Katalog

3 MAYIS 2023 ÇARŞAMBA HABER 9 UÇAK FABRİKALARIMIZ “THK-13 UÇAN KANAT PROJESİ” “Bütün uçaklarımızın ve motorlarının ülkemizde yapılması ve savaş hava SINAN MEYDAN endüstrimizin de bu temele göre geliştirilmesi gerekir.” (Atatürk, 1 Kasım 1937) Tarihten Kanat Projesi, prototip planör aşamasında kaldı. Aslında amaç Günümüze bu planörden sonra bu tip bir ileri teknoloji uçak yapmaktı. (Ayrıntılı bilgi için bkz. Mustafa Kılıç, Uçan Kanat THK-13, Ankara, 2008; “Yerli Uçan Kanat THK-13”, https:// tolgaozbek.com/hobi/kitap/yerli- ucan-kanat-thk-13/ son erişim e zaman İHA-SİHA konusu 1 Mayıs 2023) açılsa iktidar ve yandaşları, N“CHP’nin Türkiye’de THK Etimesgut Uçak Fabrikası’nda THK-13 Uçan Kanat Planörü’nün üretim aşaması THK uçak fabrikalarının havacılık sanayinin gelişmesini (Mustafa Kılıç, Uçan Kanat THK-13, THK Basımevi, Ankara, 2008, s. 50-52) engellediğini” iddia ediyorlar. kapatılması Buna kanıt olarak da CHP’nin, Nuri II. Dünya Savaşı sonrası ABD, Demirağ’ın havacılık çalışmalarını savaştan kalan uçaklarının bir kısmını baltaladığını ileri sürüyorlar. Bu “hibe” olarak Türkiye’ye verince THK arada erken Cumhuriyet döneminde Etimesgut Uçak Fabrikası’nın üretim (1923-1950 arasında) devletin kapasitesi düştü. THK, sorunlarını, kurduğu uçak fabrikalarını ve üretilen 1948’de 16 sayfalık bir raporla uçakları ise görmezden geliyorlar. dönemin başbakanına bildirdi. Ancak İşte bugünkü konumuz THK Uçak sorunlar çözülemedi. Fabrikaları ve 1948’de hayata 1950’de DP iktidara geldiğinde geçirilen THK-13 Uçan Kanat fabrika hâlâ açıktı. Öyle ki, 1951’de Projesi… çıkarılan bir Bakanlar Kurulu kararıyla bu fabrikada üretilen uçakların ihracına Türk Hava Kurumu izin verildi. (BCA, 30-18-1-2/126-63- Atatürk, Türkiye’de yerli-milli THK Etimesgut Uçak Fabrikası 1942’de üretime başladı. Uçan Kanat THK-13 8, 16 Ağustos 1951) Bu fabrikada havacılık sanayisinin kurulmasına bu platforma yerleştirilerek yapıldı. yapıldı. (Osman Yalçın, Türk Hava geriledi. Fabrikadaki genç Türk üretilen THK-5A (ambulans uçağı) büyük önem veriyordu. Bu Harp Sanayi Tarihi, İstanbul, 2013, THK-13 ilk uçuşunu 26 Ağustos uçak mühendisleri özgün modeller 1951’de Danimarka’ya ihraç edildi. amaçla, daha 1925’te Türk 1948’de Çankaya’da uçağın arkasına s.129-132; İsmail Yavuz, Mustafa tasarlayıp ürettiler. Fabrika 1952’de MKEK’ye devredildi. Tayyare Cemiyeti’ni (Türk Hava Kemal’in Uçakları, İstanbul, 2013, s. bağlanarak yaptı. Havada planör THK Etimesgut Uçak Fabrikası’nda İddiaya göre Danimarka, 1953’te Kurumu) kurdurdu. THK’nin temel uçaktan ayrıldı. Mecburi iniş yapan 38) “Dizayn Ofisi” olarak adlandırılan Ar- fabrikaya 26 uçak siparişi daha verdi. amaçlarından biri uçak fabrikaları Kayseri Uçak Fabrikası, -Marshall Pilot Kadri Kavukçu hafif yaralandı. Ge bölümünde 1945’te 6 yüksek O günlerin tanıklarından Şükrü Er’in kurmaktı. Basında uçak fabrikası hakkında Yardımı sürecinde- 1950’den itibaren mühendis, 4 mühendis ve 2 teknik anlattığına göre “Uçak harp silahıdır, “Hava İkmal Merkezi”ne dönüştürüldü. olumsuz haberler çıktı. THK ise ressam görev yapıyordu. Fabrikada satılmaz, ihraç edilmez” denildi. TOMTAŞ Kayseri Uçak planörün tamir edilerek 20 gün Burada Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na 1942-1950 yılları arasında THK- (Yalçın, s. 149) Amerikan uçaklarının Fabrikası (1926-1950) ait çeşitli onarım ve revizyonlar yapıldı. içinde uçuşa hazır hale getirileceğini 1, THK-3, THK-6, THK-7, THK-8, alınması nedeniyle üretimi iyice azalan duyurdu. 15 Ağustos 1925’te Türkiye (Yavuz, s. 38) THK-9, THK-13 planör modelleri; fabrika birkaç yıl içinde kapatıldı. THK-13’ün 29 Eylül 1948’de Cumhuriyeti ile Alman Junkers Uçak THK-2, THK-4, THK-5, THK-10, İsmail Yavuz, Şükrü Er’in defalarca yapılan ikinci uçuş denemesinde Fabrikası AŞ arasında yapılan bir THK Etimesgut Uçak THK-11, THK-12, THK-14, THK-15 kendisine “Danimarkalılar 1953 ise planör düşerek parçalandı. anlaşma ile TOMTAŞ (Tayyare ve uçak modelleri tasarlanıp üretildi. yılında tekrar sipariş vermek için Fabrikası (1942-1952) Pilot Cemal Uygun yaralandı. Motor Türk AŞ) kuruldu. 3.5 milyon THK-16 jet uçağı projesi ise tasarım gelmişlerdi, fakat bu sırada THK Atatürk, 1 Kasım 1937’deki Cemal Uygun, sağ kanat ucunda Uçak Fabrikası kapatılmıştı” dediğini TL sermaye ile kurulan şirkete olarak kaldı, hayata geçirilemedi. Bu Meclis konuşmasında “Bütün bir mengenenin unutulduğu, THK de 125 bin TL sermaye ile fabrikada 1942-1952 arasında 126 aktartıyor. (Yavuz, s.157) THK Gazi uçaklarımızın ve motorlarının planörün bu nedenle düştüğünü Uçak Motoru Fabrikası da 1954’te katıldı. Anlaşmaya göre TOMTAŞ, adet uçak üretildi. ülkemizde yapılması ve savaş belirtirken; Yavuz Kansu, kazanın Kayseri’de üretim ve montaj için, traktör fabrikasına dönüştürüldü. hava endüstrimizin de bu temele THK-13 Uçan Kanat Projesi pilotaj hatasından kaynaklandığını (Yavuz, s. 130; Yalçın, s. 166) Eskişehir’de de bakım ve onarım için göre geliştirilmesi gerekir” diyerek THK Etimesgut Uçak Fabrikası’nın belirtecekti. HHH birer fabrika kuracaktı. Türkiye’nin yerli uçak ve uçak motoru başarılı Türk mühendisleri 1947’de İkinci bir THK-13 yapımıyla projeye Sonuç olarak, Türk havacılık TOMTAŞ Kayseri Uçak fabrikaları kurması gerektiğini belirtti. THK-13 Uçan Kanat Planörü’nü devam edilmek istendi. İkinci THK- sanayisi Nuri Demirağ’la sınırlı Fabrikası, 6 Ekim 1926’da devlet THK, uçak üretimine Akköprü’de geliştirdiler. O sırada THK Başkanı 13, 1949’da tamamlandı. Fakat değildir. Erken Cumhuriyet töreniyle açıldı. Fabrika 50 Türk, bulunan küçük binasında başladı. Seyfi Düzgören’in desteğiyle Yüksek uçuş testleri yapılmadan projeden döneminde THK de uçak fabrikaları 120 Alman personelle çalışmaya 1941’de Ankara’da THK Etimesgut Mühendis Yavuz Kansu tarafından kurmuş, bu fabrikalarda Türk vazgeçildi. başladı. Fabrika açıldıktan Uçak Fabrikası kuruldu. 1945’te projelendirilen THK-13, 1948 yılında THK Uçak Fabrikası’nın kapatılma mühendislerce tasarlanan planör sonra Türk-Alman ortaklığında yine Ankara’da Gazi Uçak Motoru THK Etimesgut Uçak Fabrikası’nda ve uçak modelleri üretilmişti. O sürecinde THK-13 Uçan Kanat’ın bazı sorunlar baş gösterdi. Fabrikası kuruldu. 1950’de Ankara üretildi. “başarısız” uçuş denemeleri uçak modeller arasında THK-13 Uçan Anlaşmazlıklar nedeniyle Alman Rüzgâr Tüneli tamamlandı. Yavuz Kansu, THK-13’ü Kanat Planörü gibi çok iddialı bir fabrikalarına karşı bir kampanyaya Junkers, hisselerini 520 bin TL 1941’de açılan THK Etimesgut tasarlarken Amerikalıların Northrop proje de vardı. THK Etimesgut Uçak dönüştürüldü. Oysa projeyi bedelle THK’ye devredip ortaklıktan Uçak Fabrikası, yaklaşık 14 bin ve Alman Horten kardeşlerin uçan Fabrikası’nda yapılan uçaklardan 2 geliştirenlerin amacı bu özgün çekildi. 28 Haziran 1928’de m yüzölçümüne sahipti. 1947’de kanat projelerinden de yararlandı. biri (THK-5A) 1951’de Danimarka’ya 2 ve iddialı proje sayesinde bir TOMTAŞ’ın faaliyetleri sona erdi. yaklaşık 16 bin m ’ye yayılan fabrika Hafif olması için ahşaptan üretilen satıldı. “THK Uçak ve Uçak Motoru kamuoyu oluşturup uçak fabrikasını Kayseri Uçak Fabrikası, 1930’da 8 milyon TL’ye mal oldu. Fabrika, THK-13, 20 m kanat boyunda, 2 m Fabrikaları”, II. Dünya Savaşı sonrası canlandırmaktı. Projenin eksikleri MSB’ye devredildi. 1931’de yeniden 1942’de 113 mühendis ve 211 2 yüksekliğinde, 40 m sathında, 5 m siyasal ve ekonomik ortamda güç tamamlanabilirdi. Nitekim aynı yıl açılan fabrikada Amerikan Curtiss teknisyen ile çalışmaya başladı. kanat uzunluğunda ve toplam 490 kaybetti, 1950’lerde ise kapatıldı. ABD’de B-35 ve B-49 uçan kanat Hawk, Curtiss Fledgling, Alman 1945’te fabrikanın çalışan sayısı kg ağırlığındaydı. Tek pilotlu kokpitin Erken Cumhuriyet döneminin önemli projeleri de başarısız olmuş; pilotlar Gotha, Polonya P.Z.L, İngiliz Miles 945 kişiye yükseldi. 1947’de çalışan üstü açıktı. müteşebbisi Nuri Demirağ’ın Daniel Forbes ve Glen Edwards Magister uçaklarının üretimi ve sayısı 540 kişiye indi. Fabrikada THK-13 yapıldığında henüz Ankara 1930’ların sonunda hükümetle 27 yabancı çalışan vardı. II. Dünya hayatlarını kaybetmişti. Fakat montajı yapıldı. Kayseri Uçak Rüzgâr Tüneli bitirilmemişti. Bu yaşadığı sorunların temelinde Amerika yeni projeler geliştirmekten Fabrikası’nda 1926-1942 arasında Savaşı sonrası yabancılar ülkelerine nedenle planörün rüzgâr testleri, bir ise CHP hükümetinin havacılık dönünce 1948’den itibaren fabrikada vazgeçmedi. 212 uçak, 27 planör üretildi. Ayrıca THK-15 uçağının üzerine özel bir sanayisine karşı olması değil devletçi yabancı kalmadı. Fabrikadaki Paris Havacılık Sergisine katılıp 1937-1947 arasında 24 tip uçak platform takılıp planörün 1/10 modeli sanayileşmeye ağırlık verilmesi vardı. çalışan sayısı 1949’da 397 kişiye ilgiyle karşılanan THK-13 Uçan fasbatı ve 14 tip motor revizyonu Özgürlükte Libya’dan T.C. KÜTAHYA 1. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NDEN KAMULAŞTIRMA İLANI KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZIN BULUNDUĞU YER: Kütahya Merkez Kızılcaören Köyü 103 ada, 284 parsel, 13432,90 m2 yüz ölçümlü,Tarla va- iyi, Mısır’dan kötüyüz sıflı taşınmaz KAMULAŞTIRILACAK ALAN: 1.202,94 m2 (İrtifak Hakkı) TEKLİF EDİLEN BEDEL: 5.954,55 TL BUGÜN 3 Mayıs Basın MALİK BİLGİLERİ: Seydi KAYA vd. KAMULAŞTIRAN KURUM: BOTAŞ Özgürlüğü Günü... Davacı kurumu vekili tarafından mahkememizin 2023/174 Esasından açılan kamulaştırma bedel tespiti ve tescili davasına dair kamulaştırılacak taşın- Türkiye, 2018 yılından mazla ilgili bilgiler sunulmakla, Kamulaştırılacak taşınmazın malikleri veya ilgisi bulunanların, mahkememizce yapılacak tebliğden itibaren 30 gün için- beri Düşünce Kuruluşu de kamulaştırma işlemine karşı davacı kuruma husumet yöneltilerek idari yargıda iptal davası açmaları, aksi halde kamulaştırma işleminin kesinleşece- Freedom House’un ği ve mahkemece tespit edilen bedel üzerinden davacı kurum adına tescil edileceği, Duruşmanın 21/07/2023 günü saat 10:40'da yapılacağı, aksi hal- “özgür olmayan ülkeler” de duruşma ve işlemlerin yokluklarında yürütüleceği tüm davalılara ilanen tebliğ olunur. 11/04/2023 kategorisinde yer alıyor. 49 ülkenin olduğu bu kategoride Resmi ilanlar: www.ilan.gov.tr’de (Basın: 1821407) dünyada özgürlük puanında son 10 yılda en fazla düşüş yaşayan ülke Libya oldu. Libya’yı T.C. KÜTAHYA 1. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NDEN KAMULAŞTIRMA İLANI Nikaragua, Güney Sudan ve Tanzanya izledi. Türkiye bu sıralamada beşinci sırayı alırken, KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZIN BULUNDUĞU YER: Kütahya Merkez Kızılcaören Köyü 103 ada, 346 parsel, 3400,00 m2 yüz ölçümlü,Tarla va- takip eden ülkeler arasında Orta Afrika sıflı taşınmaz Cumhuriyeti, Venezuela, Benin, Burkina KAMULAŞTIRILACAK ALAN: 161,24 m2 (İrtifak Hakkı) TEKLİF EDİLEN BEDEL: 798,14 TL Faso ve Mısır yer aldı. MALİK BİLGİLERİ: Gülşen ÖZPEKEL vd. KAMULAŞTIRAN KURUM: BOTAŞ Türk basınının getirildiği acı tabloyu Davacı kurumu vekili tarafından mahkememizin 2023/176 Esasından açılan kamulaştırma bedel tespiti ve tescili davasına dair kamulaştırılacak taşın- paylaşan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti mazla ilgili bilgiler sunulmakla, Kamulaştırılacak taşınmazın malikleri veya ilgisi bulunanların, mahkememizce yapılacak tebliğden itibaren 30 gün için- (TGC) “Düşünce Kuruluşu Freedom de kamulaştırma işlemine karşı davacı kuruma husumet yöneltilerek idari yargıda iptal davası açmaları, aksi halde kamulaştırma işleminin kesinleşece- House‘un yayımladığı 2023 Dünyada ği ve mahkemece tespit edilen bedel üzerinden davacı kurum adına tescil edileceği, Duruşmanın 21/07/2023 günü saat 10:50'da yapılacağı, aksi hal- Özgürlük Raporu’nda, Türkiye özgürlük de duruşma ve işlemlerin yokluklarında yürütüleceği tüm davalılara ilanen tebliğ olunur. puanında son 10 yılda en fazla düşüş yaşayan ülkeler arasında bu yıl beşinci Resmi ilanlar: www.ilan.gov.tr’de (Basın: 1821397) sırada yer alıyor. Seçime giderken daha da görünür hale gelen Türkiye’deki demokratik T.C. KÜTAHYA 1. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NDEN KAMULAŞTIRMA İLANI gerilemede, haberin serbest dolaşımının yayın yasakları ve sansürle engellenmesi, KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZIN BULUNDUĞU YER: Kütahya Merkez Kızılcaören Köyü 103 ada, 352 parsel, 34766,26 m2 yüz ölçümlü,Tarla va- gazetecilere yönelik yıldırma, şiddet, sıflı taşınmaz gözaltı ve tutuklamalar büyük rol oynuyor. KAMULAŞTIRILACAK ALAN: 498,82 m2 (İrtifak Hakkı) TEKLİF EDİLEN BEDEL: 2.469,16 TL İktidar tarafından gazeteciler suçlu, haber MALİK BİLGİLERİ: Rafet ÖZİRKİN vd. KAMULAŞTIRAN KURUM: BOTAŞ suç olarak görülüyor. Yazdıkları haberler Davacı kurumu vekili tarafından mahkememizin 2023/178 Esasından açılan kamulaştırma bedel tespiti ve tescili davasına dair kamulaştırılacak taşın- nedeniyle 42 meslektaşımız cezaevlerinde mazla ilgili bilgiler sunulmakla, Kamulaştırılacak taşınmazın malikleri veya ilgisi bulunanların, mahkememizce yapılacak tebliğden itibaren 30 gün için- tutuluyor. Seçime giderken demokrasinin de kamulaştırma işlemine karşı davacı kuruma husumet yöneltilerek idari yargıda iptal davası açmaları, aksi halde kamulaştırma işleminin kesinleşece- yeşerdiği, cezaevlerinde gazetecisi ği ve mahkemece tespit edilen bedel üzerinden davacı kurum adına tescil edileceği, Duruşmanın 21/07/2023 günü saat 10:55'da yapılacağı, aksi hal- bulunmayan aydınlık ve barışçıl bir ülkede de duruşma ve işlemlerin yokluklarında yürütüleceği tüm davalılara ilanen tebliğ olunur. gazetecilik yapmayı diliyoruz” açıklamasını yaptı. l Haber Merkezi Resmi ilanlar: www.ilan.gov.tr’de (Basın: 1821391)