı’da yabancıların seçenek olarak yeni bir sağcı blok denizde meydana suçların, geminin henüz Milletler Cemiyeti’ne üye davalarına genelde “konsolosluk çıkarmak, akla ve mantığa aykırıydı. gelen bir olaydan bayrağını taşıdığı değilken Lahey Adalet Divanı’ndan mahkemeleri” bakardı. Osmanlı’da Taklit, aslını güçlendirdi ve bugüne dolayı- bir Fransız ülke mahkemelerince Fransa aleyhine bir karar çıkartması iki yabancı arasındaki dava, aynı gelindi. vatandaşını yargılayıp görülmesi” esasına büyük bir başarıydı. uyruklu iseler kendi konsolosluk Oysa CHP yönetimi, seçimden cezalandırması, dayanarak açık denizde Bozkurt-Lotus zaferi, Türkiye mahkemelerinde, ayrı uyruklu yıllar önce toplumun ilerici, laik, yüzyıllardır meydana gelen bu Cumhuriyeti’nin sadece kendi iseler suçu işleyen kişinin devrimci güçlerini seçim ittifakı için “kapitülasyon olayla ilgili davaya sınırları içinde suç işleyen konsolosluk mahkemesinde buluşturabilse, Türkiye’nin sorunlarına şımarıklığına” alışmış Fransız mahkemelerinin yabancıları değil, aynı zamanda görülürdü. Osmanlılar ile Mahmut Esat Bozkurt sınıfsal çözümler üretmek için Fransa’yı ayağa bakabileceğini yabancılar arasındaki davalar yurtdışında, hatta açık denizde, bir çabalasa, bu mutlaka bir domino kaldırdı. Fransa, kararı belirtiyordu. Ayrıca Türk vatandaşına karşı suç işleyen -tercüman bulundurularak- Türk etkisi yaratır ve Türkiye şu anda çok bir notayla çok sert bir şekilde Fransa, uluslararası hukuk ilkelerine mahkemelerinde, hukuk davaları yabancıları bile sorgulama ve farklı bir yerde olabilirdi. Ancak CHP’ye protesto etti: Türk mahkemelerinin aykırı davrandığı gerekçesiyle yargılama yetkisine sahip olduğunu ise -tercüman bulundurularak- hâkim olan anlayış, sağcılarla işbirliği açık denizde meydana gelen Türkiye’nin Mösyö Jan Demons’a karma mahkemelerde görülürdü. ve bunun uluslararası hukuka uygun yapıp “muhafazakârları” etkilemeyi çarpışma nedeniyle yabancı bayraklı tazminat ödemesini, bu tazminatın Karma mahkeme, konsolosluk olduğunu tescilledi. hedefleyince, kendi ilkelerini bile terk bir gemi kaptanını yargılayıp miktarına da Lahey Adalet tarafından gönderilen iki yabancı Bozkurt-Lotus Zaferi ile Türkiye edince sonucu çok ağır oldu. cezalandırma hakkı olmadığını ileri Divanı’nın karar vermesini istiyordu. ve üç Türk hâkimden oluşurdu. Cumhuriyeti, 1923’te Lozan Barış Okuyan’ın söyledikleri, HDP/Yeşil sürerek Demons’un hemen serbest Türkiye ise 24 Temmuz 1923 Mahkûm yabancılar cezalarını kendi Antlaşması ile kazandığı yargı Sol çizgisi ile de aralarına mesafe bırakılmasını istedi. Türkiye ise tarihli Lozan Antlaşması İkamet devletlerinin hapishanelerinde bağımsızlığını, uygulamada 1927 koyduklarının göstergesidir. Kendi Fransa’nın verdiği notayı reddetti: ve Adli Salahiyet Sözleşmesi’nin çekerler, daha doğrusu cezalarını Lahey Uluslararası Adalet Divanı coğrafyasında gerçekleşen ilerici bir -Olay açık denizde de olsa- Türk 15.maddesine göre Türkiye’nin çekecek diye serbest bırakılırlardı. kararıyla perçinledi. Lozan’da devrimi, kurtuluş mücadelesini bile yabancılarla ilgili yargılama yetkisinin vatandaşlarını etkilediğini, bu (Karacan, s. 119-120) kapitülasyonların kaldırılmasına sahiplenmeyen, etnik köken üzerinden nedenle Türk mahkemelerinin uluslararası hukuk kurallarına İttihatçılar, Birinci Dünya en fazla güçlük çıkaran Fransa’nın siyaset yapan kadrolarla hiçbir siyasi bağlandığını ve Türkiye’nin bu Fransız kaptanı yargılamaya yetkili Savaşı’nın başlarında, 1914’te Lozan sonrasında Bozkurt-Lotus parti çözüm üretemez. olduğunu, Türk yargısına müdahale yargılamada uyguladığı TCK madde tek taraflı olarak kapitülasyonları Davası ile kapitülasyonlardan fiili 6’nın İtalyan Ceza Kanunu’ndan edilemeyeceğini ve bağımsız Türk kaldırdı. Böylece kapitülasyon olarak yararlanma isteği, Lozan’ın Solu 2. Cumhuriyetçi, alındığını, dolayısıyla uluslararası mahkemelerinin aldığı kararın hukuku gereği kurulan konsolosluk bağımsızlık duvarlarına çarparak hukuk kurallarına uygun olduğunu değiştirilemeyeceğini bildirdi. ‘liberal’ tezlerden mahkemeleri de kaldırıldı. Ancak Lahey’de paramparça oldu. Bir ileri sürüyordu. Türkiye, Fransız 24 Temmuz 1923 Lozan Batılı devletler bu oldubittiyi kabul kurtarmak anlamda Lozan, ilk kez Bozkurt- Lotus gemisinin çarpmasıyla Antlaşması ile kapitülasyonları etmediler; 1918 Mondros Ateşkes Lotus Davası ile Lahey’de test Kurtuluş Savaşı’nın antiemperyalist batan Bozkurt gemisinin, bayrağını kaldıran ve eşit, egemen bir Antlaşması’ndan sonraki işgal edildi ve Lozan’ın sadece kâğıt mücadelesinden gücünü alan taşıdığı Türkiye’nin hayali bir devlet olarak uluslararası sırasında bu mahkemeleri yeniden üzerinde değil uygulamada da bir Kemalist Devrim ve emeği ile uzantısı olduğunu, bu nedenle Türk topluma katılan genç Türkiye açtılar. Lozan Barış Antlaşması ile zafer olduğu görüldü. yaşayanların devlet yönetiminde söz mahkemelerinin sanıkları yargılama Cumhuriyeti, Türk vatandaşlarının kapitülasyonlar kaldırıldı. Böylece Gerçek şu ki Türkiye, Lozan sahibi olacakları sosyalist bir düzeni hakkı olduğunu belirtiyordu. etkilendiği bu olayda yargı Türkiye’de kapitülasyon hukukuna Antlaşması’nda kapitülasyonları buluşturma hedefi, Cumhuriyet’in Ayrıca Türkiye “açık denizlerde bağımsızlığını kullanırken; son verildi. Yargı bağımsızlığı kaldıramamış olsa, ardından bir 100. yılında tüm ilerici aydınların ve meydana gelen çarpışmalarda Fransa, hâlâ kapitülasyonlar sağlandı. hukuk devrimi yaparak çağdaş-laik, devrimcilerin omuz vermesi gereken ceza soruşturmasının sadece kaldırılmamış gibi davranıyor, Türk Türkiye, Lozan Antlaşması’nın uluslararası hukuku benimsememiş bir hedeftir. geminin bayrağını taşıdığı ülke mahkemelerinin yargı yetkisini İkamet ve Adli Salahiyet olsa, Lahey’de Bozkurt-Lotus mahkemelerince yapılacağına dair Bu hedefin başarıya ulaşması için, tanımak istemiyordu. Ancak şimdi Sözleşmesi gereğince yabancılarla Davası’nı kazanması çok zor, hatta bir uluslararası hukuk kuralı yoktur” Türkiye’de solu, İdris Küçükömer’den Fransa’nın karşısında kapitülasyon olan ilişkilerini eşit, egemen bir olanaksızdı. diyordu. Türk mahkemelerinin, bu yana savunulan 2. Cumhuriyetçi, hukukuna bağlı Osmanlı Devleti devlet olarak uluslararası hukuk Bozkurt-Lotus Davası’nın dikkatsizlik ve tedbirsizlik nedeniyle “liberal” tezlerden kurtarmak değil, kapitülasyonları kaldırmış tam ilkelerine uygun bir şekilde sekiz Türk vatandaşının ölümüne kazanılmasında genç Adalet gerekiyordu. Çünkü emperyalizmin bağımsız Türkiye Cumhuriyeti vardı. yürütmeyi kabul etti. neden olan Fransız kaptanı Bakanı Mahmut Esat Bey’in fonlar aracılığıyla köpürttüğü etnikçi, Dolayısıyla Türkiye için bu dava, yargılama yetkisi olduğunu başarılı savunmasının rolü büyüktü. mezhepçi ve dinci müdahaleler, bağımsızlık ve egemenlik davasıydı. Bozkurt-Lotus Olayı belirtiyordu. Bu nedenle 1934’te Soyadı Kanunu solu Cumhuriyet Devrimi’nden 2 Ağustos 1926 gecesi Ege Denizi Sonunda Lahey Adalet Divanı, 7 çıktığında Atatürk, Mahmut Esat uzaklaştırmayı başarmıştı. Lahey’de Türk-Fransız açıklarında, Midilli Adası’nın 5-6 Eylül 1927 tarihinde kararını verdi. Bey’e “Bozkurt” soyadını verdi. Ancak şimdi sosyalist partilerin deniz mili yakınlarında, Bozkurt hukuk savaşı 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan önemli bir bölümü, kendi adlı Türk bayraklı bir kömür nakliye Genç Türkiye Cumhuriyeti, Barış Antlaşması’nın 28. maddesi içlerinde verdikleri uzun süren bir KAyn AKç A: gemisi, Lotus adlı Fransız bayraklı eşit, egemen ve tam bağımsız bir gereğince kapitülasyonların mücadeleden sonra, bu yanlışa son B. Cumhuriyet Arşivi. bir ticaret gemisiyle çarpışarak battı. devlet olarak haklılığına, Lozan kaldırıldığını belirterek Türk adli vererek doğru rotayı buldu. Bu siyasi Balcıoğlu, Mustafa, vd., Bozkurt Lotus sekiz Türk gemici hayatını kaybetti. Antlaşması’na ve Türk yargısına makamlarının yaptığı yargılamanın Davası, Ankara 2003. tarihimizde bir dönüm noktasıdır. Batan Bozkurt gemisinden, güveniyordu. Bu nedenle Fransız “tahkimname”de belirtilen Lozan Cemal Hüsnü, “Lotus Davası”, Cumhuriyet, Sosyalist Güç Birliği kurulduğunda da aralarında kaptanın da olduğu on notasını reddeden genç Türkiye Antlaşması İkamet ve Adli 9 Eylül 1927. benzer bir heyecanla destek vermiştim Ersaydı, Alper, “Bozkurt-Lotus Davası ve Türk vatandaşını kurtaran Lotus Cumhuriyeti, Fransa’ya konuyu Salahiyet Sözleşmesi’nin 15. ancak kaotik seçim atmosferinde o Genç Türkiye’nin Hukuksal Yetkinliği”, gemisi, 3 Ağustos 1926’da İstanbul Lahey Uluslararası Daimi Adalet maddesine uygun olduğunu kabul Tarih Okulu Ocak – Nisan 2010 Sayı VI, ittifak istenildiği gibi çalışmadı. limanına geldi. Divanı’na götürmeyi teklif etti. etti. s. 33-43. Şimdi yerel seçim öncesinde bu Ölenlerin aileleri sorumlular Fransa’nın bu teklifi kabul etmesiyle Divan, hayali Fransız toprağı Karacan, Ali Naci, Lozan, Haz. Hulusi hedefi gerçekleştirmek için bir fırsat hakkında şikâyette bulundu. Türkiye 12 Ekim 1926’da imzalanıp 26 Turgut, İş Bankası Kültür Yayınları, sayılan Lotus gemisinin, hayali daha var. Aralarındaki farklara karşın, İstanbul, 2009. Aralık 1926’da onaylanan bir Cumhuriyeti hükümeti olayla ilgili Türk toprağı sayılan Bozkurt Necmettin Sadık, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Atatürkçü/Cumhuriyetçi kesim ile soruşturma başlattı. Soruşturma “tahkimname” hazırlanarak konu gemisine verdiği zarar nedeniyle Büyük Bir Muvaffakiyeti”, Akşam, 9 Eylül sosyalistlerin savunduğu ideallerdeki Lahey Adalet Divanı’na götürüldü. üzerine Lotus gemisinin nöbetçi Türk adli makamlarının bu olayı 1927. benzerlikleri vurgulayarak siyasal Görülen o ki Atatürk’ün genç kaptanı Fransız uyruklu Jan Tezcan, Durmuş, “Bozkurt-Lotus Davası’nın soruşturmaya, suçluları yargılamaya İslama karşı güçlü bir hat yaratmak Uluslararası Hukuktaki Önemi ve Yeri”, Türkiye Cumhuriyeti, emperyalist Demons ile Bozkurt gemisinin Türk yetkili olduğunu kabul etti. Divan, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları, C.II gerekiyor. Fransa’ya Lozan’dan sonra şimdi kaptanı Hasan Bey, dikkatsizlik ve “tahkimname”de belirtilen maddeler S.4-5, (1994-1995). En nihayetinde, tam bağımsız de Lahey’de bir bağımsızlık dersi tedbirsizlik nedeniyle ölüme neden gereğince Türkiye’nin uluslararası Ünaydın, Ruşen Eşref, Atatürk’ü Özleyiş, 1, Türkiye, ancak bağımsızlığa inanmış vermek istiyordu. olmak suçundan tutuklandılar. 29 hukuk ilkelerine aykırı hareket Cumhuriyet Yayınları, 1998. sosyalistlerle kurulur!