Katalog

Sağnak 10 MAYIS 2023 ÇARŞAMBA 6 ARAŞTIRMA/HABER İSMET İNÖNÜ’YE DE Halka arkadaş SINAN MEYDAN Tarihten ve halkın malı Günümüze umhuriyet gazetesinin 99. kuruluş yıldönümünde SALDIRMIŞLARDI Cinternetteki arşivde mevcut olan en eski 7 Mayıs tarihli sayıya baktım. 7 Mayıs 1930 tarihli gazetede “Biz hukuk dışı bir rejimin kurulmakta olmasıyla karşı karşıyayız. (…) Tarih kürsüsünden “Cumhuriyet 7 yaşında başlığı” ile haber yapılmış. O haberde 1924’te halinizi seyrediyorum. Suçluların telaşı içindesiniz.” (İsmet İnönü, 14 Aralık 1953) Arapça harflerle yayımlanan ilk Mayıs 2023 Pazar günü Erzurum yolumu ben açarım!” diyerek tabancasını çekip emrindeki askere gazetenin görüntüsü kullanılarak mitinginde Ekrem İmamoğlu’na süngü taktırıp İnönü’yü linçten kurtardı. tek başına kalabalığın üstüne altına o dönemdeki yazım kuralları ile 7 taşla saldırıldı. Saldırıda, yürüdü. Önüne çıkan bir Ertesi gün bir basın toplantısı aynen şu ifadeler yazılmış: yaralanan insanlar oldu. 2023’te göstericiyi elinin tersiyle düzenleyen İnönü şöyle dedi: Ekrem İmamoğlu’na Erzurum’da iterek “Ne istiyorsunuz? “Vatandaş hakkına idare tarafından yapılan taşlı saldırı, 64 yıl önce, Yaptığınız ayıp değil mi? tecavüz edilmektedir. Bir devleti 1959’da İsmet İnönü’ye Uşak’ta temeline kadar sarsan bundan Çekilin bakayım!” dedi. Öfkeli yapılan taşlı saldırıyı anımsattı. Bir kalabalık birden adeta ortadan daha vahim bir arıza olamaz. kere daha tarihin çirkin tekrarına tanık ikiye ayrılıp İnönü’ye yol açtı. Devlet kuvvetlerinin müsamahası olduk. Herkes şaşkınlık içindeydi. ile tecavüz, ancak hasta olan bir Bir ara kalabalıktan alkış sesi cemiyet bünyesinde olabilir.” Bir baskı rejimi 1959 sonu ve 1960 başlarında İsmet duyuldu. Bu sırada İnönü, bir Dönemin DP iktidarı, 1954’ten an sendeledi. Düşecek gibi İnönü’ye ve CHP’ye yönelik seyahat itibaren Türkiye’de bir baskı rejimi oldu. Hemen doğruldu. Başına engellemeleri ve saldırılar devam etti. kurdu. Muhalif siyasi partiler, gelen bir taşla yaralanmıştı. CHP’nin Göztepe Kongresi’nde polis 7 Mayıs 1930 tarihli Cumhuriyet basın, üniversiteler, sendikalar Metin Toker şöyle diyor: ateş açtı. Çanakkale Geyikli’de olaylar susturulmaya çalışıldı. 1957 çıktı. Bu olayı soruşturmaya giden “İsmet Paşa’yı ben Ankara’ya “‘Cumhuriyet’ bugün yedinci yaşına seçimleri sonrası halk desteğini geldiğinde gördüm. Başının CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek ayak basıyor. 1924 mayısının 7’sinde kaybetmeye başlayan DP iktidarı, arka tarafında bir plaster başkanlığındaki heyet saldırıya uğradı. Uşak’ta taşlı saldırıya uğrayan İnönü’nün çıkmağa başlıyan gazetemiz taşıdığı baskı rejiminin şiddetini artırdı. Öyle vardı. Sadece yaranın yeri, Beypazarı’nda CHP milletvekilleri açıklaması sansür edildi. kutsî ismin mefhumunu neşriyat ki bu dönemde CHP Genel Başkanı muhalefet liderine kalleşçe tartaklandı. DP iktidarı, askeri de benzer bir olay yaşandı. İnönü hayatında kendine bayrak yapacağını İsmet İnönü’nün mitinglerle halkla kullanarak İnönü’yü Kayseri’ye ve arkadan saldırıldığını gösteriyordu. şehre girerken onu karşılayan halkın vadetmişti. Halkın ve hakkın daima buluşması engellenmek istendi. Ancak, gittiği gün kadar neşeli, Yeşilhisar’a sokmamaya çalıştı. önünde polis kordonu oluşturuldu ve yüksek, daima pâk olmasını temine DP’nin bir temsilcisi gibi davranan azimli ve keyifliydi.” toplananlar zorla dağıtıldı. valiler ve kaymakamlar, İnönü’yü giden bu mefkûrenin bugün sahife Uşak gezisinde 4 CHP milletvekili Muhalefete ‘Nifak şehirlere sokmamaya çalıştı. Çeşitli haline gelmiş eserlerini seyrederken dövüldü. Ayrıca 6 gazeteci saldırıya Cephesi’ adını verdiler provokasyonlar tertiplendi. İnönü, İnönü Uşak’ta taşlı vicdanımızda cezbeli bir haz var. uğradı. Geziyi izleyen gazeteciler bir DP lideri Başbakan Adnan -biri taşlı olmak üzere- birkaç kere Yedi senelik hayat tarihimiz, bildiri yayımladılar. Bildiride, “Uşak saldırıya uğradı Menderes, 1957 seçimleri öncesinde, saldırıya uğradı. dinmiyen bir şevkin, sinmiyen bir olayları meslek hayatımızda en 1959 yılında CHP, bir kere daha Nisan 1956’dan itibaren yurt zevkin ulvî gayeye akışını naklediyor. elemli hadise olarak kalacaktır” halkla buluşmaya karar verdi. Zile halkına yapılan baskı gezilerinde muhalefete yüklenmeye diyerek anayasada ve İnsan Hakları ‘Cumhuriyet’ kendimin diye ele CHP’liler kafileler halinde yurt Ekim 1958’de İsmet İnönü, Orta başladı. Tarsus’ta “Muhalefete aldığı okuyucuları için, ihtiyaçları ve Bildirisi’nde yer alan gezi ve haber gezileri yapacaktı. Bu gezilere hesap soracağız” dedi. Gaziantep’te Anadolu gezisine çıktı. Sivas’ta alma özgürlüklerine karşı bu olayları onların çareleri için bütün sahifelerini “Bahar Taarruzu” adı verildi. İsmet muhalefetin ve basının “komünistleri büyük bir coşkuyla karşılandıktan tertipleyenlerin cezalandırılmalarını bir mücahede destanı yaptı. Fikir İnönü’nün Uşak yönündeki gezisi sonra Tokat’a geçti. Oradan da himaye ettiğini” söyledi. 6 Haziran istediler. yolunda vasıta, vatan işlerinde özlü ise tarihsel bir göndermeyle “Büyük CHP’nin seçim kazandığı Zile’ye 1956’da İsmet İnönü, “iktidarın Uşak’tan Manisa’ya geçen İsmet bir kaynak olmağa çalıştı. Taarruz” diye adlandırıldı. CHP lideri uğramak istedi. Ancak DP iktidarı, en yukarısındakilerin” Meclis İnönü, 1 Mayıs 1959’da şöyle konuştu: Halka arkadaş ve tamamen halkın İnönü, bu gezisinde, Türk ordusunun İnönü’nün Zile’de halkla buluşmasını kürsüsünden muhalefet için “Uşak’ta himaye altında malı olmak... Biz bununla iftihar İzmir’e girerken izlediği yolu istemiyordu. Zile Kaymakamı “profesyonel cani” ve “dünyanın en istasyonda toplanan mütecavizler izleyecekti, Ankara’da başladığı geziyi ediyoruz. Tevfik Kurna, Zile halkının İnönü’yü adi insanları” bile dediklerini hatırlattı. benim hayatıma kastetmek İstanbul’da bitirecekti. Her gün yeni bir tekâmül karşılamasını yasakladı. Metin 1957 seçimleri öncesi CHP, HP için harekete geçmişlerdir. Ancak “Büyük Taarruz” kavramı gösteren ‘Cumhuriyet’ bundan Toker’e kulak verelim: “Kaymakam, ve CMP “Muhalefet Cephesi” Muhalefet aleyhine ‘Ehli Salip’ özellikle DP’li İçişleri Bakanı sonra da kendileri için hiç bir şeyi bütün ilçe merkezi halkını evlerine, kurdular. DP iktidarı, bu cepheyi isnadı ve ‘muhalefeti karınca gibi Namık Gedik’i çok rahatsız esirgemiyerek çalışacaktır.” dükkânlarına hapsetmişti. Evet, “Şer Cephesi”, “Nifak Cephesi” diye ezmek’ tavsiyesi gece sabaha etti. Gedik, hükümetin İnönü’yü bayağı hapsetmişti. Herkesi evine, adlandırdı. kadar Ankara’da tertiplenerek koruyamayacağını belirterek bu 99 yıldır süren dükkânına veya kahveye kapatmış, Menderes, 1958’den itibaren tatbikata konmuştur. Azınlıkta geziden vazgeçilmesini istedi. İnönü, bunların önüne süngülü jandarma CHP’yi vatan sathına “nifak tohumları olan iktidar, nihayet kaba kuvvetle devrimci mücadele bu geziden vazgeçmeyeceğini dikmişti. Adeta sıkıyönetim ilan bir dehşet idaresi kurarak ekmekle”, “fitnecilikle”, “zalimlikle”, Yukarıdaki satırları okuduğumda belirterek İçişleri bakanını görevini etmiş, sokağa çıkma yasağı vatandaşları insan haklarından “zorbalıkla” ve “kendilerine karşı aradan geçen onca yılda gazetemizin yapmaya çağırdı. koymuştu. Polis ve jandarma mahrum yaşatmaya karar vermiş ihtilal hazırlığı yapmakla” suçladı. geçirdiği evreleri, başına gelen İsmet İnönü, partili 46 milletvekili seferber haldeydi. Zilelilerin İsmet görünüyor.” İnönü sözlerini şöyle 12 Ekim 1958’de Manisa’da “Nifak kumpasları, çevrilen ayak oyunlarını ve bazı basın mensuplarıyla birlikte 29 Paşa’yı karşılamasını kaymakam bitirdi: “Kanun yolundan çıkmış Cephesi”ne karşı “Vatan Cephesi” düşündüm. Çoğunu bizzat Nisan 1959’da Ankara’dan yola çıktı. yasaklamıştı.” (Metin Toker, İsmet olanlar, hakları korumak kararında kuracaklarını söyledi. yaşamadım ama tanık olduklarım, Ankara Garı’nda İnönü lehine gösteri Paşa’yla 10 Yıl, 1965, Bölüm XXI, olan hür vatandaşlar karşısında DP iktidarı, İnönü’ye yönelik yapanlar vardı. Polis onları dağıtmak duyduklarım, okuduklarım ve s. 125-126) mutlaka mağlup olacaklardır. saldırılara engel olmadığı gibi isteyince küçük çaplı olaylar çıktı. DP bildiklerim var. Zile’de İnönü’yü karşılamaya gelen Vatandaşlarımıza hizmet uğrunda saldırılara bahane bulmaya çalıştı. iktidarı, CHP liderinin alkışlanmasına Emin olduklarım var! Mesela... halkı, polisler copla; jandarmalar seve seve can vermeyi hayatımızın CHP, olayların DP iktidarınca bile tahammül edemez hale gelmişti. Cumhuriyet, bir holding dipçikle dağıttı. Emniyet müdürü, yüksek, şerefli son mükafatı tertiplendiğini söylerken DP İçişleri Ankara’da esmeye başlayan rüzgâr patronunun değil, çalışanların İtfaiye arazözlerini kullanarak halka su saymaktayız.” Bakanı Namık Gedik, “Bu olayları Uşak’taki fırtınanın habercisiydi. gazetesidir. sıktı. Mitinge katılan halkı dağıtmak DP iktidarı basına sansür uyguladı. CHP’liler çıkardı!” diyordu. DP’nin DP’li İçişleri Bakanı Namık Bir siyasi partinin gazetesi değildir. için göz yaşartıcı bomba bile atıldı. Gazetelerde, İnönü’nün bu açıklamalarının kontrolündeki gazetelerden ve Gedik, hükümet olanaklarını kullanıp Bağımsız bir gazetedir. (Toker, s. 126-128) yer aldığı bölümler boş çıktı. radyodan da bu yönde yayın İnönü’nün Uşak halkıyla buluşmasını DP iktidarı, Zile olayının sorumlusu İnönü, Manisa’dan İzmir’e geçti. Cumhuriyet gazetesini yapılıyordu. CHP, bu olaylar engellemek istiyordu. Bu amaçla olarak CHP’yi gösterdi. Başbakan İçişleri Bakanlığı’nın emriyle İzmir’deki Atatürk’ün isteğiyle kuran Yunus sonrasında Başbakan Adnan İsmet İnönü’nün gideceği yerlerde Adnan Menderes, Zile’ye o gaz kongrelerinin ertelendiğini öğrendi. Nadi’dir. Menderes ve İçişleri Bakanı Namık önceden bazı çirkin tertipler yapmıştı. bombalarının CHP döneminde 2 Mayıs 1959’da İzmir’de bazı Bilinen bir anı vardır. 1920’de işgal Gedik hakkında Meclis soruşturması İnönü, Uşak’a geldi. Kısa bir DP’liler, CHP lehine yayın yapan konulduğunu söyledi. Dahası, Zile polisinin İstanbul’a egemen olduğu açılmasını istedi. Ancak verilen önerge konuşma yaptı. Demokrat İzmir Gazetesi’ne olayının sorumlusu olarak gösterilen sırada bir gün işgal polisi Yunus DP’lilerin oylarıyla reddedildi. Uşak’ta DP İl Merkezi’nden atılan saldırıp gazete binasını yaktılar. 45 CHP’li gözaltına alınıp sorguya Nadi’nin evini basar. Yunus Nadi, bir DP iktidarı saldırıları önlemek, bir bardak, yoldan geçen CHP İnönü, 4 Mayıs 1959’da İzmir’den çekildi, 6’sı tutuklandı. 4 CHP’li sandığa saklanır; eşi Nazime Nadi failleri cezalandırmak yerine olaylara kafilesindeki bir gazetecinin başından uçakla İstanbul’a geçti. Topkapı’da yönetici de “Toplantı ve Gösteri de sandığın üstüne oturur. Polis etrafı yayın yasağı getirdi. Türkiye bu hafifçe yaralanmasına neden oldu. İnönü’nün canına kastedilecekti. Yürüyüşüne Aykırı Hareket”ten denetlerken Nazime Nadi yerinden çirkin olayları BBC, Paris ve Kıbrıs Provokasyonlar nedeniyle şehirde mahkemeye verildi. kıpırdamaz. İşgal polisi gittikten radyosundan öğrenebildi. Topkapı’da linç tertibi gerginlik giderek arttı. İnönü’nün, İsmet İnönü, Zile olayı sonrası sonra Nazime Hanım oturduğu Batı cephesinde değişen hiçbir İsmet İnönü, İstanbul’da -o zamanki Büyük Taarruz’da kullandığı evi yaptığı açıklamada şunları söyledi: yerden kalkıp sandığın kapağını açar, şey yok. 1959’da CHP lideri İsmet adıyla- Yeşilköy Havalimanı’na ziyaret etmesine izin verilmedi. “Zile hadisesinin neticesi ne oldu? Yunus Bey öyle kurtulur. İnönü, 64 yıl sonra 2023’te CHP’li indi. Oradan Beyazıt’taki CHP İl O gece Uşak’ta bir evde misafir Üzerine gaz bombalarıyla hücum Ardından Yunus Nadi, eşi ile İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Başkanlığı’na gidecekti. Otomobiliyle edilen İnönü, ertesi gün Uşak’tan edilen bir halkın masum ve mağrur çocuklarını İstanbul’da bırakarak Ekrem İmamoğlu taşlı saldırıya uğradı. Topkapı’dan geçerken saldırıya uğradı. ayrılmak için tren istasyonuna hali Türkiye ölçüsünde göze Ankara’ya gider ve Kurtuluş Savaşı Buna karşın dönemin iktidarları, Önceden yapılan bir tertiple linç geldiğinde taşlı saldırıya uğradı. çarptı. Kanunsuzlukları savunma mücadelesinde Mustafa Kemal bahaneler üreterek saldırıların edilmek istendi. Polis, saldırganları DP’liler istasyonda İnönü’nün gayretiyle idare güç duruma Atatürk’ün yanında yer alır. uzaklaştırmayınca İnönü’yü taşıyan sorumluluğunu muhalefete yüklediler. yolunu kestiler. İnönü, otomobilini düştü…” Bu nedenle İlhan Selçuk’un Oysa iktidarların görevi bahane otomobilin camları kırıldı. Saldırganlar, Zile olayı, daha sonraki Uşak, Topkapı öfkeli kalabalığın önünde durdurdu. üretmek değil, saldırıları önlemek ve “Cumhuriyet gazetesinin “Vurun Makarios’a!” diye bağırıyordu. ve Yeşilhisar olaylarının habercisiydi. Kendisine yol açmak isteyen saldırganları cezalandırmaktır. tarihçesinde Ulusal Kurtuluş O sırada orada bulunan bir binbaşı Bir hafta sonra Çankırı’da da milletvekillerine “Bırakın, kendi Savaşı direnişiyle Kemalist devrimin harcı karılmıştır” sözü, gerçeğin en çarpıcı ifadesidir. Antalya’da kavga eden iki grup müzeyi hedef aldı Hizbullah’a yakın Fatih Erbakan’dan Aydınlanma ve laik başkan MEB’de skandal MEB çıkışı Cumhuriyetin kalesi Atatürk’ün evine çirkin saldırı Elinizde tuttuğunuz ya da artık PEYGAMBER Sevdalıları yeni yüzyıla uygun olarak internet MERVE KILIÇ lu önder Mustafa sitesinde gezindiğiniz Cumhuriyet Platformu’nun (PSP) 30 Nisan’da UKemal Atatürk’ün 6 CUMHUR İttifakı’nın ortaklarından gazetesi, 99 yıldır okuyucularının Diyarbakır’da düzenlediği Mevlidi Mart 1930’da Antalya’yı “kendimin” diyerek sahiplendiği Yeniden Refah Partisi (YRP) Nebi Mitingi’ne Hizbullah’tan ziyaretinde kaldığı ve bir gazetedir. Bunu yazılarınıza Genel Başkanı Fatih Erbakan, hüküm giyen isimler katılmıştı. gelen yorumlardan, önerilerden, sonrasında müzeye kadına şiddeti önleyen yasanın Onursal başkanlığını Hizbullah’ın uyarılardan, kitap fuarlarında çevrilen evin önünde kaldırılmasını istemesi ve zinanın yayın organı olarak nitelendirilen karşılaştığınızda size söylenenlerden, suç sayılması vaadinin ardından İnzar’ın yazarı Mehmet Göktaş’ın iki grup kavga etmeye okuyucunun gazetenin yayın eğitime ilişkin yaptığı açıklamayla yaptığı PSP’nin MEB ile ilişkileri başladı. Bu sırada politikasına gösterdiği olumlu/ yeni bir skandala imza attı. de yeniden gündeme geldi. PSP gruptakilerden bazıları, olumsuz tepkiden anlarsınız. Erbakan, milli eğitim müfredatının Başkanı Adnan Akgönül’ün MEB’e Antalya Atatürk Evi ve Cumhuriyet gazetesi, değiştirileceğini belirterek “Eğitim bağlı Diyarbakır Yenişehir Kız tarihi boyunca emperyalizm Müzesi’nin kapısının Müzenin girişindeki Venüs heykelini parçaladılar. sistemi, ahiret öncelikli nesiller Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde işbirlikçilerinin, halk düşmanı önünde bulunan Altın yetiştirecek. Allah korkusu müdür yardımcısı olduğu ortaya rantçıların, yobazların, gericilerin, Mahallesi’nin Muhtarı Halil Ay, Portakal Film Festivali’nin simgesi olan nesiller yetiştirecek. Nefsi çıktı. PSP, Türkiye genelinde ilkokul, siyasal İslamcıların hedefi oldu. “Sesi duyunca hemen olay yerine “Venüs” heykelini parçalayıp, esaret yerine, nefis terbiyesini ortaokul ve liselerde dini içerikli Bu yüzden birçok yazarımızın doğru geldik. 2 kişinin Atatürk Evi müzenin kapısını tekmeledi. esas alan, materyalist değil, canı alçakça suikastlarla alındı. siyer sınavı (peygamberin hayatı) ve Müzesi önünde heykel kırdığını Duruma tepki gösteren esnaf Ama bu gazete teslim olmadı; maneviyatçı nesiller yetiştirecek” düzenlemesiyle gündeme gelirken söylediler. Bir kişi de kovalarken Aydınlanma ilkelerinden ve laik ve yoldan geçenler, heykeli kırıp dedi. Erbakan’a tepki Eğitim- yarışma için hazırlanan kitap temin Cumhuriyet devrimlerinden hiç İş’ten geldi. Eğitim-İş Genel noktaları listesinde Batman Kozluk kapıyı tekmeleyenleri yakalamaya ayağını burkmuş ve ambulansla vazgeçmedi. Başkanı Kadem Özbay, “Tarikat Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi çalıştı ancak başarılı olamadı. hastaneye götürdüler. Olayı yapanı Çünkü Cumhuriyet gazetesi için yuvalarında yoksul çocuklar cinsel Müdürü Akif Tekin ile Batman Bölgedeki güvenlik kamerası görmedik. Kapıyı da tekmelemiş asıl hedef, daima halka arkadaş ve istismara sürüklendiğinde rahatsız Kozluk Merkez Anadolu Lisesi görüntülerini inceleyen polis sanırım. Burada bazı esnafımız tamamen halkın malı olmak. Biz olmayanlar; karma eğitimden Müdürü Ünal Bozan’ın yer alması da ekipleri, saldırganları yakalamak 99. yılda bununla gurur duyuyoruz! olayı görmüş. Olayı şiddetle rahatsız oluyor” dedi. l ANKARA dikkat çekti. l ANKARA için çalışma başlattı. Haşim İşcan kınıyoruz” dedi. l DHA