Katalog

16 TEMMUZ 2023 PAZAR 2 PAZAR YAZILARI İSVEÇ’İN Büyüklerin düşler dünyası AMERİKA ayın yolcular lütfen trene Geçen yıl Noel Bayramı öncesiydi. 19. yüzyıldan bu birkaç dost dışında hemen hemen hiç binin, hareket etmek Koskocaman bir salonda, başka bir yana severek kimsenin bilmediği “gizli” bir bölümde AŞKI… “Süzereyiz... İyi yolculuklar dünyadaydık. Büyüklerin düşü oyuncak oynadığı neredeyse tüm boş zamanını minyatür dileriz!” ICE 694 sefer sayılı hızlı tren trenler dünyasında! Tam 860 lokomotif, tek oyuncak trenler ve Stuttgart merkezinin -12 Temmuz’daki Vilnius AHMET ARPAD Münih istasyonundan ağır ağır yola 3600 vagon ve 3 km raydan oluşan minyatür dev maketini yaparak geçirmişti. 11Zirvesi’nden sonra İsveç’te NATO koyuluyor. Yolculuk Almanya’nın en bir “düşler dünyası”nda. “Minyatür trenler. Ve bu Gönlünce, candan çalışmıştı. 180 üyeliği için geri sayım başladı. 134 güzel güzergâhlarından birinde. Şatolar Trenseverler Derneği”nin Stuttgart böyle kalacağa metrekare büyüklüğünde, 15 metre yıllık sosyal demokrasi geleneğe sahip ve üzüm bağlarını geride bırakarak metrosunun alt salonlarından birine da benziyor. Boş zamanlarını buharlı uzunluğundaki Stuttgart maketi evler, kuzeyin bu “kırmızı güller” ülkesi, ABD Frankfurt’a. Upuzun, bembeyaz tren kurmuştu. Salonda hiç kadın yoktu. ve elektrikli lokomotiflerin çektiği dükkânlar, insanlar, ağaçlar ve çiçekler, şemsiyesi altında artık küresel sistemin yılan gibi kıvrılıyor. Nehirler üzerindeki Erkeklerin çoğu da yaşını başını almış, trenlerin dünyasında geçiren babalar cadde ve sokaklarda otomobiller, merkezine doğru köprülerden, dağların içindeki kırkının, ellisinin üstündeydi. Tek tük çoğu kez zaman ayıramadıkları eşleri, otobüsler, bisikletlilerle dolu. Devlet evriliyor. tünellerden, romantik tarihi kentlerden çocuklar da göze çarpıyordu. Almanların oyuncaklarına dokunmalarına izin bile operası, tarihi kiliseler, parklar, havuzlar, Ülkenin efsane geçiyor. Son istasyona vardığında bu tür oyuncak trenlere merakı sonsuz. vermedikleri oğulları ile atışmayı da Wilhelma Hayvanat Bahçesi canlı canlı lideri Olof hoparlördeki ses ICE 694’ün gelişini Milyonlarca insan yüzlerce milyon göze alır... karşınızda. Tarihi istasyona sürekli Palme’nin bildiriyor. Hiç kimse inmiyor. Çünkü Avro’yu bu uğurda hiç çekinmeden trenler girip çıkıyor, 16 peronunda öldürüldüğü Buluşlar yapan bir ‘çılgın’ bu tren yolcuları cansız! Münih’ten harcıyor. Evinin bir odasını trenlerine insanlar, çoluk çocuk, ellerinde bavullar 28 Şubat ALI HAYDAR Frankfurt’a 15 dakikada gelmişti. İki kent ayıramayan çatı arasına ya da bodruma Stuttgart şu sıralar bir sansasyon bekleşiyor. Wolfgang Frey her şeyi bire 1986’dan NERGIS arası sadece 300 metreydi. kapağı atıyor. Küçük lokomotiflerden, yaşıyor! Bu kentin aşığı Wolfgang bir yapmış, her yerin fotoğraflarını bir yıl sonra Gerçek ICE 694’ü çeken lokomotif uzun vagon dizilerinden, ormanlardan, Frey kılı kırk yararak çalışan, buluşlar çekmiş, sonra da onlara yüzde yüz sadık gitmiştim İsveç’e. Gördüğüm manzara ise 800 ton ağırlığında, 13 bin beygir dağlar tepelerden oluşan “düşler yapan bir “çılgın”dı. 2012’de öldüğünde kalarak maketi geliştirmiş. Maketinde en benim için şaşırtıcıydı. Herkes kendi gücünde. 360 metre uzunluğundaki dünyası”nda yaşayanlar yaşını başını henüz 52 yaşındaydı. Yaşamının otuz çok karton, pleksiglas, ambalaj kâğıdı, lay lay lom hayatını sürdürüyordu; ne treni saatte 300 kilometre hıza almış insanlar. Küçük memurundan yılını minyatür trenlere vermişti! kamış, tahta ve çıtadan yararlanmış. Olof Palme ne de onun İsveç sosyal ulaştırarak Münih’ten Frankfurt’a 3.5 banka müdürüne, lise öğretmeninden Sadece onlara mı? Frey, Alman Devlet Ölümünden sonra Frey’in “kalıtını” demokrasisine katkıları kimsenin saatte götürüyor. Bu yolculuğunda başhekime, yargıca her meslekten insan Demiryolları’nda çalışıyordu. Stuttgart ailesinden satın alan Rainer Braun umurunda değildi. Vietnam savaşı Neckar ve Main nehirlerinin kıyısından, kendi dünyasını kuruyor. Evinde halının merkez tren istasyonunda demiryolu bu dev “eseri” şu sıralar Stuttgart’ın protestolarında en ön saflarda yer Augsburg, Ulm, Stuttgart ve Mannheim üzerine dizdiği birkaç metre rayla her trafiğini kontrol ediyordu, sinyalizasyon merkezinde sergiliyor. İzlerken alan Palme’nin savaş karşıtı ruhu kentlerinden geçiyor, güzel Münih’i şeyi unutan, çocukluğunu yeniden sisteminin sorumlularından biriydi. sanki üç boyutlu dev bir fotoğrafın buharlaşmış, yerini dozu giderek artan Avrupa’nın ortası, bankerler kenti yaşayan bu insanlar hevesleri uğruna İlk yıllarda evinin bodrumunda, sonra karşısındasınız! bir Amerikan hayranlığına bırakmıştı. Frankfurt’a yaklaştırıyor. hiçbir giderden kaçınmıyor. Babaların da kent metrosunun ona tahsis ettiği, mail@ahmet-arpad.de Sonradan öğrendim ki İsveçlilerin doğasında Amerikan sevgisi hep varmış. 1820-1930 yılları arasında 1 milyon 3 bin HAFTANIN FOTOĞRAFI İsveçli, ABD’ye göç etmiş. Göçün nedeni Yeşilgöz yeni o yıllarda İsveç’in çok yoksul olması. İsveçli göçmenler, ABD’nin orta ve batı bölgelerine yerleşti. 1900 yılı başlarında başbakan olabilir Chicago, İsveç’in ikinci büyük kenti Göteborg’dan daha büyük bir İsveçli eflon başbakan” olarak nüfusa sahipti. “İsveçli/Amerikalı”lar, “Tanılan Mark Amerika İç Savaşı’na asker olarak Rutte’nin 299 gün da katıldılar. İsveçlilerin bu Amerika süren uzun uğraşlar sevdası sonraki yıllarda da aralıksız sonucu oluşturduğu sürdü. MEHMET EMIN 4. Hollanda ALKANLAR hükümeti geçtiğimiz Şaşkınlık yaratan tartışma günlerde dağıldı. 1990’lı yılların başlarında, arkadaşım Amerikancı politikaların takipçisi olan Rutte, sağ İbrahim Çenet’le, Malmö kentinde partilerden oluşan dörtlü bir koalisyon kurmayı İsveç Sosyal Demokrat Partisi’nin bir başarmıştı. Koalisyona giren D66, CDA ve CU genel kurulunu izlerken şaşkınlığımızı partileri için işler ilk aylarda olumlu gidiyordu. gizleyememiştik. Salonda görevli Ukrayna savaşı sonrası, ekonominin bozulmaya bazı gençlerin üzerinde ABD bayraklı başlaması sonrasında halktan da homurtular tişörtler vardı ve kimse bunu yükselmeye başladı. Geçtiğimiz yılsonlarında yadırgamıyordu. yapılan kamuoyu yoklamaları halkın yüzde En büyük düş kırıklığını ise 80’lik bölümünün 4. Rutte kabinesinden hoşnut İsveççe dil okuluna giderken olmadığını ortaya çıkartmıştı. Bu rakam, 17 yıllık yaşamıştık. Öğretmenlerimiz dahil, Rutte iktidarlarındaki en olumsuz tabloydu. herkes çekinmeden sağcı, solcu, Aynı dönemde Ukrayna’dan savaştan kaçarak komünist hatta ateist olduğunu Hollanda’ya gelen göçmenler, Afganistan ve söyleyebiliyorlardı; bunda bir sorun Suriyeden gelenlerle birleşince ciddi barınma Hollywood’da tarihi grev yoktu. Türkiye’de 1968 kuşağı gençlik sorunları ortaya çıktı. önderlerinden Mahir Çayan’ın mücadele Günümüzde kanallarda bulunan eski yolcu ve arkadaşı İbrahim Çenet bir gün bana HOLLYWOOD’DA yazarların önceki gün itibarıyla oyuncular önünde toplandı. Oyuncu ve eğlence gemileri yatakhanelere dönüştürülerek “Derste sosyalist ve kapitalist sistemleri mültecilerin barınmaları sağlanmaya çalışılıyor. bir süredir devam eden grevine da dahil oldu. Yüzlerce oyuncu yazarlardan oluşan kalabalık, karşılaştıracağız, sen de izlemeye oyuncular da dahil oldu. Ünlü Los Angeles’taki Warner Bros, maaş ve yapay zekâya karşı iş Halkın bir diğer hoşnutsuzluk nedeni de bu son gelsene...” demişti. Gittiğimde birlikte oyuncular, son 63 yılın en büyük Paramount, Netflix, Disney, güvencesi konusunda yapılan durum. Koalisyonun büyük ortağı VVD halkın Hollywood grevinde ellerinde Amazon, Sony, 20th Century görüşmelerin sonuçsuz kalması ikinci düş kırıklığımızı yaşamıştık. hoşnutsuzluğunu görerek yeni önlemler almak pankartlarla yürüdü. 10 hafta Fox ve Sunset Gower gibi büyük üzerine ellerinde pankartlarla Tartışmayı yöneten ve sosyal demokrat istedi. Savaş bölgelerinden kaçan mültecilerin, önce greve başlayan yazarlara, film ve televizyon stüdyolarının yürüdü. olduğunu söyleyen öğretmen, Hollandaya girişini aylık 200 kişiyle sınırlandırma konu Küba devrimine geldiğinde, önerisinin kabul edilmemesi durumunda, “Ernesto Che Guavera bir teröristtir” koalisyonun dağılacağı tehdidinde bulunan deyiverdi. 1972 yılında Deniz Gezmiş Rutte, bu önerinin kabul edilmemesi üzerine ve arkadaşlarının idamlarını protesto koalisyonu dağıtmış ve politik arenadan da ayrılacağını açıklamıştı. Aslında Hollanda İnovasyonda dünya markası olmak etmek amacıyla düzenlenen bir eylemde politikasında hiçbir lider bir ömür boyu koltuğa iki elini, bir ayağını kaydeden İbrahim yapışıp kalmıyor. Sağ ve soldan çok ünlü Çenet, protezli kolları ve ayağı üzerinde ünyanın en ağır kanlı ülkesi milyon kişi başına Ekosistemin diğer politikacıları hatırlarım. Hıristiyan Demokrat yükseldi, öğretmenden Che Guavera Dbu olmalı! Nerede bizdeki düşen 1.031 adet halkası da özel CDA Partisi’nden Ruud Lubbers, Jan Peter ile ilgili sözlerini geri almasını istedi. “pratik zekâ, adaptasyon patent başvurusuyla firmalara sundukları Balkanende, İşçi Partisi PvdA’dan Wim Kok birkaç Ardından da açtı ağzını, yumdu gözünü. yeteneği, ataklık?” İddia ediyorum İsviçre patent hukuksal ve vergisel dönem sonra artık kendi özel hayatlarına zaman ASLIHAN İsveç’in ne sahte barış taraftarlığını İstanbul’dan İsviçre’ye gelen oranında da dünya kolaylıklar. Bir şirket ayırmak gerekçesiyle başbakanlıktan ve siyaset DAĞISTANLI AYSEV bıraktı, ne silah tüccarlığını… Hem herkesin mutlaka aklından birincisi. Zaten kurup, yönetmenin sahnesinden çekilmişlerdi. dinamiti icat eden ülke hem dünya geçmiştir bu düşünce. 1906’da tarihteki ilk en kolay olduğu barış ödülü veren ülke olmanın; İran- Dünya patlasa, trendler değişse Federal Patent Kanununu icat eden ülkelerden birisi İsviçre. Çokuluslu Piyanist olamadı ama... Irak Savaşı’nda aynı anda iki ülkeye bana mısın demeyen, kendi sakin de yine zatıalileri. şirketlerin merkezi olması da Rutte, 7 çocuklu ailenin en küçük üyesi ve de gizlice silah satmanın ne demek düzeninden asla taviz vermeyen, Ülkeleri verimlilik, teknik bu yüzden. İyi yetişmiş iş gücü gençliğinde piyanist olmayı düşlemişti. Ama olduğunu sordu… Türkiye’de 1968 sosyal medyada takılmayan, altyapı, adaptasyon gibi kriterlere küresel kurumlarda ve/veya üniversite yıllarında üyesi olduğu Özgürlük ve ve 78 gençlik ruhu ile yetişmiştik. şehirlerinin ve geleneklerine bakarak değerlendiren IMD hükümet fonlarıyla desteklenen Demokrasi Partisi’nin (VVD) gençlik kollarında Meydanları, “Ernesto’ya bin selam!” bağlı bu tuhaf ülkede zaman Global Rekabetçilik Endeksi’nde startuplarda çalışabiliyor. Bu da başkanlığa getirilmesi, hayallerinin başka nidalarıyla çınlatmıştık. Bizim sosyal tavada süzülen fondü peyniri de yıllardır İsviçre zirvenin ülkeyi doğal bir Ar-Ge merkezi mecralara akmasına neden oldu. demokratlarımız dahi sosyalist gibi süner durur. Filmi yapılsa müdavimleri arasında. haline getiriyor. Ekosistemin diğer VVD, Rutte ile birlikte Hollanda’nın en büyük olmasalar da Che’yi, Türkiye’nin devrim yönetmen koltuğuna Nuri Bilge bir temel halkası da üretilen her partisi haline geldi. Kasım ayında halk yeniden şehitlerini saygı ile anıyorlardı. İsveçli Peki sırları ne? Ceylan yakışır. Lakin bir süre sonra fikir, ürün ve hizmete katma değer sandığa giderek yeni dönem hükümetini seçecek. öğretmen, sessizce dinledi, karşılık trafikte işe yetişirken öndeki Evvela velveleye vermeyen katan güven, şeffaflık ve kalite Yeni seçimlerde VVD en büyük parti olarak vermedi. Çenet’e en büyük tepkiyi ise arabanın rahatlığına sinirlenmeyi “çözüm odaklı” kafa yapıları. sembolü olan “İsviçre” markası. kalacak mı? Partinin yeni başkanı kim olacak? Şu Balkan ülkelerinden gelen Arnavut, bırakırsınız. Tesisatçının ancak bir Onlar sorunları fırsat olarak 2013’te dünyanın ilk blok zincir anki en önemli sorular bunlar. Bulgar ve Yugoslav göçmenler gösterdi. hafta sonrasına verdiği randevuyu görüp, her fırsatı paraya şirketinin açılıp, ardından küresel Geçmişte içinde yaşadıkları sosyalist soğuk duşun altında kuzu kuzu çeviriyorlar. “Doğal kaynaklarımız en büyük kripto merkezi olan Yeşilgöz gelebilir sisteme nefret ve kin duyuyorlardı. kabullenirsiniz. Ritmindeki yeterli değil” diye vahlanmak Kripto Vadisi’nin (Crypto Valley), Hollanda parlamenter sisteminde, seçimlerde Onlara göre İsveç bile kapitalist değil, durgunluğuna hayret ettiğiniz, yerine kendilerine fayda sağlamak bunca ülke varken İsviçre’nin o en çok oyu alan parti kral tarafından hükümeti komünist bir ülkeydi… Sovyetler göllerine dağlarına hayran için şahlanıyorlar. Ar-Ge’ye minnacık, ruhsuz Zug kentinde kurmakla görevlendiriliyor. Çoğu kez aylar Birliği’nin dağıldığı, Avrupa’da ve kaldığınız İsviçre artık damağınızda yatırım yapıyorlar. Kendini kurulması işte tam da bu yüzden. süren görüşmeler sonucunda üç ya da dört parti İsveç’te “antikomünist” rüzgârların yavaş eriyen bir çikolata gibidir. doyuracak yeterlilikte toprağı İsviçrelilerin herkesten daha önce biraraya gelerek koalisyonu oluşturuyor. VVD estirildiği yıllardı… Ben bu hissiyata kendi saatime olmayan bir ülkenin, süt tozundan politik ve yasal düzenlemeleri liderliği için şu ana kadar iki adaydan söz ediliyor. Demem o ki İsveç, Olof Palme’nin bakmayı bırakınca eriştim. Fark hazır çorbaya farklı buluşlarıyla getirmeleri, kaliteli işgücü Birisi eski milletvekillerinden Andre Bosman “antiemperyalist” çizgisinden bu ettim ki benim akreple yelkovan dünyanın en büyük gıda firması sunmaları ve ülkenin marka değeri diğeri ise Adalet Bakanı Dilan Yeşilgöz. Partideki günlere bir günde gelmedi. On İstanbul’dan kalma bir hızla Nestle’yi kurması, kahve çekirdeği hiç yoktan ülkeye yepyeni ve geçmişi çok eskilere dayanmasa da Yeşilgöz şu yıllarca ülkeyi aralıksız yöneten İsveç koşarken onlarınki kendinden üretemezken Nespresso kapsüllü büyük bir ekonomik fayda kattı. an için en şanslı aday gözüküyor ve partinin Sosyal Demokrat Partisi, Palme’nin emin, telaşsız bir huzurla ilerliyor. kahveyi icat etmesi, fındık Kripto parayı ilk bulan İsviçreliler ağır topları şimdiden kendisine desteklerini öldürülmesinden sonra seçim Tüm bu yavaşlıklarına rağmen her üretmeden dünyaya çikolata olmasa da küresel merkezi kuran açıkladılar. Yeşilgöz kısa süren adalet bakanlığı kaybetmeye başladı. Sağcı partiler şeyleri tıkır tıkır işliyor. Otobüsler pazarlaması tesadüfi değil. ve işin meyvesini yiyen gene onlar. döneminde önemli işlere imza atarak partisinin koalisyonu kısa aralıklarla iktidara tam vaktinde, randevular saatinde, Ar-Ge’nin bu derece iyi Yani diyeceğim o ki İsviçre’nin gözdelerinden birisi haline geldi. Göçmen geldi. İsveç’in NATO’ya girmesi için ilk inovasyon (yenilikçilik) tam gaz. olmasının nedeni ise kurdukları kartpostal gibi pastoral dokusuna, politikaları ile ilgili oluşturulan komisyonlarda, adımı atmak da İsveç Sosyal Demokrat Evet inovasyon. Nasıl oluyor da ekosistem. Bu ekosistemin ilk ağırkanlı, sakin, güncellikten partisi adına önemli görevler üstlendi. Özellike Partisi’ne kısmet oldu. Rusya-Ukrayna İsviçre bunca rehavetine rağmen halkası eğitim. Eğitimde kız erkek uzak, umursamaz tavırlarına polis teşkilatında, üniforma üzerinde siyasi ve savaşı, İsveç’in NATO’ya girme sürecini 2023’te de Küresel İnovasyon yan yana okusun mu okumasın kanmayın. Ardında gizli olan dini sembollerin bulundurulmasını ve türban hızlandırdı. 27 Eylül 2022’de yapılan Endeksi’ne göre dünya lideri olmayı mı, rektörü kim atasın gibi o rekabetçi, inovatif dinamiğe takılmasını yasaklayarak İslami çevrelerin de seçimlerde, Sosyal Demokrat Parti, başarıyor? Daha da şaşırtıcısı, 12 konuları çoktan aşmışlar. Onların ve sisteme bakın. Ondan tepkisini çekmişti. Tuncelili olan Yeşilgöz, Kenan oy dağılımında birinci parti olmasına yıldır üst üste, 132 ülke arasında derdi “dünyaca ünlü araştırma sonra pratik zekâyı ve ataklığı Evren cuntası döneminde, Yunanistan üzerinden karşın hükümet kuramadı. Sağcı partiler zirveyi kimseye kaptırmıyor. (ABD, üniversitelerimize geleceğin tekrar değerlendirin. Ha bir de Hollanda’ya kaçmak zorunda kalan Kürt ailenin 4 aralarında anlaşarak iktidar oldular. İsveç, Japonya, Çin, Almanya, parlak beyinlerini nasıl çekeriz, kıssadan hisse: İyi eğitilmemiş ve yaşındaki üyesiydi. O yıllarda Hollanda’ya mülteci 10.5 milyon nüfusa sahip İsveç’in … geçin arkaya hizalanın!) Hem bu beyinleri en iyi şekilde nasıl sistemleştirilmemiş pratik zekâ ve olarak gelen Dilan, başbakan olursa mültecilerin sosyalist ve komünist partileri ise de bunu haritada leblebi kadar yetiştiririz ve ülkede kalmalarını hız, sürdürülebilir gelişmeyi değil ülkeye girişinin sınırlandırılması için çalışacak. İsveç’in NATO üyeliğine karşı çıkıyorlar. ancak yer tutan boyutları ve 8.5 nasıl garantileriz.” Meslek olsa olsa kısa soluklu fırsatçılığı m.e.alkanlar@gmail.com milyonluk nüfusuyla beceriyor. okullarında işinin ehli ve çok dilli destekler. alihaydarnergis@gmail.com Avrupa Patent Ofisi’ne (EPO) göre teknik personel yetiştiriyorlar. asliaysev1@gmail.com