Katalog

16 OCAK 2023 PAZARTESİ EKONOMİ 11 4 kentte 11 fabrikada, 23 Ocak’taki grev öncesi 1 saat iş bırakma eylemi yapılacak Metal işçisi uyaracak İç ve dış dinamikler Toplu iş sözleşmesindeki kazanımları eriyen metal işçileri haklarını almakta kararlı. Asgarinin altında kalan ücretlerine örtüşüyor... yüzde 110-130 zam istiyorlar. Patronların önerisi ise yüzde 45. ç ve dış dinamikler yine örtüşüyor AKP üksek enflasyon karşısın- düzenlemeyle birlikte metal işçi- rejimi kurulmaya başladığı zamanki gi- da alım gücü gerileyen me- sinin aldığı zamlar da eridi. MESS İbi... Ancak bu kez farklı. Ytal işçileri Birleşik Metal-İş üyesi işyerlerinde ücretler asgari Yükseliş ve... sendikası öncülüğün- ücret seviyesine geriledi. MESS sü- İç dinamikler, 2000’lerin başında, siya- si elitlerin iflasına, devletten sorumlu Ke- de 23 Ocak’ta greve çı- recine dahil olmayan metal firma- malist asker ve bürokrasinin yetersizlik- kıyor. 11 fabrikada ça- larında ise ücretler asgari ücretin lerine, büyük sermayenin 1998-2001 kri- lışan 2 bin işçi, uyarı altına kadar geriledi. zinden bir çıkış olarak neoliberal politika- için de yarın tüm vardi- DİSK’e bağlı Birleşik Metal- ları uygulayacak bir seçenek arayışına, RIFAT yalarda 1’er saat iş bı- İş Sendikası TİS uzmanı İrfan KIRCI bir çıkış yolu bulunamayan “Kürt sorunu- rakacak. İşçiler yılın Kaygusuz’a göre şu anda metal iş- na” ilişkindi. Dış dinamikler, ABD’nin Bü- ilk 6 ayı için yüzde 110 ile yüzde çisinin ortalama ücreti net 7 bin yük Ortadoğu Projesi’ne dayanak olacak 130 arasında zam talep ediyor. İş- 800 lira. Giydirilmiş ücretler ise bir “ılımlı/uyumlu İslam” arayışına, buldu- ğunda da desteklemesine olanak verecek veren sendikası ise yüzde 45 zam ikramiye dahil 10 bin 393 lira. ucuz ve kolay kredi ortamına ilişkindi. Da- teklif ediyor. NECATİ hası bu iki dinamiğin örtüşmesinde katali- Hükümet engelliyor Metal sektöründe Metal Sanayi- SAVAŞ zör rolü oynayacak, “A takımı” gibi, AB ve Maaşlardaki bu erimeyle birlikte cileri Sendikası (MESS) ile Birleşik ABD’de ilişkilere sahip bir liberal yararlı 1 Eylül’de görüşmelere başladıkla- Metal-İş sendikası arasında iki yıl- salaklar ekibi de vardı. rını söyleyen Birleşik Metal-İş Sen- da bir toplu iş sözleşmesi (TİS) im- MEMURLAR BORDRO YAKTI AKP hükümeti bu dinamiklere dayana- dikası Genel Başkanı Adnan Ser- zalanıyor. Sendikanın örgütlü ol- rak, siyasal İslamın hegemonya sürecini, irleşik Kamu-İş, memur ve ler dahi enflasyon oranlarının gerçeği daroğlu, “Biz ocak ayından itiba- duğu fabrikalar arasında Schnei- “toplumsal mühendislik” projesini finanse Bemekli maaşlarına yapılan yüz- yansıtmadığını iyi biliyor. AKP iktida- etti. Devletten sorumlu -Kemalist- sınıfla- ren yüzde 110 ile yüzde 130 ara- der Enerji, Grid Solutions Enerji, de 30’luk zammı, dün Ankara Ulus rı, böylesi bir ortamda emekçilere se- rı tasfiye etti. Parlamenter demokrasi mo- sında zam istedik. Ancak işveren Hitachi gibi yabancı sermayeli şir- Meydanı’nda bordrolarını yakarak faleti ve açlığı layık görmüş, krizin fa- deli yıkıldı, laiklik terk edildi, dinci “hakikat yüzde 45 teklifiyle geldi. İhracata ketler de var. protesto etti. Birleşik Kamu-İş adı- turasını bir kez daha kamu çalışanları rejimi” topluma dayatıldı. Böylece, “süreç dayalı ekonomi modeliyle şirket- na açıklama yapan Genel Örgütlen- ve emeklilerin sırtına yüklemiştir.” olarak faşizm” modeli içinde anlamlandırı- Ücret asgarinin altında ler karlarını artırdı. İşçinin de re- me Sekreteri Ahmet Kürtül, şu açık- Büro-İş Genel Başkanı Alay Hamza- labilecek yeni bir devlet biçimi ve siyasal Bu fabrikalarda son sözleşme fah payını istemesi çok doğal. An- lamayı yaptı: çebi ise bordro yakma eyleminin ar- İslamın egemen sınıfının asalak yapısına 2022 yılı ocak ayında imzalandı. cak işverene zam yapmaması ge- “Cumhurbaşkanı ve yandaş sendi- dından cebinden buz çıkararak, “Bun- uygun bir ekonomi modeli şekillendi. Bu sözleşmeyle işçiler ilk 6 ay için rektiğine yönelik bir hükümet bas- kanın kamu emekçilerine ve emekli- lar bile hükümetin verdiği zamlardan lere layık gördüğü yüzde 30 zam, ka- daha çok cebimde duruyor. Hüküme- Çöküş yüzde 27, ikinci 6 ay için yüzde 30 kısı olduğundan da kuşkulanıyo- muoyunda bir zafermiş gibi lanse edi- tin verdiği zamlar eridi gitti” dedi. zam ve enflasyon farkı aldılar. An- ruz. Grev yasaklansa da biz yapa- Seçimlere giderken “iç ve dış dinamik- liyor. TÜİK verilerini manipüle eden- l ANKARA ler” yine örtüşüyor. Ancak bu kez örtüş- cak 2023 yılında asgari ücretteki cağız” dedi. l İSTANBUL me bir toplumsal çöküşe ilişkin. Siyasal İslamın, siyasi, ekonomi, kültü- rel egemenlik fantezileri büyük ölçüde Fabrikadan tarlaya, konuttan kümese binlerce gayrimenkul bankalara geçti gerçekleşti ama, dinci egemen sınıfın ta- lancı ekonomisi, müstehcen “yaşam pra- tikleri”, entelektüel dünyasının sığlığı da tüm çıplaklığıyla gözler önüne serildi. Si- yasal İslamın egemen sınıfı da artık, özel- Ev de dükkân da elden gitti likle Gezi olayından sonra bir daha hal- kın çoğunluğunun rızasını alamayacağı- nın, hilesi hurdasız seçim kazanamaya- ŞEHRİBAN KIRAÇ cağının, bir anlamda “cennetten kovuldu- ASLAN PAYI ULAŞIMA ğunun” ayırdına vardı; vardığı andan bu ankalarda batık kredi miktarı Ka- yana gittikçe daha da hırçınlaşıyor, key- Bsım 2022 itibarıyla 161 milyar Kamu yatırımları fi, kaprisli, baskıcı bir yönetim tarzına sı- 540 milyon lirayı aşarken borçlular ğınmaya çalışıyor. Şimdi, ekonomi ve için de zorlu dönem yaşanıyor. Türki- de ekonomi yönetimi krizde, halk gittik- yüzde 146 arttı ye’deki 20 bankanın kredi borçlarına çe yoksullaşıyor, büyük sermaye çoktan- karşılık el koyduğu gayrimenkul sa- dır AKP dışında bir seçenek arıyor. Dev- 023 Yılı Yatırım Programı’nın Ka- yısı 2 bin 308’e dayandı. leti devralmaya aday, halkın ilgisini çeken 2bulü ve Uygulanmasına Dair Cum- bir muhalefet bloku da şekillendi. Yeni iç Bankalar, fabrika, atölye, tarla, bağ, hurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’nin dinamik bu “durumla” ilgilidir. bahçe, dükkân, villa, çiftlik, arsa ya mükerrer sayısında yayımlandı. Buna Dış dinamikler de AKP’ye karşı. Baş- göre seçimin yapılacağı, 2023 yılında da konutu aldığı bireysel ve ticari langıçtaki AKP’ye, ılımlı, liberal demokra- kamu yatırımları enflasyonun iki ka- krediye ipotek gösteren binlerce borç- tik İslam, “Kürt sorunu açılımı” fantezile- tından fazla artırıldı. Geçen yıl 184.3 lunun gayrimenkullerine el koydu. ri üzerinden verilen destek çoktan, yerini, milyar lira olan kamu yatırımı yüzde 2022 Ekim itibarıyla ülke genelinde “otokratik lider”, “NATO’nun sorunlu or- 146’dan fazla artarak 454 milyar li- 2.3 milyon vatandaşın 359 milyar TL tağı” gibi ifadelerle, “Acaba maraza çıkar- raya çıktı. Aslan payı 2022 yılında ol- konut kredisi borcu bulunuyor. madan gider mi” sorusuna bıraktı. AKP duğu gibi yine ulaştırma-haberleş- Türkiyesi, “büyük güçleri” birbirine karşı da Halkbankası Kiler Holding’e Sapp- göre, 2022 Ekim itibarıyla ülke gene- me sektörüne ayrıldı. Bu kalemde ya- Bankalar el koydu dengelemeye çalışırken, dört yanında, je- hire Alışveriş Merkezi’ni 48 milyon linde 2.3 milyon vatandaşın 359 mil- pılacak yatırım önceki yıla göre yüz- opolitik riskler hızla artıyor; Ukrayna sava- Bankaların resmi internet sitele- dolara sattı. Banka, Kiler Holding’in, yar TL konut kredisi borcu bulunu- de 144.6 artarak 49.7 milyar liradan şı bağlamında, ABD ve Rusya’dan gelen rinde yer alan bilgilere göre özel ban- 2015’te borçları karşılığında Sapphi- yor. İnşaat sektöründeki batık kredi 121.6 milyar liraya çıkacak. Yatırım- basınç hareket alanını giderek daraltıyor. kalarda toplam 1267 gayrimenkul larda ikinci sırada madencilik yer alı- re Alışveriş Merkezi’ni 100 milyon miktarı da artıyor. Kasım 2022 itiba- Libya, Doğu Akdeniz’de etkin güçlerin bulunuyor. Özel bankalarda Deniz- yor. Madencilik yatırımları önceki yıla dolara almıştı. rıyla inşaat sektöründe takipteki kre- kaygılarına cevap olarak enerji anlaşması- göre yüzde 239.2 artarak 23.2 milyar Bank, 478 gayrimenkulle ilk sırada Katılım bankalarının elinde toplam di miktarı 25 milyar 66 milyon lira- nı askıya aldı. Suriye’den, yenilgiyi gizle- liradan 78.8 milyar liraya yükselecek. yer alırken Şekerbank’ta 335, Burgan 162 gayrimenkul satış ilanı var. Ka- ya yükseldi. yerek çıkmak giderek zorlaşıyor. AKP re- Bank’ta 110, İş Banaksı’nda 109 ve jimi İsrail ile yakınlaşmaya çalışırken ani- tılım bankalarında Albaraka Türk 74 TÜİK verilerine göre Kasım den Filistin halkına saldırmaya başlayan, Yapı Kredi’de 64 gayrimenkulün satı- gayrimenkul ile ilk sırada yer alıyor. 2022’de ipotekli konut satışları KKM’DEN KAÇANLARA yok etmeyi amaçlayan “süreç olarak fa- lık ilanı yer alıyor. Kuveyt Türk’te 63, Vakıf Katılım’ın 2021’in aynı ayına göre yüzde 57.7 şizm” ile karşılaştı. Sırbistan-Kosova sı- Kamu bankalarında şu anda satılık elinde ise 13 satılık gayrimenkul var. azalarak 16 bin 655’e düştü. Toplam nırındaki, Ermenistan-Azerbaycan ara- Merkez’den yeni toplam 879 gayrimenkul var. Vakıf- Varlık şirketlerinde de toplam 33 konut satışları içinde ipotekli satışla- sındaki gerginlikler yeni savaş olasılıkları- Bank 420 gayrimenkul ile başı çeker- gayrimenkul satış ilanı bulunur- rın payı yüzde 14.1 oldu. Ocak-kasım na işaret ediyor. Özetle dış dinamiklerden liralaşma adımı ken ikinci sırada 303 gayrimenkul- ken Tapu.com üzerinden bankala- döneminde gerçekleşen ipotekli ko- gelen tüm politik sinyaller, AKP rejiminin le Halkbank var, Ziraat Bankası’nda ra ait 243 gayrimenkulün satış ila- nut satışları ise bir önceki yılın aynı yaşamını daha da zorlaştırıyor. ürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Son Dünya Bankası raporunda işaret ise 156 gayrimenkulün satılık ilanı nı yer alıyor. Türkiye Bankalar Bir- dönemine göre yüzde 3.7 artışla 258 T(TCMB) liralaşma stratejisi kapsa- edilen, resesyon, yüksek faiz, değerlen- bulunuyor. Öte yandan yakın zaman- liği Risk Merkezi’nin son verilerine bin 524 olarak kayıtlara geçti. mında üç aydan uzun vadeli TL mev- meye devam eden dolar ortamında, borç duatlarda zorunlu karşılık oranlarını krizi riskleri hızla artarken AKP rejiminin sıfırladı. Üç ayın altındaki mevduatlar- iktidarını ve ekonomisini finanse etmeye da oran yüzde 8 olarak uygulanacak. devam etme olanakları da hızla ortadan Güneş enerjisinde yatırım teşviki iki kez yenilendi Daha önce altı aya kadar vadeli TL kalkıyor. İç ve dış dinamikler örtüşür- mevduatlarda zorunlu karşılık oran- ken bir süredir rejim, “yavaş çekilmiş bir ları yüzde 6, bir yıla kadar olan vade- tren kazası” sahnesini andırıyor. Kalyon teşvike doyamadı li mevduatlarda yüzde 4, bir yıl ve da- Bu rejimin, seçimleri hile hurda ile ka- ha uzun vadeli mevduatlarda yüzde 3 zanmayı başarsa bile bir geleceği yok ama ükümete yakınlığı ile bilinen, Resmi Gazete’de önceki gün ya- olarak uygulanıyordu. Merkez’in ham- tren kazası sahnesi tamamlandığında ülke- Hmuhalefetin “beşli çete” olarak yımlanan proje bazlı teşvik alan Sar- Adnan Çetmen lesini değerlendiren ekonomistler, de oluşacak yıkımın, bir “beka” sorunu ya- tanımladığı şirketler arasında yer sılmaz Silah Sanayi AŞ, Polyteks kur korumalı mevduattan (KKM) çı- ratma riskinin çapını kestirmek çok zor. alan Kalyon Grubu, aldığı teşviklerle Tekstil, Merinos Halı Sanayi ve Tica- kanların dolara geçişini önlemek için Türkiye’de yedi yılda bankalara bir koz verildiğini söyledi. müteahhitlikten sonra yenilenebilir ret AŞ, Gedik Kaynak Sanayi ve Ti- bir ‘yatak’ yenileniyor enerji alanında da büyüyor. Kalyon’a caret AŞ, İstanbul Gübre Sanayi AŞ, 200’ÜNCÜ BAYİ İZMİR’DE verilen teşvik iki yılda yüzde 100’e Valeo Otomotiv Sanayi’nin arasın- ambi Yatak, kaya tuzu ile ya- KISA... KISA... KISA... yakın arttı. da 2019 yılından beri Btağı buluşturduğu yeni ürünü ‘Tedarikçi zamlarını n İktidarın orta gelirliler için “Biosalt”ı, Çankırı’nın 5 bin yıllık geç- AKP iktidarının, bu teşviklerin müdavi- mişi olan “Yeraltı Tuz Şehri”nde tanıt- uygulamaya aldığı “Yeni evim ilk yıllarından iti- mi olan Kalyon da yer alım gücüyle aşıyoruz’ kampanyası”na başvurular bugün tı. 15 milyon TL’lik Ar-Ge yatırımıyla baren kamu ihale- alıyor. dünyanın en sağlıklı tuzları arasında başladı. arrefoursa, 2020’de başladığı bayi- lerinin yıldız fir- Açıklanan teşvik n Enerji Piyasaları Düzenleme kabul gören Çankırı doğal kaya tuzu- Clik sisteminde 200’üncü mağazası- malarından biri ha- Kalyon’a güneş ener- nu kullandıklarını belirten Bambi Ya- Kurulu, sehven ya da kasıtlı olarak nı İzmir’de açtı. Carrefoursa Genel Müdür line getirdiği Kal- jisi alanında verilen EPİAŞ’a yapılan gerçekdışı bildirim- tak Yönetim Kurulu Başkan Yardımcı- Yardımcısı Bulut Batum, 200’üncü bayi- yon Grubu, İstanbul ikinci teşvik. Haziran sı Adem Çetmen, yeni yataklarını yur- ler nedeniyle 40 şirket hakkında ida- sinin açılışı için yaptığı toplantıda indirim Havalimanı’ndan, 2021’de Kalyon Güneş ri soruşturma açılmasına ve 10 mil- tiçinde 690 mağazada satacakları- ve fiyat sabitleme kampanyalarına da de- Türkiye’nin en büyük otoyollarına Teknolojileri Üretim Şirketi’nin gü- nı ve 25 ülkeye ihracat yapacaklarını yar 208 milyon 222 bin 680 TL’nin ğindi. Yıl içinde sürekli benzer kampanya- kadar aldığı ihalelerle ışık hızıyla neş paneli üretim tesisinin teşvike geri ödenmesine karar verdi. Faiziy- açıkladı. Ayrıca 2022’yi yaklaşık 1.6 lar yaptıklarını hatırlatan Batum, “Depola- milyar lira ciroyla kapattıklarını açık- le 11 milyar TL’yi aşan bu miktarın, büyüyen şirketlerden biri. esas yatırım tutarı 1 milyar 991 mil- rımız var, stoklarımız sağlam ve bu sayede maliyet düşüşü olarak doğrudan tü- layan Çetmen, Türkiye’de her yıl orta- Dünyada kamudan en fazla iha- yon liradan 2 milyar 100 milyon lira- zamları tüketiciye geç yansıtabiliyoruz. Te- lama 5 milyon yatak satıldığını, yatak keticilerin faturasına yansıtılacağı darikçilerden fiyat artışları geliyor ama biz le alan şirketler arasında ilk sıralar- ya yükseltilmişti. Bu kez ise rakam belirtildi. değiştirme sıklığının ise yedi yılda bir alım gücümüzü ve stoklarımızı kullanarak da yer alan grup, sadece inşaat de- 3.7 milyar liraya çıkarılıyor. Kal- olduğunu belirtti. Bambi Yatak Marka n Türkiye Müteahhitler Birliği’nin indirimli fiyatlar sunmaya devam ediyoruz. ğil, özellikle yenilenebilir enerji ko- yon, devlet yardımı ile KDV istisnası, 2022 yılının son çeyrek dönemi- Müdürü Cem Baş ise fiyatlamada çok Bayilik sistemine de bu yüzden önem ve- nusunda da son yıllarda her türlü gümrük vergisi muafiyeti gibi teşvik- zorlandıklarını belirterek “Son bir yıl- ne ilişkin İnşaat Sektörü Analizi riyoruz. Bayilerimiz arttıkça alım gücümüz desteğin verildiği bir grup. Turku- lerden yararlanacak. Projede öngö- Raporu’nda, yurtiçinde daralan inşa- da fiyatlarımızı yüzde 60 artırdık. Bir artıyor” dedi. Üç yıl içinde 1000 bayiye vaz Medya Grubu’nun da sahibi olan rülen istihdam sayısı 982’den 2 bin süre daha sabit kalması için patronla- at sektörünün son derece zor bir sü- ulaşmayı planladıklarını söyleyen Batum, grup, güneş enerjisinde dünyanın en 635’e, azami nitelikli personel deste- reçten geçtiği vurgulanarak, sürdü- rımıza baskı yapıyoruz” dedi. bayilik yatırımlarının geri dönüş süresinin büyük güneş enerjisi yatırımcısı ol- ği ise 57 milyon liradan 100 milyon l Serhat Aligil/ ÇANKIRI rülebilir büyümeye dönüşün yakın ise 2 yıl olduğunu vurguladı. zamanda öngörülmediği belirtildi. ma yolunda. liraya çıkarıldı. l Ekonomi Servisi l Ali Can Polat/İZMİR