Katalog

1 EYLÜL 2022 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.1920 18.2150 21.1840 14.58 3171 6771.36 1012.53 0.2 kuruş 1.2 kuruş 24.8 kuruş 0.11 6.25 puan 90.77 lira 13.2 lira Sermaye karını katlayarak milli gelirden payını artırırken emeğin payı yüzde 25’e geriledi Adaletsiz büyüme sürüyor Uyandı ve şimdi Türkiye modeli büyümede emeğin aldığı pay iki yılda 11.4 hapşırıyor... puan azaldı. Sermayenin payı yüzde 49.2’den yüzde 54’e apolyon’a atfedilen “Çin uyanırsa yükseldi. En çok büyüyen sektör finans ve sigorta oldu. dünya sarsılır” sözleri gerçek oldu. N“ABD hapşırsa dünya nezle olur” ürkiye İstatistik Kurumu’na üste yüzde 7’nin üstünde küçüldü. sözü de artık, Çin için geçerli. göre (TÜİK), Türkiye ekono- Tüketime dayalı büyüme Tmisi ikinci çeyrekte yıllık baz- Yeni vazgeçilmez ülke da yüzde 7.6 büyüdü. Büyümenin Üretimle elde edilen Gayrisafi Yurt Büyük bir yatırım ve ihracat pazarı İçi Hasıla (GSYH) tahmini ise bir ön- olan ekonomisiyle Çin artık bir “vazge- lokomotifi son dönemde yüzde 500 çilmez ülke”. Çin’in hammadde, gıda kâr açıklayan bankaların da etki- ceki yılın ikinci çeyreğine göre yüz- ürünleri talebi uluslararası piyasalarda de 114.6 artarak 3 trilyon 418 mil- siyle finans sektörü olurken son yıl- fiyatları belirliyor, hammadde ve gıda yar 967 milyon TL oldu. GSYH, do- larda azalan çiftçi saysının da etki- maddeleri ihraç eden gelişmekte olan siyle tarım sektöründeki küçülme lar bazında 219 milyar 335 milyon ülkelerin dış ticaret gelirlerini, ekono- dolar oldu. Son dört çeyreklik ekono- dikkat çekti. Emeğin payı ise yüzde mik ve siyasi dengelerini etkiliyor. Bu- 32.6’dan yüzde 25’e geriledi. mik büyüklük ise 827.7 milyar dolar na ek olarak Çin özellikle “Kuşak Yol İnisiyatifi” bağlamında, genelde dün- olurken kişi başı gelir de 9 bin 774 TÜİK, Dönemsel Gayrisafi Yurt ya çapında en büyük kreditör ülke. Ki- İçi Hasıla, II. Çeyrek: Nisan-Hazi- dolar olarak açıklandı. mi gelişmekte olan ülkede, ekonomi- ran 2022 raporunu yayımladı. İkin- Hanehalklarının tüketim harca- nin istikrarı, egemen sınıfların iktidarı maları, 2022 yılının ikinci çeyre- ci çeyrek rakamlarında yıllık sektö- bu kredilere, Çin’den gelecek finansal rel büyüme finans ve sigorta faali- ğinde bir önceki yılın aynı çeyre- desteğe dayanıyor. ğine göre yüzde 22.5 arttı. Devle- yetlerinde yüzde 26.6, hizmet faali- Dünyanın önemli sanayi üreticilerinin örneğin Almanya, Japonya ve ABD’nin yetlerinde yüzde 18.1, mesleki, ida- tin nihai tüketim harcamaları yüz- küresel sanayi malları ihracatı içinde- ri ve destek hizmet faaliyetlerinde de 2.3, gayrisafi sabit sermaye olu- ki payları, 2020-21 döneminde sırasıy- şumu yüzde 4.7 arttı. Mal ve hizmet yüzde 11.0, sanayide yüzde 7.8, bil- la yüzde olarak, 7.8’den 7.3’e, 3.7’den gi ve iletişim faaliyetlerinde yüz- ihracatı, 2022 yılının ikinci çeyre- 3.4’e ve 8.6’den 7.9’a gerilerken Çin’in ğinde bir önceki yılın aynı çeyreği- de 5.3, gayrimenkul faaliyetlerinde payı, 2019’da 13’ten 2021’de 15’e yük- yüzde 4.1, diğer hizmet faaliyetle- ne göre zincirlenmiş hacim endeksi seldi. Çin’in, küresel elektronik ürünleri ihracatı içindeki payı da 2019’da yüzde rinde yüzde 1.9 ve kamu yönetimi, olarak yüzde 16.4, ithalatı ise yüz- ‘Yurttaşı yoksullaştıran model’ 38’den 2021’de yüzde 42’ye yükselmiş eğitim, insan sağlığı ve sosyal hiz- de 5.8 arttı. konomideki büyüme rakamlarına ge- Dr. Erinç Yeldan ise iş gücünün payın- ve UNCTAD verileriyle 2022’de yüksel- met faaliyetlerinde yüzde 1.7 art- Bunun yanı sıra Moody’s Türki- Erek iş dünyasından gerekse ekono- daki düşüşe değinerek “Bugün yayım- meye devam etmiş. Çin’in tarım ürünleri ye için 2022 büyüme beklentisi- tı. Buna karşın tarım, ormancılık ve mistlerden değerlendirmeler yağdı. İs- lanan veriler, emek gelirleri üzerine ithalatı içindeki payı da yüzde 13.8 do- balıkçılıkta yüzde 2.9, inşaat sektö- ni yüzde yüzde 3.5’ten yüzde 4.5’e tanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bah- olan saldırı ve tahribatın artık ‘timsah layında. Ender mineraller, bakır, demir, ründe ise yüzde 10.9 azaldı. çıkardı. Kredi derecelendirme ku- çıvan, büyüme rakamlarını değerlendi- kapitalizmi’ gibi bir sözcüğe sığmadığı- petrol ve gaz ithalatında da Çin en bü- rirken imalat sanayinin önemine vurgu nı gösteriyor” dedi. Finans sektörü bir önceki yılın ruluşu, 2023 büyüme beklentisini yük ithalatçı ülke konumunda. yaptı ve bir durgunlaşmanın da kendini Prof. Dr. Hakan Kara da büyürken ABD ve AB’nin tüm jeopolitik kaygıla- ikinci çeyreğinde yüzde -19.9 kü- ise yüzde 4.5’ten yüzde 2.5’e indir- belli etmeye başladığını söyledi. yoksullaşmaya vurgu yaparak “Enflas- rına karşın, Çin’in, tedarik zincirleri üze- di. Moody’s, Türkiye için 2022 TÜ- çülürken bu çeyrekteki büyüme ile rindeki egemen konumunu kırmak ko- Bahçıvan ayrıca, Türkiye İmalat PMI yonu, dolarizasyonu, cari açığı patlatıp, bir sıçrama gerçekleştirmiş oldu. FE beklentisini yüzde 52.1’den yüz- lay değil. Bir Bloomberg araştırmasında verilerinin ve Avrupa’dan gelen reses- döviz rezervlerini tüketip, halkı da yok- Tarım sektörü ise son iki çeyrek- de 68.6’ya, 2023 TÜFE beklentisini vurguladığı gibi Çin’in sunduğu düzey- yon haberlerinin ihracatta yaratabile- sullaştırdıktan sonra yüzde 7.6 büyü- tir üst üste küçüldü. İnşaat sektörü yüzde 30’dan yüzde 40’a yükseltti. de ulaşım, telekomünikasyon ve araştır- ceği olumsuzluklara dikkat çekti. Prof. müşüz. Ne kadar övünsek azdır” dedi. de aynı şekilde son iki çeyrektir üst l Ekonomi Servisi ma geliştirme altyapısı sunacak yer bul- mak gerekiyor. Kısacası denebilir ki Çin ekonomisinin büyüme hızı, ithalat talebi, tüketim ka- DİSK-AR ‘Gelir Dağılımında Büyük Bozulma’ isimli raporunu yayımladı pasitesi, dünya haklarının, özellikle de 2021’de GSYH gıda, enerji, sanayi hammaddeleri ihraç eden gelişmekte olan ülkelerin ekonomi- yüzde 11 arttı leri açısında, büyük öneme sahip. Sermaye emeği ikiye katladı ürkiye İstatistik Kurumu, 2021 Ve krizleri Tyılı “Yıllık Gayrisafi Yurt İçi Ha- Kapitalist bir ülkenin kriz eğilimleri- sıla” verilerini açıkladı. Buna göre, ürkiye ekonomisi beklentilerin üzerinde liranın 54 lirasına sahip oldu. n 2022 2. çeyrekte cari fiyatlarla ser- ni sonsuza kadar (yönetim modeli ne Türkiye’de bağımsız yıllık gayrisa- Tbüyümeye devam ederken emekçilerin TÜİK’in açıkladığı ikinci çeyrek rakam- maye gelirleri yüzde 134.7 büyürken eme- olursa olsun) ertelemesi olanaklı değil. fi yurt içi hasıla (GSYH) geçen yıl bu büyümeden aldığı pay her geçen gün larını değerlendiren Devrimci İşçi Sendi- ğin geliri yüzde 66.4 arttı. Bu, Çin için de geçerli. Finansal krizden yüzde 11.4 artış gösterdi. Kişi başı- azalıyor. 2022 ikinci çeyrek büyüme ra- kaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi, n Sermaye ortalama büyümeden daha sonra Çin, dünya piyasalarındaki daral- na milli gelir 2021’de cari fiyatlar- kamlarından sermayenin aldığı pay bir ön- “Gelir Dağılımında Büyük Bozulma” başlık- hızlı büyürken emek ortalama büyümenin manın da etkisiyle ağırlaşan “aşırı biri- la 86 bin 144 lira, dolar cinsinden ceki yılın aynı çeyreğinde yüzde 49.2 iken lı bir rapor yayımladı. Raporda büyüme ra- çok altında kaldı. kim” eğilimini, yönetebilmek, ekonomik ise 9 bin 592 dolar olarak hesap- bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 54’e yük- kamlarından emekçinin aldığı payın son n Covid-19, yüksek enflasyon ve ekono- dinamizmi koruyabilmek için kaynakla- landı. Üretim yöntemine göre ca- seldi. Buna karşın işgücünün aldığı pay 20 yılın en düşük seviyesinde olduğu vur- mik kriz bölüşüm ilişkilerini kötüleştirdi. rı, ucuz krediler yoluyla inşaat sektörüne ri fiyatlarla GSYH, 2021’de bir ön- ise bir önceki yılın ikinci çeyreğinde yüzde gulanırken “İki yılda emeğin pastadaki pa- n 2020 2. çeyrekte emeğin payı yüz- ve sermaye ihracına yöneltmişti. Birin- ceki yıla göre yüzde 43.6 artarak 32.6 iken bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde yı 11.6 puan azaldı” denildi. 2020 yılından de 37 iken 2022 2. çeyrekte yüzde 25.4’e cisi iç piyasada refah düzeyini yükseltir- 7 trilyon 248 milyar 789 milyon lira ken “aşırı üretim” sorununu inşaat sek- 25.4’e geriledi. Yani sabit gelirli çalışan, itibaren sermaye gelirlerinin parasal ola- düştü. oldu. Geçen yıl GSYH’de en yük- törüne transfer etti... ülke ekonomisindeki her 100 liranın 25.4 rak emeğin iki katı arttığı beliritlen rapor- n Sermaye payı 2020-2022 arasında sek payı yüzde 22.2 ile imalat sa- İkincisi, sermaye ihracı, siyasi ve je- lirasına sahip olurken sermayedarlar 100 da şu ifadelere yer verildi: yüzde 42.8’den yüzde 54’e çıktı. nayisi aldı. opolitik koşullar da içeren, çoğu bağım- lılık yaratmaya yönelik borçlandırma an- laşmalarıyla, gelişmekte olan ülkelere özellikle de Kuş Yol İnisiyatifi coğrafya- AYLIK ARTIŞ YÜZDE 7.42 sındaki ülkelere yönlendirilmişti. Ekimde faiz Şimdi inşaat sektöründe oluşan bir Hizmet enflasyonu yatırım balonunun patlayarak dünya ma- ödeme rekoru li piyasalarını sarsma olasılığından söz yüzde 90’ı aştı ediliyor. Uluslararası alandaysa görü- MUSTAFA ÇAKIR ürkiye İstatistik Kurumu, 2022 Tem- nüşte Çin, kendi imalatı bir borç kriziy- Tmuz Hizmet Üretici Fiyat Endek- le karşı karşıya. Çin’i yakından tanıyan, aize karşı olduğunu her fırsat- Roach, Pesek gibi analistler, Çin devle- si (H-ÜFE) verisini açıkladı. H-ÜFE Fta açıklayan AKP hükümeti ekim tinin ekonomideki rolünü, planlama ka- temmuzda bir önceki aya göre yüzde ayında 60 milyar lira ile 2022’in en pasitesini göz önüne alarak inşaat balo- 7.42, geçen aralığa göre yüzde 60.15, yüksek faiz ödemesini yapacak. nunun, 1929 türü bir buhrana yol açma- 2021’in aynı ayına göre yüzde 90.56 Hazine ve Maliye Bakanlığı verileri- dan sündürülebileceğini düşünüyorlar. ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde ne göre, merkezi yönetim borç stoku İkincisini ise bir kriz mi yoksa yeni ola- 66.53 artış gösterdi. 31 Temmuz itibarıyla 3 trilyon 621 naklar getirecek bir fırsat olarak mı gö- Geçen yıl aynı aya göre, ulaştırma, milyar liraya ulaştı. Borç stokunun receğiniz tamamen bakış açınıza bağlı. İTHALAT ÜRETİCİYE DE TÜKETİCİYE DE YARAMAYACAK depolama hizmetlerinde yüzde 121.28, 1.1 trilyonu TL cinsi, 2.4 trilyonu ise Ancak bir kriz daha var ki hem yönet- konaklama, yiyecek hizmetlerinde yüz- döviz cinsi borçlardan oluşuyor. Pro- mesi çok zor hem de bakış açısı fark et- de 81.72, bilgi, iletişim hizmetlerinde miyor: Peş peşe gelen kuraklıkların, sıcak jeksiyonlara göre ekimde yapılacak yüzde 56.29, gayrimenkul hizmetlerin- dalgasının yarattığı su krizi. Bu kriz hem iç borç anapara ödemesi 10.9 milyar Ette yeni ‘aldatmaca’ de yüzde 77.05 gerçekleşti. Bir önceki gıda hem elektrik üretimini, sanayide üre- TL, faiz ödemesi ise 50 milyar 854 aya göre ulaştırma, depolama hizmetle- tim süreçlerini ve insan sağlığını etkili- milyon TL. Yapılacak anapara öde- MUSTAFA ÇAKIR nu belirten Başevirgen, “İthal edilen rinde yüzde 4.20, konaklama, yiyecek- yor. Çin’in, elindeki 3+ trilyon dolar re- mesi 56 milyon dolar. Aynı dönemde miktar 2 haftalık tüketimimizi dahi te yüzde 6.82 açıklandı. zervi kullanarak su açığını, su ve tahıl it- yapılacak dış borç faiz ödemesi ise ktidarın yerli üretimi artırmak ye- karşılayamıyor” dedi. halatı yoluyla kapatmaya çalışması dün- 504 milyon dolar yani bugünkü kur- İrine 150 bin büyükbaş besilik hay- “İthalat kime ne fayda sağlayacak” ya piyasalarını derinden etkileyecek. Da- dan yaklaşık 9.1 milyar TL. Buna gö- van ithalatının üreticiye de tüketici- diye soran Başevirgen, “Hayvancılık hası Çin ekonomisi su krizi bağlamında o re ekimde borçlar için ödenecek top- ye de hiçbir yararı olmayacak. Üreti- sektör temsilcileriyle yaptığımız gö- kadar ince bir denge üzerinde ki, yeni bir lam faiz miktarı 60 milyar liraya çıka- ci bu “ticaretten” sadece 137 lira ka- kuraklık dalgası sert bir resesyon tetikle- rüşmelerde, bürokratlar, siyasetçiler cak. Bu arada bütçenin faiz giderle- yebilir diye düşünenler de var... zanacak, fiyatların düşmesi ise zor. ve ithalat lobilerinin bu kararda par- ri de ocak-temmuz döneminde 151.3 Cumhurbaşkanı Recep Tayyip mağı olduğu ve cumhurbaşkanının milyar TL’ye ulaştı. Bu yıl için faiz gi- Erdoğan’ın zorunlu olmadıkça besi- ikna edildiği söyleniyor” dedi. CAYMA HAKKI TARTIŞMASI derlerine bütçeden ayrılan ödenek lik hayvan ve kırmızı et ithalatı ya- Başevirgen, üreticinin hiçbir ka- toplamı ise 329.8 milyar TL’ydi. KISA... KISA... KISA.. pılmayacağını söylemesine karşın Tüketicilerden l ANKARA zancı olmayacağına dikkat çekerek Tarım ve Orman Bakanlığı 150 bin şunları söyledi: l Avro bölgesinde Ağustos ayında enflasyon boykot çağrısı büyükbaş besilik hayvan ithalatına “Üretici, ölüm ve hastalıktan kay- yüzde 9.1 ile yeni bir rekor kırdı. izin verdi. naklı hiçbir verim kaybı yaşama- Kur korumalıda l Türk Eğitim-Sen Ankara 1 No’lu Şube Baş- üketici Birliği Federasyonu Genel CHP Manisa Milletvekili Bekir Başe- dan bu ticareti gerçekleştirirse hay- kanı İbrahim Çömez, “2022 öncesi promosyon TBaşkanı Mehmet Bülent Deniz, me- virgen, ithalatın piyasaya nasıl yansı- safeli satışlardaki yönetmelik değişikli- çözülme korkusu sözleşmesi yapılan emekçiler, ciddi hak kaybına van başına sadece 137 lira para ka- ğinin “tüketicinin kazanımlarını daralt- yacağını değerlendirdi. Türkiye’de 1.5 maruz kalmıştır, kalmaktadır” diyerek maaş pro- zanmış olacak. Değersizleşen para- erkez Bankası’ndan kur koru- tığına” dikkat çekti. İnternetten yapı- mosyonlarında güncelleme talep etti. milyon ton et üretimi için yaklaşık 5.5 mızdan dolayı hayli maliyetli olacak lan alışverişleri düzenleyen yönetmelik- Mmalı mevduatın çözülme riskine l Antalya Dış Hatlar Terminaline 1 Ocak-30 milyon sığır kesimi yapıldığına dikkat bu ithalat, et fiyatlarını da düşürme- teki değişikliklerle tüketicinin gerekçe karşı yeni hamle geldi. Zorunlu Kar- Ağustos tarihleri arasında 8 milyon 526 bin 133 çeken Başevirgen, buna göre ithal edi- yecek. Aksine fiyatların daha da art- göstermeden, bedel ödemeden 14 gün- şılıklar Tebliği’nde yapılan değişiklik- turist gelirken bu rakamın 6 milyon 260 bin lecek 150 bin sığır yıllık sığır ihtiya- masına neden olacak. İktidara tav- de cayma hakkının kısıtlandığına işaret le yabancı para mevduat ve katılım 897’si Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarından cının ancak yüzde 2.7’sini karşılaya- siyemiz, hayvan ithalatına kapı aça- eden Deniz, gelecek ay yürürlüğe gire- fonundan, vadeli Türk Lirası mevdu- oluştu. cağını söyledi. caklarına üretim maliyetlerini dü- cek yönetmelik iptal edilmediği takdir- at ve katılma hesabına dönüşüm he- l İbrahim Taşbaşı’nın 1 Ağustos tarihi itibarıy- de boykot düzenleyeceklerini söyledi. şürmeleri ve üreticiye ilave destek- def değerleri güncellenirken daha la ayrılma kararı vermesiyle, 2008 yılından be- ‘Lobiler ikna etti’ Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Mah- ler vermeleri. Gerisi aldatmaca. Baş- önce sadece gerçek kişilere yönelik ri komisyonda hakemlik görevini yürüten Mu- mut Şahin de yönetmeliğin iptali için Türkiye’nin günlük 4 bin ton ci- olan dönüşüm hedeflerine tüzel kişi- ammer Asarkaya Sigorta Tahkim Komisyonu ka odaklara para kazandırma çaba- Danıştay’a başvuruda bulunmuştu. varında sığır etine ihtiyacı olduğu- ler de dahil edildi. Müdürlüğü’ne getirildi. sı.” l ANKARA