Katalog

6 8 OCAK 2023 PAZAR inceleme EKONOMİDEN DIŞ POLİTİKAYA, ADALET ARAYIŞINDAN SEÇİM TARTIŞMALARINA... Zorlu bir yılın ardından yılı Türk siyasal “ucube” bir sistemdir. devleti” adını veriyor. yıl boyunca toplantılarını yaptı- yaşamında olum- Demokrasinin vazgeçilmez te- Demokratik siyasal yaşamın, en lar ve türlü yıkıcı girişimlere kar- 2022suz luklar bıraka- meli kuvvetler ayrılığı ilkesidir. önemli unsurlarının başında siya- şın birlikteliklerini sürdürdüler. rak sona erdi. Bu yıl, genel seçim ve Uygulanan bu sistemle, kuvvet- sal partiler arasında diyalog ve uz- 6’lı masanın güçlendirilmiş par- cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacak; ler ayrılığı ilkesi yok edilmiş, Yasa- laşma gelir. İleri Batı demokrasile- lamenter sistem için hazırladı- bu nedenle 2023 bir umut yılıdır. Bu ma Meclisi’nin yetkileri budanmış rinde bu durum her zaman temel ğı “anayasa değişikliği önerisi” yazımızda siyasal yönden 2022 yılı- ve tüm yetkiler cumhurbaşkanına ilkedir ve her zaman uygulanır. de son derece önemlidir. 6’lı masa nın kısa bir bilançosunu vereceğiz. verilmiştir. Yargı bağımsızlığını ve Geçen yıl muhalefet partileri ara- 10. toplantısını 5 Ocak 2023 Per- Bugün Türkiye’de uygulanan tarafsızlığını yitirmiştir. Bu neden- sında uzlaşmayı sağlayan 6’lı ma- şembe günü yaptı. 9 saat süren “partili cumhurbaşkanlığı hükü- le siyaset bilimci Prof. Dr. Ersin sa girişimi bu nedenle son derece toplantıda önemli kararlar alındı. met sistemi” dünyanın hiçbir ye- Kalaycıoğlu bu rejime “neo patri- önemli, demokratik bir adımdır. Seçimlerin yapılacağı 2023 yılın- rinde olmayan, evrensel hukuk monyal sultanizm”, Prof. Dr. Em- 6’lı masayı oluşturan siya- da, 6’lı masanın aynı düzende yoluna ve anayasa ilkelerini tersyüz eden re Kongar’da bu sisteme “şahsım sal partilerin genel başkanları devam etmesi son derece önemlidir. Hayat pahalılığı Korgeneral Vural Avar’ın ölümü hukuk cinayeti ’nin vatandaş yönünden en has- Şubat davası uydurma ve Üniversite öğretim üyeleri her 2022sas noktası ekonomi alanıdır. Ha- üste İBB önünde halkın ka- gün öğle arasında yağmur, fırtına 28tuzak bir davadır . Bu dava- yat pahalılığı ve yüksek enflasyon herkes tarafın - tılımıyla protesto gösteri- demeden üniversite bahçesine çı- dan yargılanan 84 yaşındaki de- İMAMOĞLU dan kabul edilen önemli bir konudur. Ne ki, TÜ- leri yapıldı. Bu gösterilere kıyorlar, ellerinde “Özerk, Özgür, mans hastası emekli Korgene- İK yıllık enflasyonu yüzde 64 olarak ilan eder - 6’lı masanın liderleri de ka- Demokratik Üniversite”, “Kabul ral Vural Avar’ın cezaevinde ya- stanbul Büyükşehir Be- ken İstanbul Ticaret Odası enflasyonun yüzde 94 tıldılar. Etmiyoruz” ve “Vazgeçmiyoruz” şamını yitirmesi 2022 yılının son İlediye Başkanı Ek- olduğunu açıkladı. ENAG (Enflasyon Araştırma İmamoğlu’na yazan dövizlerle sırtlarını rektör- ayının en dramatik olayı olarak rem İmamoğlu’nun “ah- Grubu) verilerine göre yıllık enflasyonun yüzde ısrarla zulmet- lüğe dönüyorlar. tarihe geçecektir. mak” sözünü, Yüksek Se- 137.5 olduğu belirtiliyor. mek, onu Bu eylem tam iki yıldır sürüyor. Adli Tıp, ardından vicdanlarını çim Kurulu üyelerine söy- Yıllık enflasyon son dört yıldır sürekli artış gös - Üniversitenin kapısına kelepçe ta- mağdur du- kaybetmiş kimi yandaş doktorlar, lediği kabul edilerek ken- teriyor. ENAG’ın rakamlarının yaşam gerçeklerine kıldı. Direniş sırasınca yüzlerce öğ- ruma düşür- 84 yaşındaki hasta bir emekli as- disine 2 yıl 7 ay 15 gün ha- uygun olduğu açıktır. renci göz altına alındı. Önümüzde- mek aslında ker için cezaevinde yaşamını sür- pis cezası verildi. Asıl amaç ki mart ayında direniş üçüncü yı- muhalefete ve dürebilir raporu verdiler. Açık- İmamoğlu’na yasak vererek lına girmiş bulunacak. Akademis- “Sizce ülkenin en İmamoğlu’na çası bir cinayet için ortam hazır- onu siyaset alanının dışına yenler demokratik ve “liyakate” yarı- lanmasına vesile oldular. Bu olay çıkarmak istiyorlar. önemli sorunu nedir?” dayalı yönetim istiyorlar. yor. kamuoyunda etki yarattı. İş işten Hayat Bu karar kamuoyunda et- % 67 pahalılığı geçtikten sonra Adalet Bakanlığı kisini gösterdi. İki gün üst Başörtüsü kanunu Ekrem Göçmen bugünlerde konuyla ilgili önlem % 6.5 CHP Genel Başkanı Kılıçdar- sorunu İmamoğlu almaya yöneliyor. oğlu’nun başörtüsü konusunda ya- İşsizlik % 4.2 Yaş ortalaması 80’nin üzerin- sa çıkaralım önerisi üzerine Erdo- ni cumhurbaşkanı isterse Mont- Anayasaya aykırı karar de ve ciddi rahatsızlıkları olan ğan, bu olaydan siyasal rant sağ- Eğitim rö Sözleşmesi’ni de Avrupa İnsan % 4.1 2022’nin son ayında Danış- TSK’nin değerli komutanla- lamak amacıyla konunun anayasa Hakları Sözleşmesi’ni ve Lozan tay evrensel hukuka aykırı bir ka- Adalet rı cezaevinde bir bakıma ölüme % 3.6 değişikliğine dönüşmesini istiyor. Antlaşması’nı da feshedebilir. rar verdi. Cumhurbaşkanı Erdo- mahkûm ediliyorlar. Adeta gad- Konunun Erdoğan tarafından halk Böyle bir tek adamlık olur mu? Terör % 2.7 ğan, bir kararname yayımlayarak darca her birinin cezaevinde öl- oylamasına götürüleceği ve seçim- Danıştay kendi hukuk dünyası- İstanbul Sözleşmesi’nden çekil- meleri bekleniyor. Bu ne büyük lerde halkın önüne böyle bir seçe- nı ve kendi temiz tarihini “tah- mişti. (20 Mart 2021) Oysa Mec- rea Araştırma’nın aralık ayında yaptığı kin... Bu ne büyük insanlık dışı nek konulacağı belirtiliyor. rip” etmiştir. lis tarafından kabul edilen ulusla- A“Türkiye’nin en önemli sorunu ne” sorusuna davranış... Kuşkusuz siyasi tarihe Muhalefet partileri bu konuda rarası sözleşmeler ancak Meclis verilen yanıtlar şöyledir: Yüzde 67 hayat pahalılı- geçecektir. Kadına şiddet ve cinayet kuşku taşıyorlar. AKP’nin hazır- tarafından feshedilebilir. ladığı tasarının temel insan hak- ğı, onu yüzde 6.5’le göçmen sorunu ve yüzde 4.2 Türkiye, kadına yönelik cina- Çok sayıda kurum bu Cumhurbaş- ları ilkelerine, laikliğe ve hukuka ile işsizlik izliyor. yet ve şiddet konusunda ne yazık kanlığı kararnamesini yargıya taşı- aykırı olduğu belirtiliyor. ki ön sıralarda. 2022 yılında 381 dı ve Danıştay’da dava açıldı. İlgili Dünya ekonomisi ve dış ticaret kadın hayatını kaybetti. 2008- daire, 2’ye karşı 3 oyla kararın hu- Normale dönen ilişkiler 2022 yılı dış ticaret, ithalat ve ihracat rakamları 2022 yılları arasında 14 yılda kuka aykırı olmadığına karar verdi. Türkiye’nin komşularıyla ilişki- belli oldu. Türkiye’nin ihracatı 254 milyar dolara 4086 kadın cinayeti işlendi. Konu, Danıştay Dava Daireleri leri birer birer normale dönüyor. İlk yükseldi. Kuşkusuz bu rakam önemlidir. Bir yıl Türkiye Kadın Dernekleri Fe- Kurulu’na geldi ve kurul “İstan- önce İsrail’le ilişki normale döndü. önceye göre ihracat yüzde 12.9 artış göstermiştir. derasyonu, “Yürürlükten kaldı- bul Sözleşmesi”nden cumhurbaş- Vural Karşılıklı büyükelçi tayinleri yapıldı. Ancak ithalat rakamlarına da bakmak gerekir. kanı kararı ile çıkılmasını hukuka rılan İstanbul Sözleşmesi’nden Avar Mısır’la ilişki normale dön- İthalat yüzde 34.3 artışla 364 milyar dolara çık- uygun buldu… bu yana kadına karşı cinayetlerin dü. Şimdi Suriye ile norma- mıştır. Bu durumda 2022 yılında dış ticaret açı- Danıştay tam 154 yıllık say- arttığını” açıkladı. Ayrıca kadına le dönüş başladı. Aralık ayında ğı 110.2 milyar dolara yükselmiş oluyor ve ihra- gın bir hukuk kurumudur. İda- karşı şiddet uygulayan kişi, ge- (28.12.2022) Moskova’da, Türki- catın ithalatı karşılama oranı yüzde 83’ten yüz- renin karar ve işlemlerinin yar- rekli cezayı almadığı sürece ka- ye Rusya ve Suriye savunma ba- gı denetimini sağlar. Ancak Da- de 69.8’e geriliyor. Bu büyük dış ticaret açığının dın cinayetleri artıyor. kanlarının üçlü görüşme yapması nıştay bu son kararıyla hu- altyapısında AKP’nin yanlış ekonomi politikala- Boğaziçi: Etkin direniş önemli bir gelişmedir. kuk alanında ne yazık ki ka- rı vardır. 2 Ocak 2021’de Cumhurbaşka- Bunlar olumlu gelişmelerdir. An- ra bir leke almıştır. Yasama or- AKP iktidarının “Türkiye’yi dünyanın ilk 10 nı Erdoğan, AKP milletvekili ada- cak mezhepsel ve dine dayalı dış po- ganının yetkisini “gasp” etmiş- ekonomisi arasına sokacağız” iddiası çökmüştür. yı Melih Bulu’yu Boğaziçi Üniver- litikanın yanlış olduğunu belirtmek tir. Bu durum, “Cumhurbaşka- Türkiye ekonomisi önce 17. sıraya 2022’de ise sitesi rektörlüğüne atadı. Boğazi- gerekir. Erdoğan kişisel dış politika nı, tüm uluslararası sözleşmele- 20. sıraya gerilemiş bulunuyor. çi Üniversitesi direnişi o tarihten tutkusu yüzünden Türkiye’yi eko- ri tek başına feshedebilir” gibi bugüne etkin bir biçimde sürüyor. nomik yönden zarara uğratmıştır. korkunç bir sonuca götürür, ya- “Parlamenter Sistem mi, ‘Tek Adam’ mı?” Parlamenter Ege’de gerginlik r usya-u krayna Savaşı ve etkileri % 60.5 Sistem ‘Tek Şubat 2022’de Rus birlikleri Ukrayna’ya Rusya’ya yönelik yaptırım kararları, tüm 022’de Türk-Yunan gerilimi üst düzey- % 34 Adam’ 24askeri harekât başlattılar . Moskova, bu dünyada doğrudan veya dolaylı olarak etkisi- 2de sürüyor. Atina’nın askeri statü dışında Bilmiyorum % 5.5 askeri hareketin siyasi hedefini Ukrayna’nın ni gösterdi. Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler, olması gereken Ege adalarını silahlandırma- güney ve doğusundaki dört bölgeyi kendi top- ABD ve diğer Batılı ülkeler, Rusya’ya karşı fi - Yurttaş, AKP ve “Tek Adam” sistemini isteme- yı sürdürüyor. Yunanistan Başbakanı Miçota- di. Yöneylem anketine göre katılımcıların yüzde raklarına katmak olarak ilan etti. Bugüne ka- nans, enerji, ulaşım, ihracatın kontrolü ve fi - kis, mayıs ayında ABD Kongresi’ne hitap et- 56.6’sı ülkenin kötü yönetildiğini söyledi. Katılım- dar BM’ye göre sivil can kaybı 6 bin 700’ün nansmanı ile vize politikası gibi çeşitli alanlar- ti. Türkiye’ye F-16 satılmamasını istedi, bu cıların yüzde 60.5’i “Parlamenter Sistem” istedi. üstünde. Kiev, Rusya’nın en az 99 bin askeri- da yaptırımlar belirledi. istem gerginliği artırdı. Gerginlik tırmanmayı ni kaybettiğini, Moskova ise en az 61 bin Uk- Dünyada önde gelen 1000’in üzerindeki sürdürüyor. Gerginlik sürerken ABD, Yuna- raynalı askerin öldüğünü öne sürüyor. Savaşın uluslararası şirket, boykot amacıyla Rusya’yı nistan ve Ege adalarında üstler kurmaya de- yayılma olasılığı zaman zaman “Üçüncü terk etti ya da çalışmalarını kısıtladı. vam ediyor. ABD, Türkiye’yi dengeleme ve içki ve arap dünyası Dünya Savaşı” endişelerini artırıyor. Ege Denizi’ni Rusya’ya karşı kontrol altına Çin ve ABD Önceleri kısa sürede uzlaşma olacağı dü- KP iktidarı alkollü içeceklere orantılı düzeyin alma politikasını izliyor. Rusya-Ukrayna savaşı, Batı’nın izledi- şünülen savaş, 10 aydır sürüyor. Aralık ayın- Aüzerinde ağır vergiler uyguluyor. ği politika, Rusya’nın ekonomik ablukaya da Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelens- Buna karşın din devleti kurallarının uygulan- almak istemesi, Çin-Rusya yakınlaşması- ki, ABD’ye gitti ve Başkan Biden’la görüş- 2023 seçimleri dığı Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) oluştu- nı sağladı. tü. Ayrıca ABD Yasama Meclisi’nde konuş- ran, 7 yönetimden biri olan Dubai, turizmi canlan- Ukrayna savaşı sürerken ABD- Çin ara- tu ve çok alkışlandı. Barış konusunda kesin dırmak hedefiyle alkol satışına uygulanan yüzde ürkiye seçim düzlemine girmiş bulunuyor. sında “Tayvan gerginliği” ortaya çıktı. bir görüş ortaya konulamıyor. 30’luk vergiyi kaldırdı. Ayrıca alkol içmek isteyen- TDeğişik anketler, “Erdoğan’a asla oy ver- Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, yılın Türkiye, Ukrayna’nın işgaline karşı çıktı, lerin bulundurmak zorunda olduğu kişisel lisanstan mem” diyenleri yüzde 60-65 arasında göster- son ayında ABD’ye giderken Rusya Gü- ancak Batı’nın Rusya’ya yönelik ekonomik da ücret almaktan vazgeçti. Diğer körfez şehirleri- mektedir. 2023 yılı Türkiye Cumhuriyeti’nin venlik Konseyi Başkan Yardımcısı Med- yaptırımlarına katılmadı. Moskova ile ile- ne nazaran daha liberal bir hayat sürülen Dubai’nin ilanının 100. yıldönümüdür. Bu tarihi eşikte vedev, Pekin’e gitti. Çin Dışişleri Bakanı tişimini sürdürdü. Türkiye ayrıca, esir taka- turistler ve gurbetçiler için cazibesinin artırılması Türk halkı son derece önemli bir seçime gidi- Wang Yi de açıklamalarında ülkesinin ge- sı, sivillerin çatışma bölgelerinden tahliye- hedefleniyor. yor. Türkiye, “sultanlık rejimi”nden kurtula- lecek yıl Rusya ile bağlarını derinleştire- si ve tahıl koridorunun gerçekleşmesi yö- caktır. Tüm göstergeler buna işaret etmektedir. ceğinin işaretini verdi. nünde ciddi katkılar sağladı. Bu aşamada Çin ve Rusya’nın “Ortak- iran ve kadın hakları Bu savaş nedeniyle ABD, AB ülkelerini, “Erdoğan’a oy verir misiniz?” lıkta sınır yok” formülü ile ticaretin gelişti- Rusya’ya karşı bir cephe etrafında birleştirdi. ği görülüyor. İki ülke arasındaki ticaret hacmi ran’da uygunsuz giyindiği gerekçesiyle 13 Ey- ABD savaşın sürmesini istiyor. 2022’nin ilk 11 ayında geçen yılın 12 aylık de- İlül 2022’de gözaltına alındıktan birkaç gün son- BM İnsani Yardım Koordinasyon Dairesi’nin % 35- ‘Asla oy vermem’ ğerine kıyasla yaklaşık yüzde 32 artarak nere- ra yaşamını yitiren Mahsa Amini’nin (22) ardın- aralık ayı verilerine göre, Ukrayna’dan 7 mil- % 40 % 60- deyse 172 milyar dolara ulaştı. dan eylemler başladı. Amini’nin gözaltında ölmesi yon 832 bin 493 kişi Avrupa ülkelerine geçti. % 65 Çin-Rusya, ABD’nin Asya politikasına karşı çı- ‘Oy veririm’ İran’daki kadınları ve ilerici güçleri etkiledi. Olay BM’ye bağlı Uluslararası Göç Örgütüne göre, kıyorlar. Ancak NATO’nun Madrid Zirvesi’nde sadece İran’da değil, tüm dünyada kadın hakları ülke içerisinde yerinden edilen kişilerin sayısı Çin ilk kez “tehdit unsuru” olarak kabul edildi. yönünden etkili oldu. ise 11 milyona ulaştı.