Katalog

1 EYLÜL 2022 PERŞEMBE 8 DİZİ/HABER Parasını değerlendirmek isteyen milyonlarca borsazedenin elinde kâğıt parçası kaldı ş SPK ba kanı batık Gorbaçov ve Sovyetler’in dağılması! şirketini alka açıyor h ovyetler Birliği’nin son lideri Miha- il Gorbaçov 91 yaşında Moskova’da Syaşamını yitirdi. AKP döneminde atanan SPK başkanları, olunca kardeşine devretmiş. Tarih üzerine söylenmiş sözlerden bi- ri şudur: “Halka arz seferberliği” adı altında Göreve atandıktan sonra bilanço Kahramanlar hayattayken, tarih konuş- neredeyse piyasada ne kadar borçlu, makyajı ile zarardaki şirket kâğıt mayı sevmez! iflasın eşiğinde şirket varsa halka üstünde kâra geçirilerek hisse satışına Bu söz bağlamında değerlendirmek ge- rekirse tarih şimdi “konuşabilir”! arzına onay verdi. Bir SPK başkanı da izin verilmişti. Bimeks bir süre Zira 1990 yılında Nobel Barış Ödülü alan daha da ileri giderek zararda olan kendi sonra battı. Hisseler çöp oldu, işçiler Gorbaçov’a ilişkin övgülerin ve eleştirilerin dozu çok yüksek! aile şirketini halka açıp piyasadan para tazminatını alamadı. Akgiray, dönemin Bir yanda Soğuk Savaş’ı bitiren bir Gor- topladı. O SPK başkanının adı Vedat Başbakan Yardımcısı Ali Babacan baçov var... Akgiray’dı. Şirketi Bimeks’i başkan tarafından görevden aldırıldı. Bir yanda dönüşümü sağlıksız yapmış ve sosyalist deneyimi tümüyle heba etmiş esleğe ilk başladığımız bir Gorbaçov var... yıllarda Türk Haberler Her ikisi için de söylenecek çok şey var... MAjansı’nda sendika, be- HHH lediye haberlerine bakmış sonra- 1986’da Sovyetler Birliği Komünist Partisi sında yeni açılan İstanbul Men- (SBKP) Genel Sekreterliği’ne seçilen Gorba- kul Kıymetler Borsası’nda mu- çov, gelir gelmez kafasındaki tüm değişim hamlelerini yaşama geçirmeye başladı. Bü- habir olarak görevlendirilmiş- tün bunların başı iki sözcüktü: tim. Menkul kıymetler, temet- Glasnost (açıklık) ve perestroyka (yeni- tü, bedelli ya da bedelsiz, lot, rüç- den yapılanma)... han hakkı gibi kavramlardan bi- Gorbaçov’a göre sistem durmuştu, tı- haber çaylak bir muhabir ola- kanmıştı. Yeniden canlanabilmesi için bu rak her sabah Cağaoğlu’nda- iki temel ilkeyle hareket etmek gerekiyor- ki tarihi binanın merdivenlerin- du. Devlet kadrolarını gençleştirdi. Yöne- tim mekanizmalarına gelişleri o günün ko- den çıkıp ikinci katta küçücük şulları içinde olabildiğince seçimli hale ge- İMKB salonundaki seansları iz- tirdi. ABD ile girilen uzay yarışı bütçe- lerdim. O yıllarda benim dışım- nin önemli bir bölümünü yuttuğu için han- da Cumhuriyet’ten Abdurrahman tallaşan ekonomiyi kapitalist söylemler- Yıldırım, Güneş gazetesinden ise le makyajladı. 16 özerk cumhuriyet arasın- Güler Akdağ dışında borsada gö- daki bağları yeniden tarif etmek üzere ça- Türkiye'nin en büyük teknoloji ürünleri perakende şirketlerinden biriyken mağazalarını tek tek kapatan Bimeks'ten lışma başlattı. Silahlanmanın sınırlandırıl- revlendirilen muhabir yoktu. çıkarılan işçiler, tazminatları ve maaşlarını alamadıkları için eylem yaptılar. Boğaziçi Üniversitesi’nin bazı öğrenci ku- ması için dönemin ABD başkanları Rea- Günlük işlem hacminin 250- lüpleri ise ortak bir açıklama yaparak Vedat Akgiray hakkında bir soruşturma açılmasını talep etmişti. gan ve Bush’la bir araya geldi. Yıllar son- 300 bin lirayı geçmediği borsada ra ilk kez Çin’i ziyaret etti. O günün Batı ilk başkan olan Muharrem Karslı, yan batık şirketlerin halka arzına Almanyası’na, Finlandiya’ya gitti. mahkemelerde hâkimlerin otur- onay veren SPK sayesinde serma- 20 Ağustos 1991’de birliğin yeni anlaşma- duğu masa gibi uzun yüksek plat- ye tabandan alınıp tavana, yani bu sı oylanmadan bir gün önce 19 Ağustos’ta Halka arz seferberliğine darbe girişimi ile karşı karşıya kaldı. formda uzun masanın başında batık şirketlerin sahipleri ile hal- Bütün bu gelişmelerin devamında Sov- oturup önündeki gongu çalar ve ka arzı gerçekleştiren, aracı olan yetler Birliği Aralık 1991’de çöktü. seans başlardı. Masanın bir ucun- manipülatörlerin kasasına yayıldı. aile şirketi ile başladı Moskova’ya ilk kez Temmuz 1991’de da alış ordinolarının atıldığı bir Bir şirket yeni yatırım yapmak, Sovyetler Birlği döneminde gittim. sandık diğer ucunda ise satış or- büyümek ve teknolojisini yenile- Gorbaçov’un bir basın toplantısını da izle- oğaziçi Üniversitesi Finans hisse.” Sermayesi ekside olan dinolarının atıldığı bir başka san- mek için sermayeye ihtiyaç duy- me fırsatım oldu. Daha çok sokak gözlem- BBölümü başkanı iken başı- bir şirketin halka açılması SPK leri bilgilendirici idi. O günlerde şu fıkra an- dık vardı. Sandıklar açılınca alış duğunda ya kredi alır ya da hal- na talih kuşu konan ve 2009 kanun ve yönetmeliklerine gö- latılıyordu: ve satış ordinolarındaki arz ve ta- ka arz yoluyla borsada hisseleri- mart ayında SPK’ye Başkan ola- re mümkün değil. Ancak şirke- “Lenin 1917’de devrim yapıp Sovyetler’i leplere göre hissenin fiyatı belir- ni satışa çıkarır. Bunun için de rak atanan Prof. Dr. Vedat Akgi- tin eski sahibi SPK başkanı, ye- kurdu, devrim treni yola çıktı. Stalin döne- lenirdi. Aracı kurumların bir iki- SPK’den izin alma şartı var. SPK, ray, Borsa Yatırımcıları Derneği ni sahibi de kardeşi olursa o za- minde yol bitti. Stalin, ‘Arkadaki rayları öne si hariç hepsi tahvil piyasasından halka arz talebinde bulunan ya da döşeyin’ dedi, devam etti. Kruçev duran (BORYAD) dergisine verdiği söy- man iş başka. geldiğinden hisse senedine en az bedelli hisse satışı yoluyla borsa- trenin içindekilere, ‘Sallanın tren gidiyor- leşide “Ülkemizde, dünya çapın- bizim kadar yabancıydılar. Za- muş gibi olsun’ dedi. Brejnev sallama ile dan sermaye toplamak isteyen şir- Daire parası etmiyor da kabul gören bir finansal mer- olmayacağını gördü, ‘Bir kısmınız trenden manla alıştılar. O dönemin aracı ketlerin bilançolarını titizlikle in- Halka açılmadan önce serma- kez oluşturulmasının olmazsa inip arkadan itsin’ dedi. Gorbaçov geldi, kurumlarından rahmetli Musta- celer. Özsermayelerini, net var- yesi 2 milyon 800 bin liradır. olmaz koşullarından birisi etkin ‘Herkes insin, sistem çöktü’ dedi.” fa Yılmaz, “Çocuklar bir yıl sonra lıklarını, kârlılıklarını, borçları- Bugünkü değerlerle bir daire işleyen bir sermaye piyasasın O günlerde Moskova’da en çok bu fıkra borsanın işlem hacmi 1 milyonu nı, alacaklarını inceledikten sonra parası bile değil. Hadi o zaman varlığıdır. Bunun da yolu, ser- konuşuluyordu. bulursa şaşmayın. Bu aracı ku- halka arz ya da bedelli hisse satışı- dört daire parası olsun. Bu ka- HHH maye piyasasının çıkış nokta- rumların çoğu da zamanla elenir” 1991’deki o gezi sırasında Kızıl Meydan’a na onay verir. Bilançoları fiktif ola- dar zayıf sermayeli bir şirketin sı olan borsa şirketlerinin sayı- 5 dakikalık yürüme mesafesindeki Politek- dediğinde gülmüştük. 1 milyon, rak şişirilmişse, şirketin borçları borsada işi ne? sının artırılmasından geçmekte- nik Müzesi’ne gittim. Müzenin girişinde 1985 yılı için hayli iddialı bir ra- net varlıklarının ve alacaklarının Hemen bilanço makyajlama dir” diyerek halka arz seferberli- 1961’de uzaya ilk çıkan insan Yuri Gagarin’in kamdı. üzerindeyse bu talepleri reddeder. faaliyetleri başlıyor, fiktif de- ği duyurmuştu. temsili görüntüsü vardı. Gerçekten de bir yılı bile bulma- ğerlemeler ve kârlarla bilanço Halka arz seferberliğine de Sovyetler 1961’de uzay teknolojisinde Hisse satışları patladı dı işlem hacminin dörde beşe kat- şişirildi mi işlem tamam. Ser- kendi aile şirketini borsada hal- çağ atlamıştı. lanması. Halka arzlar, temettüler AKP iktidarı döneminde Az ötede ise günlük yaşama dair “tek- maye 2 milyon 800 bin liradan ka açarak başlatıyor. Atanma- noloji” vardı. 1991’de ileri teknolojinin par- çoğalınca hisse senedi piyasasına SPK’nin başkanlığına ve yönetimi- 21 milyon liraya çıkarılıyor. Ne dan bir hafta önce çası olarak konan otobüs Türkiye’de 1970 da önce yerliler ardından da ya- ne atanan isimler göreve geldik- makyaj ama? ise hisselerini yıllardakiler gibiydi. bancı yatırımcılar girmeye başla- ten sonra ne hikmetse halka arz- Halbuki bir yıl önce şirketin kardeşi Meh- Göz sağlığına ilişkin gelişim ileriydi. 7 dı. Bu arada borsanın da yeri de- larda ve bedelli hisse satışların- zararı 10 milyon 300 bin TL. met Murat yaşındaki bir kişinin gözünün 70 yaşında ğişmiş Tophane’ye taşınmıştı. Ar- da patlama oldu. Halka arz yoluy- Ondan önceki yıl zararı ise 14 Akgiray’a ne olacağını biliyorlardı. Güneş gözlükle- tık alış ve satış ordinosunun atıl- la hisse satıp yatırımcılardan mil- milyon 500 bin TL. Ama kâğıt ri ise tek tipti. devretti- dığı sandıklar yoktu. Sandıkların Sovyetler uzayın derinliklerine ilk kez bir yonlar hatta milyarlarca lira para üzerinde bütün borçlar kapan- ği BİMEKS insan göndermiş ama o insanın güzel bir yerini fosforlu kalemlerle alış ve toplayan şirketlerin birçoğu battı. mış, şirket kâra bile geçmiştir. halka açı- gözlük takmak isteyebileceğini düşünme- satış fiyatı ile lot miktarlarının ya- Batık şirketler yatırımcıdan top- Artık halka açılabilir. lırken def- miş ya da önemsememişti. zıldığı beyaz ahşap tahtalar almış- ladıkları paraları yeni yatırımlara, İlk önce 30 milyon liralık tah- ter değeri 60 Yine aynı günlerde Moskova’da ilk kez tı. Çok kısa süre sonra elektronik vil ihracı yapılıyor ardından da şirketlerinin büyümesine harcaya- kuruş. Bor- açılan McDonald’s’ta kuyruk 300 metreydi. işleme geçildi. Hisse senedi piya- cağına şahsi kasalarına aktardılar. borsada halka arz için onay alı- sa tabiriyle Gorbaçov, değişim demese ne olurdu sasına talep artınca Tophane’deki nıyor. Bilanço makyajından ön- sorusunun net yanıtı elbette yok. Şirketler sürekli el ve isim değişti- “çöp Noktayı Gorbaçov’un birkaç yıl önce kiralık bina da dar gelmeye başla- ce 60 kuruş olan bir hisse 4.5 rirken SPK seyretti. Bir süre son- verdiği bir demeçle koyalım: dı ve bugünkü yerine taşındı. lira nominal fiyattan halka arz ra da bu batık şirketleri önce göz- “Putin’in uygulamaları Sovyet Komü- ediliyor. lem pazarı denen yakından izleme nist Partisi döneminin kötü bir versiyonunu Sermaye tabana değil Meslektaşımız Celal Eren pazarına, yani Borsaİstanbul’un çağrıştırıyor.” tavana yayıldı Çelik Bimeks’in hikâyesini ikinci ligine attı. Bir süre sonra da Rusya vatandaşı Gorbaçov öldü. flood dizisinde ayrıntısıyla Sovyetler’in son lideri Gorbaçov’un na- O yıllardaki adıyla İMKB (İs- borsada işlem görmesini yasakla- sıl yaşayacağı artık daha geniş açıdan ko- anlatmış ve değerleme ra- yarak koteden çıkardı. tanbul Menkul Kıymetler Borsa- nuşulacak. porlarıyla iflas etmesi ge- sı) açıldığında Özal’ın prenslerin- Bu hisselere yatırım yapan mil- reken zarardaki şirketin den Cengiz İsrafil, halka arzlar- yonlarca borsazede ellerinde beş nasıl artı kâra geçtiğini la sermayeyi tabana yayacakları- kuruş bile etmeyen ve adına his- anlatmıştı. nı açıklamıştı. Ancak son yıllarda se senedi denen kâğıt parçalarıyla ‘İL’LE DE TARSUS’ PROJESİ Vedat Akgiray halk arz edilmesi mümkün olma- kala kaldılar. ‘Güçlü bir kent için’ arsus Belediye Başkanı Haluk Bozdoğan, 21 Todanın 58 medya kuruluşunun da desteğiyle Ali Babacan görevden aldırdı kentin il olması için hayata geçirilen “İl’le de Tar- sus” projesinin tanıtımını yaptı. Bozdoğan, “Tica- imeks’in halka arzı sırasında bizzat şirket Mart 2019’da Borsaİstanbul’dan çı- nan gelişmelerin küçük yatırımcılar tara- retiyle, tarımıyla, kültürüyle, sanatıyla, eğitimiyle BSPK Başkanı Vedat Akgiray’ın bazı karıldı. Bu şirketin hisselerini alan yatırım- fından şikâyet edildiği öne sürüldü. güçlü bir kent olabilmek adına, Tarsus’un il olma- aracı kurumları arayarak aile şirketinin cıların paraları uçup gitti. Bir süre sonra Aynı haberde Akgiray’ın kardeşinin sını istiyoruz” dedi. Etkinliğe gazetemiz yazarı Işık halka arzında yardımcı olmalarını ve ya- şirket iflas etti. Bu kez işçilerin kıdem taz- borsa hisse senedi alıp satmada etki- Kansu, sanatçı Meltem Cumbul, eski Kent Konse- tırımcılara bu şirketi önermelerini söyle- minatları havaya uçtu. li bir şirkette üst düzey yönetici olmasın- yi Başkanı Dr. Ali Cerrahoğlu katıldı. diği herkesin dilinde. dan rahatsızlık duyanların şikâyet mek- ‘Yatırımcı şikâyet etti’ 10 bin yıl öncesine dayanan tarihi ve 400 bine Bimeks, Eylül 2013’te büyük bir satın tubu kaleme aldığı belirtildi. yaklaşan nüfusuyla birçok ilden daha büyük olan Akgiray, görev süresinin 2015’te bite- almaya giderek Dixons Retail PLC’ye ait Ataç İnşaat, Ran Lojistik, Mango Gı- Tarsus’un il olması istenen lansmanda konuşan cek olmasına rağmen 2012’de dönemin olan Electro World’ün Türkiye kolunun yüz- da gibi şirketler katılıyor. Ceylan Giyim’in Tarsus Belediye Başkanı Haluk Bozdoğan, “Mi- başbakan yardımcısı Ali Babacan’ın ver- de 100’ünü satın aldı. Kasım 2013’te Bi- Kervansaray Yatırım Holding’e dönüşümü lattan önce 1200’lü yıllarda Konya Krallığı döne- diği bir önerge ile altı kurul üyesiyle be- meks, Electro World ile birleşti ve Elect- de Vedat Hoca döneminde gerçekleştiri- minde Tarsus nasıldı? Milattan önce 3000 yılında raber görevden alındı. Bu görevden alın- ro World, Türkiye’deki mağazalarının ta- liyor. Vedat Hoca, sermaye piyasaları ta- Tarsus’un en önemli ticaret merkezi olmasını sağ- ma, SPK tarihinde ilk kez yaşanan ani mamını Bimeks’e devretti. rihinde beş yıllık görevini tamamlamadan layan şey neydi? Emin olun bu soruların yanıtları- bir operasyon olmuş ve nedeni konusun- Bimeks daha sonra Türkiye’de faaliyet kanunla görevden alınan tek isim. nı vermekte hepimiz zorlanırız. Kentimizi hür ira- da farklı iddialar ortaya atılmıştı. 2012 gösteren teknoloji perakende zinciri Fran- demizle yönetebilmek, ticaretiyle, tarımıyla, kül- yılında Vatan gazetesinde çıkan bir ha- sız Darty’nin ise Türkiye’deki mağazala- Yarın: SPK’DAN AYRILDIKTAN türüyle, sanatıyla, eğitimiyle güçlü bir kent olabil- berde Vedat Akgiray’ın kurucusu olduğu rından 28’ini satın alarak bünyesine kattı. Akgiray, dönemin Başbakan Yardımcısı SONRA BATIK ŞİRKETLERDE mek adına Tarsus’un il olmasını istiyoruz” dedi. Babacan’ın verdiği bir önerge ile altı kurul Bimeks’in halka arzı ve sonrasında yaşa- 2018’den itibaren mali durumu kötüleşen YÖNETİCİ OLANLAR üyesiyle beraber görevden alındı. l ANKARA/Cumhuriyet