Katalog

23 HAZİRAN 2022 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 17.3700 18.3300 21.3590 23.53 2.574 6895.51 1032.77 2 kuruş 3 kuruş 2.1 kuruş 0.9 puan 1.56 puan 32.51 lira 3.28 lira Tüketici güven endeksi bu ay önceki aya kıyasla yüzde 6.2 düştü ve 63.4 puan oldu Güvene ‘cüzdan’ darbesi Kapitalist Haziran 2022’de, halkın ekonomiye bakışındaki olum- suzluklarda hem mevcut hem gelecek 12 aylık dönemdeki parlamentarizmin maddi durumla ilgili kötüleşme belirleyici etki yaptı. ‘sırları’ ürkiye İstatistik Kurumu’nun düşük yeni bir seviye oluştu. Ayrıca apitalist Parlamentarizmin “sırrı” (TÜİK) dün açıkladığı “Tü- bu endeks Nisan 2006’dan (100.7) var. Bunları keşfeden kimi liderler, Tketici Güven Endeksi, Hazi- bu yana hiç 100 puanın üstünde çı- Khükümetlerini, kalıcı bir “iktidara” ran 2022” raporu, AKP iktidarının kamadı ve “kötümser” tarafından dönüştürmeye kalkıyor, süreç olarak fa- akıldışı politikaları nedeniyle 2018 “iyimser” tarafına geçemedi. şizmin kapısını açıyorlar. En son, İngil- tere de tanık olduğumuz gibi... yılından bu yana ağır bir ekono- Haziran 2022 ile ilgili genel tüke- İngiltere’de Boris Johnson, yaşamı mik kriz altında yaşayan tüketici- tici güveni kapsamında, bu endek- skandallarla dolu bir gazeteci/siyasetçiydi, nin hem kendi maddi durumu hem sin hesabında dikkate alınan alt en- “kronik yalancı ve güvenilmez adam” olarak önümüzdeki bir yıla ilişkin genel dekslerden “mevcut dönemde hane- bilinirdi. Partisinin en sağ kanadına, Brexit’i ekonomiyle ilgili karamsarlığının nin maddi durumu” yüzde 8.1 dü- savunarak yamandı, o destekle başbakan daha da arttığını ortaya koydu. şüşle 48.5’ten 44.5, “gelecek 12 ay- oldu, ancak skandallar bitmedi. Türlü ya- Haziran 2022’de, mevsim etkile- lık dönemde hanenin maddi du- lanlar üzerine kurulu Brexit, bir ekonomik rinden arındırılmış tüketici güven rum beklentisi” yüzde 10 düşüş- yıkım makinesine dönüştü. Adam, meclisi askıya alabilmek için kraliçeye, başbakan- endeksi önceki aya kıyasla yüzde le 66.5’ten 59.9 ve “gelecek 12 ay- lık binasında “parti düzenledi” iddiaları kar- 6.2 düştü ve 67.6 puandan 63.4 pua- lık dönemde genel ekonomik du- şısında meclise, yalan söyledi ancak, po- na indi. Böylece, endeksin ilk hesap- rum beklentisi” yüzde 7.1 düşüş- lis soruşturmasından, ceza almaktan kurtu- lama yılı olan 2004’ten bu yana en le 66.3’ten 61.6 puana indi. Yine en- lamadı. “Etik konular” danışmanları peş pe- deksin hesabında dikkate alınan şe istifa ettiler. Mecliste yalan söyleyen bir “gelecek 12 aylık dönemde dayanık- temsilcinin, teamüller gereği, istifa etmesi ‘Geniş sefalet’te lı tüketim mallarına harcama yapma gerekiyordu. Ancak Johnson, parlamenta- düşüncesi” endeksi de yüzde 1.8 dü- rizmin bu iki “müstehcen sırrına” güvenerek TÜKETİCİDE ‘SIRA BENDE Mİ?’ KORKUSU artış devam etti “İstifa etmezsem ne olur?” diyor. Haksız da şüşle 89’dan 87.5 puana geriledi. değil, istifa etmezse, partisi görevinden al- OBB ETÜ Sosyal Politikalar Uygula- hesaplarına müdahale vs. gibi)” diye ko- ALİ CAN POLAT mazsa Johnson’dan kurtulmak olanaksız. İşsizlik kaygısı büyüdü Tma ve Araştırma Merkezi’nden araş- nuştu. Tüketici Birliği Federasyonu Başka- Endeksin hesabında artık dikka- tırmacı Aylin İngenç tarafından hazırla- üketici güven endeksindeki düşüşün nı Mehmet Bülent Deniz ise, bu endeksin Devlet ve hükümet nan “Ekonomik Zorluk Analizi, Haziran te alınmayan ama en önemli alt en- Tciddi bir gelir daralmasına işaret ettiği- tüketicinin önümüzdeki 3-6 aylık alım sa- Parlamenter rejimin istikrarı, güçler ay- 2022” bültenine göre, Türkiye için ilk deksler arasında yer alan “gelecek ni hatırlatan Prof. Dr. Taner Berksoy, tarihi tım kararlarını ortaya koyduğunu belirtti. rılığına, güçlü bürokrasilere, siyasette kez geliştirilen ve yayımlanan “Genişle- 12 aylık dönemde işsiz sayısı bek- seviyedeki düşüşü incelerken pandemi dö- genel kabul görmüş teamüllere ve “top- tilmiş Sefalet Endeksi (GSE)” geçen ni- lentisi” ise geçen mayıs ayına kı- nemindeki risk ve belirsizliklerde bile böy- Stagflasyon körüklenir lumsal mutabakata” dayanır. Seçilen hü- san ayında artmaya devam etti. le bir düşüş yaşanmadığına işaret etti. Dün yasla bu ay yüzde 4 düşüşle 66.2 Bahsi geçen alım satımın zorunlu olma- kümetler, liderler bu “teamüller”, yasalar “Tüketici enflasyonu (TÜFE) ora- Suudi veliaht prensi ile yapılan görüşme- yan ihtiyaçları kapsadığını söyleyen De- puandan 63.6 puana indi. Bu en- ve uzman bürokratlar yoluyla denetlenir- nı” ile “işsiz ve potansiyel işgücü- nin bile bu güveni düşürdüğünü belirten niz, “Endeksin bu seviyeye düşmesi bü- ler. Yasalar bir yana, teamüllere uyma- deksin azalması işsiz sayısında ar- nün bütünleşik oranı”nın toplamın- Berksoy, “Hane halkı görüyor bu görüşme- yük bir stagflasyon tehlikesi barındırıyor. yan liderlerin görevlerini bırakmaları ge- tış anlamına geliyor. Ayrıca “ge- dan oluşan bu endeks, Nisan 2022’de yi ve geçmişte bu adamlara ‘katil’ dediği- Bu seviye tüketicinin önümüzdeki aylar- rekir. Parlamenter rejimde, siyasi iktidar 118.8 puana ulaştı. Bu endeks Mart çen 12 aylık döneme göre mevcut mizi hatırlıyor. Bu görüşmeden umutlanmı- da sadece zorunlu ihtiyaçlarını giderip söz konusu olduğunda, esas olan hükü- 2022’de 114.1, Nisan 2021’de 107.6 dönemde genel ekonomik durum” yor aksine ‘Bu kadar mı paraya ihtiyacımız hayatta kalmaya çalışacağını araç, ko- met ve liderler değil devlettir. Teorik ola- puandı. Öte yandan sadece TÜFE ile endeksi aylık yüzde 2.5 düşüş- var?’ diyor ve ekonominin geleceğine da- nut, tatil gibi ihtiyaçlarını yok sayacağını rak, hükümetler değişir ama devlet (tea- işsizlik oranlarını kapsayan “Sefa- le 37.9’dan 36.9, “gelecek 12 ay- ir güvenini bir kez daha kaybediyor” dedi. gösteriyor. Tasarruf eğilimi azalırken var müller, yasa ve bürokrasi) değişmez. let Endeksi” ise Nisan 2022’de 110.5 Berksoy, sebest piyasaya yapılan müdaha- lık dönemde tasarruf etme ihtima- olan tasarruflarını da piyasada dolaşıma Parlamenter rejimin ilk “sırrı” burada puan oldu. Bu endeks Mart 2022’de lelerin de bu güvensizliği tetiklediğini söy- li” yüzde 10.1 düşüşle 28.9’dan 26 sokmak yerine döviz gibi yatırım araçları- gizlidir: Toplumsal mutabakatın bozul- 104.3 puandı. l Ekonomi Servisi ledi ve “Hane halkı bu müdahalede sıranın na yönelteceğini gösteriyor ki bu da kur- duğu bir ortamda mecliste çoğunluğa puana indi. l Ekonomi Servisi kendisine gelmesinden de korkuyor (Döviz daki artışı beraberinde getirecek” dedi. sahip bir lider, bu çoğunluğu kullanarak, devleti ele geçirebilir; “hükümetin başı” konumundan “iktidarın başı” konumuna yükselebilir; devleti, toplumu, ekonomi- Yap-işlet-devret modeli yollar için yapılan ödeme 6.2 milyar TL artırıldı yi ve de kültürü yeniden şekillendirebile- ceğine inanmaya başlar. Ancak devleti, toplumu, kültürü yeniden şekillendirmek, yıkmaktan çok daha zordur. Bu zorluk zamanla toplumu parçalamaya başlar. Ek bütçeden ek ‘garanti’ Ve ‘gündem’ Parlamenter rejimin ikinci “sırrı” ege- men ideolojiye ilişkindir. 1980’lerde kapi- işlet-devret (YİD) modeliyle yapılan 6 artarak 1.1 milyar liraya yükseldi. SARP SAĞKAL talizmin yapısal krizi içinde, kriz öncesi- farklı köprü ve otoyol için 2022 bütçe- Ahmet Akın’ın hesaplamasına göre, ikti- nin egemen ideolojisi verimliliğini kaybet- KP iktidarı, 2022 yılıyla ilgili sinde 20 milyar 378 milyon lira darın “devletin kasasından tek kuruş çık- ti, egemen anlamlar sisteminin, toplum, ’REKABET‘IN CEZALARI ATBMM’ye sunduğu ek büt- ödenek ayrılmıştı. İktidarın madı” şeklinde savunduğu garanti ödeme- sınıf, ilerleme, kalkınma, dayanışma, çeyi “milletimizin refahı sunduğu ek bütçeye göre leri ve ek bütçede yer alan ek ödenek top- sosyal devlet, vatandaşlık hakları, ger- Yargı ‘zincirlerin’ için” sözleriyle savunur- KGM’nin garanti ödene- lamıyla bugün 120 bin 500 asgari ücretli- çek gibi kavramları neoliberalizmin, post ken, CHP Genel Baş- ğine 5 milyar 600 mil- nin bir yıllık maaşı karşılanabiliyor. Çünkü modernizmin etkileri altında giderek be- kan Yardımcısı Ah- yon lira ek bütçe ve- yalnızca otoyol, tünel ve köprülere verilen itirazını reddetti lirsizleşti. Bu belirsizlik parlamenter siste- met Akın’ın yaptığı rilecek. Yüzde 28 garanti tutarı 27 milyar liraya çıktı. eçtiğimiz aylarda enflasyonun se- min içinin boşaltılmasını kolaylaştırdı. inceleme geçiş ga- oranındaki artışla Gbebi ilan edilen zincir marketlere Clinton ve Blair’den başlayarak kimi si- rantili projelere de KGM’nin garantiler ‘Aydınlatma’ yakacak yasi liderler, bu belirsizlik içinde, toplumun kesilen yaklaşık 2.7 milyar TL’lik ce- ek ödeme yapılaca- için ayrılan bütçesi Ahmet Akın ayrıca, ek bütçede Ener- zanın iptal edilmesi için açılan dava gündemini, kalıcı anlamların oluşmasına fır- ğını gösterdi. İşte 25 milyar 978 mil- ji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2022 sat tanımadan hızla değiştirerek başarısız- reddedildi. Şirketler dava açabilmek öne çıkan detaylar: yon liraya çıkacak. bütçesinden daha yüksek tutarda “cadde lıklarını gizleyebileceklerini keşfettiler. Bu- için cezalarını yüzde 25 erken ödeme 4 Katkı payı: 4 ‘Avrasya‘ uçtu: ve sokak aydınlatma ödeneği” ayrıldığına nun için, “Gösteri Toplumunun” (Guy De- indiriminden faydalanarak ödemiş ve Ulaştırma ve Altyapı Ulaştırma ve Altyapı dikkat çekti. İktidarın dağıtım şirketlerine bord) ekranlarında her daim, önemli bir mahkemenin yolunu tutmuştu. Reka- Bakanlığı ile Karayolla- Bakanlığı’nın 2022 büt- “kıyak hazırladığını” vurgulayan Akın şöy- şeyler yapar, anlamlı bir şeyler söylermiş bet Kurumu dün; Migros, Carrefour- rı Genel Müdürlüğü (KGM) çesinde Avrasya Tüneli’ne le devam etti: “Mevcut bütçedeki ödeneği gibi görünür olmaya büyük önem verdiler. sa, Bim, Şok ve A101 isimli mağazala- bütçesinde yer alan trafik ga- 540 milyon lira garanti öde- 5.3 milyar lira olan Bakanlığa ek bütçeyle Bu iki sırrın kesiştiği yerde, o liderler, rın aleyhlerine aldığı karara karşı şir- ranti ve katkı payı ödeneği toplam- neği ayrılmıştı. Ek bütçeye göre, 5.4 milyar liralık aydınlatma ödeneği ve- devletin kurumlarını, ekonominin kaynak ketlerin yürütmenin durdurulması is- da 6 milyar 150 milyon TL artırıldı. tünele 550 milyon lira ek ödenek ayrıldı. riliyor. Böylece aydınlatma ödeneği 9.2 dağıtım kanallarını kendilerine bağlaya- temiyle açtıkları davanın reddedildiği- 4 KGM payı: KGM bütçesinde yap- Avrasya’nın garanti ödeneği yüzde 102 milyar liraya çıkıyor.” l ANKARA rak, her gün yalan, yanlış beyanlarla, ra- ni duyurdu. Ayrıca idare mahkemesin- kiplerine yönelik simgesel şiddete kadar ce Savola Gıda Sanayi ve Ticaret Ano- varan iftira ve hakaretlerle biteviye gün- nim Şirketinin açtığı davada yürütme- dem değiştirerek, “yerinden” indirilemez nin durdurulması isteminin reddine bir konuma ulaşmayı amaçladılar. de karar verildi. l Ekonomi Servisi ‘1.1 milyar Avro’ sessizliği Johnson’a dönersek, adam iktidarda kalabilmek için yasaları, kurumları değiş- İstanbul Havalimanı’nın ihalesini alan MUSTAFA ÇAKIR tirmeye, bürokrasiyi zayıflatmaya devam İGA’nın (İstanbul Grand Airport) 2019, ediyor, İrlanda barışını tehlikeye atmaktan Kısa... Kısa... Kısa... BMM KİT Komisyonu’nda bu kez 2020, 2021’de ödemesi gereken 1.1 çekinmiyor, göçmenleri Ruanda’ya sür- TDevlet Hava Meydanları İşletmesi’nin milyar Avro kira bedelinin 2042 ve mek, yeni gelenlerin ayaklarına elektronik l İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yö- (DHMİ) hesapları görüşüldü. 2043’e kadar ertelendiğine ilişkin bilgi- pranga takmak istiyor. Yükselmeye baş- netim Kurulu Başkanı Erdal Bahçı- DHMİ Genel Müdürü Hüseyin Kes- lerin doğru olup olmadığını sordu. layan grevler üzerinden toplumu kutup- van, İSO Meclisi’nde yaptığı konuşma- kin, sunumunda küresel Covid-19 sal- laştırmaya çalışıyor. Böylece, İngiltere’de da “Katma değer ve sürdürülebilirlikte gınının havacılık sektöründe yarattığı 2.1 milyar lira zarar etti de bir “süreç olarak faşizm” şekilleniyor. hızlı, nitelikli sıçrama yapmalıyız” dedi. olumsuz finansal etkilerinin en aza in- Bu kapsamda Ali Mahir Başarır, DHMİ l Özçelik-İş Sendikası Genel Başka- dirilmesi ve kamu hizmetlerinin kesin- Genel Müdürü’nün daha önce İGA’da İc- nı Yunus Değirmenci, hükümetin, işve- tiye uğramadan sürdürülebilmesi için ra Kurulu Başkanlığı yaptığını, ertele- renlerin ek zam taleplerini karşılama- Mali müşavirlerden havalimanı ve terminal işleticisi şirket- nusunda hiçbir yanıt vermedi. Öte yan- mede imzası olan bir önceki DHMİ Ge- sı noktasında da teşvik edici olmasının lerle yapılan sözleşmelere ilişkin ola- dan DHMİ, 2019 yılını 4.1 milyar TL dö- nel Müdürü Funda Ocak’ın oğlunun ise hayati önemde olduğu söyledi. rak gerekli önlemlerin alındığını ifade nem kârıyla kapatırken, 2020’de ise 2.1 İGA’da işe girdiğini ve yönetici olduğu- ‘düşük ücret’ uyarısı l Fed Başkanı Jerome Powell’ın etti. Buna karşın CHP milletvekilleri ise milyar TL zarar etti. l ANKARA nu hatırlattı. Ancak Keskin erteleme ko- ABD Senatosu’nda yaptığı konuşmada ÜRMOB (Türkiye Serbest Muhasebeci “Yüksek enflasyonu düşürmek için faiz TMali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavir- artışları sürmeli” dediği açıklandı. ler Odaları Birliği) Genel Başkanı Emre Kar- l Katar‘ın önemli zengilerinden Al taloğlu dün düzenlediği basın toplantısında, Thani’nin sahibi olduğu Al Faisal Hol- Yatırımlar ‘enerji’ye yetmiyor meslek mensuplarının işlerini sürdürebilme- ding, Türk dizileri çekmek için Doludiz- si için asgari ücret tarifesinin enflasyona gö- gin Creative Films ile ortak şirket kurdu. lobal enerjide tehlike çanları çalma- çıktı. Raporda görüşlerine yer verilen IEA re güncellenmesi amacıyla Hazine ve Maliye Gya devam ediyor. Uluslararası Enerji Direktörü Fatih Birol, “Temiz enerjiye ge- Bakanlığı’na ay başında müracat ettiklerini, Ajansı (IEA), bu yıl enerji alanına yapılma- çiş sürecini hızlandırmak için kalıcı tek çö- ancak bunun halen yapılmadığı- sı planlanan 2.4 trilyon dolar yatırımın arz züm yatırımlarda muazzam bir artış sağla- nı söyledi. Kartaloğlu, “TÜRMOB Benzine bu kez indirim açığını kapatmak ve iklim değişikli- maktır... Bu alanda yatırım artıyor, ancak ve odalarımız, güncelleme olma- ği ile mücadele için yetersiz olaca- tüketicileri üzerinde yüksek fosil yakıt Ardı ardına gelen zamlarla 27 lirayı aşan ması halinde, enflasyon kaynaklı ğını açıkladı. fiyatlarının yarattığı baskıyı hafifletmek benzinde brent petrol fiyatlarında- kayıpları telafi edecek şekilde ta- Paris merkezli kuruluşun yıllık ve iklim hedeflerimize ulaşmak için da- ki gerilemeyle birlikte bir mini indirim rifedeki ücretlere yüzde 60 bekleniyor. 125 dolar seviyelerine çıkan yatırım raporuna göre dünya ge- ha hızlı artmasına ihtiyacımız var” dedi. enflasyon farkı yansıtılarak brent petrol 109 dolara düşerken zam- nelinde enerji yatırımları ge- Birol, Avrupa’yı bu kış Rus gazının tama- temmuzdan itibaren uygu- larla birlikte İstanbul’da 27.51 liraya çı- çen yıla göre yüzde 8 yük- men kesilmesine karşı hazırlık yapması lanmasına karar vermiş- Fatih Birol Emre Kartaloğlu kan benzin ancak 27.26 liraya düşecek. seldi ve 2.4 trilyon dolara için de uyardı. l REUTERS tir” dedi. l ANKARA