Katalog

13 AĞUSTOS 2022 CUMARTESİ DİZİ 9 Sadece iktidar tarafından yürütülen, sosyal tarafların olmadığı çözüm önerileri hatalı ve maliyet odaklı olacak ç ç EYT i in s E En E Er Emeklilikte yaşa takılan yaklaşık 5 milyon kişi sesini kamuoyuna du- yurmak istiyor. Hükümet tarafın- dan yapılan çalışmalara katkı sağ- lamak adına tespit ve önerilerimizi bu yazı dizisinde sunacağız. yapılan değişikliklerin üstünden yaklaşık 23 yıl geçti. Dokuz yıldır çalışmalarını grup olarak sür- meklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili olarak düren EYT’liler dernekleşerek sivil toplum kuru- luşu olma yolunda adım atmış, dernekleşmenin geldiğimiz noktada hükümet EYT’lilerin sorun- Elarını çözmek istediğini ve bunu yapmak için yaşama sokulmasıyla birlikte gruplar seslerini da- ha fazla duyurmaya başlamış. Şimdi 22 ilde der- çalışmalara başlandığını ifade etti. Ancak çalışma- Seslerini duyurmak için ülkenin birçok ilinde eylem yapan EYT’liler, taleplerini iktidara kabul ettiremedi. ların sadece iktidar tarafından yürütülmesiyle bu nekleşerek federasyon, sonrasında ise konfederas- yon kurarak hak arayışını sürdürmeye devam et- olayın çözümünün eksik ve hatalı başladığı görü- ceği ve formüllerin her birinin ayrı maliyet hesabı 2- Bu sorunu çözecek olan hükümet. lüyor. Sosyal tarafların katılımı sağlanmadan üre- mekteler. yapıldığında cumhurbaşkanına sunulacağı ve ka- Sorunun ne olduğunu net olarak ortaya koy- tilen çözüm önerilerinin tek taraflı ve maliyet odak- rarı cumhurbaşkanının vereceği ifade ediliyor. Ya- mak kadar hükümetin niyeti de çok önemli. Ya- EYT’liler ne istiyor? lı olacağı çok açık. pılan açıklamalar çerçevesinde düzenlemenin yıl ni EYT’liler bu çalışmadan ne bekliyor? Hükümet EYT’liler 4447 sayılı kanunla getirilen ve ilgili Bu nedenle, EYT’lilerin sesini ve mağduriyetini sonunda netleşmesi ve 3600 ek gösterge çalışma- neler yapmayı planlıyor? Taraflardan biri olan sosyal güvenlik kanunlarında emeklilikte kademeli kamuoyuna daha net duyurmak ve hükümetin bu sında olduğu gibi 2023 yılında yasalaşması bek- EYT’lilerin talepleri konfederasyonları tarafın- yaş şartını düzenleyen geçici maddelerin iptal edil- konuda dikkatini çekmek için yazı dizimizde, önce- leniyor. dan net olarak ortaya konuluyor. EYT’liler diyor mesini ve 8/9/1999’den önceki emeklilik koşulları- likle mevcut durum özetlendikten sonra, EYT’lilerle ki: “Biz çalışmaya başladığımız tarihte yürürlükte nın kendileri için uygulanmasını istiyor. ilgili yapılan çalışmalara katkı sağlamak adına tes- Hangi senaryolar konuşuluyor? bulunan sosyal güvenlik yasalarında yer alan ko- pit ve önerilerimizi sunacağız. Hükümet kanadından EYT’lilerle ilgili olarak üze- şullarda emekli olmayı umuyorduk. Ancak 4447 EYT’li sayısı nedir? rinde çalışılan alternatiflerden bahsedilmemekle bir- sayılı yasanın çıktığı tarihte emekliliğine 2 yıl- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tara- Kimler eyt ’li sayılıyor? likte kamuoyunda konuşulan formüller, prim gün sa- dan fazla kalan sigortalıların bu umutları yok ol- fından bu sayı açıklanmamakla birlikte, EYT 8/9/1999 tarihinden önce sigortalı olup, 4447 yısını dolduranlar açısından emeklilik yaşlarından du çünkü getirilen yasal düzenlemeyle hem yaş Konfederasyonu sayıları şöyle açıklıyor: Tüm sayılı Kanunla haklarında emeklilikte kademeli indirim yapılması, yaşı dolduranlar açısından eksik hem de prim ödeme gün sayıları yönünden emek- EYT’lilerin sayısı 4.5-5 milyon arasında, bunlar- yaşlar getirilenler, diğer bir ifadeyle kanunda ön- prim gün sayılarının tamamlatılması, aylıkların bağ- lilik koşulları zorlaştırıldı. Dolayısıyla biz çalışma- dan yaş dışındaki diğer koşulları yerine getirenle- görülen prim gün sayısı ile sigortalılık süre şart- lanarak emeklilik yaşlarına kadar aylıktan kesinti ya başladığımız tarihteki emeklilik koşullarının rin sayısı yaklaşık 1 milyon civarında. larını yerine getirdikleri halde, belirlenen emek- yapılması veya emeklilik yaşlarının uygulanmama- bize uygulanmasını istiyoruz. Yani yapılan yasal lilik yaşlarını doldurmayanlar EYT’li olarak ifade sı konularını kapsıyor. Ama bu formüllerde çözüm düzenlemenin değiştirilmesini ve eski haline geti- Hükümetin yaklaşımı nedir? ediliyor. Ancak son zamanlarda kapsamın geniş- önerileri çok genel olup statü (SSK, Tarım SSK, Bağ- rilmesini istiyoruz.” En son Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ve- letildiği görülüyor. Yani 8/9/1999 öncesi sigorta- Kur, Emekli Sandığı) farklılıkları ve bunların emek- dat Bilgin tarafından yapılan açıklamalarda, EYT lı olanlardan yaş koşulunu yerine getirdiği halde İktidar sessiz lilik koşulları dikkate alınmıyor. için bakanlık bünyesinde çalışma grubu oluştu- prim gün sayısı veya sigortalılık süre şartını ye- Hükümet, bu konuda net bir şey söylemiyor. Ne rulduğu, kapsamda olanlarla ilgili bir sayı ve içe- rine getirmeyenler de kendini EYT’li olarak ifade Asıl sorun nedir? kapsamdaki sigortalı sayısı ne de üzerinde çalışı- rik verilemeyeceği çünkü, çok sayıda formül ve al- ediyor. Bir anlamda doğru çünkü, getirilen kade- Asıl sorun, 8/9/1999’dan önce çalışmaya baş- lan alternatiflerle ilgili bir şey söylüyor. Halbuki ternatifin bulunduğu, bu alternatifler üzerinden meli yaş süreçleriyle SSK sigortalıları için emekli- layan ve 4447 sayılı kanunla getirilen emeklilik- bu iş sadece bakanlıkta kurulan çalışma grubuy- çalışmaların yapılacağı, işin mali boyutunun bu- lik yaş hadleriyle birlikte prim ödeme gün sayıla- te yaş düzenlemeleri nedeniyle emeklilik sürele- la ya da onun ilerisinde maliyet hesaplarını ya- lunması nedeniyle çalışmalar belirli bir noktaya rı da artırıldı. ri uzayan sigortalıların mağduriyetidir. Bu işin iki pacak maliye ile çözülecek bir iş değil. Niyet çok geldiğinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın da ça- tarafı bulunuyor: önemli. Bu çalışma neticesinde sigortalılara daha Talepler ne zaman duyuldu? lışmalara katılacağı, hazırlanan formüllerin üze- 1- Yasal düzenlemeden etkilenen ve emeklilik erken emekli olma imkanı sunulacak. Tabi bunun rinde onların hesaplamalar yapmalarının beklene- 4447 sayılı kanunla sosyal güvenlik yasalarında süreleri uzayan EYT’liler uzun vadede bir maliyeti olacak. Ancak, ülkemiz- de günlük politikalarla işler yürütüldüğü için kısa vadede gelir getirici (Örneğin sigortalılara hizmet borçlandırması imkânı getirilmesi gibi) çözümler planlanıyor olabilir mi? Diğer taraftan, bu çalışma- Çalışmanın kap Samı nedir? da başta EYT Konfederasyonu ve ilgili işçi sendi- kaları nerede? EYT Platformu üyelerinden oluşan bir heyet, Çalışma Bakanı Vedat Bilgin ile görüş- Yasal düzenleme kimler için geçerli? tü ve hazırladıkları dosyayı sundu. Bunun dışında sosyal tarafların hiçbiri çalışmada yok. Sendika- amuoyuna Sosyal Güvenlik Reformu Kanunu lendi. Yasadan önce SSK’liler kadın 23/02/2001 tarihli ve 2001/41 sayılı Kara- lar yok. Neden onların görüş ve tavsiyeleri alınmı- Kdiye lanse edilen ve 8/9/1999 tarihli Resmi ise 20, erkek ise 25 yıldan beri si- rı ile iptal edilerek, iptal kararının Resmi yor? Ya da sendikalar neden bu konuda geri plan- Gazete’de yayımlanarak aynı tarih itibarıyla yürür- gortalı olup en az 5000 gün, Bağ- Gazete’de yayımı tarihinden 6 ay sonra da durmayı tercih ediyor. Neyi neden yaptıkları- lüğe giren 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsiz- Kur’lular ve devlet memurları ise yürürlüğe girmesi uygun görülmüştü. nı, çalışma TBMM’ye gelene kadar kimse göreme- lik Sigortası Kanunu, o tarihte yürürlükte bulunan kadın için 20, erkek için 25 yıl Söz konusu geçici maddeler, yecek mi? Böyle kapsamlı ve önemli bir çalışma, 5 temel sosyal güvenlik yasasında emekli aylığına fiili hizmet şartıyla yaş koşu- 01/06/2002 tarih ve 24772 sayılı Res- sosyal tarafları işin içine katmadan yapılabilir mi? hak kazanma koşullarında değişiklik yaptı. lu aranmaksızın emekli olabi- mi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte Bakıp göreceğiz. Tabii hükümetin alternatif çalış- Bu kanunlar: liyordu. yürürlüğe giren 4759 sayılı kanunla ye- malarını bilemediğimiz için buradan mevcut soru- n 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 9/9/1999 tarihinden sonra niden düzenlenmiş. 8/9/1999 tarihi iti- nun yapısını, kapsamını ve beklentileri göz önüne n 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar ilk defa sigortalı olanlarda; kadın için barıyla emekliliğine kalan süreleri 2 yıldan alarak çözüm önerilerini geliştirebiliriz. Belki biri- Kanunu 58, erkek için 60 yaş koşulu öngörülün- fazla olanlardan; n 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Ba- ce bu tarihten önce çalışmaya başla- Tarım sigortalıları dahil SSK’liler için lerinin kafasında bir ışık yakabiliriz. ğımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu yanların yeni şartlara entegrasyonu da 23/5/2002 tarihine göre belirlenen sigortalılık n 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına kademeli yaşlarla sağlanmaya çalışıldı. süresine, devlet memurları için 23 Mayıs 2002, Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu 4447 sayılı kanunla 506, 1479, 2925, Bağ-Kur’lular için 1 Haziran 2002 tarihi itiba- n 5434 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli San- 2926 ve 5434 sayılı kanunlara ekle- rıyla kadın ise 20, erkek ise 25 tam yılını dol- dığı Kanunu. nen geçici maddeler ile Kanunun yü- durmalarına kalan süreye göre kademeli yaş- 4447 sayılı Kanunla 5 temel sosyal güvenlik ya- rürlüğe girdiği tarihte emekliliğe hak ka- lar belirlendi. sasında yapılan değişiklikle yaş şartı olmaksızın zanamamış olanlar için kademeli bir ge- Tablo 1’de, 5 sosyal güvenlik yasasın- emekli olma hakkı kaldırıldı ve emeklilik yaşları çiş süreci öngörülmüş, ancak söz konusu da 8/9/1999 öncesi ve sonrası emekliliğe kadında 58, erkekte 60 yaş olarak yeniden belir- geçici maddeler Anayasa Mahkemesinin hak kazanma koşulları gösterilmiştir. Anayasa Mahkemesi 4447 sayılı kanunla sosyal güven- lik yasalarına eklenen ka- demeli yaş süreçlerine iliş- kin maddeleri iptal etmiş, ip- tal sonrası 23/5/2002 tarih- li ve 4759 sayılı Kanunla 506, 2925, 1479 ve 5434 sayılı ka- nunlarda kademeli yaş sü- reçleri, bu kanunlara eklenen geçici maddelerle yeniden düzenlenmiş. Kapsama giren sigortalı- lar tablo 2 ila 7’de gösteril- diği üzere, 8/9/1999 tarihin- den önce sigortalı olup tabi oldukları sosyal güvenlik ka- nunlarının geçici maddeleriyle emeklilik yaş ve prim gün sa- yıları yeniden kademeli olarak belirlenen sigortalılardır. 506 sayılı kanunun geçi- ci 20. maddesi kapsamında bulunan ve henüz SGK tara- fından devralınmayan san- dıklar, asgari düzeyde SSK mevzuatını uygulamakla yü- kümlü olduklarından, EYT’liler için getirilen çözüm önerile- rini, sandıkların 8/9/1999 ön- cesi çalışmaya başlayan işti- rakçileri için de uygulamala- rı gerekiyor. Kademeli yaş süreçleri- ne ilişkin, 506 sayılı kanu- nun geçici 81, 2925 sayılı ka- nunun geçici 2, 1479 sayılı ka- nunun geçici 10 ve 5434 sayılı kanunun geçici 205. madde- leri 5510 sayılı kanunla yürür- lükte bırakılmış SGK tarafın- dan 8/9/1999 öncesi sigortalı olup bu tarihten sonra yaşlı- lık veya emekli aylığı talebin- de bulunanlara, ilgili kanunla- rın geçici maddelerinde dü- zenlenen ve yandaki tablolar- da yer alan koşullara göre ay- lık bağlama işlemi yapılıyor. Yarın: Sorun çözümünd E TEmEl Kri TErl Er kl