Katalog

30 AĞUSTOS 2022 SALI 20 KÜLTÜR Yunan arkeologlar UNESCO’ya açık mektup yazarak Ayasofya’ya ‘zorla müdahale edilmesi’ni istedi Boynu bükük UNESCO’ya öldüler dana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatro- su 11 Eylül’de Yılmaz Güney’in ilk roma- Anı, 1972 Orhan Kemal Roman Ödülü’nü alan “Boynu Bükük Öldüler”den Ali Berktay’ın uyarladığı oyunun “dünya prömiyeri”ni yapıyor. Gazetemizin yazarı Ayşe Emel Mesci’nin Ayasofya rejisi ve koreografisiyle sahneye getirilen ya- pımın müzikleri Arif Erkin (“Umut” filmi) ve Zülfü Livaneli (“Sürü” filmi), dekor tasarı- mı Selim Cinisli, giysi tasarımı Funda Çebi, ışık tasarımı Yakup Çartık imzasını taşıyor. Çukurova’da geçen oyunu, yirmi karakter, anlatıcılar, köylüler/toprak işçileri ve çocuk- minin yapı için “yıkıcı” oldu- lardan oluşan kalabalık bir oyuncu kadrosu ğunu belirtti. ARTnews’in ha- çağrısı sunuyor. Yönetmen Mesci’nin “üstün-yapım” berine göre mektupta, ziya- anlayışıyla biçimlendirdiği bu çalışma, böyle- retçilerin yeterince iyi kont- ce Adanalı Yılmaz Güney’in Adana öyküsünü Adana’nın belediye tiyatrosu ve tiyatronun rol edilmediği ve güvenliğin oyuncularıyla buluşturuyor. Yazarın, oyun unan arkeologlar, Birleşmiş Mil- eksik olduğuna dikkat çekildi. Anı- öyküsünün ve tiyatro kuruluşunun Adana ile letler Eğitim, Bilim ve Kültür tın korunmasının ziyaretçilerin ira- bağlantılı oluşunu önemsiyorum. YÖrgütü’ne (UNESCO) açık mek- desine bırakıldığı eklendi. Mektupta, tup yazarak Ayasofya Camisi’ne “zorla Belediye tiyatrolarının kültür- “Eşsiz Ayasofya’nın geleceğiyle ilgi- müdahale edilmesi” çağrısında bulun- li Türkiye’nin içinde ve küresel dü- sanat hizmeti sorumluluğu du. Yunan Arkeologlar Derneği (SEA), Taşıma suyla değirmen döndürmenin ola- zeyde endişeler var” cümlesi yer aldı. naksızlığı Adana’nın tiyatro tarihinde görülü- geçtiğimiz pazartesi günü yayımladı- Dünyanın önemli dini ve kültü- yor. 1950’lerde Halkevlerinin yurt düzeyinde ka- ğı açık mektupta UNESCO Genel Di- rel miraslarından biri olan Aya- patılmasıyla tiyatro çalışmaları bağlamında da rektörü Audrey Azoulay’e seslendi. sofya, 1985 yılında UNESCO’nun oluşan boşluğu doldurmak için 1958’de Ada- Son yıllarda Ayasofya’da ha- na Şehir Tiyatrosu kurulmuş. Ancak çoğunluk- Dünya Kültürel Mirası listesine la Devlet Tiyatrosu sanatçılarının oluşturduğu sarın arttığını söyleyen dernek, alınmıştı. Kilise olarak inşa edi- kadro, o yıllarda Ankara ya da İstanbul’da oy- “Ayasofya için risk oluşturan len Ayasofya, 2020 yılında ca- nanan oyunları sahneye çıkartmakla yetinmiş. mevcut durumu tersine çevirmek Bir başka deyişle, 1950’lerin Adana halkının mi statüsüne geçirilerek ibadete benimseyeceği yapıtlar yerine büyük kentler- için zorla müdahale edilmesi ge- açılmıştı. Öncesinde ise Ayasofya de sahnelenmiş oyunlar birbirini izlemiş. Yedi rektiğini” dile getirdi. -1935 yılı itibarıyla- müze statü- yıl boyunca onlarca oyun perde açmış ama sa- SEA, Ayasofya’nın mevcut yöneti- süne sahipti. lon ancak yarı yarıya dolmuş; zaman içinde de seyirci artacağına azalmış. Bu olumsuz gidişin nedeninin, oyun seçimindeki yanlışlar yanında Ankara’dan ve İstanbul’dan gelen oyuncula- rın Adana’da sürekli olarak kalmayışları daha- AYASOFYA’NIN YERALTI YAPILARI GÖRÜNTÜLENDİ sı tiyatronun kötü yönetilişi olduğu anlaşılıyor. Sonuç olarak, onca emek boşa gitmiş ve yasofya’nın bağlı en büyük yeraltı müştür. Ayasofya’nın kuzeydoğu cep- bu ilk Adana Şehir Tiyatrosu 1965’te kapa- tılmış. (Adana Devlet Tiyatrosu ancak on al- Ayapılarından olan tüneller, mahzen- hesinin hemen önünde yer alan me- tı yıl sonra 1981’de kurulmuş). Günümüzde ler, üç odalı yeraltı mezarı ile dehlizler zar yapısı yerin 4 metre altında bulu- “Boynu Bükük Öldüler”i sunacak olan yerle- görüntülendi. nuyor. ‘Hipoje’ olarak bilinen bu yapı, şik kadrolu Adana BBŞT ise perdesini, ka- Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniver- Ayasofya’nın inşası sırasında yapılmış panıştan otuz altı yıl sonra, 2001’de bir kez sitesi (FSMVÜ) Mimarlık ve Tasarım olan bir yeraltyapısı değil, ondan çok daha açmış. Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ha- daha önce M.S. 4. yüzyıla tarihlendiri- Devlet Tiyatroları’nın, sayısı bugün sekse- ni aşmış olan ve daha da artacağı düşünülen san Fırat Diker, ekibiyle birlikte 1485 len bir yeraltı mezar yapısıdır. Bu yapı illerimizin hepsinde birer yerleşik sahne aç- yıldır ayakta duran eseri havalandıra- Ayasofya civarında bulunabilmiş en es- ması pek olası görünmüyor. Bu durumda nü- rak ayakta tutup rutubetten koruyan ki mimari eserdir. Bu yeraltı yapısı son- fusu sürekli yükselen, genç kuşakları açısın- yer altı tünelleri ve menfezlerinin iki radan yeniden işlevlendirilmek adına iki dan zengin ülkemize düşük ücretle sanat ve yıl önce yaptıkları araştırmayla mimari ucundan birer menfez bağlanarak diğer tiyatro hizmeti götürme sorumluluğu beledi- belgelemesini yaptı. yeraltı yapılarıyla ilişkili hale getirilmiş- yelere düşüyor. Bu hizmetin siyasal yakla- şımlardan arındırılmış olması, tiyatro sanatı- Ayasofya’nın altında ve etrafında tir. Erişimi epey zor olan bu yer çok bi- nın özgür duruşunu gözetmesi gerekiyor. Şe- toplam uzunluğu yaklaşık 1 kilomet- linmiyor. ‘Hipoje’yi 1946 yılında ilk bel- hir Tiyatrolarının bulundukları yörede yazarla- reyi bulan tünel ve menfezleri üç bo- geleyen Ayasofya’nın ilk müze müdür- M.S. 4. yüzyıl olarak rını, sanatçılarını ve seyircisini yetiştirmesi ise yutlu görüntüledi. lerinden Muzaffer Ramazanoğlu olmuş. verilecek hizmetin önemli bir boyutu... tarihlendirilen yerin 4 metre M.S. 4. yüzyıl olarak tarihlendirilen Kültür ve Turizm Bakanlığının geçtiği- altındaki 3 odalı tarihi yer altı yerin 4 metre altındaki üç odalı tarihi miz yıl sonunda burada yürütmüş ol- Yılmaz Güney feodal mezar yapısını görüntülendi. yer altı mezar yapısını görüntülendi. duğu temizleme çalışması kapsamın- bağımlılıktan kurtuluşa Ayasofya’nın güneybatısındaki kes- da yaklaşık dört tona yakın moloz, ça- geçişi anlatıyor İstanbul’a yaptırdığı en büyük kilise yakılarak yıkılmış önceki ahşap çatı- tane ağacının dibinden inilen, yerin 2 mur tahliye edildi. Bu çalışmanın daha Yılmaz Güney yapıtını, bir yazısından do- olan Ayasofya’nın aynı bölgede üç kez lı yapılardan farklı olarak bu yapıda ana metre altındaki mahzenleri, devamında uzun vadeli bir arkeolojik çalışma süre- layı bir buçuk yıl hapis, altı ay sürgün ceza- inşa edildiğini belirten Diker, “Bugü- mekân, dört payenin taşıdığı 4dörtke- yer alan tünelleri ve dehlizleri gösteren cinde, Ayasofya’nın diğer yeraltı yapıla- sı aldığı 1950’lerin ikinci yarısında Nevşehir ne kadar gelen Ayasofya’nın 532 yılın- mer üzerinde, tuğla ile o zamana kadar- Diker, Ayasofya’nın eşsiz bir yapı oldu- rını da kapsayacak şekilde devam etti- Cezaevi’nde yatarken yazmış. Roman günlük da başlayan inşası 537 yılında tamam- ki en büyük kubbe ve onu iki yönden ğunu söyledi. rilmesinin çok doğru olacağını düşünü- gazetelerde tefrika edilsin istemiş, olmamış. landı. Üçüncü Ayasofya’nın yapımında, destekleyen iki yarım kubbe ile örtül- Doğu Roma İmparatorluğu’nun yorum’ dedi. l AA Metnin ilk basımı 1966’da gerçekleşmiş. Güney, yıllar sonra, 1982’de “Duvar” fil- minin çekimi sırasında Tuncel Kurtiz ve Ay- şe Emel Mesci ile söyleşirken “Boynu Bükük Öldüler”in filmini yapmak istediğinden söz 59. ANTALYA etmiş. Sonra Mesci’ye dönerek “Emel, biz çekemezsek hiç değilse sen oyununu yap” Film Forum’un iki platformunda ALTIN demiş. Mesci, bu çalışmasıyla kırk yıl önce verdiği sözü yerine getirdiğini söylüyor. PORTAKAL Oyun, 1950’li yılların Çukurovası’nda feodal ilişkiler içinde sömürülen köylülerin ve toprak yarışacak projeler açıklandı FILM FESTIVALI işçilerinin yaşamına odaklanıyor. Kimsesiz Ha- lil, Yenice köyünde daha çocukken kapılandığı ağasına tüm varlığıyla bağlı, kötü koşullar al- . Antalya Altın Por- proje yer alacak. Bu yıl 76 başvu- mu Ödülleri verilecek. Ayrıca bir Platformu, Belgesel Film Work in tında çalışmaktan yüksünmeyen boynu bükük 59takal Film Festiva- runun yapıldığı Uzun Metraj Kur- projeye Film Standartları Post Progress Platformu ve Dizi/Kısa biri olarak yaşamışken askerden dönüşünde, li kapsamında Antalya Film maca Pitching Platformu’nda ya- Prodüksiyon Ödülü, bir projeye Dizi Pitching Platformu’na seçilen Emine’yi sevdiğinde bambaşka bir gözle bak- maya başlıyor dünyaya. Öykü Halil’in, ağadan Forum’un iki platformun- rışacak dokuz proje, Cottbus Film de Filmarka Ekipman Desteği su- projeler ileriki günlerde açıklana- ve topraktan kopup, kendi yazgısını kendi elle- da yarışacak projeler açık- Festivali Program Direktörü Bernd nulacak. cak. Antalya Film Forum Ödülle- riyle biçimlendirme aşamasına dek uzanıyor... landı. Festival 1-8 Ekim ta- Buder, yönetmen, senarist, yapım- Yapımcı Beste Yamalıoğlu, yö- ri, 4 Ekim’de düzenlenecek tören- Oyunun çeşitli fotoğraflarını gördüm. Ali rihleri arasında yapılacak. Si- cı Senem Tüzen ve yapımcı Vil- netmen Emre Kayiş ile sena- le sahiplerini bulacak. Berktay’ın “sahne ressamlığı” olarak tanımla- dığı, Ayşe Emel Mesci’ye özgü “tablomsu” gö- nemacıların projelerini haya- dan Erşen’den oluşan seçici kurul rist, yazar ve dramaturg Yeşim Antalya Büyükşehir Belediye rüntüler bu yapımda da kullanılmış. Yönetmen ta geçirmesine katkı sağlamak tarafından belirlendi. Buna göre, Gökçe’den oluşan seçici kurul ye- Başkanı Muhittin Böcek’in baş- Mesci’nin bir de sahnede olan biteni sinema- amacıyla 2-4 Ekim arasında “8. Kat”, “Aytaşı”, “Cemile”, “Gü- di başvuru arasından üç projeyi kanlığını yaptığı 59. Antalya Al- tografik bir yaklaşımla hareketlendirme yete- neği vardır. Ustası olduğu koreografi sanatının Antalya’da gerçekleştirilecek ve”, “Hasan”, “İskeletin Türküsü”, seçti. Buna göre, “Kozalak”, “Ku- tın Portakal Film Festivali’nin ida- incelikleriyle ve müzikle buluşturduğu bu devi- forum, 4-6 Ekim’de çevrimi- “Kara Şimşek 3”, “Nal ile Mıh” ve duz” ve “Tek Başına” adlı projeler, ri direktörlüğünü Cansel Tuncer, nim, tadına doyum olmaz bir görsellik ve işit- çi olarak düzenlenecek. Antal- “Nazire” adlı yapımlar yarışacak. 150 bin liralık ödül için yarışacak. yönetmenliğini Ahmet Boyacıoğlu sellik kazandırır sahneye. Sanıyorum, “Boynu ya Film Forum’da bu yıl Uzun İleriki günlerde açıklanacak Seçilecek filme ayrıca Fono Film üstlenirken sanat yönetmenliğini Bükük Öldüler” Mesci’nin daha önceki sahne çalışmalarına yeni bir görsellik ve işitsellik şö- Metraj Kurmaca Pitching ana jüri tarafından belirlenecek tarafından Post Prodüksiyon Ödü- Başak Emre, Antalya Film Forum leni olarak katılacak. Platformu’nda dokuz, Sü- iki projeden her birine 40 bin li- lü verilecek. direktörlüğünü ise Armağan Lale Bir kente böyle yakışan bir tiyatro olayına az mer Tilmaç Antalya Film ra tutarındaki Antalya Film Fo- Antalya Film Forum’un Uzun ve Pınar Evrenosoğlu yürütüyor. rastlanır. Adana seyircisi ve yolu 11 Eylül’de Destek Fonu’nda ise üç rum Kurmaca Pitching Platfor- Metraj Kurmaca Work in Progress l Kültür Servisi Adana’ya düşecekler kaçırmasın. TÜRK GENÇLİĞİNE HİZMET VAKFI ‘Baba Kız Oyunu’ Kuşadalı Altın Koza’da yarışacak 30 AĞUSTOS ZAFERİ’NİN 100. YIL DÖNÜMÜ sanatseverlerle buluştu belgeseller belirlendi 30 Ağustos’u yaratan kahramanla- dana Büyükşehir Be- ads”, Fettullah Çelik’in rın torunları, özgürlük ve bağımsız- Alediyesi, 29. Ulusla- “Herkes Toprağa Gömü- lık inançlarını sürdürmekte ve vatanı rarası Adana Altın Koza lür, Ben Suya”, Coşkun sömürgecilere teslim etmemekte ka- Film Festivali kapsamın- Aşar’ın “Koudelka: Ay- rarlıdırlar. daki Ulusal Belgesel Film nı Nehirden Geçmek”, Büyük Atatürk’ün her alandaki de- Yarışması’nda 10 belgesel Neslihan Kültür’ün “Kö- hasının askerlik alanındaki örnek yarışacak. 2-18 Eylül’de şe Başı Beklerim”, De- zaferi olan Başkomutan Meydan Sa- yapılacak Ulusal Belgesel niz Yüksel Abalıoğlu’nun Film Yarışması’na 53 bel- “Maffy’s Jazz”, Can vaşı, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk gesel için başvuruda bulunuldu. Adiloğlu’nun “Metamozon” ve Pınar Devrimi’nin kaynağıdır. Başvurular arasında yapılan değerlen- Fontini’nin “Senin Yıllardır Gerçekleştir- Bu duygu ve düşüncelerle, yaratıcı- dirme sonucunda, 10 belgeselin jüri kar- meyi Beklediğin Bir Düş Var” adlı belge- sı olan başta Atatürk ve tüm kahra- sta oyuncu Müjdat Gezen’in yazdı- dası Belediyesi’ne teşekkür ederiz” de- şısına çıkması kararlaştırıldı. selleri yarışacak. Uğı ve kızı Elif Gezen ile oynadığı ‘Ba- di. Sanatçılığının ve yazarlığının yanı sı- manlarını minnet ve şükranla anıyor, Festivalde, yönetmenler Berkay Belgeseller, yapımcı ve yönetmen Se- ba Kız’ tiyatro oyunu, Kuşadası Altın Gü- ra eğitimci kimliğiyle de bilinen Müjdat büyük ulusumuzun zafer gününü Şatır’ın “Bakırköy Underground”, Meh- vinç Yeşiltaş ile Vedat Atasoy, yapım- vercin Amfi Tiyatro’da sanatseverler- Gezen ve kızı Elif Gezen’in bestelediği kutluyor saygılarımızı sunuyoruz. met Güreli’nin “Bir Zamanlar Yeşilçam: cı Derya Tarım’ın üyesi olduğu jüri tara- le buluştu. Usta sanatçı Müjdat Gezen, şiirleri ve anılarıyla rol aldığı oyunun ar- Abdurrahmen Keskiner”, Jeyan Kader fından değerlendirilecek. Dereceye giren ‘Kuşadası gibi bir kültür kentinde tiyatro dından Kuşadası Belediyesi meclis üye- Prof. Dr. Güngör ŞATIROĞLU Gülşen ile Zekiye Kaçak’ın “Bu Ben Deği- belgeseller için 17 Eylül’de ödül töreni sevenlerle bir araya gelmek çok güzel. si Fahrettin Çiçek, Müjdat Gezen ve kızı Türk Gençliğine Hizmet Vakfı Başkanı lim”, Mahmut Fazıl Coşkun’un “Crossro- düzenlenecek. l Kültür Servisi Bu akşam bizi sizlerle buluşturan Kuşa- Elif Gezen’e plaket takdim etti.