Katalog

EKONOMİ 11 EYLÜL 2022 PAZAR9 Odun, kömür, soba, doğalgaz, kaban, bot fiyatlarındaki büyük artış korkutuyor ‘Kara kış’ kapıya dayandı Döviz bulduk, Yüksek enflasyon ve savaşın yarattığı enerji krizi nedeniyle tamam işler artan ısınma maliyetleri, dar gelirliye zor bir kış yaşatacak. yoluna girdi umhurbaşkanı Recep Tayyip geçen kışa göre yüzde 111 zamlı fa- on dönemde yine döviz geliyor, Erdoğan “Avrupalılar kışı na- tura ödeyecek. Yani geçen kış bin li- Merkez Bankası rezervleri rahatlı- Csıl geçireceğiz diye kara kara ra doğalgaz faturası ödeyen yurttaş Syor türünden iyimser ekonomik ha- düşünüyor” dedi. Ancak Türkiye’de bu yıl başka zam gelmezse, 2 bin 113 berlerin pompalandığı bir dönem yaşı- de durum pek farklı de- lira doğalgaz faturası yatıracak. Ben- yoruz. Aslına bakarsanız 128 milyar do- ğil. Doğalgazdan oduna, zer şekilde geçen yıl eylülde 137.81 ların kaybolduğu dönemden bu yana bu ÜRÜN 2021 2022 (TL) ARTIŞ % kabandan kazağa, tüp- TL olan 12 kilogramlık mutfak tüpü haberler gündemden hiç eksik olmadı ve ENFLASYON Kaban 369.05 1099.00 298 gazdan bota kadar her bugün 335 TL. Tüpgaz fiyatı son bir daha seçime kadar da olmayacak. Odun 893.87 2500 179 Bunun nedeni çok açık... şeyin fiyatı katlanmış yılda yüzde 143 arttı. CÜZDANLARI Kömür 1677 4012 139 MUSTAFA Eritilen rezervlere ek olarak uygulanan durumda. Türkiye’de de n Soba kurmak 3 bin TL: Doğal- İthal kömür 2800 7360 162 ÇAKIR YAKTI cimri faiz yaklaşımı ile enflasyon, küresel dar gelirli yurttaş “kara gaza gelen yüzde 111’lik artış son- Tüp gaz 137.81 335 144 faktörlerin de etkisiyle inanılmaz bir ora- kara” kışı nasıl geçire- rası yurttaş, sobaya zorunlu dönüş Soba 563.49 2000 255 nı yakalamış, bu ise tüm mali ve reel üre- ceğini düşünüyor. yaptı. Ancak geçen yıl eylül ayında tim planlamasını altüst etmiştir. Bu süreç Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Adı- 563.49 TL olan soba fiyatı bu yıl bin 677 lira öderken bugün bir ton kö- lık giysilerde de büyük artış var. daha uzun bir süre toplumsal acıyı artırı- yaman Milletvekili Abdurrahman Tut- 500 ila 2 bin 500 lira arasında satılı- cı bir etkiye sahip olacaktır. müre 4 bin lira ile 6 bin lira arasın- Geçen yıl 369.05 TL olan erkek ka- dere, TÜİK’in madde sepetinden yola yor. Soba kurmak için gerekli olan ve Sanıldığı gibi işgücü piyasasında da ücret ödeyecek. İthal kömürde fi- banı bugün ortalama bin 100 TL. olumlu olarak değerlendirilebilecek bir çıkarak odun, kömür, doğalgaz ve giy- ortalama fiyatı bin 100 lira olan soba yatlar geçen yıl eylül ayında ortala- 80.87 TL olan kadın kazağı bugün yapısal gelişme olmamış, ürünlerimize si başta olmak üzere bazı ürünlerdeki borusu takımı da eklenince soba kur- ma 2 bin 800 lira bandında iken bu 410 lira. 119.62 TL olan çocuk botu Covid-19 sonrası gelen ek ithal talebi- bir yıllık fiyat artışlarını karşılaştırdı. manın maliyeti 3 bin lirayı aşıyor. yıl ortalama 7 bin 360 liraya yük- bugün ortalama 375 TL’ye yüksel- nin yarattığı düşük ücrete tabi bir istih- Ortaya çıkan sonuçlar şöyle: n Odun-kömür 32 bin TL: He- seldi. Bir ailenin yakacağı ortalama miş durumda. Dört çocuklu bir aile- dam artışı olmuştur. Diğer bir ifadeyle, n Isınma yüzde 400’ü geçti: Zam men her üründe olduğu gibi odun kömür miktarının 4 ton, odun mik- nin sadece birer adet mont, bot, ka- pandeminin olumsuz etkisinin reel piya- üstüne zam gelen doğalgaz, odun, kö- ve kömür fiyatlarında da fahiş ar- tarının ise 1 ton olduğu düşünüldü- zak, kışlık pantolon, kaban, çorap- salarda sonlanmasıyla ek ithal talebinin mür gibi kış aylarının temel gider tışlar yaşanıyor. Yurttaş geçen yıl başka ülkelere kaymasıyla yine başımı- ğünde sobayla ısınmaya çalışan bir tan oluşacak kışlık giysi alışverişi zı ağrıtacak olan işsizlik verileriyle karşı kalemlerinde bir yılda yüzde 400’ü odunun tonuna 893.87 lira öderken ailenin bu kış için yakacak masrafı 10 bin liraya dayanıyor. karşıya kalacağımız açıktır. aşan oranda artış yaşandı. Konut- bugün piyasada odunun ton fiya- şimdilik ortalama 22 bin 500 lira ile CHP’li Tutdere, “Haliyle daha kara Reel alım gücünün yükselmediği ta kullanılan doğalgaza gelen yüzde tı 2 bin 500 lira bandında. Yine ge- 31 bin 900 lirayı bulacak. kış gelmeden vatandaş kara kara dü- ekonomilerde aslında işgücü piyasala- 20.04’lük son zamla birlikte yurttaş çen yıl yurttaş kömürün tonuna bin n Kışlık giyim 10 bin TL: Kış- şünmeye başladı” dedi. l ANKARA rındaki gelişmeleri de sentezlemek ko- lay değildir. Yüksek enflasyonla boğu- şan ülkemizde bu durum daha da deği- şik bir hal almaktadır. Ortalama ücretin Ortalama 9 bin 500 dolar olan milli gelir emekli için 2 bin 333 dolar yine yanıltıcı enflasyon verilerine da- yalı bir ayarlama ile asgari ücrete ya- pıştığı günümüzde, istihdamı kişi sayısı olarak düşünmek de yapılacak en bü- yük hatalardan birisi olur. İşgücü piyasası başka MUSTAFA ÇAKIR telden çalıyor NEBATİ KKM’Yİ ÖVDÜ 30 milyonun üzerinde çalışanın oldu- umhurbaşkanı Recep Tayyip Er- ğu işgücü piyasamızda ücret gelirleri- 160 milyar TL Cdoğan, kişi başına düşen milli nin toplam üretimden aldığı payın yüzde gelirin 9 bin 500 dolara dayandığını 20’lerin biraz üstünde gerçekleşmesi ça- yükü görmedi! açıkladı. Ancak 3 bin 500 lira alan lışan sayısından çok onun yarattığı kat- ma değerin önemini ortaya koymaktadır. emeklinin bir yıllık gelirinin karşı- ur Korumalı Mevduat (KKM) uygu- Yaratılan katma değerle eşleşmeyen üc- lığı sadece 2 bin 333 dolar. Klamasının 1.3 trilyon liralık hacmi retlerin bağ ağrıtıcı olacağı sanırım vur- CHP Manisa Milletvekili Bekir Ba- geçtiğini belirten Hazine ve Maliye gulanması gereken önemli bir noktadır. şevirgen, kişi başına milli gelir ile Bakanı Nureddin Nebati, ekonominin Biraz açalım isterseniz bu konuyu... emeklinin eline geçen aylığı ve bu çarklarının TL enstrümanlarla döndü- Ulusal gelirin, gelir yanında paralel bir gelirle alınabilecekleri karşılaştırdı. ğünü belirterek bunun finansal sis- ölçümü de harcamalarla yapılmakta- Kişi başına 9 bin 500 dolar olan milli tem dahilinde hem yatırımlar hem de dır. Bunlar hane halkı tüketim harcama- gelir aylık 791.6 dolar. Dolar kuru or- krediler açısından büyük öneme sa- ları, devlet harcamaları, özel sektör yatı- hip olduğunu belirtti. Sosyal medya rım harcamaları ile ihracat ve ithalat har- talama 18 liradan alınırsa 14 bin 250 camalarıdır. Bu anlayışla, kazanılan ge- hesabından açıklama yapan Nebati, lira. Oysa en düşük emekli maaşı ay- lirin payının azaldığı bir ekonomide ha- KKM ve katılım hesaplarında gerçek lık 3 bin 500, yıllık 42 bin lira. Dolar ne halkı tüketici harcamalarının da azal- ve tüzel yatırımcı sayısının toplam- kuru 18 liradan alındığında karşılığı ması beklenir doğal olarak. Özel tüketim da 2 milyon 138 bin 489’a ulaştığını 2 bin 333 dolar. alınabileceğini de araştırdı. “Türkiye hızla gelir dağılımı eşit- harcamalarının ulusal gelirden aldığı pa- da vurguladı. Nebati, “Biz tercihimizi Bu hesaba göre, eğer milli gelir her- sizliğinin derinleştiği bir ülke hali- yın yüzde 60-65’lerde gerçekleştiği ger- Türk lirasını önceleyen reformist bir ‘Eşitsizlik derinleşti’ kese eşit dağıtılabilseydi emekliler ne geldi. Milli gelir vatandaşlara de- çeğiyle ve az kazanının az harcayacağı anlayıştan yana kullandık” dedi. Gelir adaletsizliği nedeniyle emek- maaşları ile 29 kilo et veya 219 litre ğil faize yani kurumsal tefecilere gi- yaklaşımıyla, yaşanan krizden çıkış yolu- Nebati KKM’nin “hacmini” açıklar- linin cebine yıllık 7 bin 167 do- nun da kapanacağı da açıktır. süt, bin 620 adet yumurta, 223 kg yo- diyor. Kur korumalı mevduat uygu- ken Hazine ve Merkez Bankası üze- Tüm bunlar bizi doğrudan üretim gü- lar yani 129 bin lira girmiyor. Başe- rinden Türkiye ekonomisine de yü- ğurt, 91 litre ayçiçek yağı, 467 paket lamasıyla, halkın parası bankada cümüz ve ekonomik büyümenin en virgen, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın künü açıklamadı. KKM’lerin kamuya makarna, 44 kilogram çay, 125 kilog- mevduatı olan zenginlere aktarılı- önemli göstergesi olan gayrisafi yurti- toplam maliyetinin şimdiden 160 mil- indirim yapıldığı iddiasıyla yurt- ram yeşil mercimek, 130 kilogram yor. Oysa emekliler açlık ve sefalet çi hasıla (GSYH) verilerine yönlendirir. yar TL’yi geçtiği tahmin ediliyor. Yıl taşı yönlendirdiği “Tarım Kredi pirinç, 295 kilogram un, 588 kilog- içinde yaşıyor. Vatandaş yaz ayla- Her çeyrekte iştahlı büyümeyi topluma sonuna kadar rakamın daha da art- Kooperatifleri’nden emeklinin her ay ram patates ve 707 kilogram soğan rını yüzde 80’i aşan enflasyonla bi- empoze eden karar vericilerin verilerin ması bekleniyor. l ANKARA gasp edilen 10 bin 750 TL’si ile te- alabilecekti. Bu sonuçları değerlendi- tirdi. Açlık sınırı 7 bin lira, emekli sağlığı konusunda epey bir kafa yor- mel gıda ürünlerinden ne miktarda ması gerekmektedir. ren Başevirgen, şunları söyledi: maaşı 3 bin 500 lira.” l ANKARA BORSADA GÜÇLÜ RALLİ Nedeni ise ortada... Sürekli bir devalüasyon oyununun içinde kıt bir döviz rezervine sahip ülke- Artış riskli mizde, asgari ücrete yakınsayan orta- Türkiye’de büyüme dünyada küçülme lama ücret ve onun GSYH içinde aldı- sulara geldi ğı pay göz önünde bulundurulduğunda, ÜİK’in verilerine göre Türkiye bu yılın iken 2021’de yüzde 0.84’e geriledi. n IMF’nin 2022 birinci yarısı için dün- rafları boşaltamayan tüketicim harcama- orsa İstanbul’da BIST 100 endeksi Tilk çeyreğinde yüzde 7.3, ikinci çey- CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakır- ya GSYH’si içerisinde Türkiye’nin payı ları ekonomik büyümeyi sağlayamaz. B18 Temmuz’dan itibaren hızlı bir ar- rekte ise yüzde 7.6 büyüdü. Geçen yılın lıoğlu, ülke büyürken halkın yoksullaştı- tahmini ise 0.67. Son 9 yılda Türkiye’nin Diğer bir söylemle, ekonomik büyüme ve- tış trendinde. Uzun dönemdir ssessiz büyüme rakamı ise yüzde 11 oldu. An- ğını dile getirerek, “Büyüyen ekonomi- payı neredeyse yarı yarıya azaldı. rilerinde tartışılması gereken çok nokta var. kalan banka hisselerinin öncülüğün- cak Türkiye büyürken dünya ekonomi- lerde ülkeyle birlikte halkın da zengin- n 2022 ikinci çeyrekte tarım kesimi yüz- de rekor üstüne rekor kıran endeks- sindeki payı ise azalıyor. Geçen yıl dün- leşmesi gerekmez mi?” dedi. Bakırlıoğlu, de 2.9 oranında küçüldü. Çiftçi daha da te 3 bin 500 seviyesi geride kaldı. BIST ya ekonomisi yüzde 5.8, gelişmiş ülkeler Türkiye’nin dünya ekonomisindeki yerini yoksullaştı. Emeğin payı yüzde 25’e düştü. 100 endeksindeki yükseliş ralli başın- yüzde 5.1, gelişmekte olan ülkeler yüzde karşılaştırdı. Sonuçlar şöyle: n Büyüyen sektör ise finans ve sigor- dan bu yana yüzde 48’e yaklaşırken, 7, Avro bölgesi yüzde 5.3 büyüdü. Dün- n Dünyada Türkiye 2013 yılında ilk 16’da tacılık. Sırtını iktidara dayayanlar büyür- endeksin gördüğü en yüksek seviye ya gayrisafi yurtiçi hasılası içinde (GSYH) iken 2021’de 21. sıraya geriledi. IMF’nin ken, halk yoksullaşıyor. rekoru da dün 3.545,86 puana taşındı. Türkiye’nin payı ise 2013’te yüzde 1.24 2022 birinci yarısı için tahmini sırası ise 23. l MUSTAFA ÇAKIR/ANKARA Salı günü 122.9 milyar lirayla hacim rekoru kırılan BIST 100 endeksine da- hil hisselerde, yükselişin artış eğilimin- deki hacimle de desteklenmesi dikkati TESK, ARTIŞIN YÜZDE 25’TE KALMASINI İSTEDİ BAKAN VAHİT KİRİŞCİ: çekiyor. BIST 100 endeksi dolar bazın- da üst üste 8 haftadır değer kazanıdı. l CHP Enerji ve Altyapı Projelerin- Yabancı yatırımcıların 8 ay aradan son- Sözleşmeli üretim den Sorumlu Genel Başkan Yardımcı- ra ağustosta 694,3 milyon dolar net ‘Kantin kiraları sı Ahmet Akın, iktidara geldikten sonra alım gerçekleştirmesi söz konusu yük- yeniden yapılanıyor 90 günde tarımsal sulamada kullanılan selişte etkili olurken, yabancıların bor- elektriğe yüzde 50 indirim yapacaklarını sadaki payı yüzde 32.71’den 33.57’ye sınırlansın’ arım ve Orman Bakanı Vahit Kiriş- söyledi. Akın, “enerjiyi yönetemeyenin yükseldi. Analistlere göre direnç nok- Tci, Türkiye’nin ne arz açığına ne de fazla- ekonomiyi, ekonomiyi yönetemeyenin tası 3 bin 600 civarı. ürkiye Esnaf ve Sanatkarları sına tahammülü olmadığını belirterek sözleş- Türkiye’yi yönetemeyeceğini” söyledi. meli üretim modelini yaygınlaştıracaklarını be- TKonfederasyonu (TESK) Genel l Enerji krizinde kış aylarında Avru- KURUMLAR VERGİSİ’NDE lirtti. Nevşehir’de Tarım Sektörü Temsilcileri Başkanı Bendevi Palandöken, yeni palıların Türkiye’ye gelmesi tartışması Toplantısı’na katılan Kirişçi, tarımda gübre ve ma- eğitim dönemi başlarken kantin ki- sürüyor. Rusya Tur Operatörleri Birliği, zotun ithal edildiğini hatırlatarak ,”Bunları dışarı- Mükellef sayısı ralarının sınırlanmasını istedi. Mil- “Türkiye, Mısır, Yunanistan kışın Avru- dan ithal eden bir ülke konumundayız. Bu neden- li Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğre- palı emekliler için yarışacak” dedi. Tu- le fiyat artışları bizim sektörümüz ile Türkiye’yi de yüzde 38 arttı “Cumhurbaşkanı’mızın talimatıy- tim Kurumuna bağlı yaklaşık 20 bin rizm gazetesinin editörü Fehmi Köfte- olumsuz yönde etkiledi” dedi. la konutlardaki kira artışları yüzde oğlu ise “2021’de OECD ülkelerinden kantinci esnafı olduğunu belirten ürkiye’de kurumlar vergisi mükelle- Kirişci, ithalat değil ihracat odaklı çalıştıkla- 25 ile sınırlandırılmıştı. Okul kan- yaklaşık 1 milyon gelmiş. İki katı bile Palandöken, kiralardaki artışların Tfi sayısı son 5 yılda yüzde 38.6 arta- rını da belirterek bakanlık olarak birçok destek gelse en fazla bu kadar kişi daha gelir” rak 1 milyon 35 bin 976’ya ulaştı. Gelir tinlerinde bu sınırın uygulanmama- başta kantinci esnafı ve öğrenciler verdiklerini ve ancak bunların sadeleştirileceğini diye konuştu. İdaresi Başkanlığı verilerinden yapılan sı esnafı zor durumda bırakacak. Ar- olmak üzere herkesi olumsuz etkile- açıkladı. Kirişçi şunları söyledi: lSanayi ve Teknoloji Bakanı Musta- derlemeye göre ağustos itibarıyla tüm “Yıllardan beri şeker pancarında uygulanan, ba- tan kiralarla ürünlerde maliyet artı- diğini belirtti ve şunları söyledi: fa Varank, Bilişim Vadisi’nde DIGIAGE vergi türlerinde faal mükellef sayıları şarılı bulunan, sözleşmeli üretimi genişletecek dü- şı yaşanırken bu durum öğrencilerin, “Okul kantini ihalesi dönemi içinde Oyun Geliştirme Yaz Kampı’nda 51 ül- artarken gelir vergisi mükellefleri 2 mil- zenlemede son aşamaya geldik. Üretmek isteyen- öğretmenlerin ve velilerin cebini et- yüksek talebin de etkisiyle kantin- keden gençlerle buluştu. Varank, “Tür- yon 314 bin 989’a, KDV mükellef sayı- le bu üretimi almak isteyeni bir araya getirerek kileyecek. Bildiğiniz üzere zaten gı- lerin kiralarında büyük bir artış söz kiye, teknoloji tabanlı işlerde ivme ya- sı 3 milyon 287 bin 284’e, gelir stopaj aslında ülkenin ihtiyacı olan o alandaki üretimi de da ürünlerinde fiyat artışı enflasyo- konusu. Milli Eğitim Bakanlığı devre- kaladı. Bundan 3 sene önce Türkiye’de vergisi mükellef sayısı 3 milyon 656 belirli bir dengede tutmuş olacağız. Bundan bir- nu körükleyen en önemli etken. Öte ye girerek bu yıl okul kantin kiraları- bir tane Unicorn yani milyar dolarlık şir- bin 226’ya, gayrimenkul sermaye iradı kaç gün önce Et ve Süt Kurumu tarafından sözleş- yandan biriken borçlar ve pandemide nı artırmamalı. Çünku bu ürünlerin ket yokken şu anda 6 Unicorn’umuz (GMSİ-kira geliri vergisi) mükellefi sayı- meli besicilik düzenlemesi açıklandı. Bu uygulama zayi olan ürünlerin bedelleri derken var. 3’ü oyun ve yazılım firmaları” dedi. fiyatına da zam olarak yansır.” sı 2 milyon 275 bin 248’e çıktı. üreticilerimize pazar ve fiyat garantisi sunacaktır. kantinci esnafı zor durumda.” Palandöken, şunları kaydetti: Alım fiyatları sürekli güncellenmiş olacak.”