Katalog

13 EYLÜL 2022 SALI EKONOMİ 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.2300 18.4800 21.4650 14.19 3649 6834.36 1021.58 0.9 kuruş 13.3 kuruş 19.2 kuruş 0.38 127.83 puan 60.88 lira 4.32 lira Bir ayda 800 milyon dolarlık giriş olurken banka hisselerinde günlerdir satıcı yok Borsa’da görünmeyen el Özellikle kamu bankaları hisseleri ile başlayan yükselme pi- Yaşımı doldurana yasalarda Varlık Fonu’nun devreye girdiği söylentilerini do- kadar çalışırsam ğururken ekonomistler küçük yatırımcıyı uyarıyor. üksek enflasyonun yarattığı eko- yük kurumsal alıcı ve/veya yabancı aylığım artar mı? nomik tahribat her geçen gün ar- kurum hesabı üzerinden alım işlem- ORU: 1975/Mart doğumluyum. Ytarken ekonomi dünyasında da leri yapan yerli kurumsal yatırımcı Sigorta başlangıcım 1992/Ağus- yatırım eğilimleri değişiyor. Son gün- olma ihtimalini hissettiriyor” dedi. Stos. Toplam 7886 prim günüm lerde borsadaki hareketlilik de bunun var. Özel sektörde çalıştım. Primlerim Varlık Fonu iddiası asgari ücretin üç katı ve üzerinde ya- bir göstergesi. Borsa İstanbul, son bir tırıldı. 2020/Eylül itibarıyla çalışmıyo- Uzmanların borsadaki yükselişi ayda yüzde 27 değer ka- rum. Şu anda bulduğum işler asgari seçimden sonra beklediklerini söyle- zandı. BİST BANKA’da ise ücretin biraz üzerinde. Asgari ücretin bu artış aylık yüzde 91 ol- yen Prof. Dr. Cem Başlevent ise şun- iki katının altında çalışmaların maaşla- ları söylüyor: “Birden bire bir güç ve- du. Banka hisseleri içinde ra olumsuz yansıyacağı söyleniyor. Bu ya büyük oyuncu ucuz fiyattan ban- doğru mu? Sevgi E. ise en yüksek artış kamu ALİ CAN 1992/Ağustos sigortalılık başlangıcını- bankalarında oldu. Halk- kaları alıp yukarı götürmeye karar POLAT za göre emeklilik koşullarınız: 20 yıllık si- vermiş gibi duruyor. Ekonomi poli- bankası hisselerindeki son gortalılık süresi + 49 yaş ve en az 5600 tikaları değişmeden böylesi bir yük- bir aylık yüseliş yüzde 173 olurken gün olup prim gün sayınız ile 20 yıllık sü- VakıfBank’ta bu artış yüzde 215’i bul- selme beklenmiyordu. Ben de burada reniz 2012 yılında yerine gelmiş. An- Ankara’nın payı olduğuna, Varlık Fo- du. Ekonomistler bu artışları şüpheli cak, 49 olan emeklilik yaşınızı 2024/Mart nu gibi bir gücün devreye girdiğine ayında dolduracaksınız. “Emeklilik yaşını bulurken piyasalarda Varlık Fonu ara- çalışarak mı yoksa çalışmadan mı bekle- cılığıyla banka hissesi alımı yapıldı- inananlardanım. Borsanın yükselişi yelim? Eğer çalışırsak primlerimiz asgari seçim öncesi bir propaganda malze- ğı ve borsanın yükseltildiği iddia edil- kazancın en az kaç katı üzerinden öden- mesi olarak kullanılacaktır. Ama bu di. Hazine ve Maliye Bakanı Nured- meli” soruları özellikle prim günlerini dol- din Nebati de Hazine’nin kendi ihra- sonsuza kadar gidemez; büyük oyun- durdukları halde, yaş koşulunu bekleyen cular seçim öncesi bazı riskleri gö- cı olan bono ve tahvil dururken bor- sigortalılar tarafından sıkça sorulmakta. rüp satışa geçebilirler.” Tablo 1’de sigortalıların, prim ödeme sadaki artış ile övünerek yatırımcıla- EN YÜKSEK PORTFÖY 859 ABD’LI, 8 KATARLI YATIRIMCIDA gün sayılarına ve ödenen primlerin asga- Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise borsa- rı borsaya yönlendirdi. ri veya asgari kazancın katları üzerinden daki hareketliliği şöyle değerlendirdi: olup her yıl artan şekilde çalışmaları ha- ‘Kontrollü Finans Merkezi’ n Enflasyon ortamında şirketlerin Kazanan Katarlılar oluyor linde, taraflarına bağlanacak emekli ay- Borsadaki yükselişte başta kamu değeri paralel bir artış gösterir. Şu lıklarının miktarları gösterilmiştir. Emekli- bankaları olmak üzere bankacılık anda diğer yatırım araçları cazip de- rinin 992.4 milyar liralık kısmı 2 mil- lik için aranan prim gününü doldurup as- MUSTAFA ÇAKIR hisselerindeki anormal artışların et- ğil. Bu da borsayı çekici kılıyor. yon 623 bin yerli, 496 milyar TL’lik gari ücret üzerinden çalışmaya devam ktidar borsayı gösterip ekonomi- edilmesi halinde, aylıkların düşeceği ko- kısmı ise 13 bin 887 yabancı yatı- kili olduğunu söyleyen Doç Dr. Ev- n Bankacılık sektörünün kârları özel- nusunda sigortalılarda oluşan kanaatin İde işlerin yolunda gittiğini anlatma- rımcının kontrolünde. Yerli yatırım- ren Bolgün, faizler ve döviz kurunun likle Merkez Bankası’nın düşük faiz aslında 2018 yılına kadar doğru olduğu ya çalışsa da genel tablo çok farklı. cıların sahip olduğu hisse senetleri- ardından kamunun borsada da etkin pompalamasıyla sıçradı. Bu da banka- ancak bu tarihten sonra özellikle son yıl- CHP TBMM Grubu’nun raporuna gö- nin 843.4 milyar liralık kısmı, 1 mil- olmaya başladığını belirtti. “İstan- cılık hisselerine talebi artırdı. Bu gü- lardaki enflasyon oranının yüksek olma- re hisse senedi fiyatlarının son haf- yon lira ve daha yüksek portföyü bu- bul Kontrollü Finans Merkezi” ben- dümlü paranın özellikle kamu banka- sı nedeniyle değiştiği görülüyor. Hizmet talarda oldukça yüksek oranlı artış- lunan 64 bin 202 yatırımcıya ait. zetmesini yapan Bolgün, “Bankacılık larında alıma geçtiği tahmin edilebilir. günü dolanlar, emeklilik yaşını doldura- lar kaydettiği Borsa İstanbul’daki Büyük yatırımcılar yerlilere ait his- na kadar asgari ücret üzerinden çalışsa- hisselerinin çoğunda günlerdir satıcı n Hükümet borsa üzerinden ögün- yerli yatırımcılara ait hisse senetleri- se senetlerinin yüzde 85’ini kontrol lar bile aylıkları artmaya devam ediyor. yok, açılıştan sonra yüzde 10 yükse- me payı çıkarıyor. Temmuz net hata nin yüzde 85’i, 1 milyon lira ve üze- ediyor. Borsada hisse senedi bulu- Asgari ücretin katları (2 ila 7.5 katına ka- lişle tavan oluyorlar burada bir ano- noksan kalemine 4 milyar dolar yan- rinde portföyü bulunan büyük yatı- nan yabancı yatırımcıların ise 7 bin dar) üzerinden çalışanlarda, emekli aylık- rımcıların kontrolünde. Bu hisse se- 481’ini Türkler meydana getiriyor. mali var. Banka hisseleri emsal ül- sıyan meçhul paranın bir kısmı da larındaki artışın miktar olarak daha yük- netlerinin 992.4 milyar liralık kısmı Yabancı yatırımcı gibi gözüken Türk- kelerin bankalarına göre aşağıdaydı borsaya yönelmiş olabilir. sek olduğu görülüyor. 2 milyon 623 bin yerli, 496 milyar lerin 50.7 milyar liralık bir portföyü yıllardır ama son gelişmelerle den- n Büyük yabancı çıkışının ardın- TABLO 1: Her Yıl Artan Şekilde As- TL’lik kısmı ise 13 bin 887 yabancı bulunuyor. Yabancı yatırımcılar içe- gari Ücret ve Katları Üzerinden Çalışıl- gesini bulmuştu. Buna rağmen hâlâ dan son hafta 97 milyon dolar olan yatırımcının kontrolünde. risinde en yüksek portföy 158.4 mil- ması Halinde Hesaplanan Emekli Ma- satıcısız tavan bir şekilde ilerlemesi sınırlı bir giriş var. Ağustos sonu itibarıyla toplam 2 yar lira ile 859 ABD’li yatırımcıya ait. aşları (2022/Temmuz) garip” dedi. Son bir aydır 800 milyon n Amatör yatırımcılar borsa yükse- milyon 637 bin yatırımcının hesabı İkinci en yüksek portföyü ise Katar- dolara yakın yabancı girişi olduğunu lince geç de olsa trene atlama telaşına bulunan Borsa İstanbul’da işlem gö- lı 8 yatırımcı yönetiyor. Bu 8 Katar- da belirten Bolgün, “Tabii bu kesin kapılır, momentumu güçlendirir. Ge- ren hisse senetlerinin piyasa değeri lı yatırımcının 68 milyar liralık hisse yabancıdır diyemeyiz. Yerli bir bü- nellikle de ilk düşüşle zarara uğrarlar.” ise 1.4 trilyon TL. Bu hisse senetle- senedi portföyü var. İlk 7 ayda 36.7 milyar dolara ulaştı, temmuz artışı yüzde 1193 Cari açığa ‘hatalı’ ilaç UCUZ KONUT HAYAL erkez Bankası’nın temmuz ayı tının güçlü seyretme- 95.6 artışla 7.74 mil- İnşaat maliyeti Mödemeler dengesi istatistikle- si ve hızlanan altın KAYNAĞI BELIRSIZ yar dolar olmuştıu. rine göre cari açık geçen yılın aynı ithalatı neden- Söz konusu itha- FON ZIRVEDE yüzde 114 arttı ayına göre yüzde 1193 artarak 310 leriyle 12 ay- lat kalemi ocak- Diğer taraftan, özellikle emeklilik ya- ari açık verilerini sosyal medya hesa- urttaş barınma krizi ile boğuşur- milyon dolardan 4 milyar 10 milyon lık cari işlem- temmuz döne- şını bekleyen sigortalıların, bekleme sü- Cbından değerlendiren Prof. Dr. Hakan Yken iktidar birbiri ardına önlem dolara çıktı. Kaynağı bilinmeyen dö- ler açığındaki minde de yüz- resinde çalışmaya devam etmeleri veya Kara, şu paylaşımı yaptı: “Bu cari açık nasıl paketleri açıklıyor. Son paketle ge- viz girişi net hata noksan kalemi ise genişlemenin de 145 artışla çalışmadan geçirmeleri halinde, bunun finanse ediliyor diye merak ediyorsanız ta- len yüzde 25’lik kira zammı kısıtlama- 5.5 milyar dolar olarak açıklandı. devam ettiğini 55.5 milyar do- emekli maaşına nasıl yansıyacağı husu- rihi zirvede olan net hata noksana bakınız. sı derde çare olmayınca iktidar son 2022’in ilk 7 ayında cari açık ge- hesaplıyoruz. lar olarak ger- su sık sık gündeme gelmekte. Cari açığın üçte ikisi net hata noksanla olarak bugün içinde 250 bin konutluk Tablo 2’de, hizmet süreleri dolduğu hal- çen yılın aynı dönemine göre yüz- 2022 yılında ca- çekleşti. (kaynağı tespit edilemeyen sosyal konut projesi başlatacağını du- de, emeklilik yaşını, asgari ücret ve katları de 168 artarak 36 milyar 672 milyon ri işlemler açığı- şekilde) fonlandı.” Veriler temmuz- yurmuştu. Projenin maliyeti ve daire- üzerinden prim ödeyerek veya çalışmadan dolara ulaştı. Net hata noksan kale- nın 50 milyar dolar da 4.42 milyar dolar lerin satış fiyatının ne olacağı tartış- bekleyenler için hesaplanan emekli maaş- mi ise bu yıl 24.6 milyar dolara ula- civarında gerçekleşeceği- net rezerv artışı yaşandığı- maları sürerken dün Türkiye İstatistik ları gösterilmiştir. Gerçekten 2017 yılına ka- şarak açığın finansmanındaki en ni tahmin ediyoruz” dedi. na işaret ediyor. Doğrudan yatırımlar- Kurumu, temmuz ayına ilişkin inşaat dar, emeklilik yaşını çalışmadan bekleme- maliyet endeksi verilerini açıkladı. Bu- önemli kalem oldu. Enerji maliyetlerindeki artışla bir- dan kaynaklanan net girişler temmuz- nin, asgari ücretle çalışmaktan daha avan- na göre, endeks temmuzda bir önceki likte yükselişe geçen cari açık hükü- da 252 milyon dolar oldu. Portföy ya- tajlı olduğu görülürken bu durumun 2017 aya göre yüzde 6.46, geçen yılın aynı 50 milyar dolar yılından sonra enflasyon oranının yüksel- metin cari fazla hedefini önümüzde- tırımları temmuzda 631 milyon dolar ayına göre yüzde 114.74 arttı. Bir ön- mesi nedeniyle değiştiği ve bu tarihten son- Garanti Yatırım, “Turizm gelirle- ki üç yıl boyunca azalan açığa çevir- tutarında net çıkış kaydetti. Resmi re- ceki aya göre malzeme endeksi yüzde ra emeklilik yaşını beklerken her halükârda rindeki toparlanmaya rağmen ihra- di. Türkiye’nin enerji ithalatı tem- zervlerde temmuzda 4.42 milyar dolar çalışmanın, çalışmadan bekleme durumu- 1.29, işçilik endeksi yüzde 27.57 yük- catın hız kaybetmesi, enerji ithala- muzda geçen yıl aynı aya göre yüzde net artış gözlendi. na göre daha avantajlı olduğu görülüyor. seldi. Ayrıca geçen yılın aynı ayına gö- TABLO 2: Emeklilik Yaşının Çalış- re malzeme endeksi yüzde 126.46, iş- madan veya Asgari Ücret ve Katla- çilik endeksi yüzde 83.89 artış gös- rı Üzerinden Çalışarak Tamamlanma- terdi. Bina inşaatı maliyet endeksi, sı Halinde Hesaplanan Emekli Maaşla- temmuzda bir önceki aya göre yüzde rı (2022/Temmuz) 7.1, geçen yılın aynı ayına göre yüzde İşsizlik değil işgücü azalıyor 110.56 arttı. Bina dışı yapılar için in- şaat maliyet endeksi, temmuz ayında ürkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) rak 3 milyon 445 bin kişi oldu. İş- tılma oranı ise 0.5 puanlık azalış TÜİK’e göre işsiz- bir önceki aya göre yüzde 4.48, geçen Tgöre Türkiye’de işsiz sayısı sizlik oranı erkeklerde yüzde 8.6 ile yüzde 52.6 olarak gerçekleş- lik 0.3 azalarak yılın aynı ayına göre yüzde 129.10 son bir yılda 542 bin artarken iken kadınlarda yüzde 13.1 ola- ti. İşgücüne katılma oranı erkek- yükseldi. Sektör temsilcileri, bu ma- yüzde 10.1’e geri- TÜİK’e göre 307 bin azaldı. rak tahmin edildi. Mevsim etki- lerde yüzde 70.7, kadınlarda ise liyet artışları düşürülmeden atılacak Türkiye İstatistik Kurumu’nun sinden arındırılmış istihdam ora- yüzde 34.9 oldu. lerken atıl işgücü adımların konut krizini çözemeyeceği- Hanehalkı İşgücü Araştırması so- nı ise yüzde 47.3 oldu 15-24 yaş grubunu kapsayan yüzde 22.5’e çıktı. ni belirtti. l Ekonomi Servisi nuçlarına göre dar tanımlı işsiz İstihdam edilenlerin sayısı 2022 genç nüfusta işsizlik oranı bir ön- sayısı 0.3 puan azalarak yüzde yılı temmuz ayında bir önceki aya ceki aya göre 0.8 puanlık azalış 10.1 seviyesine gerilerken atıl iş- göre 148 bin kişi azalarak 30 mil- ile yüzde 19.1 oldu. BAROMUZ ÜYESİ gücünü kapsayan geniş tanımlı yon 608 bin kişi, istihdam ora- Zamana bağlı eksik istihdam, işsizlik ise yüzde 22.5’e yükseldi. nı ise 0.3 puanlık azalış ile yüz- potansiyel işgücü ve işsizlerden AVUKAT Verilere göre 15 ve daha yu- de 47.3 oldu. İşgücü 2022 yılı oluşan atıl işgücü oranı ise 2022 Buna göre, emeklilik yaş koşulunu- karı yaştaki kişilerde işsiz sayısı temmuz ayında bir önceki aya yılı temmuz ayında bir önceki SAMET GÜRAN zun yerine gelmesi için 1.5 yıllık bir süre- 2022 yılı temmuz ayında bir ön- göre 262 bin kişi azalarak 34 aya göre 2.0 puan artarak yüz- nizin kaldığı görülüyor. Bu süreyi çalışa- ceki aya göre 113 bin kişi azala- milyon 52 bin kişi, işgücüne ka- de 22.5 oldu. (34212) rak tamamlamanız, tarafınıza bağlanacak vefat etmiştir. emekli aylığının miktarı yönünden daha l DİSK-AR: Geniş tanımlı iş- zıt bir eğilim izlemektedir. TÜİK verileri bin bir yalan ve avantajlı olur. siz sayısı 8.5 milyona yük- l VELİ AĞBABA (CHP): aldatmaca ile dolu.” Cenazesi, 12.09.2022 tarihinde seldi. Geniş ve dar tanımlı “Ne mutlu ki resmi kayıtlı l BETAM: İşsizlik, istihdam Yozgat İli Sorgun İlçesi’nde defnedilmiştir. işsizlik arasındaki puan farkı işsizlerden bile işsizliği da- ve işgücünde düşüşler so- SORULARINIZ İÇİN Meslektaşımıza Allah’tan rahmet, 12.4’e yükseldi. Geniş tanım- ha az açıklayan TÜİK adın- nucu azaldı. nergis.simsek@cumhuriyet. ailesi ve Baromuz üyelerine başsağlığı dileriz. lı kadın işsizliği yüzde 29.9. da bir kurumumuz var. İster l BAKAN NUREDDİN NEBA- com.tr adresine e-posta İşkur ile TÜİK’in işsiz sayıları aşağıdan, ister yukarıdan Tİ: Tek hane hedefimize adım yollayabilirsiniz. ANKARA BAROSU BAŞKANLIĞI arasındaki farklar birbirinden nereden bakarsak bakalım adım yaklaşıyoruz.