Katalog

l l Ekonomi: Jale Özgentürk Haber Merkezi: Can Uğur l Mali ve İdari İşler Müdürü: Osman Selçuk Özer İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına l Reklam Genel Müdürü l l Eğitim: Figen Atalay Spor: Cumhur Önder Arslan l Yaygın süreli yayın Baskı: İstanbul: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş ALEV COŞKUN Esra Bozok l l Yenibosna mh. 29 Ekim Cd. no: 11A/41 Bahçelievler/İstanbul Tel : 0212 454 35 10. Ankara : İleri Basım Fotoğraf: Uğur Demir 11 EYLÜL 2023 SAYI: 35765 Genel Yayın Yönetmeni mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Saracalar mh. 57. cd. no: 21/A Akyurt/Ankara l Reklam Yönetimi: Yenigün Sorumlu Yazıişleri Müdürü: Aslan Yıldız l Tel : 0312 353 29 61. İzmir: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Fatih Mine Esen Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık l mh. 1199 sok. no:1/7 Sarnıç-Gaziemir/İzmir Tel : 0232 483 96 60. Adana: İleri Basım mat. Amb. Reklam Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2, 34381 Şişli/İST. Genel Yayın Koordinatörü AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Levent mh. 1791 sok. no: 33/A Yüreğir/Adana Tel : 0322 346 36 25. Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul l Hakan Akarsu Trabzon: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Organize sanayi Bölgesi e-posta: posta@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999 - 15079 - 37611 Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), no: 2 Arsin/Trabzon Tel : 0462 711 40 20. Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yazıişleri Müdürleri l Ankara Temsilciliği: Güzeltepe Mahallesi, Abidin Daver Sokak, No: 14 Çankaya/Ankara Faks: (0212) 251 98 68 Emre Kongar, Şükran Soner, Işık Kansu, Miyase Ilknur, Tel: (0312) 442 30 50 l Ege Bölge Temsilciliği: Halit Ziya Bulvarı 1352 Sok. 2/3 Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. Izin alınma- Özgür Soyer Cafer Kurt Bahar Kurşun reklam@cumhuriyet.com.tr Pasaport - İzmir. Tel: (0232) 441 12 20 Mine Kırıkkanat, Zülâl Kalkandelen dan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlandı. Gıdaya erişim zorlaştıkça geleceğin protein seçenekleri de çeşitlendi SEÇENEKLERIMIZ NELER n LABORATUVAR ÜRETIMI ET Et artık mezbahalardan değil, Şirketlerin amacı laboratuvarlardan çıkacak. ABD’de mikoproteini en düşük Et yerine böcek haziran ayında ilk iki kültür etine maliyetle üretmek. yeşil ışık yakıldı. Laboratuvar etinin n YOSUN: Bazı kültürlerde iri deniz enerji talebi çok yüksek olsa da arazi yosunu yüksek proteinli gıda içeriği ve su ihtiyacı aşırı düşük. Laboratuvar olarak değerlendirilir. Pek çok ülkede üretimi etlerde antibiyotik kullanımı denizlerde kaba görünümlü yemeye hazır olun çok düşük olduğu için kahverengi bir tür yosun antibiyotik direnci tarımı yapılarak sorunu da ortadan İnsanlığın daha az et yemesi gerekiyor. Beslenme uzmanları karbon ayak izi havadan karbonun kalkabilir. Hayvansal gıdaların dünya, çevre daha az ve daha düşük maliyetli ayrıştırılmasına n BITKI BAZLI çalışılmakta. Bu ve hayvanlar üzerindeki yükü 7 alternatif protein üzerinde duruyor. ETLER: Soya, et şekilde hayvanlara ve yerine kullanılan kaldırılamayacak kadar ağır. Bunlar şimdiden raflarda yerini aldı. insanalara da protein alternatiflerin sağlanmış olur. Son öncülerinden. Ancak n kurduyla araştırmalarda kırmızı- bezelye proteinlerinin zenginleştirilmiş yosundan yapılan hayvan-gıda- popülaritesi de hızla yükseliyor. Uköfteye ne dersiniz? desteklerinin sığırlardaki metan Bunun nedenlerinden biri de Ya fermente edilmiş gazını yüzde 80 oranında azalttığı bezelyede alerjenlerin bulunmayışı. mantardan yapılmış görüldü. Spirulina gibi mikro- n REKOMBINANT PROTEINLER biftek? Dünyada protein yosunlar da protein unu olarak Rekombinant teknolojisi, bir kaynaklarına erişim mutfaklarda kullanılıyor. “Bilim organizmadan herhangi bir yolla zorlaştıkça onlarca şirket insanları yapay zekâdan yararlanarak çıkartılan bir genin, uygun bir konağın ete alternatif oluşturacak mikro-yosunların en verimli türünü içine yerleştirilerek çoğalmasını yiyecekler üzerinde bulmaya çalışıyor. Ayrıca yosunların amaçlar. Genetiği değiştirilen (GM) çalışmalar yapıyor. bakteriler ve mayalar çeşitli yararlı yeşil rengini ve balık tadını gidermek Ortalama olarak bir proteinlerin yaratılmasında çok için de çalışmalar sürüyor. insanın günde 50 gram önemli bir kaynaktır. Bu sürece n BAKTERIYEL PROTEINLER: Bazı “hassas fermentasyon” denir. proteine ihtiyacı var. Fakat bakteriler, hidrojenle beslendikleri Örneğin geleneksel peynir yapımında takdirde havadaki karbondioksitten Kuzey Amerika ve Avrupa hayvanın işkembesinden alınan doğal olarak protein üretebilirler. gibi zengin bölgelerde ve peynir mayası olarak bilinen Suyu ayrıştırmak gibi. Finlandiya’da insanlar tipik olarak (rennin) enzim karışımının yerine GM bulunan Solar Foods, Xanthobacter bunun iki katını tüketiyor. mikroplarından elde edilen kimozin isimli doğal bir bakteriden Genel olarak zenginlik konulur. Rennin’in yerine geçecek yararlanarak insanların kullanması artıkça ete talep de artar. olan enzimlerin kullanımı yetkili için protein tozu üretiyor. Solein adı Bu eğilim özellikle Çin’de sebze, meyve, baklagiller bitkiler hem daha ucuz pek çok alternatifi kurumlardan alınacak onaya bağlıdır verilen bu ürün geçen yıl Singapur’da belirgin. Öyle ki bu ülkede ve kabuklu yemiş hem de erişimi kolay. kapsayacak şekilde n MIKOPROTEINLER: Fusarium onay aldı. 1960’tan bu yana tüketilen üretiminin en az iki misli Bunlar sağlıklı olduğu genişlemekte. venenatum mantarının kullanımıyla n BÖCEKLER: Dünyada çok sayıda et miktarı 15 katına çıkmış artması öngörülüyor. kadar da düşük karbon Bu proteinler yiyecek fermantasyon sonucu elde edilen kültürün mönülerine böcek de durumda. Bu kadar çok et Bir diğer çalışmaya ayak izine sahip. üretimini daha çevre dostu ve et yerine geçen veya et lezzeti dahildir. Genellikle bütün olarak yemek, hayvanlar, insanlar göre 2050 yılına kadar ve verimli hale getiriyor. vermek amacıyla kullanılan gıdalara ve kızartılarak yenir. Son yıllarda Lezzeti aratmayacak mikoproteinler denir. Bunlar 1967’de ve gezegenin üzerinde küresel et tüketiminin Araştırmacılar ve üreticiler bazı şirketler böcekleri hayvan Birleşik Krallık’ta bir bahçede yemi olarak kullanmak üzere büyük yük oluşturuyor. Ayrıca tofu (soya yüzde20’sinin yerine hem maliyet hem de tat keşfedildi, 1980’de piyasaya çıktı. böcek çiftliklerinde yetiştirmeye sütünden elde edilir), mikrobiyal protein açısından avantajı ele Kırmızı ette kesinti 2000’li yıllarda ABD’de boy gösterdi. başladı. Çoğunlukla ağustos böceği, seitan (buğday glüteni ve alternatifleri koymak yıllık geçirmek için kıyasıya bir Bu ürüne “Quorn” adı verildi. Başka çekirge, un kurdu ve kara-asker- Lancet Raporu’na göre su ile yapılır) ve tempeh ormansızlaştırma oranını rekabetin içinde. mantarlardan da mikoprotein yapıldı. sineği larvaları yetiştiriliyor. Böcek gezegen ve insanlar için (fermente edilmiş soya) yüzde 50 azaltabilir. Derleyen: Reyhan Örneğin ABD’de şu anda bir düzine bazlı burgerler uzun yıllardan beri sağlıklı bir beslenme gibi geleneksel bitki Hayvansal proteinlere kadar şirket farklı mikoproteinler AB ülkelerinde satılıyor. Ağustos Oksay düzeninde, kırmızı et kaynaklı ürünler de eti alternatif bulmak o kadar üzerinde çalışıyor. Mikoproteinler böceği veya çekirgeden yapılan unlar üretiminde yüzde 75 gibi aratmayacak kadar lezzetli. https://www.nature. da zor değil. Bezelye, yardımıyla yalnızca kırmızı et değil, da uluslararası gıda pazarlarında hatırı sayılır bir kesinti com/articles/d41586- Son yıllarda bu pazar, fasulye, tahıllar ve mantar bazlı balık da yapılıyor. bulunuyor. gerekiyor. Aynı zamanda 023-02096-5 böceklerden mikroplara, kabuklu yemişler gibi Denizlerde sanılandan çok daha fazla plastik var DÜNYA denizlerinin yüzeyinde iki milyon ton plastik yüzüyor. Bu şimdiye kadar tahmin edilenden çok daha fazla. Ve plastik sanılandan çok daha uzun süre kalıcı oluyor. Nature Geoscience dergisinde yayımlanan araştırmaya göre denizlerdeki plastik birikimi, 500 tonluk yıllık kirlenmeden çok plastiğin yok olma süresinin yavaş olmasıyla alakalı. Uzmanlar plastik atımının tamamen bu oranları, 20 ölçüm Araştırmacılar plastik engellenmesinden iki yükledikleri karmaşık bir kütlesinin yüzde 95’inin yıl sonra plastiğin dibe 3D modeliyle hesapladılar. 25 milimetreden büyük doğru çökeceğini tahmin Model denizlerdeki plastik parçalarından ediyorlardı. Ancak yeni plastiğin çöküşüyle ilgili oluştuğunu saptadı. 3D model bu tahminle en yeni bilgileri veriyor. model 1 milimetreden daha örtüşmemekte. Araştırmada 0.1 milimetre küçük plastik parçacıklarının Utrecht Üniversitesi’nde ve 1,6 metre arasındaki yüzeyden çok diplerde Eric van Sebille ile çalışan tüm plastikler dikkate bulunduğunu da göstedi. ekip, dünya denizlerinde alındı. Plastiklerin yüzde şu sıralar 3.2 milyon 60’ı deniz yüzeylerinde Global mass of buoyant ton plastik yüzdüğünü bulunurken üçte biri marine plastics dominated ve en büyük oranın da denizlerin derinliklerinde by large long-lived debris, yüzeylerde bulunduğunu bir yüzde birden fazlası Nature Geoscience, söylüyor. Araştırmacılar ise kumsallarda birikiyor. 7.08.2023. Ötzi’nin ataları Anadolu kökenliymiş! BUZ adam Ötzi’nin sırasında koyulaştığını kalıtımı aslında on yıl düşünmüşlerdi. Oysa önce çözülmüştü. Ancak bu renk Ötzi’nin doğal yeni teknikler sayesinde ten rengiymiş. Ve Ötzi hakkında yeni üçüncü önemli bulgu ise bilgiler edinildi. 5 bin Ötzi’nin Anadolu kökenli 300 yıllık buz adam Ötzi, olması. Sonuçlara belki de en ünlü ve en göre Ötzi’nin kalıtımı iyi incelenen prehistorik bir tabloyu ortaya koydu. yüzde 90 oranında Avrupalı. Buzda korunagelen Leipzig Evrim Antropolojisi Anadolu’dan Avrupa’ya gelen beden kalıntıları, giysisi ve Enstitüsü’nden Ke Wang, ilk çiftçilerin kalıtımıyla eşyaları, görünüşü, yaşam Ötszi’nin kalça kemiğinden örtüşüyor. Buna göre Ötzi biçimi, olası ölüm nedeni ve yeni bir DNA örneği aldıktan Avrupa’nın yerel avcı-toplayıcı hatta son yemeği hakkında sonra modern, yüksek verimli popülasyonunun sadece bize bilgiler vermişti. 2012’de dizileme ile analiz etti. Son birkaç genetik kısmını taşıyan gerçekleştirilen ilk kalıtım analizlere göre buz adamın Alpler bölgesindeki halk analizleri kökeni ve sağlığı tepe saçları dökülmüştü grubundan geliyordu. hakkında açıklamalar ve kelin etrafında seyrek High-coverage genome of getirmişti. Bu bilgilere göre saçlar uzanıyordu. Diğer Ötzi uzun kahverengi ve açık the Tyrolean Iceman reveals bir sürpriz de Ötzi’nin unusually high Anatolian tenli olarak tasvir edilmişti. sanılandan çok daha koyu Ancak daha ayrıntılı ve tenli olması. Araştırmacılar farmer ancestry, Cell eksiksiz analizler şimdi yeni ten renginin mumyalaşma Genomics, 16.08.2023. ?