Katalog

19 MART 2023 PAZAR 6 DİZİ Kalpaklı iktisatçılar Bilimi bilgiyi Kurtuluştan Kuruluşa Tür KİyE Cumhuriyeti, Ulusal kurtuluşun önderi ve kuruluşunun 100’üncü yaşını Sunuş Cumhuriyetimizin kurucusu iktidar yaparsak İzmİr kutlarken ve yeni bir yüzyıla Mustafa Kemal Atatürk’ün 1 İktİsat geçmeye hazırlanırken İzmir ekonomik sorunlar ve konular, “Siyasi-askeri zaferler ne kadar sorun çözülür kongresİ İktisat Kongresi’nin de (İİK) tüm ağırlığıyla gündeme oturuyor. büyük olurlarsa olsunlar iktisadi ün Rotary kulüplerinin 100’üncü yılını yaşıyoruz. İçinde bulunulan süreçte, ekonomi/ zaferle desteklenmezse payidar “bilim ve barış” konulu mehmet Şakİr Örs İktisat/ekonomi alanı, içinde politik bakış ve yaklaşım, hiç olamazlar” özdeyişine dikkat Dtoplantısında Şevket Ruacan bulunduğumuz dönemde, olmadığı kadar önem kazanıyor. çekerek; İİK’yi ve o dönemin iktisat ve Mustafa Çetiner hocalarla toplumsal yaşamın/gündemin en Böylesi bir dönemde, ulusal savaşçılarını, “kalpaklı iktisatçılar”ı İİK, kurtuluştan kuruluşa birlikte konuşmacıydık. Konuşmam, temel ve başat konularından birini Kurtuluş Savaşı sonrasında, ülkenin saygıyla selamlıyoruz. uzanan sürecin önemli bir bilimin başardıklarını anlatırken, oluşturuyor. Salgın sonrasının yeniden ayağa kaldırılmasında Bu bağlamda İzmir Büyükşehir dünya barışına katkıyı başaramadığı dönemeci ve yapıtaşıydı. dünyasında ve ağır bir ekonomik adeta bir kaldıraç işlevi gören Belediyesi öncülüğünde İzmir’de üzerine idi. Kongre, zaferin ekonomik krizin/buhranın yaşandığı ve İİK’yi anmanın, anımsamanın düzenlenen “İkinci Yüzyılın Bilim insanları, dünyanın ismi bunun deprem felaketiyle daha da ve o dönemi irdelemenin yararlı İktisat Kongresi” girişimini de çok zaferle de taçlandırılması konmamış en evrensel kurumsal ağırlaştığı ülkemiz koşullarında, olacağını düşünüyoruz. kıymetli buluyoruz. yapısıdır. Küresel işbirlikleri amacıyla toplandı. olağanüstüdür. Bir ülkede yapılan araştırma, dünyada ilgili bilim lusal kurtuluş ateşinin farklı toplumsal kesimleri temsil insanları tarafından eleştirilir, katkılarla daha dumanı tüterken eden delegelerin katılımı ile geliştirilir, yanlışlıkları ortaya çıkarırlar, U17 Şubat ile 4 Mart 1923 gerçekleşiyordu. bu araştırmadan esinlenerek yepyeni arasında İzmir’de toplanan İzmir halkı, bu vesileyle araştırmalar gündeme gelir... İzmir İktisat Kongresi (İİK), kente gelen Mustafa Kemal’i ve Ortak amaç, bilimsel hakikate sadık kurtuluştan kuruluşa uzanan kalınarak en doğru bilgiye ulaşmaktır. arkadaşlarını ve elbette kongrenin Ne din, ne ırk, ne dil ayrıcalığı sürecin çok önemli bir tüm delegelerini / katılımcılarını aralarında vardır (şüphesiz genel dönemecidir. Genç Türkiye adeta bağırlarına bastı. Ülkenin doğru olarak yazıyorum, yoksa arada Cumhuriyeti’nin kurulmasının yeniden kuruluşuna ve sırada sorunlar çıkar). temel taşlarındandır. Cumhuriyetin ilanına giden yolun Ulusal kurtuluşun ardından, taşları döşendi! Bilim ve siyasetin 1923 yılının ilk günlerinde Kongrede İzmirli emekçi kadın kavgaları İzmir’de bir iktisat kongresinin önderlerinin önemli bir rolü Ruacan Hoca dedi ki bilim insanları toplanması kararlaştırıldı. Amaç, olduğu bilinmektedir. birbirleriyle kavga etmez, ederlerse ulusal kurtuluş mücadelesinin, Genç yaşta kaybettiğimiz hakikate ulaşmak içindir, bilim ekonomi alanında da verilecek üzerinedir; ama ülkeler, siyasiler tarihçi Dr. Oktay Gökdemir; birbiriyle topla tüfek savaşırlar. bir toplumsal kalkınma İzmirli emekçi kadınların Bilim ve siyaset ilişkisi üzerine Özel girişimciler mücadelesiyle tamamlanması ve sosyal ve kültürel yaşamda da kongredeki rolünü şöyle anlatır: ileride pek çok yazıda işleyeceğim. desteklenmelidir. Küçük taçlandırılmasıydı. etkileşimleri olmuştur. Bunlardan “Kongrenin açılış günü yaklaşık Bilimin barışa katkılarının imalattan büyük işletmelere Mahmut Esat Bey’in koordine en önde geleni de İzmir’de bir 500 İzmirli kadın salonda yerini başarısızlığının temel nedeni, geçilmelidir. Özel girişimcilerce ettiği hazırlıklar sonucu 17 Şubat enternasyonal fuar kurulma aldı. Kongrede, 6 İzmirli kadın, iktidarda olamayışıdır. gerçekleştirilemeyen yatırımlar 1923 günü kongre toplandı. Daha girişiminin başlatılmasıdır. verdikleri önergeler ve aldırdıkları Bilimcilerin kendi aralarında devletçe ele alınmalıdır. önce Osmanlı Bankası depoları Üretim ve ihracat seferberliğine kurdukları hakikat diliyle, siyasilerin kararlar ile tarihe geçti. Artık Teknik eğitim geliştirilmelidir. kendi aralarındaki çoğu yalan ve olarak bilinen, sonraları üzüm ve koşut olarak gündeme gelen amele değil işçi denilecekti. tahakküme dayanan dili arasında Yabancıların elindeki incir işletmeleri olarak kullanılan İzmir Enternasyonal Fuarı’nın İşçinin emek tarihindeki serüveni zerre ilişki yoktur. önemli kuruluşlar binanın üst katındaki salonlarda temelinde de İİK vardır. başlamış oldu.” Politikacı bilimin yarattığı millileştirilmelidir. toplanan kongreye 1135 temsilci Mustafa Kemal parasal değerleri, barış için değil, Emekçi kadınlar Günlük tüketim katıldı. Temsilciler işçi, çiftçi, İzmir Paşa’nın talebi ve gerektiğinde savaş için de kullanır. maddelerinin Kadın emekçi önderlerini “İzmir ticaret ve sanayi grupları yönlendirmesiyle, Muazzam paralar silahlanmaya İktisat üretimine İktisat Kongresi’nin 6 gülü” gibi farklı sosyal toplulukları kongrede bir aktarılır. öncelik olarak tanımlayan Gökdemir, ve meslek gruplarını temsil “Numune Sergisi” Kongresi Politikacı için bilim verilmelidir. kongrede alınan kararlarla ilgili ediyordu. Kongre, ülkede büyük düzenlenerek Gümrük şunları yazıyor: “8 saatlik işgünü bir güç aracıdır heyecanla karşılandı. Elbette ilk fuar girişimi bir ülkenin tarifeleri milli yasalaşacaktı, çalışma hakları Politikacı, bilimi güç aracı; diğer kongrenin İzmir’de toplanması başlatılmış ülkeler üzerinde hegemonya ve sanayinin açısından devasa bir gelişmeydi. tesadüfi değildi. İzmir’in hem ve kongre yeniden ayağa sömürü aracı olarak kullanır. kalkınma Bu 6 İzmirli kadın, 6 İzmir çiçeği ulusal kurtuluşun simge kenti salonlarında ülkenin Bilim, bilgi, resmen iktidar kalkışıdır ihtiyaçlarına 1 Mayıs’ın emek-işçi bayramı oluşu hem de o dönemde taşıdığı dört bir yanından olmadıkça, dünyada savaşların sonu göre olarak kutlanmasını önerdiler ve ekonomik ve sosyal potansiyel / getirilen sanayi ve tarım gelmez, barışa da hizmet edemez. düzenlenmelidir. kongreye kabul ettirdiler.” dinamikler nedeniyle, özgün bir ürünleri sergilenmiştir. Bilim ve siyaset, tamamen iki ayrı Yabancı tekelleşmelere Peki kimdi bu isimsiz konumu vardı. dünyadır. Dahası bazen birbirlerini Küllerinden doğmak ve imtiyazlara son verilmelidir. kahramanlar? “İzmirli amele reddedebilirler de. Atatürk’ün söylevi Ama bilimin iktidar olma Demiryollarının yapımı bir Başta değerli bilim, düşün ve Hayriye (Elif), Emine, Şefika, olasılığı bugünkü dünya yönetim Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin programla yürütülmelidir. Yerli siyaset insanı rahmetli Prof. Münire, Nigar ve Rukiye sistemlerinde yok gibidir. kuruluşunda önemli bir dönemeç malları karada ve denizde ucuz Dr. Gündüz Ökçün Hoca olmak hanımlardı bu isimsiz Gerçi pek çok ülkede kurumsal ve yapıtaşı olan kongrenin tarife ile taşınmalıdır. İşçilerin üzere, İİK üstüne araştırma ve kahramanlar.” siyaset, bilimin yarattığı değerleri, açılışını Mustafa Kemal Paşa durumu düzeltilmelidir. Aşar yayın yapan hemen tüm düşünce ülke ve kendi çıkarına olduğu için İzmir’in kızıl gülleri! yaptı. “Ekonomi demek her şey vergisi kaldırılmalıdır. insanlarının çalışmalarında ve bilimi son derece destekler. Para Gökdemir; bu 6 İzmir gülünün demektir; yaşamak için, mutlu yayınlarında; İİK’nin anlamı/ akıtır. İzmir Fuarı yollarının Harb-i Umumi’de Fakat yine de bu destek, bilimin olmak için, insan varlığı için önemi öz olarak, küllerinden barışa hizmet etmesine yaramaz. ve Milli Mücadele yıllarında gerekli olanların hepsi demektir” Kongrenin ülkede oluşturduğu yeniden doğan bir ülkenin ortaya Ama siyasetin kulak verdiği İştirakiyun-Sosyalizm cereyanı diyerek ekonominin önemini ulusal kalkınma ve iktisadi çıkışı ve bir ulusun yeniden ayağa ülkelerde, bilimin yararı büyüktür. ile kesiştiğini vurgulayıp, onlarla vurgulayan Mustafa Kemal, şöyle yapılanma iklimi de çok kalkışı olarak ifade edilmektedir. Mesela deprem ülkesinde ilgili bilgileri makalesinde şöyle sesleniyordu: “Yeni Türkiyemizi önemlidir. Kongre ile birlikte Yeni Cumhuriyetin ve onun Japonya’da hasarlar çok azdır. sürdürüyor: “Emekçi kadınların layık olduğumuz düzeye ülke ölçeğinde üretim ve yatırım birinci yüzyılının iktisadi Bu konu uzun, tartışmaya açık, İİK’nde feminist kadın hareketi eriştirebilmemiz için mutlaka seferberliği başlatılmıştır. 1929 temeli burada atılmış ve ilk ileride deşeceğim. açısından da çok önemli ekonomimize birinci derecede Dünya Ekonomik Buhranı yapı taşları da bu kongre ile Cezayı ülke-toplum çeker önerileri olmuştu. Kadın işçilerin önem vermek zorundayız. nedeniyle, 1930’lu yıllarda daha örülmeye başlanmıştır. İİK’nin Bilimin özellikle bizim gibi ülkelerde doğumdan önce ve sonra 8 hafta Çünkü; zamanımız tamamen da kamucu bir anlayışa evrilen bir başka önemli hedefi; Lozan tam “iktidarsızlığı”nın cezasını tüm gündelikli izinli sayılmaları bir ekonomi devresinden başka İİK kararları ve yaklaşımları, Konferansı’nda görüşmelerin ülke çeker, tüm toplum çeker. bunlardan biriydi. İşyerleri bir şey değildir. Siyasi, askeri genç Türkiye Cumhuriyeti’nin yol tıkandığı bir dönemde, yeni Toplantıda tartışma sırasında bir tarafından regl dönemlerinde ayda zaferler ne kadar büyük olurlarsa haritasını oluşturmuş ve ışığıyla yönetimi diplomatik alanda genç, konuyu ülkemize, son depreme üç gün yevmiyeli izin verilmesi olsunlar ekonomik zaferlerle önünü aydınlatmıştır. sıkıştırmaya çalışan emperyalist getirdi ve bilimin siyasi iktidarlar gibi; yıl 1923 bir 17 Şubat günü, taçlandırılmamışlarsa, meydana İİK, aynı zamanda bütün ülkelere karşı, bir güç ve üzerinde sıfır etkisinin, ülkeye verdiği Türk kadını, emekçi kadınlar zarara dikkat çekti. gelen zaferler devamlı olamaz.” ülkede yeni ve yenilikçi rüzgârlar kararlılık gösterilmesi olmuştur. Çok doğru. böylesine radikal önergeleri dahi İİK ile ilgili kaynaklar, estirmiştir. Bu yenilikçiliğin, İİK, çok zor koşullarda yurdun Türkiye deprem ülkesi mi, evet. o kongrede dillendirebilmişlerdi.” Atatürk’ün kongrede, ayrıcalık ekonomik hayatta olduğu kadar, farklı yörelerinden gelen ve Bunu bilmeyen var mı, hayır, bırakın taşıyan yabancı şirketlerin tüm dünya bilimcilerini, sağır sultan millileştirilmesi üzerinde bile bilir. durduğunu, kapitülasyonlara Her depremde Türkiye’nin nasıl fay son verilmesinin gerektiğini hatlarıyla kuzeyde güneyden Ege’den Adları İzmir’de yaşatılacak kuşatıldığını gösteren haritalar belirtip ulusal görüşü ve ekranda boy gösterir. ulusalcı yaklaşımları iktisat İK ile ilgili bir başka dikkat ses yükselir İzmir’den!.. vermişti. Mustafa Kemal politikalarına temel yapmanın İçeken konu, Sovyet Büyükelçisi Paşa, Ebilov’un cesedini  Eğer toplumu sevselerdi.. zorunluluğunu vurguladığının Ebilov’un vefatı Aralov ile Azerbaycan mumyalatmıştı. Demir tabuta Bu ülkede işbaşına gelen siyasi altını çiziyor. Aslında bu İİK’nin unutulmaz olaylarından Büyükelçisi İbrahim Ebilov’un konan ceset, Ege, Marmara iktidarların zerre aklı, millet sevgisi, yaklaşımlar, kongrenin ruhunu biri de Azeri temsilci Ebilov’un, da kongreye özel çağrılı olarak ve Karadeniz’i geçerek ülke sevgisi olsaydı, yaşadığımız yansıtmaktadır. İİK, iki haftalık kongre devam ederken İzmir’de ağır depremlerin acısını yüreğinde katılımlarıdır. 1917 Ekim Batum’a oradan da Bakû’ya bir çalışmadan sonra oybirliği ile hissederek, yarattığı ekonomik vefat etmesidir. Değerli Devrimi’nin ilk dönemine ve ulaştırılmıştı. Yapılan törende kayıpların büyüklüğünü düşünerek kabul edilen “Misak-ı İktisadi”yi dostumuz, siyaset ve düşün yıllarına denk düşen bu olay, Türkiye temsilcisi Memduh haritayı önüne koyar, ülkenin milletin yayımlayarak dağılmıştır. insanı Kemal Anadol, 24 Şubat dönemin ve kongrenin ruhunu Şevket (Esendal) yaptığı depreme karşı güvenli hale getirilmesi 2021 tarihli Cumhuriyet’te yansıtması bakımından ilginçtir. konuşmada “Aziz dostunu için, yapılacak işlerin tümümün İktisadi ilkeler yayımlanan ‘İzmir İktisat Sovyet devrimi ve SSCB ile yeni yitirmek Gazi Mustafa kararını vermesi için, çalışmaları Kazım Karabekir Paşa’nın Kongresi ve İbrahim Ebilov’ Cumhuriyet Devrimi’nin ve Kemal Paşa’nın belini sadece uzman ve bilimcilerden başkanlığında iki hafta süren başlıklı makalesinde, “Bel büken oluşan bir Deprem Konseyi’ne genç Türkiye Cumhuriyeti’nin bükmüştür” diyordu. İbrahim kongrenin sonunda kabul devrederdi. ölüm” başlığı altında Ebilov’un dayanışmasını yansıtmaktadır. Ebilov binlerce dostunun edilen kararlarla yeni Türkiye Bu, ülkenin güvenliği ve milletin vefatını şöyle anlatır: Mustafa Kemal’in özel gözyaşları arasında toprağa geleceği için iktidarının bir Cumhuriyeti’nin yol haritasının “Ebilov son gece ev sahiplerine çağrısıyla İİK’ye katılan Sovyet verilmişti.” parçasından vazgeçmek demek temel iktisadi ilkeleri belirlendi. bir ziyafet veriyordu. Yemeğin ve Azerbeycanlı temsilciler İBB Belediye Başkanı Tunç olurdu ve doğru bir iş yapmış Bu ilkeleri şöyle sıralayabiliriz: sonuna doğru rahatsızlanmıştı. kongrede de katılımcılardan Soyer, İİK’nin 100’üncü olurlardı. Hammaddesi yurtiçinden Odasına çıkarıp durumu telgrafla büyük ilgi görürler. Özellikle yılı nedeniyle, bu değerli Bugünkü 50 bin insanımızı sağlanan sanayilere öncelik Gazi’ye duyurmuşlardı. O da kaybetmenin acısını ve yıllarca Ebilov kendine has Azerbaycan insanların isimlerinin İzmir’de verilmelidir. Yatırımcıları kredi sürecek travmasını yaşamazdık. valiye özel talimat vermişti. Türkçesi ile yaptığı konuşmayla yaşatılacağını ifade ediyor. ile desteklemek için bankalar 100 milyar dolarlık bir kaybı Ebilov ameliyat masasından delegeleri coşturur. yAr IN: Bİr ASIr SONr A yENİ yaşamazdık. kurulmalıdır. Sanayinin teşviki kalkamamış, İzmir’de can Emperyalizme karşı ortak bir Şimdi söyleyin: Siyasi iktidarlar, İKTİSADİ yOL Ar AyIŞLAr I için bir yasa çıkarılmalıdır. ülke-toplum yararı için mi çalışıyorlar?