Katalog

9 EYLÜL 2022 CUMA EKONOMİ [email protected] 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.2380 18.1430 21.1060 13.49 3437 6792.60 1015.34 1.3 kuruş 6,5 kuruş 23.2 kuruş 0.01 puan 34.60 puan 6.16 lira 0.93 lira İlk yedi ayda işsizlik ödeneği almak için 965 bin 58 kişi İŞKUR’a başvurdu Bilim... Çin, ABD... y Hani işsizlik oktu? Ve tabii Türkiye u içinde yaşadığımız ülkeye bir de bi- Türkiye İş Kurumu’nun açıkladı- lim dünyası gözlüğünden baksak ya... Ş ğı rakamlara göre hem işten çıka- Bir bilim insanı üstelik dünya çapın- da tanınan, bilimsel araştırmalarını yurt- rılanların hem de işsizlerin sayısı dışında yürüten biri... İsmini vermeyeyim. arttı. En çok İstanbul’daki işçiler Boğaz’a nazır Çamlıca tepesinde yükselen işten çıkarıldı. caminin 300 milyon dolara mal olduğunu duyunca şaşırdı. “Bu para eğitime, bilim- ürkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) dün sel araştırmalara aksa daha iyi olmaz mıy- yayımladığı Ağustos 2022 ile ilgi- dı?” deme gafletinde bulundu. “Bu ne ki” dedim, “geçilmeyen köprüler ve otoyollar Tli “Aylık İstatistik Bülteni”, Cumhur- için yüklenici firmalara ödenen milyonlarca başkanı Tayyip Erdoğan’ın kısa süre önce doları bir bilseniz”... bir kez daha dile getirdiği ve “işsizlik yok, Türkiye kaynak yoksunu bir ülke değil, iş arayana iş var” anlamına gelen sözleri- “doğru idare” yoksunu sadece. İşine gelmi- ne karşılık hem işten çıkarılanların hem yor iktidarın kaynakları eğitime, bilime, tek- işsizlerin sayısının arttığını ortaya koydu. noloji geliştirmeye aktarmak. Bilen, sorgu- Buna göre işten atıldığı için işsizlik öde- layan nesiller istemiyor. Böyle olduğu için- dir ki bu ülkede kendine gelecek görmeyen- neği almak üzere İŞKUR’a başvuran emek- lerin beyin göçüne sessiz kalıyor. Böyle ol- çilerin sayısı, ilk yedi ayda 965 bin 58, Tem- duğu içindir ki bu ülkenin eğitimi arpa bo- muz 2022’de ise 132 bin 525 kişi oldu. Öde- yu yol alamıyor. Dünya bilim üretimindeki nek almayla ilgili ağır koşulları karşılaya- payımız yok denecek kadar az oluyor. Tek- rak “işsizlik ödeneği hak eden” emekçi sa- noloji tüketicisi olmaktan teknoloji üreticisi yısı ise yedi ayda 468 bin 964, geçen tem- olmaya geçemiyoruz sadece bu yüzden... muzda ise 62 bin 415 kişi oldu. Bunların ya- Sabri Ülker Vakfı’nın bu yıl yedincisini ver- diği bilim ödülü dolayısıyla düzenlenen top- nında ilk yedi ayda en çok işçi çıkarılan şe- lantıda konu haliyle bilimin ülkelere olan itici hir 236 bin 400 kişi ile İstanbul, en az işçi gücüydü. Bilim zorlu bir yol, merak, sebat, çıkarılan şehir 517 kişi ile Tunceli. yılmamak, çok çalışmak, bunları gerektiriyor. İşçi borç içinde yaşıyor Yetmiyor, temel araştırmaların önemsenme- 3.3 milyonu aştı si, fonlanması gerekiyor. Bunu yapanlar çok evrimci İşçi Sendikaları Konfe- du. Küresel salgında işçilerin yüz- desteklerine ulaşabildiğini söyledi. Ayrıca, Ağustos 2022 itibarıyla Ağustos geriden geliyor olsalar da büyük sıçrama- Dderasyonu Araştırma Merke- de 55’i borçlarının arttığını, yüz- İşçilerin yüzde 53.3 kiracı, yüzde 2021’e kıyasla İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayı- lar yapabiliyorlar. Çin örneğin, bilim ve tek- zi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan de 27’si faturalarını, yüzde 25’i ise 42’si ev sahibi olduğunu belirtir- nolojide büyük atağını nasıl gerçekleştirdi? sı yüzde 4.7 artarak 3 milyon 343 bin 638 Türkiye İşçi Sınıfının Görünümü kredi kartı borcunu ödeyemediğini ken yüzde 4.8’i ise ev sahibi olma- Yurtdışındaki oluşturduğu büyük bilim di- kişiye ulaştı. Bu kapsamda işsiz sayısı ka- 2021 kitabı yayımlandı. Türkiye’de belirtti. İşçilerin yüzde 66.4’ü sal- dığını ancak kira da ödemediğini yasporasının ülkenin bilim ve teknoloji üre- dınlarda yüzde 7.4 artarak 1 milyon 650 15 yaş ve üzeri ücretli çalışan nü- gında harcamaları azalttığını, yüz- belirtti. TÜİK’e göre Türkiye çapın- timine katkısı ne oldu? bin 679, erkeklerde yüzde 1.9 artarak 1 fusu (kamu görevlileri hariç) kap- de 49.6’sı ise ucuz besinlere yö- da konut sahipliği yüzde 58.8 iken Bu yılki bilim ödülünün sahibi Doç. Dr. milyon 692 bin 959 emekçiye ulaştı. sayan araştırmanın saha çalışması neldiğini ifade etti. işçilerde bu oran yüzde 42’ye ge- Nilay Yapıcı. İnsan beyninde tat ve yeme Öte yandan Ağustos 2022’de geçen yı- Ekim-Kasım 2021 tarihleri arasın- riliyor. Düşen alım gücü ile birlik- mekanizmaları üzerine çalışmalar yürütü- da yapıldı. Araştırma sona erdirildi- İzinde evden çıkılmıyor te işçiler izin yapsa dahi evden çı- lın aynı ayına kıyasla işverenlerin yeni yor. Daha gencecik ama ABD’de Cornell ğinde henüz enflsyon yüzde 21, do- kamıyor. İşçilerin yüzde 42’si yıllık Üniversitesi’nde kendi adıyla anılan bir la- Araştırmaya göre, işçilerin pan- eleman talebini gösteren “açık iş sayısı” lar ise 12.80 seviyelerindeydi. An- izinlerini evde geçirdiğini belirtir- boratuvarı var. 10 kişilik ekibi ile önemli demide aldıkları yardımın ana kay- yüzde 2.3 artarak 234 bin 907 adet olur- çalışmalara imza atıyor. “ABD’de temel bi- cak araştırmanın sonuçları işçile- ken yüzde 33’ü ise memlekete ve- nağı aileleri oldu. Yüzde 39’u aile- ken “işe yerleştirme” sayısı ise yüzde lime yatırım çok fazla ama iş klinik çalışma- rin o enflasyon oranındayken de ya köye gittiğini söylüyor. sinden yardım aldığını beyan eder- 33.5 düşerek 97 bin 533 kişi de kaldı. lara gelince azalıyor çünkü çok büyük ma- borç içinde yüzdüğünü ortaya koy- l Ekonomi Servisi ken yalnızca yüzde 32’i İŞKUR l Ekonomi Servisi liyetler var ve fonlama da ticarileşiyor” di- yor. Önemli bir saptaması var: “ABD’de bilimsel araştırmalarda akademiden en- düstriye beyin göçü hızlandı. Gençler üni- Bütün yatırım araçları arasında en çok Borsa İstanbul kazandırdı İSO ENDEKSİNE GÖRE versitede bilim yapmak yerine daha iyi pa- ra kazanacakları alanlara yöneliyorlar. Çok kötü değil ama temel bilimcilerin sayısı İhracat ikliminde azalıyor, bunun da ilerleyen yıllarda nega- tif sonuçları olabilir” diyor. Harvard Sabri Enflasyon mevduatı yedi Ülker Merkezi Başkanı Prof. Dr. Gökhan hava bozuluyor Hotamışlıgil’in de saptaması benzer: ürkiye’deki üreticilerin ihracat pa- “ABD endüstri-akademi işbirliğinde, üre- üksek enflasyon altında yaşa- Tzarlarındaki koşullarını ölçen İstan- YURTTAŞ KREDİYE KOŞTU tilen patent ve inovasyonda hâlâ en güç- Ynan en büyük sorunlardan bi- bul Sanayi Odası, Türkiye İmalat Sektö- lü ülke. Örneğin MIT’e bakarsanız, kendi rü İhracat İklimi Endeksi açıklandı. En- risi de finansal yatırım yapma ürettiği endüstriyel geri dönüşümün hacmi üksek enflasyonla birlikte na- Verilere göre, tüketici kredileri tutarı, deks, temmuzdaki 50 değerinin ardın- zorluğu. Her geçen gün yükse- G8 ülkelerinin kapasitesinde. Ama ABD de Ykit tutmaktan kaçan yurttaş har- 2 Eylül itibarıyla 4 milyar 582 milyon dan ağustosta 48.8’e gerileyerek son 19 len enflasyonla birlikte TL’nin gü- yeni bir dönüşümün içinde ve bazı kurum- camaya yöneldi. Bankalardaki na- lira artışla 944 milyar 915 milyon li- aylık dönemde ilk kez eşik değer 50’nin cü eriyince yatırımcılar döviz, al- larda hızını kaybediyor. Genç kuşağın yön kit mevduatlar erirken krediler artı- raya yükseldi. Söz konusu kredilerin altında kaldı ve Türk imalat ihracatçıları değiştirme arzusu çok güçlü. 500 senedir tın, mevduat hesabı, gayrimenkul şa geçti. Bankacılık Düzenleme ve 353 milyar 979 milyon lirası konut, için daha zorlayıcı bir talep ortamına işa- devam eden sistemin dışına çıkmak isti- ve otomobile yöneldi. Türkiye İs- Denetleme Kurumu (BDDK) tarafın- 28 milyar 391 milyon lirası taşıt ve ret etti. İhracat iklimindeki bozulma ha- yor; enerjisini daha farklı şekilde kullanma- dan yayımlanan haftalık bültene göre 562 milyar 545 milyon lirası ihtiyaç tatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yı- fif olmakla birlikte Haziran 2020’den be- nın yolunu arıyor. Buna kimi üniversiteler sektörün kredi hacmi 2 Eylül itibarıy- kredilerinden oluştu. Bankaların bi- lı ağustos ayı Finansal Yatırım ri en belirgin düzeyde gerçekleşti. En- ve kuruluşlar izin verecek, bazıları ise ayak la 20 milyar 14 milyon lira artarak 6 reysel kredi kartı alacakları da yüzde Araçlarının Reel Getiri Oranla- dekste eşik değer olan 50’nin üzerinde uyduramayacak.” trilyon 648 milyar 205 milyon liraya 2.5 artışla 323 milyar 607 milyon li- rı verisini açıkladı. Gayrimenkul ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde çıktı. Bankacılık sektöründeki toplam raya çıktı. Bireysel kredi kartı alacak- iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise ve otomobil resmi olarak yatırım Peki ya Çin? mevduat ise (bankalararası dahil), 12 larının 142 milyar 174 milyon lirası bozulmaya işaret ediyor. Endeksi değer- aracı sayılmadığı için TÜİK’in bu “Çin gümbür gümbür geliyor” diyor Hota- milyar 985 milyon lira azalarak 7 tril- taksitli, 181 milyar 434 milyon lirası lendiren S&P Global Market Intelligen- mışlıgil, “Bilime, eğitime, teknoloji üretimine değerlendirmesinde yer almadı. yon 769 milyar 347 milyon lira oldu. taksitsiz oldu. ce Ekonomi Direktörü Andrew Harker, muazzam yatırım yapıyor, rekabette kullan- TÜİK’in kıyaslamasında yer alan dığı yöntemler kendisine büyük avantaj ge- “Küresel ekonomide bozulma belirtileri yatırım araçları içinde en çok ka- tiriyor. ABD’de dönüşümü zorlayan konu- ağustos ayında daha da güçlendi ve bu zanç getireni ağustos ayında bor- AVRUPA REKOR FAİZLE DARALACAK lardan biri regülasyonun, bürokratik yükün durum Türk imalat ihracatçılarının karşı- sa oldu. Aylık en yüksek reel ge- çok ağırlaşmış olması. İdari boğulma diyo- laştığı zorlukları artırdı” dedi. tiri, yurt içi üretici fiyat endek- rum buna, felç edici düzeye geldi ne yazık vrupa Merkez Bankası’nın AMB’nin açıklamasında, faizler- ki. Bu Çin ile rekabette ABD’ye büyük de- si (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde A(AMB) piyasada merakla bekle- de enflasyonun orta vadede yüzde zavantaj getiriyor. Biz protokolü onaylatana yüzde 15.23, tüketici fiyat endek- nen faiz kararı açıklandı. Yükselen 2 hedefine geri dönmesini sağlaya- kadar Çin’dekiler bitiriyorlar araştırmalarını. si (TÜFE) ile indirgendiğinde ise enflasyonla mücadele etmek için cak seviyelere doğru önden yükle- Ayrıca Çin’de bilim yapan büyük bir kritik agresif bir adım atan banka, tari- meli adımlar atıldığı belirtildi. Ban- yüzde 16.31 oranlarıyla BIST 100 kütle ve yine büyük ve güçlü bir diyaspora- hinde ilk kez 75 baz puanlık faiz ar- ka, önümüzdeki birkaç toplantı- endeksinde gerçekleşti. Yİ-ÜFE ile sı var. Ekonomik büyümesi ile muazzam bir tışı kararı aldı. Bankanın karar met- da Yönetim Konseyi’nin talebi dü- indirgendiğinde; yatırım araçla- fon akımı ve geri çekim yaratıyor. ABD’deki ninde faizlerin daha da yükselme- şürmek için faizlerin daha da artı- rından Devlet İç Borçlanma Senet- bir fakültenin neredeyse tamamını transfer sinin beklendiği belirtildi. AMB me- rılmasını beklediği ifade edildi. Ka- ettiğine ilişkin örnekler var. Mesela, ABD’nin leri (DİBS) yüzde 6.63, külçe al- tinde enflasyonla ilgili olarak “Enf- rarın ardından basın mensuplarının PRO MAX ALMAK İÇİN kuzeydoğu koridoru bilimsel açıdan güçlü- tın yüzde 2.35, dolar yüzde 0.66 lasyon çok yüksek olmaya devam önüne çıkan AMB Başkanı Christi- dür. Orada 20 adet yapısal biyoloji labora- oranlarında yatırımcısına reel ge- ediyor ve uzun bir dönem için he- ne Lagarde kararın oybirliğiyle alın- tuvarı varsa, bakıyoruz, Çin’de bir tek Pe- Türk 269, ABD’li tiri sağlarken Avro yüzde 0.12 ve defin üzerinde kalmaya devam et- dığını; büyümeye yönelik risklerin kin Üniversitesi bir anda 50 tane açabiliyor.” mevduat faizi (brüt) yüzde 1.17 mesi büyük olasılık” değerlendir- aşağı, enflasyona yönelik risklerin 27 gün çalışacak oranlarında kaybettirdi. melerine yer verdi. yukarı yönlü olduğunu belirtti. Ya Türkiye? Tek bir cümle: İlk 100’e ilk 50’ye giren ütün dünyada teknoloji tutkunları geç- üniversitelerimiz olduğunda bilim alanında Btiğimiz gün tanıtılan yeni Iphone mo- dünyada daha söz sahibi olmaya başlarız... dellerindeki teknolojik gelişmeleri konu- şurken Türkiye’deki kullanıcılar fiyatlar- dan başka bir şey konuşamadı. En paha- Pamuk üreticisi 25 TL bekliyor 10 BİN KİŞİYE İSTİHDAM lı modeli olan Iphone 14 Pro Max, üre- tim yeri olan Amerika’da1599 dolara sa- yana mazottan tohuma tüm girdiler 3-4 MEHMET AKA tılırken Türkiye’de 57 bin 199 liraya sa- Rams’tan 60 milyar kat arttı. Pamukta hasat başladı ama tışa sunuldu. Aynı model Almanya’da 2 arımda hasat sırası pamukta. henüz taban fiyatı yok. Bir kilogram küt- bin 99 avro, İsviçre’de 1.899 CHF (1954 liralık proje TTürkiye’nin en önemli tarım ürünle- lü pamuğun maliyetini 20 lira olarak he- dolar), Avustralya’da ise 2 bin 769 do- rinden biri olan pamukta üretici 25 TL sapladık. Üreticinin eline en az 25 li- eş ülkede 10’dan fazla şehirde 4 milyon lara satılıyor. Düşen alım gücü sebebiy- taban fiyat bekliyor. ra geçmelidir. Aşağısındaki fiyat üretici- Bmetrekareye yakın proje alanına imza atan le ABD’de asgari ücretle çalışan bir işçi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ada- yi kurtarmaz ve önümüzdeki yıllarda pa- Rams Global, dünyadaki 83’üncü, Türkiye’de- bu ürünü 27 gün çalışarak alabiliyorken, na Milletvekili, TBMM Tarım, Orman ve muk ekimi tehlikeye girer.” ki dördüncü projesini Rams Garden ismiyle İs- Türkiye’de asgari ücretli bir işçinin 269 Köyişleri Komisyonu Üyesi Ayhan Barut, Pamukta ülkenin dışa bağımlı oldu- tanbul Bahçelievler’de hayata geçiriyor. 796 da- gün çalışması gerekiyor. Almanya’da as- fiyat hâlâ belirsiz” diye konuştu. irenin yer aldığı Rams Garden’da ön satış döne- Çukurova’da hasadı başlayan pamuk ğunu bildiren Barut, “Sadece geçtiği- gari ücretle çalışan bir işçi bu telefonu al- minde 200 dairenin satışı gerçekleşti. tarlasından AKP iktidarına seslendi. Bir miz yıl, yani 2021 yılında 1.7 milyar do- mak için 21 gün çalışacakken İsviçre’de Üretim zorlaşıyor Rams Global Üst Yöneticisi (CEO) Faruk Bül- zamanlar “beyaz altın” olarak bilinen lar pamuk ithalatına harcandı. AKP ikti- 9, Avusturalya’da ise 16.5 gün çalışacak. Çukurova Bölgesi ve Türkiye için pa- bül, “Beş yıldır Türkiye pazarına girmeyi plan- pamuğun üretiminde artan maliyetlerin darı döneminde ise 25 milyar dolar pa- Türkiye’deki fahiş fiyatları değerlen- muğun öneminden söz eden Ayhan Ba- lıyorduk. Gaziantep’te hastane projemiz oldu. üreticiyi kaçırdığını belirten Barut, “Çift- muk ithalatına harcandı. Gelin bu para- diren vergi uzmanı Ozan Bingöl, sosyal rut, şöyle devam etti: Önce Quattro İstanbul ve şimdi de Rams Gar- çimiz ve tarım desteklenmediği, mali- medya hesabında 39 bin 99 liraya satılan yı yabancı çiftçiye değil kendi çiftçimize “Pamuk stratejik bir ürün. Yem, yağ, den projemizi hayata geçiriyoruz. İstanbul, İz- yetler de sürekli arttığı için ürettiğinden modelin yaklaşık 20 bin lirasının vergiler- verip pamuk üretimini arttıralım.1990’lı tekstil ve konfeksiyon sanayisi gibi mir ve Ankara’da hastane projelerimiz olacak. den oluştuğunu söyledi. kazanamayan çiftçimiz tarımdan uzak- 750 bin hektarın üzerinde pamuk ekimi 30’dan fazla işkolunun ana hammad- Türkiye olan inancımız ve yakın zamanda baş- l Ekonomi Servisi laşıyor. Pamukta da durum aynı. Bölge- desidir. Çiftçi kazanamadığı için pamuk yapılırken bugünlerde 400-450 bin hek- layacak olanlarla toplam 60 milyar TL proje be- mizde pamuk hasadı başladı ama taban üretemez hale geldi. Geçen yıldan bu tara kadar geriledi” diye konuştu. deli ve 10 bin kişilik istihdam yaratacağız” dedi.