Katalog

‘Net rezervler’ iki milyar dolar düştü erkez Bankası’nın net Muluslararası rezervle- ri geçen hafta 2 milyar do- lar düşüşle 12.1 milyar dola- ra inerken Temmuz 2022 or- tasından bu yana kaydetti- ği yükselişin yaklaşık yarısı- nı geçen iki ayda yitirmiş ol- du. Bu rezerv geçen temmuz başlarında 6.1 milyar dolardı. Rezervler, ihracatçıların döviz gelirlerinin bankaya satışı ve KKM gibi adımlardan destek bulsa da dövize müdahale ve başta BOTAŞ olmak üzere KİT’lere yaptığı satışlarla sert düşüşler kaydetti. 23 EYLÜL 2022 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Dolardaki her artış kur korumalı mevduatın kamuya yükünü katlıyor Halka büyük tuzak Yoksulluğu yönetmek mi, İktisatçı Korkut İktisatçı Korkut Boratav, KKM’nin tuzağa dönüştüğünü Boratav’a gö- belirterek “İktidar ne olursa olsun bu sistemi sürdürecek. bitirmek mi? re kur korumalı mevduat siste- Bedelini ise yurttaş kemer sıkarak ödeyecek” dedi. iderek artan gelir eşitsizliği, de- minden kurtul- rinleşen yoksulluk... Eğer bir manın maliye- olardaki yükseliş, iktidarın “Bütün bu unsurlar iç talebi Gülkede çocuklar yoksulluk yü- ti büyük. Bora- dövizdeki artışı durdurabil- pompalıyor. Dış finansmanda bir zünden kahvaltı yapmadan okula gi- tav, kurların ar- Dmek için icat ettiği kur koru- tıkanıklık gelmezse mümkün mer- diyorlarsa durum çok vahimdir. Eğer tacağı, büyü- bir ülkede kadınlar pazarlarda kena- malı mevduatların (KKM) kamu- tebe sürdürecekler. Vade sonla- menin dura- ra atılan ezik çürük meyve sebzeleri cağı ve kemer ya yükünü de katlıyor. İleride eko- rında uygun kurlarla sistem de- toplayıp yemek yapmaya çalışıyorlar- sıkma politika- nomi için risk yaratacağına işaret vam edecek. Bu da Türkiye’nin sa ve bu insanların sayısı çok arttıysa larının özellikle edilen bu sistemin sürdürülebilir- toplam döviz varlıklarının önem- emekçiler için durum çok vahimdir. liği ise tartışma konusu. li bir bölümü Hazine’ye, Merkez büyük sorun- Yoksulluk bu ülkenin kanayan ya- Vadeli TL mevduatların yüzde Bankası’na geçmesi demek.” lar yaratacağını rası ama bir yandan da iktidarın oy 46.4’ünü, toplam vadeli mevduat- söyledi. devşirmek için beslendiği en önem- Korkut Boratav ‘Döviz sert sıçrar’ ların ise yüzde 25.8’ini li alan. İstediği gibi dağıttığı, düzen- Olası bir iktidar değişikliğinde KKM’ler oluşturuyor ve nı hatırlatarak,“Enflasyonla müca- li ve düzensiz yardımlarla yoksul va- tuzağa dönüşen bu sistemden nasıl tandaşı kendine bağımlı kıldığı bir is- 1.3 trilyon TL büyük- delede bu tür önlemler alınmadıkça ‘Kriz sonrası kurtulunacağının şimdiden tartışıl- tismar deposu. lüğe ulaşmış durum- emekçilerin reel gelirlerindeki dra- Böyle olduğu için geçen hafta sonu ması gerektiğine işaret eden Bora- da. Bu mevduatların ka- matik erimeye ilaveten bir de kemer MUSTAFA istihdam darbesi’ CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun tav, ilk aşamada döviz fiyatlarında muya yükünün ise Ha- sıkmanın yaratacağı küçülmenin ÇAKIR açıkladığı Aile Destekleri Sigorta- oratav, olası iktidar değişikli- sert sıçramanın kaçınılmaz olaca- zine ve Merkez Banka- yansımaları ortaya çıkacak” dedi. sı (ADS) hiç hoşlarına gitmedi. Aile ve Bğinde KKM’ler nedeniyle çıkan ğını vurguladı. Türkiye’nin orta sı- sı (MB) tarafından yapılan ödeme- Hazine ve Maliye Bakanı Nured- Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Ya- şok sorunu hariç, dövize yığılma- nıfının kendisini güvenceye alacak ler ile vazgeçilen vergi tutarı birlik- din Nebati’nin de bunu özetlediği- nık, “Vaat olarak açıkladığınız hizmet- nın yaratacağı baskılara bir de ka- yatırım araçlarını döviz, gayrimen- te değerlendirildiğinde 180 milyar ni, “Biz enflasyonu değil çarkların leri biz zaten yapıyoruz. Yıllardır dü- mu maliyesindeki kemer sıkma kul olarak gördüğünü de dile geti- TL’yi bulduğu tahmin ediliyor. dönmesini, üretimi, ihracatı, yatırı- zenli şekilde uyguluyoruz Sayın Kı- eklenirse o zaman son 7 yılda bü- ren Boratav, bunun olası bir iktidar Son dönemde bankalar dolar mı tercih ettik, dar gelirliler hariç” lıçdaroğlu, hakkınızı yemeyelim çok yük kayba uğrayan emekçilerin değişikliğindeki geçiş sürecinde mevduatı olan yurttaşları arayarak yönünde ifadeleri olduğunu anım- bir de ekonominin daralmasının iyi bir fikir bu, ancak ailelerimizin ihti- enflasyonla mücadeleyi çok daha yaçlarını yerinde tespit etmek için Ai- “KKM’yi tercih eder misiniz” diye satan Boratav, şöyle devam etti: yaratacağı istihdam kayıplarından darbe yiyeceklerini vurguladı. le Sosyal Destek Programı ile 2017 yı- soruyor. Bu nedenle sistemin daha keskin hale getireceğini vurguladı. “Kendilerine göre bir model Türkiye’nin emekçi katmanlarının lından bu yana 4.4 milyon hanemize Boratav, iktidarın “mağdur olan da büyümesi bekleniyor. oluşturmuşlar. Emekçiler sonuna Cumhuriyet tarihinin en ağır bölü- ulaştık” diye yanıt verdi. İktisatçı Korkut Boratav, iktida- çalışan sınıflara enflasyonu ha- kadar yükü sırtlanacak ancak is- şüm şokunu yaşadıklarını kaydeden Oysa Kılıçdaroğlu’nun anlatma- fifletici yöntemlerden uzak dur- tihdam belli ölçülerde sürüklene- rın ne pahasına olursa olsun bü- Boratav, “Enflasyonu pompalayan ya çalıştığı tam da buydu. Hiçbir si- yümeyi sürdürebilmek için bu sis- duğunu” da ekleyen Boratav, cek. İşte bu yılın büyüme tahmini ek etkenlere dövize kaymanın ya- yasi partinin bunu bir istismar konusu temde gidebileceği kadar gideceği- Almanya’dan İngiltere’ye kadar tü- yarı yarıya indirildi. Yüzde 3.5, 4. ratacağı ilave bir baskı da eklene- yapmayacağı kurumsal bir çatı altında ‘Bununla idare ederim ben’ diyor- ni söyledi. Boratav, şu değerlendir- keticinin kritik fiyat artışlarından cek” değerlendirmesini yaptı. toplamak. Kişinin doğumundan ölü- meyi yaptı: korunması için önlemler alındığı- lar” diye konuştu. l ANKARA müne kadar yaşamını sosyal güven- ce altına almak, her aileye asgari gelir güvencesi vermek. CHP liderinin vurguladığı gibi “Va- tandaşın, ‘Benim yoksulluğumu gider’ Türkiye indirirken deme hakkı var”. Zaten ADS, Uluslararası Çalışma dünya yükseltiyor Örgütü’nün kabul ettiği dokuz sigorta BD Merkez Bankası Fed’in ön- dalından biri. Türkiye bunların hepsini uygulayacağını 1971 yılında taahhüt Aceki gün faizi 75 baz puan ar- tışla yüzde 3-3.25’e yükseltme- etti. Ama 51 yıldır uygulanmıyor. Birçok ülke gelir eşitsizliğini azalt- sinden sonra, dün de bir dizi mer- kez bankası enflasyonla mücade- mak için bu modeli uyguluyor. OECD ülkelerinin çoğunda bütçenin yüzde le kapsamında faizleri yükseltti. 20’si ADS’ye ayrılıyor. Türkiye ayırdı- Örneğin faizi İngiltere Merkez ğı yüzde 4’lük pay ile OECD içinde en Bankası 50 baz puan artışla yüzde son sırada. Kılıçdaroğlu bunu ilk aşa- 2.25, Güney Afrika Merkez Banka- mada üç kat arttırıp yüzde 12’ye çıka- sı 75 baz puan artışla yüzde 6.25, racaklarını söylüyor. İsviçre Merkez Bankası 75 baz pu- Sosyal Destek Sigortası’nın kapsa- an artışla yüzde 0.50’ye yükselt- mı yazıldı, konuşuldu o yüzden ayrın- ti. Brezilya Merkez Bankası (yüzde tıya girmeyeceğim. Ama vurgulanma- 13.75) ve Japonya Merkez Banka- sı gereken tek bir cümle: Destek öde- sı (yüzde -0.1) faizleri sabit tuttu. mesi hanedeki kadının adına açıla- cak hesaba yatırılacak. Bir kişi bile ol- Merkez Bankası politika faizini bir puan daha indirerek yüzde 12’ye çekti sa hanedeki asgari ücret altında geliri ‘Karar ekonomik olan herkes bu gelire hak kazanacak. Yani içeriği ve boyutu oy verdiğin par- değil psikolojik’ tiye göre değişen, dönemsel bir lü- Dolarda yeni zirve 18.42 lira tuf olmaktan çıkarılacak. En önemlisi Yİ Parti lideri Meral Akşener faiz yoksul kesim için hayatın belirsizliği- İindirme kararına sosyal medya erkez Bankası Başkanı Şa- rıca, geçen ay olduğu gibi bu ay ni azaltacak. hesabından yaptığı açıklama ile Mhap Kavcıoğlu başkanlı- da değerlendirmesinde “güncel- CHP’nin bu desteklerde kadını öne tepki gösterdi. Akşener, “Açıkla- çıkarması son derece isabetli. Boşa- ğında toplanan Para Politikası lenen politika faiz düzeyinin ye- nan bu faiz kararı; artık ekono- nan kadının ev kirası, eşya gideri ve Kurulu (PPK), dün yeni kararı- terli” ifadesine yer verdi. mi biliminin değil, psikoloji bilimi- çocuk bakım ihtiyaçları da bu sigorta- nı açıklayarak politika faizinin Mali piyasalar ise dün dalga- nin tartışma konusudur. Devlet, nın güvencesinde. Ve adı “yeni baş- bilimle inatlaşarak yönetilmez. yüzde 13’ten yüzde 12’ye indi- lı bir seyir izledi. Güne 18.35’ten langıçlar fonu”... Devlet yönetmek rasyonellik is- rildiğini duyurdu. başlayan dolar/TL, Merkez Ban- Yoksulluğun en büyük mağdurla- ter!” ifadelerini kullandı. Bu kararla ilgili bir de değer- kası kararı öncesi 18.38, ka- rı kadınlar ve çocuklar. Aile içi şiddet- CHP Sözcüsü Faik Öztrak ise lendirme notu açıklayan PPK, rar sonrası 18.42’yi aştı ve Ara- te de çocukların okul terklerin de kız “Arka kapıdan satılan döviz ar- Türkiye’de temmuz başından bu lık 2021’deki 18.40’lık zirvesi- çocuklarının erken yaşta evlendiril- tacak” dedi. yana büyümenin yavaşladığını ni yeniledi. Ancak gerek satış fır- melerinde de yoksulluğun büyük payı Faiz kararını yorumlayan isim- var. Türkiye’de yoksulluk döngüsün- anımsatarak şu vurguyu yaptı: satı nedeniyle gerek müdahale- lerden Prof. Dr. Hakan Kara, den çıkmama olasılığı yüksek milyon- “Küresel büyümeye yönelik be- lerle 18.35’e kadar inerken, gü- “Kredinin hem faizinin hem mik- larca çocuk var. Araştırmalar sürekli lirsizliklerin ve jeopolitik risk- nü 18.38 seviyesinde kapattı. Bu tarının sınırlandığı, mevduat faizi- geçim kaygısının konuşulduğu bir ev- lerin arttığı bir dönemde sanayi durum akla, Merkez Bankası’nın nin kura endekslendiği, kurun da de çocuğun da kendisini bir yük ola- sıkı sıkı yönetildiği bir ekonomide üretiminde yakalanan ivmenin doları dengelemek için yılın ba- rak gördüğünü ortaya koyuyor. Okul Merkez Bankası faizinden ziya- ve istihdamdaki artış trendinin şından bu yana 75 milyar dolar- terki, uyuşturucu bağımlılığı, tarikatla- de dış açık, KKM, döviz rezervi ve sürdürülmesi açısından finansal lık bir dövizi “arka kapı”dan sat- ra yöneliş hep bunların sonucu olarak sermaye girişini konuşmak daha koşulların destekleyici olması tığı tartışmalarını getirdi. artış gösteriyor. anlamlıdır” diye konuştu. önem arz etmektedir.” Banka ay- l Ekonomi Servisi Peki ya hangi kaynakla yapılacak? Kılıçdaroğlu bunu sorun olarak gör- müyor bile, ek vergi vs. de düşünmü- yor, “Bu bir tercih” diyor ve ekliyor: Nazmi Durbakayım, ‘Maliyetler stok bile yaptırmıyor’ dedi “Beşli çetelere aktarılmazsa, herkesin ‘MADDİ DURUM’ AHKİB’DEN ÖNEMLİ UYARI altına verilen araçlardan, yüksek kira- lardan vazgeçilirse, kaynak da kendili- KAYGISI BÜYÜDÜ ğinden ortaya çıkar.” AB’nin siparişleri Riskli yapıdan hesap sorulmalı CHP’nin önerisi bakalım altılı masa- da nasıl karşılık bulacak? ÜİK’in dün açıkladığı “Tüketi- Uzakdoğu’ya gitti ALI CAN POLAT Tci Güven Endeksi, Eylül 2022” kdeniz Hazırgiyim ve Kon- raporu, tüketicinin maddi duru- eknik Yapı Başkanı Nazmi Dur- Afeksiyon İhracatçıları Birli- muyla ilgili kaygılarının arttığını Tbakayım, Türkiye’deki deprem KISA... KISA... KISA... ği (AHKİB) Yönetim Kurulu Baş- ortaya koydu. riskine dikkat çekerek “Kentsel dö- kanı Gürkan Tekin, sektörün ana Buna göre mevsim etkilerinden l AKP 1 Ekim’de açılacak Meclis’e ekonomiy- nüşümlerde riskli binaları yapan pazarı olan Avrupa Birliği (AB) ül- arındırılmış tüketici güven endek- le ilgili bir torba yasa hazırladığı ortaya çıktı. müteahhitlere ceza kesilmeli. Mali- kelerinde yüksek montanlı sipa- si, eylül ayında önceki aya kıyas- Medyadaki haberlere göre teklif icra tasfiye- yetin bir kısmını karşılamaları ge- rişlerin, maliyetlerin altında fiyat la yüzde 0.3 arttı ve 72.4 pua- lerinin yanı sıra şirketlerin çalışanlarına 1000 Nazmi Durbakayım, yeni projenin toplam- rekiyor. Ya da en azından sicilleri- veren Çin ve Uzakdoğu ülkeleri- na çıktı. Bu değer geçen ağustos- TL’ye kadar doğalgaz yardımı yapılması halin- da 3 milyar TL’ye mal olacağını açıkladı. ne kaydığına dikkati çekti. ne işlemeli ki vatandaş yeni yapaca- ta 72.2 idi. Bu kapsamda tüketi- de bunun vergi veya sigorta primi ödemelerin- Küresel ekonomideki negatif ğı evlerde de o müteahhitleri tercih versek bile bağlamıyor artık satıcı, cinin “mevcut dönemde hanenin den düşebilmesini de içerecek. Düzenleme- seyrin ve resesyon kaygıla- maddi durumu” endeksi 53.8 pu- gel hemen al istiyor.” de 2 bin TL’nin altındaki borçları kapsayan 10 ederken bunu bilmeli” dedi. rının derinleştiğini, ener- andan 53 puan, “gelecek 12 ay- milyon icra dosyasının da tasfiyesi olacak. İzmir’in Ege Mahallesi’ndeki Toplantıya katılan İzmir Büyükşe- ji ve işçilik maliyetlerin- lık dönemde hanenin maddi du- l Antalya Konyaaltı Belediyesi, Hurma Mahal- hir Belediye Başkanı Tunç Soyer de kentsel dönüşüm bölgesinde Divan deki artışlar ile birlikte rum beklentisi” endeksi 72.2 pu- lesi’ndeki 8 bin 105 metrekarelik taşınmazı Residans işbirliğiyle hayata geçire- şehirdeki riskli yapı stoğuna değine- iplik ve kumaş fiyatları- andan 71.4 puan düşerken “gele- satışa çıkardı. Resmi Gazete’deki ilana göre rek “Kentsel dönüşümde vatandaşın cekleri rezidans projesinin dünkü nın da yükseldiğini kay- cek 12 aylık dönemde genel eko- tahmini edilen bedeli 170.2 milyon lira olan tanıtımında konuşan Durbakayım, sigortası biziz. İzmir’i daha genç bir deden Tekin, “Avru- nomik durum beklentisi” endek- taşınmaz için 5 Ekim’de ihale yapılacak. şehir yapacağız. Kentin yeraltının fo- maliyet artışlarına da atıf yaparak palı moda devle- si 72.8 puandan 74 puana çıktı. l Edirneli berber ve kuaförler, Ticaret şöyle konuştu: “Projeye başlayıp toğrafını çekiyoruz. 36 ay sürecek bir rinin siparişle- Ayrıca bilindiği gibi güven endek- Bakanlığı’nın kısa süre önce açıkladığı “pa- bilimsel projemiz var. Proje bitince ri günden güne fiyat artmasın diye dua etmekten sinin 100’den küçük olması tüke- zar günü tatili” kararına isyan etti. Sade- azalıyor” dedi. başka şansımız yok. Toptan malze- nereye ne yapabileceğimizi göreceğiz tici güveninde kötümser durumu ce hafta sonu gelebilen Bulgar ve Yunan- l İHA ve kentin mimarisini bu bilimsel so- gösteriyor. l Ekonomi Servisi me alıp bağlıyorduk eskiden, şimdi lı müşteri nedeniyle karara karşı oldukları- nı belirtiyorlar. Gürkan Tekin o da yok. Demiri, seramiği parasını nuçlar belirleyecek” dedi. l İZMİR