Katalog

16 OCAK 2023 PAZARTESİ SÖYLEŞİ 9 Prof. Dr. Kaboğlu başörtüsü teklifiyle ilgili ‘çok tehlikeli’ diyerek uyardı: İktidardan büyük tuzak Belirsizlik iklimi eçen hafta bazı yabancı yayın organlarında yaklaşan Türkiye iz bir dinsel anlayıştan kaynaklı aiklik ve eşitlik ilkesi açısından olmaz. Gseçimlerinin yılın en önemli se- olarak kadına “Özgürsün, mutlak Evet denemez, çok tehlikeli. İktidarın, çimleri olacağına ilişkin yorumlar ya- biçimde dilediğini yapabilirsin” di- seçime yönelik olarak sırf 20 yıldır sa- yımlandı. Biz de son iki yıldır bu fik- L S ri yazıp çiziyoruz ve seçimlerin kaza- yorsunuz. Bu, insan haklarına ve hip olduğu çoğunluğu bırakmamak nılması için üç belirsizlik alanına dik- toplumsal güvenliğe aykırı. Yaban- için hazırladığı bu büyük tuzağa par- kat çekiyoruz: cı, anayasaya konmuş bir bomba. tilerin düşmeyeceğine inanıyorum. HP İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Ukrayna savaşı İbrahim Kaboğlu Cumhuriyet’in Rusya’nın haksız şekilde başlattığı Csorularını yanıtladı. Ukrayna savaşı dünyanın pek çok ül- İBRAHİM KABOĞLU n Sayın Davutoğlu’nun 6 liderin im- kesinin ekonomisini olumsuz etkile- za yetkisine ilişkin sözleri çok eleşti- 1950’de Borçka-Artvin’de doğ- se de Türkiye başta olmak üzere bazı P du. Anayasa hukuku profesö- bölge ülkelerinin yönetimleri savaşın rildi. Ne dersiniz? rü; Lisans, yüksek lisans ve dok- yarattığı fırsatlardan faydalanmayı be- Kuşkusuz yetki cumhurbaşkanına ait. torasını Ankara Üniversitesi’nde cerdi. Rusya ve Ukrayna’dan Türkiye, Cumhurbaşkanı, yardımcılarını danışma 0 tamamladı. İçişleri Bakanlı- Gürcistan, Kazakistan ve Polonya gibi niteliğinde kullanabilir. Kılıçdaroğlu’nun ğı, Ankara İTİA Gazi Üniversite- ülkelere göç eden sığınmacılar bera- aday olduğunu varsayalım, 5 yardımcısı si, Bolu Sevk ve İdarecilik Yük- berlerinde paralarını ve işlerini de gö- R ile istişare halinde olacak. Bakanlar Ku- sek Okulu, Diyarbakır Dicle Üni- türerek sığındıkları ülkelerde yeni bir rulu da olmadığı için bakanlar toplantısı versitesi ve İstanbul Marma- hayat kurmaya mecbur oldular. ra Üniversitesi’nde görev yap- da danışma, dayanışma toplantısı olacak. Aralık ortasında kısa bir iş gezisi T tı. Yurtdışında birçok ünversi- için Gürcistan’a gittiğimde Rus göç- Bu anayasaya aykırı değil. tede konuk öğretim üyeliğinde menlerin Gürcistan’a ayda bir milyar n Mehmet Uçum ‘anayasa ihlali’ ve ‘si- bulundu. Anayasa hukuku ve in- dolara yakın sıcak para götürdükleri- vil darbe’ ifadelerini kullandı... san hakları alanında 25 kitabı var. R ni öğrendim. Devam ederse Gürcistan Anayasa ihlalini, darbesini, suçunu on- 27. dönemde İstanbul milletve- ekonomisine yıllık GSMH kadar bir ra- lar çok iyi bildiği için öyle bir açıklama kili seçildi ve Anayasa Komisyo- kamın eklenmesi demek bu! nu üyesi oldu. Anayasa Hukuku yaptı. Mehmet Uçum Saray’ın ne yaptığı- Bizde veriler şeffaf olmadığı için E Araştırmaları Derneği nı çok iyi özetlemiş. Türkiye ekonomisindeki oranın ne ka- (ANAYASA-DER) başkanıdır. n Hangi aşamalardan sonra parla- dar olduğunu bilemiyoruz. Muhte- melen bu denli yüksek değil ama sa- menter sisteme geçmiş olacağız. Kaç vaş başından itibaren İstanbul’a ge- seçim görmemiz gerek? len uçaklar dolusu Rus iş insanının Millet İttifakı cumhurbaşkanlığını ka- Türkiye’de banka hesabı açmaya ça- zandığında üç senaryo var. lıştıklarını, gayrimenkul satın aldıkla- ‘Açık ve net aday olamaz’ Bir: 400 ve fazlası milletvekili oldu- rını ya da kiraladıklarını, sahil kentle- ğunda ki en kolay ve kestirme yol bu- rimize yerleşerek fiyat dengesini de- dur. O zaman anayasa değişikliği birkaç Bir kimse beş yılda bir halk tarafından ve en fazla iki kere cumhurbaşkanı seçilebilir. ğiştirdiklerini gördük. Özellikle gayri- haftalık bir iş, bilemediniz birkaç ay. menkul satışlarında aylardır Rus va- Erdoğan 2014 ve 2018’de buna göre seçildi. Ancak Meclis seçimi yenilerse aday olabilir. tandaşları birinci sırada. Bu etki bir Yani 2023’te bu yüzüncü yıl armağanı n Altılı masadaki liderler cum- Kamuoyunun net bildiği isimle- adaylığına ilişkin ne dersiniz? müddet daha devam edecek gibi gö- olarak kabul edilebilir. rünüyor. hurbaşkanı yardımcısı olacaksa, rin durumları ile ilgili hukuk ze- Çok açık ve net. Beş yılda bir halk İki: En az 360 milletvekili olup 400’ün al- Bir yıla yaklaşan savaş, başta ta- hiçbiri başbakan olamaz... mininde bir tasarruf olacak mı? tarafından cumhurbaşkanı seçilir ve tında kaldığında iki seçenek var. İlki refe- hıl, doğalgaz ve petrol ürünleri lojis- Şu an varsayımlara göre konuşu- Biz hukuk devleti adına yola çık- bir kimse en fazla iki kere seçilebi- randuma gitmek. Ama altılı masanın 360 tiği açısından Türkiye’yi Avrupa ülke- yoruz. Birilerinin başbakan olması tığımız için hukuka aykırılık olma- lir. Bu hükme bir daha dokunmadılar. vekille önemli bir avantajı olmuş olacak. leri kadar etkilemese de aylık gıda ve için mi bu yola çıktık yoksa bu düze- dığı sürece birilerine dokunmak hu- Erdoğan 2014 ve 2018’de buna göre AKP ve MHP içinde dahi böyle yürümeye- enerji harcamalarımızı 3-4 kata kadar ni kurup o düzen içinde bir yarışma kuk dışı bir yaklaşım olur. O bakım- seçildi. Anayasanın geçici maddele- yükseltti. Bu da fiyat dengesinde kao- ceğini düşünen vekiller var. O durumda 30- öngörmek için mi. Bana ikincisi da- dan onları kulağından tutup görev- rinde bu fıkranın numarası verilmi- tik bir belirsizlik durumu yarattı. 40 milletvekili çok kolay bulunur ve 400’e ha doğru geliyor. Aksi halde büyük den almak yerine onların da bir yargı yor. Anayasanın geçici hiçbir mad- tamamlanır. 400’ü bulmak mümkün. O za- hedefleri değil de ikinci hedefleri dü- kültürü çerçevesinde karar vermesi- desinde de Erdoğan’ın adı geçmiyor. İktidarın tercihleri man da referanduma gitmeye gerek kalmaz. şünüyor oluruz. Referandum yapılır, ni sağlayıcı önlemler almak gerekir. n Geçici madde koymayı Türkiye ekonomisinde, makro den- Üç: 301 ve yukarısı olması. Bence mü- geler açısından yaşanan bir kaotik dersiniz ki “Referandumda onay alın- AYM üye sayısı 15 yerine 22 olacak. unuttular mı sizce? zakere yolu yine açık. Seçime parlamen- durum daha var. İktidarın 2021 son- dığı takdirde bir yıllık geçiş dönemi Bunu belki artırabiliriz. Oraya atana- O kadar dayatmacı yaptılar ki. ter rejim vaadiyle girildiği için “Halk böy- baharından itibaren attığı adımlarla öngörüyoruz, uyum yasaları hazırla- cak kişiler uzman olacak. Beş yıl önce sorsaydınız unuttular le istiyor” denecek. Diğer türlü referan- ekonomik katmanlarda çok hızlı ge- yacağız ve şu tarihte seçim yoluyla n İmamoğlu’na yönelik yapı- derdim. Ama şimdi anayasa değişik- duma gidilir. çişler gözleniyor. parlamenter seçime geçeceğiz”. Seç- lanları hukuki açıdan nasıl de- liğini tek yanlı yapıp, yüzlerine göz- n Üçüncü senaryo olursa referandu- İktidarın ekonomik tercihleri sonu- men 2028’e kadar vekâlet verecek. ğerlendiriyorsunuz? lerine bulaştırdıkları için “Hemen cunda, nüfusun yüzde 42’den faz- ma ne zaman gidilir? Parlamenter sisteme geçtikten sonra Hukukla yakından bunu yapalım, gerisini boşver” lasının asgari ücret koşullarına, yüz- Cumhurbaşkanı artık parti başkanı ol- n Cumhurbaş- uyum yasalarına ihtiyaç var. uzaktan ilişkisi yok. dedikleri için oldu. Bu, ikti- de 32’sinin ise daha da zor koşullara mayacaktır. Ülkeyi tarafsızlıkla yönete- kanı ve milletvekili se- n Uyum yasaları referandu- Bir potansiyel dar sarhoşluğundan hiçbir mahkûm edildiği bir durumdan bah- cektir. Bürokrasinin düzenlemesi gerek. çiminin aynı anda olması ne ma evet dendikten sonra çıka- aday, onu tökez- şey görmemektir. sediyoruz. 13 Haziran 2022’de bu kö- kadar demokratik? n Millet İttifakı’nın kazanması duru- şede yayımlanan “Beş Farklı Türki- caksa o zaman Türkiye iki geçiş letmek için yapı- n Mevsimsel düzen- Bu ne başkanlık ne de yarı baş- munda Resmi Gazete’de sürekli atama ye” başlıklı yazımda da bahsettiğim süreci mi yaşayacak? lıyor. Bir neden leme gibi gerekçeler kanlık rejiminde var. Başkanlıkta mı göreceğiz? gibi, ülkedeki her 4 kişiden 3’ünü Tabii iki tane. Aslında bu dönemle de 2024’ü bekle- sıralanıyor... yasama yürütme farklı zamanlarda Öyle bir beklentiye girilmemeli. 15 Tem- kapsayan büyük kitle dramatik koşul- birlikte üç de sayabiliriz. Seçim bizi meden İstanbul Anayasada yok. Erdo- seçilir. Karşılıklı bağımsızlık ilkesi lara mahkûm oldu. Çoğu günlük ya- muz darbesinden sonra 4 bin hâkim ve sav- geçerlidir. Ama burada yürüt- ikinci aşamaya götürecek. Cumhur- belediye başkan- ğan, Meclis seçimi yeniler- şıyor, günlük satın alıyor ve uygun fi- cıyı nasıl saptadılar, suç ortaklarını bildik- menin güdümündedir. Ta- başkanı yönetecek, Meclis yasa yapa- lığından düşür- se aday olabilir. Eğer cum- yatlı ürün bulabilmek için her gün leri için. Örneğin bakan yardımcısı, mil- mamen antidemok- cak. Yargı da bağımsız olarak çalışa- mek. Başkanlıktan hurbaşkanının kendisi ye- kuyruklara giriyor. ratiktir. letvekilliğinden gitmiş. O tür bürokratlar, cak. Anayasa değişikliği yapıldıktan alırlarsa büyük bir ga- nilerse o zaman üç aylık süre Türkiye nüfusunun sadece yüz- özellikle bakan yardımcıları çok belirgin. sonraki dönem uyum yasaları çıkacak. nimet olacak. ‘Yargıtay’dan var. Orada diyorlar ki, Cumhur- de 8’e yakın kesimi, bankalardaki he- Onları tutamazsınız. Ama “Ben tüm genel sapların yüzde 80’den fazlasına sa- Bu bir yıl olabilir, ama “Bir istikrar karar çıkar mı, istinaf onaylar mı’ diye başkanı parlamenter sistemde ye- müdürleri görevden alacağım” dediğiniz- hip olduğu; tasarruflarını çoğunlukla sağlandı, seçimleri 2028’de yapalım” konuşulmaya başlandı. Bu doğru değil, nilerse üç ay öngörülmüştü. Şimdi de hukuk yerine siyasal rövanşizm girer. yabancı para birimine çevirdiği veya denebilir. Birileri başbakanlık istiyor AYM’ye gider, o beklenmezse, AYM baş- ise sonradan yapılan düzenlemeye kur korumalı hesaplara yatırdığı için Soğukkanlı olmak gerekir. diye seçime gidilecekse hayır gelmez. vurusunun anlamı ne? Bu iş öyle beş göre Meclis için öngörülen iki ay, gidişattan mutlu. Bu kesim ekono- n Diyelim ki referandum da kazanıldı. n Referandum yapılır ve evet çı- ayda bitmez. Kayyum lafı kesinlikle onun için de geçerlidir, unutmuş mik olarak ya durumunu koruyor ve- Sonra nasıl ilerleyecek süreç. Tekrar se- karsa ondan sonraki süreç uyum- edilmemeli. Kayyum anayasaya aykı- olabilirler”. Ben de diyorum ki ya- ya servet transferi ile daha da güçlü çim olacak mı başbakanı seçmek için? lu çalışmaya bağlı o zaman? rı. O zaman direnme hakkı uygulanır. sa yapımı unutma yanılma yöntemi bir pozisyona geçiyor. Yeni bir seçim yapmadan anayasaya ge- Evet. n Nasıl bir direnme hakkı? değildir. 10 kere değişiklik yaptın, Geriye orta direk diyeceğimiz, çiş maddeleri koyarsınız. Örneğin, 29 Ekim n “Yargı bağımsızlığına yöne- Altılı masa, “Biz başkanı iki kez bakarsın orada cumhurbaşkanı ye- yüzde 17-18’e gerilemiş bir kesim 2023’te Cumhuriyetin yüzüncü yılında ana- kalıyor. Çoğu beyaz yakalı, iyi eğitim- lik sert eleştiriler var. Yargıda seçtik ve belediye başkanı anayasa- nilerse üç ay yazıyor. Onu değiştir- yasa referandum yoluyla ya da 400 vekille li ve yetenekli bu kesim ekonomi da- ilk ne yapılması gerekir? ya göre görevinin başındadır. Görev- mediğine göre onu uygulamak zo- raldıkça -ki 2023’te daha da darala- kabul edildi. Siz hüküm koyarsınız ve “6 HSK’yı anayasal çerçevede ça- den alamazsınız. Kayyum hukuka rundasın” diyorum. cak- küçülmeye devam edecek. Ülke aylık bir geçiş dönemi öngörüyoruz” der- lıştırmak için irade konması çok aykırıdır. Ben seçmen olarak oyuma n DEVA Partisi adaylık duru- ekonomisinin motor gücü olan bu ke- siniz. Bu süreçte uyum yasalarını hazırla- önemli. HSK’yi yenilemek anaya- sahip çıkıyorum. Saraçhane’yi, İs- munda bunu AYM’ye götürecek- simin ayakta kalabilmesi, kendi yete- yacağız. “Yeni bir seçime gitmeden parla- sa değişikliğini zorunlu kılıyor ta- tanbul meydanlarını tutuyorum’ de- lerini açıkladı. CHP’nin böyle neklerinden çok siyasilerin tercihleri- menter seçime gideceğiz” diyebilirsiniz. bi. O zamana kadar siz onların ku- meli. “6 milyon buradayız, alamazsı- bir adımı olur mu? ne bağlı olacak. n O zaman başbakan nasıl seçilecek? lağından tutup atamazsınız. nız, anayasaya darbe yapıyorsunuz, CHP siyasal tavrı baskın görüyor. Bir yandan savaş ve yeni göçmen- n Kılıçdaroğlu, Muhterem İn- suç işliyorsunuz. Demokrasiyi ilga Hukuk var bunu ortaya çıkarmamız Biri “Ben başbakan olmak istiyo- ler, bir yandan altüst olan fiyatlar, di- ‘ ğer yandan da farklı toplumsal kesim- rum” derse onun milletvekili seçimleri- ce ve İrfan Fidan’ın AYM üyesi ol- ediyorsunuz, ettirmeyiz” denmeli. gerek. Aday olur ve YSK de evet derse lerin durumlarının kökünden sarsıldığı malarını sert biçimde eleştirdi. n Erdoğan’ın üçüncü kez sen zaten meşru değilsin diyebilelim. ne girmesi gerekir. büyük bir belirsizlik atmosferinde se- çimlere gidiyoruz. bul edilmesi demek kadınları Rejim değişikliği Ayrışma tohumlarını atacak hiçbir dinsel inançlarını dışa vurma- Ama asıl belirsizlik seçimlerle yaşa- ya zorlama demektir. “Bel- nacak. Çünkü yaklaşan seçimler sa- ki iş edinirim, taraftar topla- dece iktidarı değil, rejimi değiştirecek. konuda anayasa değişikliği yapılamaz rım” diye zorlama söz konu- Değişim isteyenlerin temel iddiası bu. su olur. İnanç özgürlüğü, bı- rette” kavramı kullanılıyor. Ana- de liyakat ilkesine aykırı. Anaya- Gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini n Başörtüsü meselesinde CHP rakın böyle bir zorlamayı sa- henüz kestirmek mümkün değil ama yasal özgürlükler hukukunda, saya yabancı, bir tür anayasaya ne diyecek veya ne demeli? vaş ortamında bile kimse- rejim değişikliği demek, hayatın her insan hakları uluslararası huku- konmuş bir bomba. Bir: Seçime kaç ay var, bunu n “Çok tehlikeli”, “bom- ye açıklanmaz. Kimse inan- alanında birçok dengenin bir kez da- kunda mutlak özgürlük yoktur. n Laiklik açısından da sı- bile bilmiyoruz. Belki de hafta- ba” ifadelerini kullandınız. cından dolayı kınanamaz. Za- ha değişmesi demek. Siyasette, eko- Mutlak özgürlük kavramı anaya- kıntılı değil mi ? lar kaldı. Böyle bir ortamda ana- Nedir tehlikesi? man içinde din özgürlüğü- nomide ve paylaşımda tam bir tür- sa ve insan hakları belgelerine Laiklik açısından da eşitlik yasa değişikliği yapmak, anaya- Kamu hizmetinin yapılama- nün de özünden uzaklaşma- bülans demek. Üretim, dağıtım ve yabancıdır. Din temelinde kadın ilkesi açısından da olmaz. Din ması, güvenlik sorunu, ka- sına neden olabilir. sa değişikliğine ilişkin karşılaş- satın alma kararlarının kökten etki- mu görevinde liyakat ilke- n Meclis onay vermezse kıyafeti mutlaklık alanına götü- özgürlüğünü ihlal edici nitelik- tırmalı anayasa hukuku ilkeleri- lenmesi demek. si yerine bu tür sembollerin üçüncü bir sandıkla seç- rülüyor. Bu, insan haklarına ay- te. Böyle bir metne kesinlikle ne aykırı. Bazı anayasalar açık- Bir başka ifadeyle bir belirsizliğin öne çıkması. Öte yandan öz- menin karşısına referan- kırıdır. Mutlak özgürlük o kadar evet denemez, çok tehlikelidir. ça ortaya koyuyor, “6 aya kadar derinleşmesi demek. Oysa ki belirsiz- gürlükler açısından kadınlar dum biçiminde çıkarılma yoktur ki yaşam hakkı dahi mut- Buna hayır demek gerekir. Ben yapılamaz” diye. Bizde konma- lik duygusu seçimler öncesi en risk- arasında eşitlik ilkesini boz- ihtimali nedir? lak değildir. Çünkü biri sizi öldü- inanıyorum ki tıpkı dokunul- mış olması bir eksiklik değildir, li duygudur. Dünyanın her yerinde in- ması. Dinsel inanca dayanan Üçüncü sandığı koydurma- recekse onu öldürebilirsiniz ve- mazlıklar dosyasında yaptığı- çünkü 150 yıllık bir anayasa de- sanlar belirsizlikten çekinir ve bilinene bir kıyafet öne çıkarılıyor ve mak için çalışmak gerekir ki ya savaş halinde öldürüyorsu- mız gibi Meclis’te grubu bulu- sarılmak ister. Bu da otoriteye yönel- neyimimiz var. Türkiye seçim bu mutlak biçimde yapılıyor. 360’ı bulamazlarsa koyamaz- mek ve iktidarı tercih etmek demektir! nuz. Ve siz bir dinsel anlayıştan, nan üç parti CHP, İYİ Parti ve ortamına girdi, yapılamaz. “Onun önünde başka bir öz- lar. Bunun bir özgürlük, ana- O yüzden yaklaşan seçimlerde bir mezhepsel inançtan kaynak- HDP komisyona girmeyecektir. İki: Toplumda ayrışma tohum- gürlük, eşiklik, güvenlik hak- yasa sorunu olmadığını, bu- bu duyguyu dağıtacak, etkileyici bir lı olarak kadına ‘Özgürsün, mut- Böyle bir anayasa değişikliği kı yarışamaz” deniyor. Din ve nun bir seçimi kazanmak için ları atacak bir konuda anayasa hikâyeye ihtiyaç var. Hikâye, sadece vicdan özgürlüğü kişinin iç- son anda tırnak içinde, Cum- lak biçimde dilediğini yapabilir- adı altında seçime yönelik ola- değişikliği yapılmamalı. Çünkü bir siyasetçinin veya iktidarın değiş- sel alanında kalır. O neden- hur İttifakı açısından yakalan- sin’ diyorsunuz. Bu, ‘İnanç teme- rak sırf 20 yıldır sahip olduğu bu paket hiçbir anayasada, hiç- tirilmesinden çok daha büyük olmalı. le insanın mahremidir. Bu- mış bir fırsat olduğunu ve fır- linde nasıl düşünüyorsan onun çoğunluğu bırakmamak için bir insan hakları belgesinde bu- Eğer bu başarılamazsa, 1946 sonrası- rada dinsel inanca dayalı kı- satçı anayasa değişikliğine gereğini yapabilirsin’ demek. İn- hazırlanan bu büyük tuzağa lunmayan bir düzenleme yapı- nın en önemli seçimleri ve Türkiye’nin yafet özgürlüğünün kadın- geçit olmadığını çok iyi an- san hakları anlayışına, toplum- partilerin düşmeyeceğine ina- yor. Bir madde içinde üç veya yakın geleceği heba edilebilir. lar için mutlak biçimde ka- latmak gerekiyor. sal güvenliğe, kamu yönetimin- nıyorum. Düşmemeliler. dört kez “hiçbir kadın hiçbir su- ‘