Katalog

10 MAYIS 2023 ÇARŞAMBA KÜLTÜR 13 Tepeden tırnağa tutku, çalışma azmi, müzik aşkı... Sonsuza dek Arvo Pärt’i dinlerken eçen hafta İşSanat’ta baştan sona, günümüzün mistik bestecisi GEstonyalı Arvo Pärt’ı dinledik. Bugün yaşlılık dönemindeki nice besteci Leyla Gencer gibi o da ilk gençlik yıllarını savaşlar, rejim sorunları ve yoksulluğun gündeminde geçirmiş. Bu besteciler son dönem arih 10 Mayıs çıktı ve opera geleneğinin, Rönesansı”, “Rossini yapıtlarını Tanrı’ya yakarışla donatarak gençlik acılarını unutmaya çalıştılar: 2008... Milano’da La opera sanatının en derinlere Rönesansı” maddelerinin Gubaidulina (Rusya), Penderecki TScala Operası... O kök saldığı, en popüler yanına onun adı yazıldı. Lirik (Polonya), Toru Takemitsu (Japonya), akşam müzik olduğu ülkede, İtalya’da sopranodan dramatik koloratüre John Tavener (İngiltere), onlardan zeynep sanatçıyı yok etmiş bir labirent... dünyasının mabedinde, taht kurdu! uzanan bir yelpazede 73 rolün sadece birkaçı. oral Pek çok ülkeden sayısız ödüller, “1984” operasının temsili Kaybolmaya yüz kahramanı, yıldızı oldu. Arvo Pärt’a dünyanın dört bir yanından nişanlar aldı. Kentler ona “Altın var. Salon dolu. Temsil tutmuş, o olmasaydı yapıt ısmarlanıyor. En ünlü şef ve Doğu-Batı sentezi Anahtar” teslim etti. Kimi ülkeler, orkestralar yapıtlarının ilk çalınışını başlamadan önce Şef Lorin çoktan unutulmuş olacak birçok yapıyor, en önemli kayıt şirketleri onları İstanbul Konservatuvarı’na her seferinde geri çevireceği Maazel sahneye çıktı. Şu anonsu opera eserini, geçmişin tozlu piyasaya sürüyor. girdiğinde “Ya Scala’da söylerim “vatandaşlık” teklifinde bulundu. yaptı: karanlığından o bulup çıkardı ve Arvo Pärt’in müziği dinleyiciyi mistik ya da ölürüm” dediği hedef... Ama o yaşamı boyunca “Ben “Bu akşamki temsilimizden opera repertuvarına kazandırdı. bir meditasyona sürüklüyor, içinde Tutkusuyla, inancıyla, inadıyla, Anadoluluyum” deyip tek önce hepinizi saygı duruşuna Sadece muhteşem bir şancı yaşadığımız somut çevreden alıp umuduyla, büyük korkusuyla pasaport sahibi oldu. Tek ülkenin davet ediyorum. Çağımızın son değil aynı zamanda oyunculuk götürüyor. Hatta onu postmodern ve elindeki tek gücü, sesiyle dünyanın yeniden derin-düşünceye dönen yurttaşı oldu. divası Leyla Gencer’i kaybettik... niteliği müthiş gelişmiş bir temsilcilerinden birisi olarak niteliyorlar. o mabetten içeri girdi ve 50 Batı’nın kültürel birikimiyle, Burası -La Scala- onun evi, tiyatrocu. Besteciliği kadar antikçağlardaki sanatın yıl boyunca orada zirveye Doğulu köklerini ve geleneklerini yuvasıydı...” Çalışma azmi, araştırma gücü bir araştırmacısı; ortaçağdaki çalgıların yerleşti. Önce sahnedeydi, bir arada harmanladı. O Batı’yla Yaşlı maestronun sahneden ve sonsuz enerjisiyle opera tınısını yeniden gündeme getiren bir sonra sayısız öğrenci yetiştiren Doğu kültürlerinin bir senteziydi. yaptığı anonsu, saygı duruşu dünyasına katkıda bulunmuş bir düşünür. Arvo Pärt (d. 11 Eylül 1935) bir eğitimci olarak. La Scala: Kişiliğinde dört mevsimi Tallinn Konservatuvarı’nın izliyor. Sonra... Sonra, maestro diva. Opera dünyasının mabedi... Nice Kompozisyon Bölümü’nü bitirmiş. ve duygular dünyasının tüm sahneden orkestra çukuruna indi Kitaplarda, müzik Tallinn, Pärt’in yaşamında büyük rol sanatçıyı doruklara taşımış, nice renklerini taşıdı. ve müzik... ansiklopedilerinde “Donizetti oynamış bir kent. HHH 1980’de Sovyet otoritelerinin baskısıyla Leyla Gencer: O; tepeden ailesini alarak bu kentten göç etmek n e mutlu bana ki onun Atatürk kızıyım, Cumhuriyet Atatürk’ün kızı tırnağa, tutku, azim ve müzik zorunda kalmış. Bir süre Viyana’da yanında olmak, yakınında kızıyım!...” Türkiye’de ne zaman haksız yaşayıp Avusturya vatandaşlığına geçmiş, aşkıyla yanıp tutuşan ve uzun olmak, onunla çalışmak, ona İtalya’da La Scala; Türkiye’de sonra Berlin’e taşınmış. Yeni yüzyılla ya da yanlış bir şey olsa “Neden bir süre dünya sahnelerini de ilişkin Türkiye’deki ilk kitabı yazma İKSV ve Leyla Gencer Şan birlikte Estonya’ya dönmüş. İlk yapıtları karşı koymuyorsunuz, neden tutuşturan bir diva. şansım oldu. “Tutkunun Romanı” neoklasik biçemde ve Rus bestecilerinin Yarışması’nı sürdüren Borusan direnmiyorsunuz, neden bir şeyler Müzik dünyasında bir “ekol”, kitabından sonra, yeryüzünün etkisinde. Sonra 12-ton yöntemini ve Sanat onun eviydi, yuvasıydı. yapmıyorsunuz” diye çınlardı sesi! bir okul, bir referans oluşturdu. bu benzersiz “diva”sıyla ilişkimiz, diziselliği izlemiş ancak bu tür çalışmaları İstanbul AKM yeniden hayata Ankara’da bir protestoya Muhsin Ertuğrul’un deyişiyle “O anne-kız, abla-kardeş, iki dost Sovyetler Birliği’nde yasaklanınca, o kazandırılırken mimarlarından katıldığında gazeteciler “Yoksa da eski çağlardaki müziği aramaya ilişkisine dönüştü. Ona sevgim, bir öncü”. yetkililere herkes vaat etmişti: politikaya mı atılacaksınız” diye başlamış: Mitolojik çağlar, ortaçağ saygım, hayranlığım her geçen İstanbul’dan yola çıkıp “Evet Leyla Gencer Evi oraya sormuşlardı. Leyla Gencer’in sesleri, Rönesans polifonisi ve dönem gün daha da arttı. Milano’da taçlanan eşsiz çok yakışacak” diye. Hani? Hâlâ çalgılarını araştırmış. Tintinnabuli adlı yanıtı çok netti: “Hayır efendim, Komik bir kişiliği de vardı: Arada serüveniyle muhteşem bir örnek kendine özgü bir tını düzeni geliştirmiş. bekliyorum! Vasiyet etmişti, evini vatandaşlık görevimi yapıyorum! “Zeynepçiğim, sen beni meşhur oldu, idol oldu. Kilise çanlarının seslerinden ürettiği ülkesine bağışlamıştı. edeceksin” diye takılırdı! Daha Ama politikaya atılacak olsam ilk Türkiye gibi, zengin kültür tınılar Part’ın müziğinde bazen teker ciddi ortamlarda “Sayende ülkem iş Atatürk Partisi kurardım.” İyi ki varsınız Leyla Gencer. teker duyulur, bazen yapıt bütünüyle çan birikiminde opera geleneği hiç beni hatırladı” derdi! Sık sık tekrarlardı: “Ben Sonsuza dek varsınız... sesleri için bestelenmiş gibi buğulu bir ama hiç olmayan bir ülkeden yola atmosfer yansıtır. Pärt’in yöntemi “gizemli minimalism” olarak tanımlanıyor: Dramatizmden uzak, saydam bir OPEr An In DiVASI KOn SEr LEr LE An ILIYOr zamansızlık duygusu. Geçen haftaki İşSanat konserini Estonyalı orkestra şefi DÜn YACA ünlü Ingrasciotta (bariton), Tõnu Kaljuste yönetiminde Tallinn Oda Şair Hirschman’ın külleri Türk opera sanatçısı Sara Rossini (soprano) Orkestrası seslendirdi. Bütün yapıtların Leyla Gencer 15.ölüm piyanist James minimalist, ağır yürüyen, özelliğine karşın yıldönümü olan 10 Vaughan eşliğinde salonu tıka basa dolduran dinleyici Şairler Parkı’na serpildi kitlesi konseri dikkatle izledi ve alkışlarını Mayıs haftası boyunca G. Rossini, W. A. sona sakladı. Çağdaş müziğin güçlü ve konserlerle anılıyor. Mozart, C. Gounod, iSTAn Bu L’DA Hirschman’ın küllerini kendine özgü sesi Arvo Pärt’ı bir kez daha Leyla Gencer özellikle G. Puccini, G. Verdi Maltepe Belediyesi’nin İstanbul’da bir yere İstanbul’da dinlediğimiz için mutluyuz. bel canto (güzel şarki operalarından aryalar öncülüğünde serpmek istediğini söyleme sanatı) ile seslendirecekler. düzenlenen belirtti. Leyla Gencer’i anıyoruz ünlü olan sanatçının “Uluslararası Bahar Bu akşam ölümünün 15. yılında, dağarcığında Rossini, La Diva Turca ‘Son dileğini ve Şiir Festivali”nin Borusan Müzikevi’nde ve Cemal Reşit Donizetti, Bellini, Verdi ilki 6 Mayıs tarihinde - Leyla Gencer gerçekleştirdi’ Rey Konser Salonu’nda Leyla Gencer’i ve Puccini’nin operaları Maltepe Yaşar Kemal anıyoruz. “La Diva Turca” 20. yüzyılın Hirschman’ın bu Anma Konseri yer almış, çağın ünlü Kültür Merkezi’nde gelmiş geçmiş muhteşem sopranosu talebinin ardından Borusan İstanbul şef ve rejisörleriyle olarak müzik tarihine geçmişti. Doğa düzenlendi. 9 dün Beşiktaş Şairler Filarmoni Orkestrası çalışmıştır. Aydın vergisi yetenek, inanılmaz bir enerji, farklı ülkeden Parkı’nda bir tören (BİFO) da, Leyla Gencer’i 25 Mayıs’ta Gün’ün girişimiyle adına başlatılan araştırmacılık, azim ve çalışkanlıkla şairlerin katıldığı düzenlendi. Söz konusu törende Zorlu PSM Sahnesi’nde vereceği çağdaşları arasında unutulmaz bir yere Leyla Gencer Şan Yarışması’nda derece festivalde Türk şairler de yer aldı. Jack Hirschman’ın külleri, birçok konserle anıyor. 19. yüzyılda G. sahip oldu. 1950’den 1983’e kadar alan sanatçılar bugün dünyanın ünlü Gazetemizin yazarı ve şair Ataol şairin heykelinin bulunduğu Bellini ve G. Verdi’yle birlikte İtalyan opera temsilleriyle dünya sahnelerinin sahnelerinde oynamaktadır. Leyla Behramoğlu’nun da kurucuları alana serpildi. Eşinin dileğini aranan prima donna’sıydı. Son opera Romantik opera üslubunu yaratan Gencer sahneden çekildikten sonra arasında yer aldığı “Dünya gerçekleştirdiğini ifade eden temsilleri art arda oynadığı Lady Macbeth en önemli bestecilerden biri olan verdiği ustalık sınıflarıyla da ayrı bir Şiir Hareketi”nin katkılarıyla Hirschman, “Jack’ın küllerini buraya olmuştu. Bundan sonra şan resitalleriyle, Giochiano Rossini’nin büyük ölçekli saygınlık kazanmıştır. düzenlenen festivalde şairler, getirmemin anlamı benim için hatta çadır tiyatrosu temsilleriyle, iki dinsel yapıtından biri olan Stabat sevilen şiirlerini seslendirdi. konferansları ve eğitimciliği ve adına çok büyük. İstanbul’a her zaman Crr ’de La Scala Akademisi Mater, bu özel konserde dinleyiciyle konmuş uluslararası ses yarışması ile Söz konusu etkinliğe katılan gelmek isterdi. Şimdi de gelmiş buluşacak. Konser günü yazarımız CRR konser salonunda 10 Mayıs yine gündemde kaldı. Kendini yeni kuşak Agneta Hirschman, programda oldu. Bu küllerin bir bölümü “Tutkunun Romanı: Leyla Gencer (Alfa Çarşamba akşamı saat 20.00’de operacılar yetiştirmeye adadı. “Ben Behramoğlu’ndan bir istekte de İtalya’ya ve Kolombiya’ya başlayacak konserde La Scala Yay.) kitabının yazarı Zeynep Oral’da Leyla Gencer, La Diva Turca” başlıklı bulunarak Dünya Şiir Hareketi’nin gidicek” diye konuştu. l BAYr AM Operası solist sanatçılarından Paolo Aydın Büke ile söyleşi yapacak. kitabımı yazarken edindiğim kaynaklardan kurucularından olan eşi Jack KAFATu TAr - iSTAn Bu L onun enerjisini, araştırmacılığını ve konsantrasyon gücünü hayret ve hayranlıkla izledim. ‘Falstaff’ Operası AKM’de Leyla Gencer bir başka gezegenden gelmiş gibiydi. Şimdi onu yeni kuşaklara Cazın ustası Lars Danielsson CRR’de iSTAn Bu L Devlet Opera ve Balesi, Giuseppe tanıtmak için İstanbul Büyükşehir Verdi’nin son başyapıtı olan, bir insanlık Belediyesi’nin kentin her köşesinde açtığı iSTAn Bu L Büyükşehir Belediyesi (iBB) komedyası “Falstaff” operasını sahneliyor… kütüphanelerden birisine “Leyla Gencer” Cemal r eşit r ey (Crr ) Konser Salonu’nda Eser, 3-27-31 Mayıs’ta saat 20.30’da adının verilmesini öneriyorum. Onun 21 Mayıs’ta saat 20.00’de isveçli kontrbasçı Atatürk Kültür Merkezi – Türk Telekom için yazılmış kitapların (Franca Cella: Lars Danielsson Opera Salonu’nda sahnelenecek. William “Romanzo Vero di una Primadonna”; dörtlüsüyle konser Shakespeare’in “Windsor’un Şen Kadınları” Zeynep Oral; “Tutkunun Romanı” ve verecek. u luslararası ve “IV. Henry”oyunlarından uyarlanarak “Leyla Gencer’e Armağan”; Ünal Öziş; caz sahnesinin aranan hazırlanmış olan eserin, librettosu Arrigo “Leyla Gencer ve Opera Dünyası”; basçılarından Lars Danielsson’a; Boito’ya ait. italyanca seslendirilecek Evin İlyasoğlu; “Ben Leyla Gencer, piyanoda Grégory Privat, gitarda olan eserin rejisörü r enato Bonajuto. La Diva Turca”) orada sergilenmesi; John Parricelli, davul ve perküsyonda ise istanbul Devlet Opera ve Balesi zaman zaman onun sesinin Magnus Öström eşlik edecek. Orkestrası’nı Tolga Atalay Ün yönetiyor. dinletilmesi çok yararlı olacaktır. Eserin koro şefi ise Paolo Villa. muratbeser@muratbeser.com Mikail Aslan & Cemil Qoçgiri ‘r ü bi r ü’ (Kalan) Asena Akan & Tanju Eren ‘Feng Yün’ (Sabih Cangil Prodüksiyon) Bir Alevi Zazası Mikail Aslan, abdal ozanlar ve Türkçe şarkılar ile iki enstrümantal eserden Asen A Akan ile Tanju Eren; biri besteci, söz yazarı, ve vokaller Asena’ya, keyboard, loop, gitarlar, soyundan gelen Tuncelili müzisyen, araştırmacı. oluşuyor. İki müzisyenin çaldığı çalgının toplamı solist ve yorumcu, diğeri besteci, düzenlemeci, düzenlemeler, miks ve mastering Tanju’ya ait. Cemil Qoçgiri, Alevi kültürünü müzikleriyle bir orkestraya yetecek kadar çok olmasına karşın yapımcı, ses mühendisi ve multi-enstrümantalist. Onlar ruh ikizi; arkasındaki yaşanmışlıkların yorumlayan müzisyen. İkisi Almanya’da dostlarını ağırlamayı ihmal etmemiş; Yan yana gelişleri geçmişte yaptıklarından birikimini saymazsak çok kısa sürede yaşayan ve birbirlerine sürekli destek olan Mehmet Polat, Erdem Pancarcı, Hakan çok farklı bir sonuç vermiş, zira “Feng üretmişler bu çalışmayı. Bazen masalsı 20 yıllık arkadaş ama ilk kez bir albüme Gürbüz, Emrah Oğuztürk, Alper Kekeç, Yün” adını verdikleri (Çince “Rüzgâr tasvirler, bazen boynu bükük bir aşk ortak imza atıyorlar. Martin Lejeune gibi isimlerin yer aldığı ve Bulut” anlama gelen) ilk ortak hikâyesinden kareler var. Sözler kişisel “Rü bi Rü” (Yüzyüze) albümünün fikri kalabalık bir müzisyen ordusunu albüme albümleri ikisinin de geride bıraktıkları ve kırılgan. Aşk acısı, gözyaşı, hüzün, temeli, Kalan Müzik’in sahibi Hasan Saltık davet etmişler. Doğan Munzuroğlu, işlerin devamı değil. Yetmişlerin Joni geçmişle yüzleşme ve hesaplaşma gibi hayattayken atılmış. Hasan bir süre sonra Cemal Taş, Cengiz Aslan, Selim Temo, Mitchell’ini, seksenlerin Vangelis’ini, temalar ağır bassa da nihayetinde umutlu aramızdan ayrılınca gönderdikleri kayıtlar Ayşe Şavaqi, İbrahime Xaşxaşe ve Orhan doksanların Portishead’ini aynı stüdyoya ve aşk dolu... arasında en sevdiği iki kilamı (“Serment” ve Güldağ’ın şiirlerini bestelemişler. sokmuşlarcasına bir iş çıkmış sanki. Yaşamın zorluklarına karşı aşka olan “Neşet’ten Mahzuni’ye”) onun anısına okumuşlar. Gelenek ile yeni arasındaki “Rü bi Rü” çalgısal Biri albüme adını veren kapanıştaki inancı ve umudu aşılıyor “Geng Yün”. Elektronik Üç yıllık emeğin ürünü olan ve 14 parçadan olarak zengin ve gönülden bir albüm, dostluğa enstrümantal parça, diğerleri sözlü toplam 10 soundlu downtempo albümün rengi mavi; havası oluşan albüm, Zazaca, Kurmancca, Ermenice yaslanan... parçadan oluşan albümde söz, müzik, piyano hafif rüzgârlı, yağmur geçişli, az da bulutlu...