Katalog

15 AĞUSTOS 2022 PAZARTESİ 6 HABER/YORUM Türk, Türkiye, Türk devle Ti kavramlarının binlerce yıllık geçmişi vardır Kapsayıcı a K AKP’ye ‘kurtuluş reçetesi’: Bir giriş KP’nin 21. kuruluş yıldönümüy- müş. Liderin tasfiye ettiği siyasiler, A“o yılki felsefeye dönelim” mesaj- larını yayımlıyor. Onu bilmem, AKP, Milli Selamet Partisi, Fazilet Partisi ve Refah Milliyetçiliği Partisi ile Erbakan’ın ideolojisini kökten paylaşanlar tarafından kuruldu. Refah’ın kapatılmasıyla, var olabilmek ve toplum- on günlerde gerek politikada da kabul edilebilmek için kurucu ekip gerekse sosyal medyada ay- Yenilikçi Hareket olarak ortaya çıkmıştı.. AKP’yi kurdular, merkez partilerin ülkeyi Srımcı söylemler yinelenmekte- batırma ve yoksullaştırma (en son 2001 dir. Her seçime gidişte, her toplum- krizi) politikaları karşısında, bir umut ve sal çalkalanmada bu yönteme baş- yüzde 34 ile iktidar oldular! Zaten Erba- vuruluyor. kan en son yüzde 20’leri bulmuştu. Bu nedenle konuyu yeniden ele İdeolojik yapılar, köklü inançlar ve bu alıp, temel ilkeleriyle bir özet ver- inançlara bağlı politikalar ve kişiler öyle mekte yarar var. kolay değişmez. Nitekim bunun tipik örneği Recep Bilindiği gibi soya dayalı milliyet- Tayyip Erdoğan’dır. Adım adım, her fır- çilik akımları, Osmanlı Devleti’nde satta tekrarladığı “Hazreti Eyüp sabrı” ile özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısın- devlet ve toplumda epey bir “siyasal İs- da başlamıştır. Doğu’da “Ermeni lamcılığı” yükseltti. Ama toplumu kökten milliyetçiliği hareketi”, dış devletle- ve toptan değiştiremedi, bu mümkün de rin destekleriyle geliştirilmiş, güç- değildir. Yarattığı görüntü ile toplumdaki lendirilmiş, özerklik için yönlendiril- gelişme ve dinamikler çelişkilidir, daha- sı birbirine terstir. Görüntü, bir değişimle miştir. Rumeli’de “Yunan”, “Bulgar”, yerle bir olmaya hazırdır. “Sırp” köklerine dayalı milliyetçi- Mustafa Kemal Atatürk, Birinci Meclis’te, Meclis lik akımları daha hızlı gelişti. Dinsel başkanı olarak milletvekillerine konuşuyor. Peki ‘kurucu babalar’? ve mezhepsel motiflerle de destek- Erdoğan hepsini tasfiye etti. Ama bu lendi. O günün koşullarında Avru- tasfiye büyük ve önemli ideolojik farklı- pa devletleri ve Çarlık Rusyası, ken- lıklardan kaynaklanmadı. Şüphesiz, gün- di çıkarları gereği bu milliyetçi ha- lük politika ve olaylar karşısında göste- Ortak kültür, reketleri destekliyorlardı. Bunların rilebilecek tavır ve tepkiler konusunda etkisiyle patlak veren Balkan Sa- farklı görüşler, politikalar ve ayrılıklar söz ortak geçmiş konusu oldu. vaşları, Osmanlı’dan kopmalara ve Ama tasfiyelerin ana nede- Balkanlar’da yeni devletlerin ortaya rtak geçmiş, ortak acılar, or- ni, Erdoğan’ın dışındaki parti içindeki çıkmasına neden oldu. Otak kıvançlar toplumların güçlü kişiliklerin ve lider adaylarının var- Türkçülük hareketi, Osmanlı top- ulus olmasını sağlayan en önemli lığına son vermek iradesidir. unsurlardır. Kökeni itibarıyla İtal- lumunda en son gelişen düşünce Erdoğan tipi liderler, peki tamam; da- “Medeni Bilgiler” kitabında Atatürk’ün el yazısıyla millet tanımı: “Türkiye yan ya da İskoç ya da İngiliz olan akımı olmuştur. nışır, fikir alır ama mutlak itaat ister. Ki- Cumhuriyeti’ni kuran Türkiye halkına Türk milleti denir.” Amerikan vatandaşı “Ben Ameri- şilik ve irade olarak salt Erdoğan var- kanım” diyor. Amerika için gidip Üç akım, üç çare dır. Herkes ona tabidir. Parti içinde rakip di ulusunun milli çıkarlarını savun- lık kan bağından beslenir. Irkçılı- vuruşuyor. olarak alternatif kişilere yer yoktur. Osmanlı’nın özellikle son yüzyı- mak ulusalcılıktır. “Ulusalcılık”, kimi ğa dayalı “milliyetçilik” başka, ulu- Birkaç söz de ulusalcılık için... Bu- Abdullah Gül böyle tasfiye edildi... lında ayrılıkçı ve soy milliyetçiliğine liboş kalemlerin yazıp ahkam kesti- sun bir “ferdi”, bir “mensubu”, bir gün küreselleşmeyi savunan süper Başkanlık sistemi tartışması 2010 hat- dayalı akımlar karşısında, Osman- ği gibi, ırkçılık değildir. “unsuru” olarak ortaya çıkan milli- güçler kendi çıkarları söz konusu ta öncesinde vardı. Gül bu sistem ku- lı Devleti’ni bölünmelerden kurtar- Irkçılık çok hatalıdır. Irkçılık kan yetçilik başka ve ulus devlet baş- olunca ulusalcıdırlar. Küreselleşme rulacaksa bile denge ve denetim me- mak için Osmanlıcılık, İslamcılık ve bağına gönderme yapar. Irkçı- ka başka kavramlardır. karşısında süper güçlere karşı ken- kanizmalarının önemini vurguladı hep. Türkçülük akımları ortaya çıktı. Bu Ve parti içindeki esas İkinci Adam ko- akımlar özetle şöyledir: numundaydı. Cumhurbaşkanlığı süre- mesi amacına yönelindi. rusu geliyor. raki basımlarda Atatürk’ün el yazı- sinin bitmesine doğru artık ikisi arasın- Osmanlıcılık, Osmanlı Devleti’nin Ancak Arap milliyetçiliği de baş- Yanıt: “Ben Müslümanım”. Jön ları ile de yayımlanan “Medeni Bil- daki bağlar tamamen kopmuştu. Yerini yaşamını sürdürmesini, imparator- lamıştı. Gerçeklerle uymayan bu Türk, “O senin dinindir” diyordu. giler” kitabında bu konulara açıklık Erdoğan’a bırakacaktır. Peki Gül ne ola- luk sınırları içinde yaşayan ve “mil- cak? O zamanki Cumhurbaşkanlığı ge- akım da tutmadı. Ardından Jön Türk, “Senin milli- getirmiştir. let” adı verilen toplulukların din, dil reğince parti üyesi değildir. Doğal olarak Bir diğer akım da “Pan - türkizm” yetin ne” sorusunu soruyor ve sen ve soyları ne olursa olsun “Osman- RTE onun koltuğuna geçince parti baş- Türk deyimi ırkçı değil akımıdır ki Asya’daki tüm Türk top- “Türksün” diyordu. lılık” kavramı içinde kaynaşmasını kanlığına tek aday da Gül’dür. Atatürk “Türk” deyimini ırkçı bir luluklarını birleştirmeyi amaçlıyor Bu diyalogdan sonra sorulara öngörüyordu. Osmanlı Devleti için- RTE, Gül’ün görev süresinin bitimin- kavram olarak kabul etmemiştir. ve “Turancılığa” kadar gidiyordu. “muhatap” olan genç, “Türk oldu- den bir gün önce AKP kongresini toplar deki Türk, Rum, Yahudi, Ermeni, Atatürk, Cumhuriyetin kuruluşun- Bu akım bir özsavunma olarak or- ğum aklıma geldi” diyor... ve Davutoğlu’nu parti başkanı seçtirir. Kürt, Arap, Arnavut, Gürcü her soy- da Türklere bir üstünlük tanıma- Sonra onu başbakanlığa atar. taya çıkmıştı ancak gerçeklere uy- Bu öykü çeşitli versiyonlarla anla- dan “millet” toplulukları eriyerek Gül’ün işini bitirmiştir. Gül bugün bile mıştır. Örneğin, anayasada, “Türki- muyordu. tılmıştır. Osmanlı olacaktı. Böylece Osmanlı AKP üyesi değil. ye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkı” Türk, Türkiye, Türk devleti kav- İmparatorluğu bölünmeden yaşaya- Davutoğlu da dişli çıkar. Hem par- Kimlik sorunu değil, “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran ramlarının binlerce yıllık bir geçmi- caktı. Ancak gerçeklerle bağdaşma- ti başkanlığını hem de başbakanlığı Osmanlıda azınlıklar arasında ge- Türkiye halkı” demiştir. şi ve en az iki yüzyıllık bir mücadele yan bu akım başarılı olamadı. Erdoğan’ın emanetçisi olarak değil, ken- lişen “milliyetçilik” akımları karşı- Atatürk bu konuyu açmak için tarihi vardır. (“Özgürlükler Mücade- Bunun üzerine İslamcılık akımı- di liderliği ile yürütmeye kalkınca Erdo- sında, Türkleri etkilemek ve duru- “Medeni Bilgiler” kitabına şu an- lesi Tarihimiz ve Devrimin İlk Karşıt- ğan onun da ipini çeker. na ağırlık verildi. İslamcılık düşün- Her ikisine de parti içinde politika yap- mu anlatmak için, Abdülhamit za- lamlı paragrafı yazmıştır: “Bugün- ları” Cumhuriyet Kitapları, adını ta- cesine göre devlet işlerinin kötü- ma olanağı kalmamıştı. Gül, DEVA’ya manında Harbiye ve Tıbbiye’de oku- kü toplum içinde Kürtlük fikri, şıyan kitabımıza bakılabilir.) ye gitmesinin nedeni din kuralları- destek verdi, Davutoğlu da Gelecek yan Jön Türkler arasında bir benzet- Çerkezlik fikri ve hatta Lazlık veya nın bütünüyle uygulanmamasıdır. Partisi’ni kurdu. Atatürk Milliyetçiliği me geçerli oluyordu. Uyanış için bu- Boşnaklık fikri propaganda edil- Bu nedenle “ümmet” denilen “İs- lunmuş bir formüldü... Atatürk milliyetçiydi ama “Pan - mek istenen vatandaş ve millet- lam milleti” düşüncesine “İslam it- Nedir bu adaylık falan? Jön Türk, güvendiği arkadaşına İslamizm” ve “Pan - türkizm” akım- daşlarımız vardır... Bu millet birey- tihadı”, yani İslama bağlı olanların Gül, 2018 seçimlerinde RTE’ye rakip “Sen kimsin” diye soruyor... Yanıt: larına karşıydı. Atatürk, tarihsel leri de genel Türk toplumu için ay- birleşmesi siyasetine öncelik veril- olarak bile çıkacak pozisyondaydı. Mu- halefetin adaylığı RTE için endişe yarat- “Osmanlıyım.” gerçeklere ve kültürel altyapıya da- nı müşterek geçmişle, tarihe, ah- di. Devletin teokratik yapısı da bu tı. İstanbul’daki evinin bahçesine o za- akımın gelişmesinde etkili olmuş- Jön Türk, “O senin tabiyetin, uyru- yanan bir milliyetçilik anlayışını be- laka, hukuka sahip bulunuyorlar” man Genelkurmay başkanı olan Hu- tu. Abdülhamit döneminde yaygın- ğundur” diyordu. nimsemiştir. Atatürk, 1930’larda (Medeni Bilgiler, TTK, s. 351.) (Kıs- lusi Akar ve Saray’ın has adamı İbra- laşarak tüm Müslümanların birleş- Hemen ardından, “Sen nesin” so- bizzat kendisinin yazdığı daha son- men sadeleştirildi.) him Kalın helikopterle indiler.. adaylık madaylık ne oluyor, böyle şeylere giriş- me dediler. Seçilir miydi? Belki de! Gül ile RTE’nin Cumhurbaşkanlığı de- vir törenindeki birbirine yönelik konuş- maları büyük bir trajikomediyi içerir. Türk ırkına üstünlük tanımadı Peki diğer “kurucu babalar”? İkinci derece politikacılar olarak tamamen si- yasetten düştüler veya mesela Cum- ukarıda belirtildiği gibi Ata- Atatürk, “Medeni Bilgiler” kitabın- Türk ıtlak olunur.”) hurbaşkanlığı Yüksek İstişare Heyeti gi- bi cafcaflı adlar altında pasif yerlerde Ytürk, Cumhuriyetin kuruluşun- da şöyle tanımlıyor: tutuluyor. Anayasada herkes Türktür da “Türklere” bir üstünlük tanıma- “Anadolu ve Trakya’da yaşayan “Kurucu babalar” şimdi epey farklı dü- Anayasanın 66. maddesi “Türk dı. Bunu en güzel bir biçimde şöy- Türkler, Kürtler, Çerkezler, Boşnak- şünüyor olabilir. Hayatın, politikanın eği- le tanımladı: devletine vatandaşlık bağı ile bağlı lar, Gürcüler, Arnavutlar, Lazlar or- tici değiştirici gücü de vardır. “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran tak geçmişin şan, şeref ve acıların- olan herkes Türktür” diyor. Yazı tarihsel anımsatmalar nedeniy- Türkiye halkına, Türk milleti denir.” Bu maddedeki “Türk” sıfatı etnik bir dan besleniyorlar. Ortak gelecek le esasından ve başlıktan biraz uzaklaş- Bu tanımda dikkat çeken en önemli kimliği tanımlamıyor. Hukuksal ola- için birleşiyorlar.” tı. Yarına! AKP’yi kurtaracağım!!! nokta şudur: “‘Türkiye Cumhuriyeti’ni’ rak bir üst kimliğe işaret etmektedir. 1924 Anayasası kuran Türkiye halkı”. Atatürk’ün işaret ettiği gibi: “Tür- çocuğun ölüMüne neden oldu Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’ni Türk kavramı bu nedenle kiye; Türküyle, Kürdüyle, Gürcüsü, kuran “Türk halkı” dememiştir, ter- Atatürk’ün koyduğu esaslar çerçe- Çerkezi, Arnavutu, Boşnağı ile Türk O kaymakam hukuk sine “Türkiye halkı” demiştir. Böyle- vesinde “şoven” ırkçılık ifade et- vatandaşlarınındır. Etnik köken ola- ce Türkiye’de “halklar” olduğunu ka- mez. Atatürk tarihin gidişini sezen, rak hiçbir farklılık olmaksızın hepi- müşavirliğine atandı bul etmiştir. toplum gerçeklerini bilen ve özüm- mizindir.” Türkiye Cumhuriyeti kö- Atatürk, Türk milleti kimliğini, et- seyen büyük önderdir. “Irkı ve dini ken ne olursa olsun hepimizindir. iyarbakır’da 15 Temmuz’da devlete ait res- nik kimliklerin ötesinde, tüm vatan- ne olursa olsun” kendisini Türk ola- Türk bir üst kimliktir. Dmi aracı alkollü kullanırken bir çocuğun ölü- daşları bütünleştiren ve kucaklayan rak duyumsayan, her insan Türktür. müne neden olan kaymakam, hukuk müşavirli- Atatürk, 1930’larda biz- Antiemperyalist bir üst kimlik olarak kabul etmiştir. Atatürk, “Türkiye’nin gerçeklerine ğine atandı. zat yazdığı “Medeni Bilgi- Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla Res- ve gereksinimlerine en uygun” yolu Atatürk’ün ulusçuluk görüşü anti- ler” kitabında bu konula- Müşterek Geçmiş- mi Gazete’de yayımlanan 2022 yılı Mülki İda- emperyalist bir ulusçuluk anlayışı- gerçekçi olarak benimsemiş ve bun- ra açıklık getirmiştir. Ata- re Amirleri Atama Kararnamesi’yle, tutuklu bu- Ortak Acılar ları da 1924 Anayasası’na koymuştur. dır. Atatürk için “ulus” kavramı em- türk, “Türk” deyimini ırk- lunan Gercüş Kaymakamı Server Sinanoğlu, Ço- 1924 Anayasası’nın 88. madde- peryalist işgalci saldırı karşısında ni- Ünlü sosyal bilimci Ernest Renan, çı bir kavram olarak kabul rum Valiliği hukuk müşavirliğine getirildi. Karar- telikleri ortaya çıkan ve özellikle bu “Geçmişte yaşanan ortak acılar, or- si önemli ve ufuk açıcıdır. Mad- etmemiştir. name ile Sinanoğlu’nun yerine ise Ağrı’nın Tutak de şöyledir: “Türkiye ahalisine din nedenle “bağımsızlık“la bütünleşen tak şan ve şeref” ve “gelecek için Kaymakamı Enis Aslantatar atandı. ortak hedef” olgularının ulus devle- ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaş- bir ulus görüşüdür. İçişleri Bakanlığı ise “Kadrosu Taşra Hukuk Medeni Bilgiler ve M. Kemal lık bakımından herkese Türk de- Yazımızı Atatürk’ün görüşü ile ta- tin yaratılmasındaki önemini belirtir. Müşavirliği’ne alınan Server Sinanoğlu’nun gö- Atatürk’ün El Yazıları / Prof. Atatürk’ün düşündüğü Türk mille- nir” (88. maddenin aslı şöyledir: mamlayalım: “Memleket, gelişen bir revden uzaklaştırma hali devam etmektedir. Ko- Dr. A. ÂFET İNAN nuyla ilgili olarak gerek adli soruşturma gerek- ti, “ortak geçmiş, ortak tarih, ortak “Türkiye ahalisine din ve ırk far- birliğe muhtaçtır. Alelade politikacı- se bakanlığımızca görevlendirilen Mülkiye mü- acı, ortak kıvanc”a dayanmaktadır. kı olmaksızın vatandaşlık itibarıyla lıkla milleti parçalamak hıyanettir.” fettişi marifetiyle idari soruşturma sürmektedir” açıklamasını yaptı. l Haber Merkezi tatür