Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 13 KASIM 2023 PAZARTESİ 2 olaylar ve görüşler Hukuk devleti-Hukukun ÜstÜnlÜğÜ Anayasa Mahkemesi’nin kökleri ‘Kuvvetler ayrılığı’ uygunluğunun yargısal denetimi cezaevinden çıkarılması gerekiyordu. ilk kez, ABD’de gerçeklemiştir. ABD Anayasa Mahkemesi bu konuda üzerinde gölgeler... yüksek mahkemesinin 1803 yılında, hak ihlali olduğuna karar vermişti. Marbury v. Madison davasında aldığı İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin aha kötüsünü Netanyahu iktidarı görmeyiz” niye aylarca süren karar, yasaların yargısal denetiminin bu karara uyması gerekiyordu. Ancak “Ddediğimiz protestoların hedefiydi, yolunu açmıştır. Böylece anayasa 13. Ceza Mahkemesi dosyayı ele an, daha beterini hatırlayalım... hukukunda ve demokrasi kuramında almadan topu taça atar gibi Yargıtay göreceğimiz kaygısına Netanyahu bir devrim oldu. Montesquieu’nun 3. Ceza Dairesi’ne gönderdi. 3. Ceza kapılıp gittiğimiz bir öncülüğündeki aşırı ukuk devleti, yasama, yürütme kuvvetler ayrılığı ilkesi hukuksal Dairesi yetkisini aşarak Anayasa dönemdeyiz. Küresel sağcı koalisyon ve yargı erklerinin tüm karar ve çapta adaletin zaten hükümeti tartışmalı açıdan gerçekleşiyordu... ABD Mahkemesi yargıçları hakkında suç Huygulamalarında hukuka bağlı hiç var olmadığını “yargı reformu” Yüksek Mahkeme Başkanı John duyurusunda bulundu. Oysa Anayasa ve saygılı olması demektir. bilmemize karşın peşindeydi. Bu, Marshall’ın yazdığı kararda şöyle Mahkemesi’nin kararına uyması günümüz dünyasındaki Evrensel demokrasinin temeli hukuk “yüksek mahkeme”nin deniliyordu: gerekiyordu. eşitsizliğin, vahşetin, yetkilerini sınırlandırma devletidir. Bu da ilk kural olarak siyasal acımasızlığın boyutu - Her hukuk kuralı kendinden üstün ve iktidarın yargı iktidarın gücünün hukuk ilkeleri Yetki aşımı-anayasaya aykırılık hepimizin içini yakıp atamalarında söz olan hukuk kuralı karşısında gücünü çerçevesinde sınırlandırılması ve geçiyor. Bununla Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, sahibi olması gibi kaybeder. birlikte faşist, hukuk içinde denetime tabi tutulması değişiklikler içeriyordu. Anayasa Mahkemesi’ni (AYM) - Anayasa kanunlardan üstün bir popülist söylemler demektir. Hukuk devleti, faaliyet ve Peki Netanyahu’nun düzenlemiştir. “Anayasanın de tırmanışta. hukuk kuralıdır. yargıya müdahalesine kararlarında hukuk kurallarına bağlı bağlayıcılığı ve üstünlüğü” başlığını Uluslararası sistemin - Şu halde, kanunlar anayasa tepki gösterip olan, vatandaşlarına hukuksal güvenliği çürümüş yapısına taşıyan 11. maddesi temel ilkeyi şöyle de Türkiye’de bu karşısında güçlerini kaybederler. karşı Munch’un sağlayan devlet olarak tanımlanır. koymuştur: konudaki bir kriz Bu durumda yargıç kanuna göre ünlü “Çığlık” tablosu karşısında sergilenen “Anayasa hükümleri, yasama, hissiyatı hangimizde Polis devleti, hukuk devleti değil, anayasaya göre davayı karara farklı duruş nasıl yürütme ve yargı organlarını, idare yok ki... bağlamalıdır. Ortaçağda “polis devleti” geçerliydi, açıklanabilir?... İsrail Derin kanlı makamlarını ve diğer kuruluş ve daha sonra “kanun devleti” modeline, gibi elbette geçmişte hesaplaşmaların Avrupa’da durum kişileri bağlayan temel hukuk de pek çok ülkedeki sonra da “hukuk devleti”ne ulaşıldı. Bu günümüz adresi Hukuk devletinin Avrupa’da kurallarıdır.” iktidarlar, ki aralarında Gazze’de insani krizin süreç büyük acılara, kan dökülmesine, ABD’den AB üyesi gelişimi yüzyıllar sürmüştür. Anayasanın 148. maddesi Anayasa boyutları yürekleri ihtilallere neden olmuş ve yüzyıllar Macaristan’a Batı’dan acıtıyor. Uluslararası Avrupa’da anayasa mahkemelerinin Mahkemesi’nin görev ve yetkilerini sürmüştür. olanlar da var, yargıda diplomasi ise çözüm kuruluşu ancak İkinci saymıştır. 158. maddenin son fıkrası Günümüz evrensel demokrasisinin etkinliklerini artırma üretemez halde. Dünya Savaşı’ndan sonra da şöyledir: çabasına girişti. Günün Akdeniz, Karadeniz temellerinde, özgür, adil, dürüst gerçekleşebilmiştir. “Diğer mahkemelerle sonunda bağımsız kapışma sahasına hukuka bağlı genel seçimler, dönerken Suriye ve yargı terazisinin şaştığı İkinci Dünya Savaşı öncesi Almanya Anayasa Mahkemesi’nin görev vatandaşın temel hak ve Irak’taki gelişmeler noktada demokratik ve İtalya demokrasinin ortadan uyuşmazlıklarında Anayasa özgürlüklerinin anayasal güvencelerle ortada. Ulu önder hak ve özgürlükler kaldırılıp otoriter yönetimlerin Mahkemesi’nin kararları esas alınır.” korunması, kuvvetler ayrılığı ilkesine Atatürk’ün kurucusu açısından işler sarpa güç kazanmalarının simgesel Anayasanın 153/son fıkrası çok olduğu Cumhuriyetimiz sardı. Ancak yine dayalı ve güçlerin birbirini denetlediği örnekleridir... açıktır: “Anayasa mahkemesinin ikinci yüzyılına girerken ABD gibi pekçok bir anayasal sistem vardır. Bunlara ülkemizin çevresindeki ülkede kararlara ilişkin Demokrasinin olanakları kararları yasama, yürütme ve yargı ilave olarak yasaların anayasaya ateş çemberi büyüyor. tartışmalar olsa da kullanılarak iktidara gelen organlarını bağar” uygunluğunun yargısal denetimini Ve küresel bilinmezlik yüksek mahkemenin Hitler,1933-1945 yılları arasında Nazi Bu durumda, ilk mahkeme olan tablosuna ne yazık ki gerçekleştirecek, vatandaşın anayasal nihai kararına herkes partisine dayalı olarak ülkeyi yönetti. İstanbul 13. Ceza Mahkemesi, Türkiye kendi içinde saygı duydu. haklarının güvencesini sağlayacak öngörülemezlikle Anaysasa rafa kaldırıldı, anayasaya Anayasa Mahkemesi’ni kararına bir Anayasa Mahkemesi’nin varlığı ve eklenir bir halde. Bağımsız yargı aykırı kanunlar meclisten geçirilip uyması gerekirken dosyayı Yargıtay’a işlerliği şarttır... Kutuplaştırıcı siyaset, Özel liderliğindeki uygulandı... göndererek anayasaya aykırı gerici söylemler, CHP’de, yeni Kuvvetler ayrılığı Aynı durum İtalya’da da yaşandı. davranmıştır. Yargıtay 3. Ceza uygulamalar, dönemde suların ekonomik kriz almış İtalya’da Mussolini’nin faşist düzeni Dairesi kendisini mahkemeler üstü Demokrasinin temel ilkesi kuvvetler durulması, ana başını gidiyor. aynı usullerle gerçekleştirildi. bir konuma taşımıştır. Anayasa ayrılığının bilimsel temellerini Fransız muhalefet partisinin kendisine karşı umudu İkinci Dünya Savaşı sona erince Mahkemesi’nin kararı incelemeye düşünür Montesquieu atmıştır. Gün gelir azalan seçmenini başta Almanya ve İtalya yaşadıkları alınmış ve karar etkisiz duruma 1748 yılında yayımlanan “Kanunların kendine döner... ikna etmesi, ülkenin bu demokrasi karşıtı durumdan getirilmiştir. Ruhu” (De L’esprit Des Lois) kitabında Cumhuriyet bu kritik sürecinde ders aldılar. Avrupa ülkeleri yeni Oysa anayasanın yukarıda belirtilen “İktidarın kötüye kullanılması vatandaş gazetesi olarak, çok önemli. Laik, iktidarın yeni anayasa anayasalar yaptılar. ABD’de 1803 ilgili maddeleri AYM kararlarının özgürlüğünü ortadan kaldırır. Siyasi demokratik, hukuk girişimlerine, bu devleti temelli yılından beri uygulanan yasaların bağlayıcılığını hiçbir tartışmaya kuvveti elinde bulunduran güç, konudaki tartışmalara Cumhuriyetin anayasaya uygunluğunun yargısal yer vermeyecek bir biçimde ortaya onu kötüye kullanmak eğiliminde uzun süredir dikkat kazanımlarına karşı denetimi ilkesini kabul ettiler. koymaktadır. olacaktır. Bu nedenle, kuvvetin kuvveti çekiyoruz. Yerel atılan adımlara yönelik 1947’de İtalya, 1949’da Almanya, Tüm hukukçular konuşuyor, seçimler için geri denetlemesi gerekir” diye yazmıştır. birlik olmuş, dirençli sayım sürerken Barolar Birliği, tüm barolar hareket 1959’da Fransa yeni anayasalarında Montesquieu’nun bu yargısı insanlık bir mücadelede Cumhur İttifakı bu halindeler, direnç gösteriyorlar... kimlerin rol alacağı anayasa mahkemelerinin kuruluşunu tarihinde yüzlerce defa doğrulanmıştır. konuda gaza basmış tarihsel olarak da Eski Yargıtay Başkanı Prof. Dr. Sami gerçekleştirdiler. 1976’da Portekiz, Günümüz “azgelişmiş hibrit durumda. Geçen değerlendirilecektir. Selçuk ve eski AYM Başkanı Haşim 1978’de İspanya bu yolda yürüdü... hafta yargı üzerinden demokrasi”lerinde daha da kötü Bunu yerel seçimlerde Kılıç’ın değerlendirmeleri önemlidir. yapılan hamleler bir durum ortaya çıkmıştır. Böyle olası işbirliğine Türkiye ve 1961 Anayasası nasıl kritik bir süreç Her ikisi de bu durumu hukuksuzluk, modellerde yürütmeyi elinde tutan yönelik pazarlıklar içinde olduğumuzun 1961 Anayasası, işte Avrupa’daki anayasaya aykırılık, akıl tutulması, çerçevesinde değil, güç, seçimlerde çoğunluğu sağlayarak anlaşılması bu gelişmelerden etkilenmiştir. Bu hukukun kötüye kullanılması olarak yeni bir yüzyıla meclisi de denetim altına alıyor. açısından önemli. girerken Atatürk nedenle 1961 Anayasası, Türklerin nitelendiriyorlar. (10 Kasım 2023, Yargıtay ile Anayasa Yürütme ile yasama adeta bir elde ilkeleri izinde, tarih boyunca yarattıkları en ilerici, Karar gazetesi) Mahkemesi arasında toplanıyor. Geriye bir tek yargı kalıyor. bağımsız, egemen bir olmaması gereken hukuka bağlı bir anayasa olarak Bu karmaşa neden yaratılıyor? Türkiye’nin geleceği bir mücadeleye değerlendirilmiştir. Kimi yorumcular Yargıtay 3. Ceza Yargı açısından da ele almak geçit verebilecek Avrupa’daki bu yeni anayasalar Dairesi’nin siyasete alet olduğunu gerekmektedir. Yargı da yürütmenin etkisi altına bir anlayışın, bunun belirtiyorlar. Tüm bu olanların İktidarın yargı çağdaş egemenlik anlayışını kabul iktidar tarafından girerse, artık gerçek evrensel tartışmasını desteklenmesinin AKP’nin hazırlamakta olduğu yeni ediyordu. Egemenliğin tek başına demokrasiden söz etmek olanağı kızıştırmasının altında kuvvetler ayrılığı anayasa için bir altyapı hazırlığı bir organ, bir kişi, bir siyasal ortadan kalkıyor. Bu nedenle, bağımsız anayasa değişikliği açısından riskini siyasi, olduğu belirtiliyor. iktidar tarafından kullanılmasını ve yargının varlığı çok önemlidir. Bu arayışı var. Anayasaya toplumsal her kesimin Adalet bakanı da konuya “Yeni siyasal gücün diktaya doğru gidişini ciddi bir şekilde ele yönelik eleştiriler yeni noktada özellikle bağımsız ve tarafsız anayasayla krizler çözülür” diye alması gerekiyor. değil. Ancak başkanlık önlemek için anayasa mahkemelerini Anayasa Mahkemesi’nin varlığı önem Bağımsız yargının sistemi çerçevesinde, işaret etti. kuruyordu. Çağdaş demokrasilerde, kazanıyor. siyasi oyunlara alet tek adam yönetimi meclis çoğunluğuna dayanarak edilmesinin hangi anlayışında bir Kime yarar? Kanunların anayasaya bir sıyasal partinin her istediğini cepheden olursa iktidarın zaten var Bu karmaşa hiç kimseye yarar uygunluğunun yargısal denetimi olsun kimse için yapması artık imkânsızlaşıyordu. olan anayasaya da getirmez. Aslında en büyük zararı Meclis’in kabul ettiği bir kanun olumlu bir yanı yok. uymayan tutumu Hukukun üstünlüğü ilkesi ve AKP iktidarı almaktadır. Zaten İktidar açısından zafer düşünüldüğünde anayasaya aykırı ise ne olacaktır? demokrasinin kendini korumak hakkı kazanma hevesinin hukukun üstünlüğü raporlarında yeni bir anayasa Kanunların anayasaya her şeyin önüne geçiyordu. Avrupa ise bir dönem sonra yapmasını meşru en kötü ligde bulunuyoruz. Bu ülkelerinde anayasa mahkemeleri yapılan garabetin bir zemine oturtmak durum Batı dünyasında kuşku ile kendilerini de hedefe ardından Avrupa İnsan Hakları mümkün müdür?... karşılanacak, Türkiye’yi demokratik almasıyla pişmanlığa CHP ile geçmişte 6’lı Mahkemesi (AİHM) kuruldu. döneceğini şimdiden olmayan ülkeler düzeyine masada buluşan sağ, Böylece, siyasal iktidarın yetkileri görmeleri gerekmez muhafazakâr cephenin düşürecektir. Anayasa Mahkemesi sınırlandırıldı. mi? Yargıdaki sorunları yeni anayasa girişimi konusundaki tartışmalar bir yarar çözmek yerine daha Bugün dünyada anayasa mahkemesi konusunda alacakları sağlamaz, AKP aleyhine tartışmalara da temeli zayıflatıp olmayan ülkeler, demokratik olarak tutum bu çerçevede çökertecek yandaş bir neden olur. Hazine ve Maliye Bakanı kritik önemde kabul edilmiyor. Eksik, hibrit, etkin hukuk mekanizması Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı olacaktır. olamayan yarı demokrasi olarak arzusunun demokratik Demokrasi sınavını Erkan, ocak ayında New York’a ilkelerle bağını kurmak değerlendiriliyor. Türkiye olarak hep gidecekler, yatırımcılar toplantısına mümkün mü?.. birlikte, bağımsız Türkiye’de Anayasa ne diyor? katılacaklar... Kendilerine her şeyden yargı ilkesini koruyan, Netanyahu’ya karşı önce bu hukuksuzluk sorulacaktır... Bu temel girişten sonra son büyük cüppelerinin Gazze saldırıları kargaşaya geçebiliriz. Yatırımcı hukukun zedelendiği yere önlerini iliklemeyen, öncesinde İsraillilerin hiçbir baskıya Geçen hafta Türkiye’de yüksek gelmek istemez. kitlesel protestolarına karşı bükülmeyen bizler gibi dikkat çeken yargı organları arasında çok ciddi Hukuk devleti, tüm devlet yargıçlarımızla birlikte kesimler içinde iktidara bir deprem yaşandı. İstanbul’daki ilk organlarının hukuka bağlılığını vereceğiz. Çünkü, destek verenler de mahkeme ile Yargıtay 3. Ceza Dairesi, temel koşul olarak kabul eder... hepimizin bildiği vardı. Netanyahu’nun anayasanın bazı temel hükümlerine Özellikle de yüksek yargı ama zaman zaman Filistin politikalarına kimimizin özünü tepki gösterirken onun karşı geldiler. organlarının hukuka bağlı olması demokrasi karşıtı unuttuğu gibi; hukuk Milletvekili seçilen Can Atalay’ın gerekir. Anayasa ve temel hukuk eylemlerine de atıf her zaman hepimize cezasının devre sonuna bırakılıp kuralları, siyasal amaçlar için kötüye yapıyorlardı. Peki lazım. milletvekili dokunulmazlığı gereği kullanılmamalıdır.