Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 8 OCAK 2023 PAZAR9 Türkiye’deki ekonomik krize eklenen küresel sorunlar, elektrik piyasasını da vuruyor ‘Serbest tüketici’ çöktü Türkiye’de Belli bir elektrik tüketimi olan abonelere, dağıtıcısını bayram havası 40.2 MiLyo N Kişi seçme ve fiyat pazarlığı olanağı veren model zor günler Elektrikte ‘mesken’ 023 yılına girdiğimiz bugünlerde geçiriyor. Bu tür tüketici sayısı 100 bine indi. türü tüketici sayısı bir haftayı geride bıraktık. Dünya 2ekonomisi, getirilen regülasyonla- ürkiye’deki elektrik piyasası- Cumhuriyet’in sorularını yanıtla- ra rağmen neoliberalizmin yarattığı enf- nı liberalleştirmek, tüketici- yan Elektrik Mühendisleri Odası İs- lasyon, resesyon, borç yükü, gelir da- ğılımı adaletsizliği, işsizlik, yoksulluk Tnin daha uygun şartlarla elekt- tanbul Şubesi Başkanı Saadet Nuru- gibi sorunlarla boğuşuyor. IMF Baş- rik kullanmasını sağlamak iddiasıy- ilah Güleç, öncelikle Ekim 2022 iti- kanı Kristalina Georgieva bu yıl ülke- la 2002’de başlatılan ve barıyla elektrikte toplam tüketici sa- lerin üçte birinin resesyonda olacağı- belli tüketimin üstünde- yısının 40.2 milyon mesken 48.3 nı ve 2023’ün, 2022’ye göre yüz mil- ki tüketiciye dağıtıcısı- milyon olduğunu belirtti. Serbest tü- yonlarca insan için daha zor geçeceği- nı seçme hakkı getiren ketici modelinde bir yıllık sabit fi- ni söylüyor. Rusya-Ukrayna savaşı ne- “serbest tüketici” uygu- yat üzerinden sözleşme yapıldığını deniyle uygulanan yaptırımlar, ener- SERHAT lamasındaki sorunlar ar- anımsatan Güleç, şöyle devam etti: ji ve tahıl ürünlerinde yaşanan krizler, 40 AdET ALİGİL Çin’de yeniden yükselen pandemi va- tarak sürüyor. Yüksek “Firmalar artık bu fiyatları sağla- r ezervin bilimsel olarak kaları, 2023’ü daha da zorlaştıracağa enflasyon ve sürekli de- yamıyor. Çünkü enerji maliyetlerde- belirlenebilmesi için benziyor. ğişen enerji maliyetleri yaşanan so- ki artışlar faturalarına üç ayda bir sondaj yapılması Türkiye’de ise bir bayram havası; runların temelinde yer alıyor. yansıyor. Zarara uğrayan firmalar gereken kuyu sayısı müjdeler peşe peşe geliyor. Gün yok ki anlaşmaları tek taraflı bozmaya baş- bir müjde açıklanmasın. Karadeniz’de Rekor 4.8 milyon ladı.” Ayrıca iletim ve dağıtım be- trilyon dolarlık doğalgaz keşfi, yer- Elektrik Piyasası Düzenleme Ku- dellerinde yüzde 132 artış olduğunu li otomobil ve yerli hava savaş araçla- rulu (EPDK), kısa süre önce 2022’de anlatan Güleç, firmaların EPİAŞ’tan rı müjdesi, düşük faizli KGF kredileri ile KOBİ’lerin desteklenmesi müjdesi, dü- yıllık 1100 kilovatsaat (kWh) olan sabit fiyatla elektrik alamaz hale şük faizli konut kredileri müjdesi, tarı- serbest tüketici alt sınırını 2023 için geldiğini kaydetti. Güleç’in verdiği ma destek müjdesi ve benzerlerinden 1000 kWh’ye indirdi. Buna göre ay- bilgiye göre fiyatlar daha borsalar- sonra yoksullukta dibi görmüş çalışan- lık faturası 284 liranın üstünde olan da belirleniyor. Avrupa piyasasın- ların, emeklilerin, memurların ve dar aboneler serbest tüketici olabili- daki fiyatların da kWh başına 12-13 gelirlilerin ekonomik durumlarına katkı yor. Ancak Enerji Piyasaları İşletme sente yükseldiğini ifade eden Güleç, veren müjdeler gelmeye başladı. 2023 AŞ’nin (EPİAŞ) ilgili verilerine göre “Türkiye’de de benzer fiyatlar var Türkiye’de seçim yılı, deyim yerindey- Doğalgazda rezerv çelişkisi Ocak 2023 itibarıyla serbest tüketi- ama döviz kurlarının durumu so- se kesenin ağzı açıldı ama yöntem Os- manlı padişahının “ulufe” dağıtmasına ci sayısının geçen yılın aynı dönemi runları artıyor” dedi. HP Genel Başkan Yardımcısı Ah- Akın, “Karadeniz’deki doğalgaz re- benziyor. Asgari ücret tespitinde, me- Cmet Akın, iktidarın 2023 seçim- zervinin bilimsel ve tam olarak belir- kıyasla yüzde 63.8 düşerek 102 bin mur ve emeklilere verilecek zamlarda leri öncesinde Karadeniz’deki doğal- lenmesi için 40 kuyuda sondaj yapıl- Pazarlık olanağı 501 aboneye gerilediği ortaya çıktı. hep önce daha az rakamlar konuşulu- gaz rezervini 510 milyar metreküp- ması gerekiyor. Ancak iktidar bu ça- Ayrıca bu kapsamda neredeyse hiç Serbest tüketici model- yor sonra cumhurbaşkanı devreye gi- ten 710 milyara revize ettiğini, an- lışmalar devam ederken arda açıkla- konut (mesken) abonesi kalmadı. liyle ilgili de yorum ya- rip, şu kadar daha artırdım diyor. EYT cak Maden ve Petrol İşleri Genel ma yaparak söz konusu rezervi he- Oysa serbest tüketici abonesi sa- pan Güleç, normal şartlar- sorununun çözümünde, yoksullara ve- Müdürlüğü’nün resmi verilerine göre nüz kanıtlanmadan duyuruyor ve si- yısı Kasım 2017’de 4 milyon 760 da iyi bir sistem oldu- rilen sosyal destek ve yardımlarda hep Türkiye’de 2021 sonu itibarıyla “is- yasi bir kazanç elde etmeye çalışıyor. bin 862 aboneye kadar yükselirken ğunu, tüketiciye pa- bu yöntemi görüyoruz. Ülke yönetimi, patlanmış, muhtemel ve mümkün” Bu durum Karadeniz gazıyla ilgili res- kurumsal, hukuksal ve demokratik ref- Şubat 2019’da 130 bin 796’ya ka- zarlık olanağı sağ- doğalgaz rezervi toplamının 26.6 mil- mi veriler ile ilan edilen veriler ara- lekslerini kaybetmiş görünüyor. dar geriledi. Daha sonra ise Ağus- ladığını, ticaretin yar metreküp olarak ilan edildiğine sında çelişkiye neden oluyor” dedi. tos 2021’de 1 milyon 452 bin 775 kurallarının işle- dikkat çekti. l SARP SAĞKAL/ ANKARA Enflasyon artmaya Saadet Güleç kadar çıktı. diğini belirtti. devam edecek Önceki yazımda yazdım, bu ya- TÜED Başkanı Kazım Ergün, enflasyon oranlarına göre artış talep etti ra bandı tutmaz diye. Siz baz etki- si nedeniyle matematiksel olarak dü- şen TÜİK’in enflasyon rakamına bak- mayın. Her gün hayat pahalılığı artma- ya devam ediyor. Vatandaş bunu mut- Emekliden ikramiye çağrısı fak masraflarında, ödediği kira, doğal- gaz, elektik, su ve benzeri faturalarında görüyor. Vatandaş kasko bedelini öde- MUSTAFA ÇAKIR yemediği için arabasını sigortalaya- mıyor. Fiyatları geçen seneye göre üç ‘MENKUL KIYMET’ ARTTI nflasyondaki büyük artışlara kar- kat artığı için sağlık sigortası yapamı- Eşın, milyonlarca emekliye verilen yor. Bu enflasyonist politikalar sürdük- Merkez ‘liralaşma’ bayram ikramiyesinin hâlâ 1100 lira çe, ekonomi reel olarak büyümüyorsa, enflasyon büyür ve dar gelirliye kaşık- adımlarını açıkladı olması büyük tepki topluyor. la verilenler, kepçeyle cebinden alın- Türkiye Emekliler Derneği’nin erkez Bankası, dün “Makro- maya devam edilecektir. Sermayeden, (TÜED) araştırmasına göre, 2018- Mihtiyati Tedbirler Hakkında zenginden ve yandaştan yana kurgula- 2023 döneminde tüketici fiyatla- Basın Duyurusu” yayımlayarak nan bu servet transferi düzeni sürdük- 173 BiN Kişi rı yüzde 244 artarken ikramiyede- menkul kıymet tesisi uygulama- 547 BiN Kişi çe, bu ülkede gelir dağılımı adaletsizliği Ödeme güçlüğü ki artış yüzde 10’la sınırlı kaldı. Oy- sında 24 Şubat itibarıyla geçerli SGK’ye göre zorunlu ve yoksulluk derinleşmeye devam ede- nedeniyle son iki değişiklikleri duyurdu. tarım Bağ-Kur’lu sa 2018-2022 döneminde yıllık TÜ- yılda muafiyet belgesi cektir. 2023’ün ikinci yarısında baz et- çiftçi sayısı Buna göre menkul kıymet te- alan çiftçi sayısı FE artışlarına göre ikramiyeler gün- kisi kalktığında enflasyonun matema- sis oranı yüzde 5’ten yüzde 10’a tiksel olarak da yükselişini göreceğiz cellenseydi, tutarı 3 bin 447 TL ola- yükseltildi. Gerçek ve tüzel kişi maalesef... caktı. TÜED Genel Başkanı Kazım için TL paylarında yüzde 60 he- Ergün de çalışanlara yapılan ikrami- Çiftçiye Bağ-Kur desteği şart defini aşan bankalara ise bu ora- Ekonominin kaynak yaratma ye başta olmak üzere bütün ödeme- nın indirimli olarak uygulanma- kapasitesi bulunmuyor lerin ücret artışlarına göre arttığına sına karar verildi. Bu kapsam- ürkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) 2023 Merkezi Yönetim Bütçesi dikkat çekti. Ergün, dini bayramlar- da yüzde 60 (dâhil)-70 arasında TGenel Başkanı Şemsi Bayraktar, dün Sud AN’ı Bır AK Meclis’ten geçti, göze batan kalem- da verilen ikramiyelerin de güncel- olan bankalar için 5 puan, yüzde bir kez daha tarım Bağ-Kur primlerinin ler; 2023’te 1 trilyon 682 milyar lira ca- GAP’A BAK lenerek emekli aylığı zamlarına en- 70’ten büyük olan bankalar için düşürülmesini talep etti. ri transferin yapılacağı, 565 milyar li- dekslenmesini istedi. 7 puan menkul kıymet tesis ora- Çiftçilerin geçen yıl 2 bin 158 lira 8 ra faiz ödeneceği, 240 milyar lira sa- HP Milletvekili Ömer Fet- nından indirim yapılacak Merkez kuruş olan tarım primlerinin bu yıl 3 bin Yüksek enflasyon karşısında ikra- vunma ve güvenlik harcaması yapıla- Chi Gürer, kendine yetme gü- Bankası ayrıca, “Liralaşma Stra- 452 lira 76 kuruşa çıktığını ifade eden miyelerin alım gücünde önemli ka- cağı, 660.9 milyar lira bütçe açığı veri- cü olan Türkiye’nin tarımda yanlış tejisi” sonucunda bankaların ge- Bayraktar sözlerini şöyle sürdürdü: “Ha- yıplar yaşandığını, 2018’de ikrami- leceği öngörülüyor. Ancak 2022’de ol- politikalarla ithalatçı konuma dü- nelinin geçen yıl açıklanan “mev- zine teşvik indirimiyle 2 bin 952 lira 36 duğu gibi bu bütçe açığının da daha ye ile küçükbaş kurbanlık alabilen şürüldüğünü ve 21 üründe arz açı- duatta yüzde 50 liralaşma” hede- kuruş olan bu tutarı çiftçimizin ödeme yüksek çıkacağını düşünüyorum. Pe- emeklilerin bugün ise memleketle- ğı bulunduğuna işaret etti. fine ulaştıgını belirtti. imkânı yok. Yüzde 60 artan prim için ki bu bütçe açığı hangi kaynakla karşı- rine gitmek için otobüs parasını bi- GAP’ı bitirmek yerine Sudan, Ni- l Ekonomi Servisi kolaylık sağlanmalı, prim ödeme gün lanacaktır? jer ve Endonezya’da tarım ara- le zor karşıladığını ifade eden TÜED sayısı 15 güne indirilmeli. Çiftçilerimizin Yüksek katma değerli ve ileri tekno- yışının Türkiye’deki tarımı değil, Başkanı Ergün, emekliler için bü- primlerine uygulanan yüzde 5 oranın- lojiye dayalı ürünlerin üretiminde yo- ithalatı geliştirmeye dönük bir yük önem taşıyan ikramiyelerin ye- ğunlaşamadığımız için mili gelirimiz daki Hazine teşvik indirimi bu ay açık- yaklaşım olduğunu belirten Gü- niden belirlenmesinin bir ihtiyaç ha- lanan enflasyon oranı göz önüne alına- artmıyor ve kişi başına 9 bin dolar ci- rer, ayrıca Sayıştay raporlarına line geldiğine işaret etti ve TBMM’de varında bir milli gelirle orta gelir tuza- rak makul bir düzeye yükseltilmeli. Eğer atıf yaparak Sudan’da 10 yıldır ha- ğında patinaj yapıyoruz. 2022’nin son müdahale edilmezse 2023 yılı artan yarın görüşülmeye başlanacak olan vanda su döküldüğüne de dikkat çeyreğinde büyüme verisinin eksi olma prim oranları ile tarımda kayıtdışılık ar- çekti. l Ekonomi Servisi emekli zamlarına ilişkin yasa tekli- ihtimali var. tacak.” l Ekonomi Servisi fine madde eklenerek ikramiyelerin Ekonomimizde emeğin yoğun oldu- güncellenmesini istedi. l ANKARA ğu sektörler ağırlıkta ve onların yaptığı MALİYE BAKANI NEBATİ düşük katma değerli ürünlerin ihraca- tıyla övünüyoruz. Ancak Ocak- Kasım Geçen yıl 78 bin 2022 döneminde; 231.3 milyar dolarlık Haberleşmeye aylık 442 lira harcadık mükellef incelendi ihracatımıza karşılık 331.1 milyar do- larlık ithalat yapmışız. Dış ticaret açığı- azine ve Maliye Bakanı Nu- erbest Telekomünikasyon İşlet- Yıllık ortalamanın bu yıl 1100 li- mız 11 ayda 99.8 milyar dolar seviyesi- Hreddin Nebati, dün vergi de- Smecileri Derneği (TELKODER), ra artmasını beklediklerini ifade eden ne çıkmış bulunuyor. Kasım ayında ih- netimleriyle ilgili sosyal medya Türkiye’de geçen yıl evlerinde bir sa- TELKODER Başkanı H. Nadir Teberci racatımızın ithalatımızı karşılama ora- hesabından açıklama yaparak bit telefon ile genişbant internet abo- “Bu noktada 2021 başında yüzde 10’a nı yüzde 68.9, dış ticaret haddimiz ise “Vergi müfettişlerince 2022’de neliği bulunan ve her bireyi cep tele- yükseltilen özel iletişim vergisine de- Eylül 2022’de yüzde 71.2 seviyesinde- yürütülen denetimlerde, 77 bin fonu hattı sahibi dört kişilik bir aile- ğinmemiz gerekiyor. Dünyanın hiçbir dir. Diğer bir deyişle övündüğümüz dış 610 mükellefin vergi inceleme- nin aylık ortalama haberleşme gideri- yerinde uygulanmayan bu verginin kal- TELKODER’in verilerine göre ortalama ticarette net olarak kaybediyoruz. Eylül sini tamamlayarak 207 bin 958 nin vergiler dahil 442.19 TL olduğunu dırılması gerektiğini tekrar vurgula- harcama 2021 yılında aylık 353 TL, yıl- sonu itibarıyla 10 aylık cari açığımız ise adet rapor düzenledik. 76 milyar lık 4 bin 238 liraydı. açıkladı. Bu rakam yıllık 5 bin 306 TL. mak isteriz” dedi. l AA 38.176 milyar dolara ulaştı. Kamunun TL’yi aşan tutarda vergi ve ce- toplam borcu 2022 sonu itibarıyla 5 za önererek kamu zararını önle- trilyon liraya dayanmış bulunuyor. Eko- dik” dedi. nominin kaynak ve vergi geliri yaratma kapasitesinin bulunmadığı görülüyor. Ayrıca tamamlanan inceleme- ler sonucunda, başta sahte bel- Bu durumda satacak bir şeyimiz kal- ‘Tüketicilere akıllı krediler sunacağız’ madıysa borçların ödenmesi, bütçe ge düzenleme ve sahte belge açığının ve ödemeler dengesi açığı- kullanma olmak üzere vergi ka- aher Holding’e bağlı Quick Finans da Türkiye’de tüketicilerle buluşacağı- nın kapatılması için geriye yüksek ma- çakçılığı suçları nedeniyle 23 bin Mile Türkiye pazarına yeniden giren mız için çok heyecanlıyız” derken Quick liyetlerle dışarıdan borçlanmaktan baş- 780 mükellef hakkında 24 bin otomotiv markası Chery, işbirliğine im- Finans Genel Müdürü Nihat Karadağ şu ka çare bulunmuyor. Türkiye’nin her 466 adet vergi suçu raporu dü- za attıklarını açıkladılar. vurguyu yaptı: “Tüketiciler sunacağımız alanda sürdürülebilirlik amaçlarına gö- zenleyerek ilgili kişiler hakkında Bu amaçla düzenlenen toplantı- akıllı, pratik ve anında kredi seçenekleri re yönetilmesi gerekirken seçimi kurta- cumhuriyet savcılığına suç duyu- da konuşan Chery Türkiye Başkanı ile rahatça ve hızlı şekilde beğendikle- rıp, yarına bakarız politikası, ülke ola- rusunda bulunduklarını belirten Fenghuo Si, Avrupa ve Rusya pazarın- ri araçlara ulaşabilecek.” Karadağ ayrı- Anlaşmayı Chery Türkiye Başkanı Feng- rak geleceğimizin ipotek altına alınma- Hazine Bakanı Nebati, mücadele- da daha etkin olmak istediğimiz için ca, grubunun sigorta gücüne de dikkat huo Si (solda) ile Quick Finans Genel sı demektir. ninin devam edeceğini vurguladı. Müdürü Nihat Karadağ imzaladı. Türkiye’nin önemi büyük. Yakın zaman- çekti. l Ekonomi Servisi