Katalog

17 AĞUSTOS 2022 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 17.9670 18.2660 21.8720 19.56 2.913 6922.58 1035.13 0.3 kuruş 0.6 kuruş 3.2 kuruş 0.11 puan 56.12 puan 2.58 lira 20 kuruş Yurttaş uzun kuyruklarda ucuz ekmek için beklerken zengine 70.8 milyar TL kur farkı ödedi KKM soframıza ortak İktisat bilimdir oksulluğu, işsizliği, hayat pahalılı- Hazine Bakanı Nureddin Nebati’nin aleştirenleri ‘kötü niyetli” ğını yaşayan geniş bir kesimi, ikti- ilan ettiği kur korumalı mevduat her bireyin cebinden 829 Ysadın bilim olduğuna inandırmak lira, dört kişilik her aileden ise 3 bin 316 lira almış oldu. zor görünüyor. Aslında günümüzde ül- kemizde ve dünyada yaşananlar, so- runlar, iktisadın bilim olduğunu kanıtlı- nflasyon-kur-faiz üçgenine sı- milyon Türkiye Cumhuriyeti vatan- yor. İktisadın yasalarını, kurallarını, öne- kışmış ekonomide hükümetin daşının cebinden 829 lira alındığını rilerini bir yana bırakıp, nas ve hadislere Ecan simidi olarak kullandığı ve söyledi. Bu rakam dört kişilik bir ai- yollama yaparak ekonomiyi keyfi, yan- Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin lede 3 bin 316 lira yapıyor. Yurttaş- daş kollayacak şekilde yönetirseniz, ik- Nebati’nin, “Eleştirende lar yağmurda, karda ucuz gıda kuy- tisat bilimi bunun sonucunu, işsizlik, kötü niyet ararım” dedi- ruklarına girmişken ülkede çalışan- enflasyon, verimsizlik, gelir dağılımının Bİr Aİleden çAlınAnlAr ği kur korumalı mevduat daha da bozulması olarak öngörür. Bi- ların yaklaşık yüzde 60’ı asgari üc- 68 litre ayçiçek yağı limde neden-sonuç ilişkisi vardır. İktisat hesaplarının (KKM) yü- ret seviyesinde maaş alırken bir ai- 151 kilo bulgur bilimi bu sonuçları çok önceden öngör- 65 kilo tavuk kü yurttaşın vergilerin- lenin cebinden çıkan bu para ile ne- Ali cAn 185 kilo un müş, ülkenin bunalıma sürüklendiğini polat den çıkıyor. Önceki gün ler alınabileceğini hesapladık. Bir 200 litre süt ve bunalımın da uzun süreli olacağı ko- açıklanan bütçe rakam- aile bu para ile her gün 5.5 ekmek nusunda uyarılarda bulunmuştur. larına göre temmuz ayında KKM alabilirdi. Ayrıca 5 ayda 200 litre Bilimde keramet olmaz, aynı deneyler- rurken diğer kesimden almaktır. vurgulayan Bülbül, şöyle konuştu: uygulamasına bütçeden ödenen kur süt, 829 ekmek, 44 kilo çay, 151 ki- den uygulamalardan farklı sonuçlar çık- Bakan da zaten zamanında ‘Dar “İktidarın bilinçli olarak rantlarla farkı 23.4 milyar lira. maz, illiyet bağlantısı, belli nedenler bel- lo bulgur, 26.5 kilo peynir, 28 kilo gelirliler hariç herkes kazandı’ di- ayakta tuttuğu zengin kesim ve yok- li sonuçlar doğurur. Ancak düzeltici ön- Ekonomi yazarı Alaaddin Aktaş, kıyma, 103 kilo salça da alabilirdi. yerek bunu itiraf etmişti. Türkiye sullaştırılarak sosyal yardımlarla lemler alınır, dengeleyici politikalar belir- marttan bu yana beş ayda toplam lenirse bundan olumlu sonuçlar beklenir. Cumhuriyeti yurttaşlarının sofra- bu iktidara muhtaç edilmiş yoksul ‘Lüks ciplere benzin oldu’ ödenen miktar 60.6 milyar lira olur- İktisatta mucize yoktur. Önlem almadan, kesim. Çünkü iktidar yatırım çe- sından çalınan bu sütler, peynir- ken 10.2 milyar liralık vergi avan- KKM’ye ödenen para ile ailelerin çaba harcamadan düzelme beklemenin ler, unlar zenginlerin lüks araçla- kemiyor, üretemiyor, değer yara- tajıyla birlikte “bilinen” maliyetin sofrasından eksilen bu ürünleri de akılcı yönü yoktur. rına benzin parası olmuştur” dedi. tamıyor ve çareyi ‘Çin modeli’ gibi “şimdilik” 70.8 milyar lira olduğu- değerlendiren Prof. Dr. Duran Bül- Benzer politikalar aynı sonuçları do- Ekonomi politikalarının hata değil söylemler ve politikalarla yoksul- ğuruyor; ancak ders de alınmıyor. Mev- nu vurguladı. Bu rakam üzerinden bül, “Bu uygulamanın mantığı za- cudu tüketerek, borçlanarak, enflasyon yaptığı hesaplamada ise 5 ayda 85.5 ten belirli bir kesmin varlığını ko- bilinçli seçilmiş tercihler olduğunu laştırmada buluyor.” yaparak refah düzeyi yükselmez; ancak başlangıçta yanıltıcı bir başarı görüntü- sü verir. Sağcı popülist partiler, aynı po- KKM’de R eSMİ RAKAM buzd Ağının gö Rünen yüzü, KAMuy A MAl İyet 100 Mİly ARA yAKın litikaları izleyerek, doğal olarak ekono- miyi bunalıma sürüklüyorlar. 1950 yılının ortalarında, DP artan birikimini kısa süre- de tüketmiş, ekonomide ithalat güçlükle- ri başlamış, enflasyon hızlanmış, savaşa girmemiş Türkiye ekonomisinde bunalım Gerçek fatura çok daha büyük yaşanırken savaşta harap olmuş Alman- ya kalkınıyor. Almanya mucizesinden söz ediliyor. Dönemin Alman Maliye Ba- ktidarın döviz kurundaki artı- Hazine’nin garantisinde bulunuyor. nuna kadar 10 milyar TL ödeme yap- le de toplam maliyetin ise 100 milyar kanı Ludwig Erhard’a mucizenin nasıl İşı durdurabilmek için icat etti- KKM ödemeleri bütçedeki ekono- tığı tahmin ediliyor. TL’yi bulduğu belirtiliyor. başarıldığı sorulduğunda, Erhard’ın yanı- ği kur korumalı mevdutlar (KKM) mik/mali amaçlı transferlerin bü- KKM’ler için ne kadar vergi mu- tı “Ekonomide mucize yoktur, doğru yol- En az 81 milyar TL için Hazine’den 7 ayda yapılan yük bir bölümünü oluşturuyor. Bu afiyeti tanındığı konusunda da bil- da çalışma, çaba vardır” oluyor. Biz işin Şubatta döviz mevduatından 60.5 milyar TL’lik öde- transferlerin 7 aylık bilançosu 68.6 gi yok. Çünkü ek bütçe Meclis’e su- kolayında hep mucize bekliyoruz. Bilim- KKM’ye geçen şirketlere sağlanan me, buzdağının sadece milyar TL. Bunun 60.6 milyar TL’si nulurken vazgeçilen vergileri ayrın- de de mucize gerçekleşmiyor. kurumlar vergisi avantajı nedeniy- Günümüzde gelişmiş Batı ekonomile- görünen kısmı. Merkez KKM’ler için yapılan ödemelerden tılandıran “vergi harcamalarının” lis- rinde yaşananlar da iktisat bilimine ay- le vazgeçilen kurumlar vergisi tuta- Bankası’ndan (MB) ya- kaynaklanıyor. tesi yer almadı. KKM’ler “dolarizas- kırı uygulamaların, politikaların sonucu. rının 10.2 milyar TL olduğu belirtil- pılan ödemeler ile vaz- Ancak bu sadece buzdağının gö- yonu” da artırıyor. Döviz mevduatları mustafa Neoliberal etiketi altında sermaye çı- mişti. MB’nin yaptığı ödemeler- geçilen vergi tutarları rünen yüzü. Bu tutarın içe- 240.7 milyar dolar civarında. Döviz çakır karlarını kollayan politikaların sakınca- le vazgeçilen vergi tutarları da da eklendiğinde kamu- risinde vazgeçilen vergi- mevduatlarının toplam mevduatta- ları yaşanıyor. 2007-2008 krizinden çı- eklendiğinde KKM’lerin şim- ya toplam maliyet 100 milyar lira- ler yok. Bütçeye eksi yazı- ki payını gösteren dolarizasyon oranı kış için maliye politikası ağırlıklı den- diye kadarki maliyetinin en az ya yaklaşıyor. lan vergilerin karşılığı ise yi- tüm mevduatlar için yüzde 56.6 ola- ge sağlanmaya yönelik önlemler alın- 81 milyar TL olduğuna dikkat KKM’lerin toplam tutarı 1 trilyon ne Hazine’den çıkıyor. MB’nin rak hesaplanıyor. Dolarizasyon oranı ması gerekirken, varlık alım programla- çekiliyor. MB tarafından öde- rıyla şirket kurtarması, parasal genişle- 170 milyar TL, KKM hariç TL mevdu- dövizden dönenler için ne gerçek kişilere ait mevduatlarda ise me, negatif reel faizle ekonominin can- meler devam ediyor. Ay- atların tutarı ise 2.1 trilyon TL civa- kadar ödeme yaptı- yüzde 60.2. KKM’ler de eklendiğinde lanacağı öngörüldü. Ekonomiler dur- rıca yine vergi istisna- rında. Bankalardaki mevduatın yüz- ğı da açıklanmıyor. ise gerçek oran yüzde 72’ye ulaşıyor. gunluktan çıkamadığı gibi, günümüzde sı da sürüyor bu neden- de 15.4’ü KKM kapsamında, MB ve Bankanın mayıs so- l ANKARA yaşadıkları enflasyonun da kaynağını Nureddin Nebati yarattılar. Faizi yükselterek, varlık alım programlarını kısarak, merkez banka- sı bilançosu küçülterek dengelemeye d İSK-AR’a göre her 100 kadından sadece 18’i kayıtlı ve tam zamanlı istihdamda çalışıyorlar. Bu bağlamda cesur, ortak davranamıyorlar. Gecikmeli sınırlı faiz artışı, faiz yükselişi beklentisi de yara- tıyor. Bu ortamda faizi yüksek oranda artırıp denge sağlandığında indirmek 10 kişiden sadece 3’ü kayıtlı daha etkili olurdu. İktisat bilimdir. Olayların nedenlerini ortaya koyar, analiz eder, öncülerde ön- İKİn Cİ elde 6 Ay ŞARtı ürkiye Devrimci İşçi Sendikala- görülerde bulunur. İktisat bilimi, ülkemiz- Trı (DİSK-AR), 2022 yılı 2. çeyre- de izlenen politikalarla, mevcut yönetim Oto piyasasına ği İşsizlik ve İstihdam Görünümü kapasitesiyle iyileşmenin olamayacağını, Raporu’nu dün yayımladı. Buna göre dengelerin kurulamayacağının öngörür. geçici düzenleme çalışabilir 64.5 milyon kişinin sadece 21.4 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı on günlerde fiyat artışları ile olarak istihdamda yer alıyor. Ssürekli gündemde olan ve ÖTV ORdu ’d A yüzde 90 dü Ştü indirimi beklenen otomotiv satış- DİSK-AR raporunda bu rakama gö- larına yeni düzenleme geldi. Res- re çalışabilir her 10 kişiden sadece mi Gazete’de yayımlanan düzen- 3’ünün kayıtlı ve tam zamanlı istih- kestane balında leme ile şahıslar üzerine herhangi damda olduğu vurgulandı. TÜİK’in bir yaptırım uygulanmazken ikin- resmi istihdam oranı 2022 1. çey- ci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle rekolte yerlerde rekte yüzde 47.7 olarak açıklanır- uğraşanlar için sınırlama geldi. Bu ken DİSK-AR tarafından TÜİK verile- eçen yıl yaşanan orman yangınlarının ardın- sınırlama ile bahsi geçen kişi ve rinden hareketle hesaplanan Kayıt- Gdan arı üreticileri bal rekoltesinde düşüş ola- kurumlar aldıkları ikinci el aracın lı Tam Zamanlı İstihdam (KATİ) ora- cağını sık sık tekrarlamıştı. Bu yıl Ordu kestane tescil tarihinden itibaren 6 ay ve balında yüzde 90 rekolte kaybı olduğunu söyle- nı yüzde 33.3 oldu. Kadın istihdamın- rak açıklanmışken KATİ oranı yüzde 654 bin olarak gerçekleştiği belirtildi. 6 bin km sınırından önce araç sa- yen Ordu Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanı Akın da ise rakamlar çok daha vahim. Ka- tamayacak. Ayrıca şahısların araç 48.5 olarak hesaplandı. DİSK-AR ra- DİSK-AR tarafından TÜİK verilerin- Çiftçi, “2022 yılı zaten başlangıçta arıcılarımız satışlarına galericiler aracılık ede- dınlarda resmi istihdam oranı yüz- porunda, TÜİK’e göre mevsim etki- den yararlanarak hesaplanan geniş için bahar beslemesinde yaşadığımız sorunlar meyecek. Bu kısıtlama 1 Temmuz de 30.4 iken DİSK-AR’ın hesapladığı sinden arındırılmış dar tanımlı işsiz tanımlı işsiz sayısının ise 2022 ikinci nedeniyle biraz sıkıntılı başlamıştı. Küresel ısın- 2023 tarihinde sona erecek. KATİ oranı yüzde 18.4 ve erkeklerde sayısının geçen yılın birinci çeyreği- çeyrekte 7 milyon 980 bin olarak he- madan dolayı da arıcılarımızın sıkıntı yaşaya- resmi istihdam oranı yüzde 65.3 ola- ne göre 43 bin kişi azalarak 3 milyon saplandığına işaret edildi. cağını 2 yıldan bu yana söylüyoruz. Arıcılarımız ekonomik sıkıntıların da etkisiyle arılarını sat- 100 bİn te SPİt VAR mak zorunda kaldılar” dedi. YıLLık bazda Yüzde 12.9, a YLık bazda Yüzde 38 FiYaTLar Yüzde Galericilere de 160 ar TTı denetim başladı KISA... KISA... KISA... Konut satışı düşüşe geçti erkez Bankası verilerine eçen günlerde gayrimenkul l Akdeniz Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracat- Mgöre konut fiyat endek- Gsektöründeki fahiş fiyat artış- çıları Birliği (AHKİB) Yönetim Kurulu Başka- ürkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ve- tildi. İlk yedi ay baz alındığında ise yabancı- si haziranda bir önceki aya göre larına karşı inceleme başlattıkla- Trilerine göre, Türkiye genelinde ko- ların konut yatırımında ciddi artış yaşandığı nı Gürkan Tekin, temmuz ayında 30.8 milyon yüzde 9 arttı. Yıllık bazdaki artış rını duyuran Hazine ve Maliye Ba- dolar ihracat gerçekleştirdiklerini açıkladı. nut satışları temmuzda bir önceki yılın ay- belirtildi. Ocak-temmuz döneminde yaban- ise yüzde 160.6 olarak gerçek- kanı Nureddin Nebati, benzer de- nı ayına göre yüzde 12.9 azalarak 93 bin cılara konut satışı yıllık bazda yüzde 57.4 l Türkiye pazarına yeni araç giriyor. Çinli oto- leşti. İstanbul’daki artış ise yüz- netimleri motorlu araç sektörün- mobil şirketi Chery, Tiggo 8 Pro modelini ya- 902 oldu. Ağustos 2021’den bu yana ilk artarak 39 bin 322’ye yükseldi. de 184 oldu. de de yaptıklarını söyledi. Bu de- kez yıllık bazda düşüş kaydedilirken aylık Ocak-temmuz döneminde yabancıla- kın bir zamanda Türkiye pazarına tanıtacağı- Merkez Bankası verilerine göre, netimlerde 100 bin mükellefin nı duyurdu. bazda gerileme ise yüzde 38 oldu. İstan- ra en çok konut satışı 16 bin 49 adet- Türkiye’de bir konutun metre- bakanlığın Risk Analizi Değerlen- bul 14 bin 350 konut ve yüzde 15.3 oran le İstanbul’dan yapıldı. Geçen ay yaban- l Aydem Yenilenebilir Enerji’nin 2022 yılı ilk 6 kare başı fiyatı haziranda 13 bin dirme ve Araştırma (RADAR) sis- aylık dönemdeki geliri, geçen senenin aynı ile en çok konut satılan il oldu. cıların en çok konut aldığı illerin başında 14 TL oldu. İstanbul’da ise met- temine takıldığını söyleyen Neba- Ülke genelinde yabancılara yapılan ko- 1.421 adetle Antalya geldi. Antalya, 68 dönemine göre yüzde 223’lük artışla 2 milyar rekare başı fiyat 21 bin 328 TL ti, saha denetimlerinin sürdüğü- 34 milyon TL’ye yükseldi. nut satışı da temmuzda geçen yılın aynı ay sonra İstanbul’u geçerek zirveye yer- olurken 100 metrekarelik bir da- nü belirtti. Nebati, kayıt dışı mü- dönemine göre yüzde 12.4 azalarak 3 bin leşti. En çok konut yatırımını Ruslar yaptı. irenin fiyatı 2 milyon 132 bin 800 l Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 10 yıl vade- cadelede toplumun tüm kesimle- TL oldu. Ankara’da metreka- li tahvil ihalesinde reel bileşik faiz eksi yüzde 939 oldu. Düşüşte yabancının konut edini- TÜİK rakamlarına göre, Türkiye genelin- rinin desteğinin büyük önem arz miyle vatandaşlık elde etmesindeki alt sını- de ipotekli konut satışları temmuz ayında re fiyatı 9 bin 155, İzmir’de 14 bin 0.58 olarak kaydedildi. Hazine ve Maliye Ba- ettiğinin de altını çizdi. 932 TL oldu. kanlığı, 10 yıl vadeli sukukta ise 10.3 milyar rın 400 bin dolara çıkarılmasının ve dokuz bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6.8 günlük bayram tatilinin etkili olduğu belir- azalış göstererek 19 bin 146 oldu. TL’lik satış gerçekleştirdi.