Katalog

23 HAZİRAN 2022 PERŞEMBE KÜLTÜR 11 ‘Hastalık Hastası’ Harbiye’deydi bimden beş kuruş çıkmaz düşüncesiyle, ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK kızını bir doktorla evlendirmeye karar ve- arbiye Cemil Topuzlu Açık Hava rir. Kızı ise bir başkasına âşıktır. Evin, her HTiyatrosu’nda mısır kokuları... şeyden haberdar olan son derece zeki ve Vedat Günyol’dan Önceki akşam İBB Şehir Tiyatroları’nın iş bilir hizmetçisinin gönlü bu duruma razı yaz oyunları kapsamında sahnelenen olmaz gerçeklerin ve aşkın kazanması için yarınlara... “Hastalık Hastası” adlı oyunu mısır patlat- elinden geleni yapar. ma makinesinin sesi ve mısır kokuları eş- Bu zeki hizmetçiyi Sevinç Erbulak can- edat Günyol adını, ilk ne zaman liğinde seyrettik. landırıyor. Erbulak’ı sahnede birçok kez duydum, onun bir yazısını ilk ne Ben sinemada bile izleyicilerin bir seyrettim. Komedi oyunlarındaki başarısı Vzaman nerede okudum diye dü- şeyler yemesini yanlış buluyorum. Söz dikkat çekici. Oyundaki beden hâkimiyeti şündüğümde bütün yollar yine Cumhu- konusu tiyatro olunca aklım tutuldu. Bir ve oyunun ritmini sürekli yukarda tutma- riyet gazetesine çıkıyor... oyuncu prova arasında bile sahnede bir sı alkışı hak ediyor ki selamda en çok al- Yıl 1964 – 65. Paris’te öğrenciyim. Bir “Hastalık Hastası” yandan gazetecilik okuyorum bir yan- şey yemez. Oyuncu için sahne kutsal- kışı alanlardan biriydi. Alkışı ve ıslıkları di. Mısırını alan, kimseye aldırmadan ye- nandığı sırada Molière sahnede fenalaşıp dan da Türkiye’deki tüm gazetelere dır çünkü. en çok alan diğer bir isim ise evin kızının rine oturup mısır eşliğinde oyunu seyret- yere düşer, kısa bir süre sonra yaşamını “Paris Mektubu” başlığıyla yazılar yazı- Oyun seyretmeye gelen seyircilerin açık sevgilisi rolündeki Gün Koper’di. Koper’in yorum. Günün birinde Cumhuriyet’ten meye devam etti. yitirir. Bu yüzden “Hastalık Hastası” yaza- havada olsa bile bir şeyler yemesi kabul sahnelerinde deyim yerindeyse şahlan- yazıişleri müdürü Erol Dallı’dan haber Bu uygulamaya bir an önce son verilmeli. rın son oyunu olur. edilemez, bu oyuncuya, diğer seyircilere dı oyun, seyirci mısırı unuttu, kahkahalar geldi: “Ünlü Fransız devrimci Babeuf’ü Oyuna gelecek olursak, oyun yazarı ve Oyun, Argan adlı zengin bir hastalık saygısızlıktır. Seyirci mısır makinesinden Harbiye’de yankılandı. Türkçeye çeviren iki aydınımız Sabahat- oyuncu olan Molière’in en önemli yapıtla- hastasının hikâyesi etrafında şekilleniyor. gelen kokuya dayanamadı oyun sahnede Tolga Yeter’in yönettiği oyunun dekoru tin Eyüboğoğlu ve Vedat Günyol için rından biri “Hastalık Hastası”... Başrolünü Argan, evde bir doktor bulunursa hem is- oynanırken bile yerinden kalktı ve mısır tabii ki bir hastane odası gibiydi. Müzikler dava açıldı. Fransız düşünürler buna ne oynadığı “Hastalık Hastası” oyununun oy- tediğim zaman tedavi olurum, hem de ce- makinesinin önünde oluşan kuyruğa gir- başarılı, kostümler gösterişliydi. der acele bize bir yazı yolla!” Bütün öğretmenlerimden görüş aldım. Bir de Jean Paul Sartre’dan almak is- tedim. (Ama o başka bir hikâye) Be- nim yazı yayımlandı ve bana Cumhuri- yet yollamaya başladılar. Tanrım bir ha- zineye kavuşmuş gibiydim, içinde Vedat Günyol’un bile yazıları vardı! Vedat Günyol’u tanımak ‘İnsan, hiç olmadığı Vedat Günyol: Yazar, çevirmen, eleş- tirmen, denemeci, yayıncı, dergici, ama mutlak ve mutlak öğretmen. Birkaç ku- şak yetiştiren bir hoca... Birçok dil bil- se de Türkçe tutkunu! Onun mükemmel ‘Ceviz Ağacı’nın Türkçesiyle okuduğumuz, Balzac, Rabe- lais, Diderot, Babeuf, Robespierre, Ro- yönetmeni Soysal ile usseau, Saint-Exupery, Valery, Kafka, Camus’ler... Yakın dostları, Orhan Buri- kadar yalnız’ Seçen konuştu an, Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat, Ha- likarnas Balıkçısı’yla birlikte bizlere ta- şıdığı hümanistler: Homeros’lar, Yunus için onları hızla getirip daha canlıy- Faysal Soysal’ın yönettiği “Ce- Emre’ler, Pir Sultan Abdal’lar... (40 ya- KONUK ken çekimi yapıp göle salmaya gay- viz Ağacı” adlı film, nisan- zarı çevirmiş, hangisini yazsam ki!) YAZAR ret ettik. Sanırım bizim sayemizde da Uluslararası Nepal Film Yıllar sonra (1972 sonrası) Milliyet Sa- üç balık bize yem olma yerine gölde EMEL nat Dergisi’nin en muhteşem yazarların- Festivali’nden Don Kişot En İyi yolunu bulup hayata devam ettiler. SEÇEN dan biri olacak “Giderayak” başlıklı dene- Film Ödülü aldı; şimdi ise Ca- Bir de kurguda, attığımız bir yavru meleriyle dergimizi yüceltecekti. Onu in- lifornia’daki 9. Güzel Sanatlar kuş sahnesi vardı. Hayati, onu düş- san olarak tanıdığımda alçakgönüllülüğü Film Festivali’nde En İyi Film beni şaşkına çevirdi. Samimiydi, içten- tüğü yuvasına koymaya çalışıyordu. di. Çok duygusaldı. O bir düşünce usta- ve En İyi Yönetmen Ödülleri’ne Orda da küçük bir kuş almıştık pa- sıydı; bağımsızlık tutkunuydu, ışığını cö- zardan, kanadına yapma kan dök- değer görüldü. Tamamen kurgu mertçe yayan bir hocaydı! Onunla karşı- tük. Sonra saldık tabii. olan “Ceviz Ağacı” Göynük’de lıklı oturup sohbet etmek, aynı odada ay- n Hayati, topluma göre zor görü- nı havayı solumak bile büyük bir mutlu- çekildi. nen bir karakter, oysa içinde pek luk, büyük bir zenginlikti! çok şeyi barındıran suskunlukla- Çoğumuz ona edebiyatımızın cumhur- nsan sadece yaptıklarından mı so- başkanı derdik. Utanırdı, sıkılırdı, sözü rını haykıramadan edebiyatta ka- rumludur yoksa Uğur Mumcu’ nun kendisinden uzaklara çekerdi... Alçakgö- larak kendini ayakta tutuyor. Siz- İda işaret ettiği gibi “Sustukların- nüllülük kadar çevresine gösterdiği saygı, ce yazarlar, içlerinde hep travmatik dan”, içinden geçirip de yapmadıkla- nezaket de alışılmışın dışındaydı... Sevgi hikâyeler saklarlar mı? Yoksa üret- rından da mı sorumludur? dolu gözleri her daim gülümserdi. tikleri, duyumsadıkları mı, travma- n Belki bildik olacak ama bunca tik hale sokar. Ve gerçek bir Hayati ağaç kıyımları sonrasında, Ceviz Deneme ödülleri karakteri üzerinden mi evrildi film, Ağacı biraz da tüm doğanın ne ka- Bugün sizlere Vedat Günyol’dan yoksa tamamen kurgu mu? söz etme nedenim masamın üzerinde- dar yalnız olduğunun bir göster- Hikâye tamamen kurgu. Sadece ki kitaplar. Her yıl bir avuç insanın ça- gesi diyebilir miyiz? basıyla Vedat Günyol Deneme Ödü- Varlık Yayınları’ndan çıkan edebi- Gerçek anlamda insanın ne kadar lü verilir. O bir avuç insan “Vedat Gün- yatta Caniler adlı romandaki bir ci- yalnız olduğunu gösteriyor ve do- yol Dostları”dır. Bu dostlar canla baş- nayet hadisesinden esinlendiğimi mak.Doğada kurumuş ce- ğa her şeye rağmen kendini yenile- la emek ve zaman ayırır. Başta Kar- söyleyebilirim. Sadece edebiyatçı- viz ağaçları vardı ve en sık menin ve diriltmenin yolunu bulu- tal Belediyesi olmak üzere çeşitli ku- lar değil bütün sanatçılar aslında önerilen onlardan birini sö- yor. Tabii ki insanı doğanın bir par- rumlar destek verir. (Bkz: https://vedat- bir uyumsuzluk sendromu yaşarlar; küp çekim yapacağımız gunyol.wordpress.com/) Vedat Gün- çası olarak düşünürsek o da mutlak var oldukları toplum ve yaşamak yol Deneme Ödülleri’nin kiminde seçici bahçeye dikmekti. Orman anlamda yenilenip kendini diriltme kurul üyeliği yapmışlığım var. Son üç yı- zorunda kaldıkları hayat ile. Bunun müdürlüğü yetkilileri ile gö- yolunu bulacaktır; ama bu ancak lın yarışmalarında ödül alan deneme ki- mutlaka bir travmatik olay sebebiy- rüştüğümüzde bize sonba- bir başkasının yardımı olmadan ko- tapları nihayet Kırmızı Kedi Yayınevi’nce le gelişmesi gerekmez, bazen böyle har öncesi, bir ağacın bü- lay olmuyor. Modern dönemde in- kurumuş halini çekeceğimiz sahne- basıldı: Hürriyet Yaşar’ın “Söz Yazı- bir olay onların elini kolunu bağla- tün yapraklarının zorla döktürülme- san, hiç olmadığı kadar yalnız. leri bıraktık.Ağaca, iki sahnede bal- ları (2019 V. G. Deneme Ödülü)”, Hü- yarak bazı durumları daha şiddetli sinin onun ölümüne sebep olacağı n Film Göynükte çekiliyor, kap- ta vuruluyor ama oralarda kamera- seyin Köse’nin “Sera Toplumunda yaşamalarına ve daha yaralı bir şe- ama sonbaharda, ağaç yaprak dök- Çöl Olmak” (2020 Ödülü) ve Mazlum samlı bir proje ama en önemli- yı arkaya konumlandırıp gerçek an- kilde idame etmelerine, can çekiş- Çetinkaya’nın “Kanun Hükmünde Yal- meye başladıktan sonra diğer yap- si doğaya zarar vermeden çekim lamda başka bir kütük bağlayarak, nızlıklar” (2021 Ödülü)... Hepsi birbirin- melerine sebep olabilir. Hayati’nin rakların da koparılmasının ağaca yapmış olmanız. Mesela Alabalık oyuncularımız o kütüğe balta salla- den değerli... Ayrıca Celal Ülgen’in ha- durumu biraz da böyle ama bunla- bir zarar vermeyeceği söylendi. Biz ve ağaç sahnesi. dılar. Bazı sahnelerdeki balta izle- zırladığı 2020’deki sempozyum konuş- rın sanatın farklı yolları ile aşmala- de çekim yapacak evi ve bahçesin- Evet, Bizim için süreci en çok uza- rini ise visiual effect ile çözdük. Se- malarını içeren “Vedat Günyol ve De- rı, çıkış bulmaları, hem kendi adla- deki ağacı belirlediğimizde çekim tan problemlerden biriydi. yirci onların gerçek balta izleri ol- neme Üstüne” adlı kitap; edebiyatımıza rına hem de toplum adına daha bü- takvimini sonbahara aldık. Ağa- Orta sınıf bir ailenin evi- duğunu düşünebilir ama hepsi fake. emek vermiş nice insanın yazılarını içe- yük bir mirasa ve kurtuluşa vesile cın yeşerdiği son sahnelerle çekime nin bahçesinde, kuru- Balıkları da bir alabalık çiftliğinden ren değerli bir inceleme. olacak eserler ortaya çıkarır. Deneme türünün zenginliğini ortaya ko- başladık ve son haftaya da ağacın getirttik. Uzak mesafede oldukları muş bir ceviz ağacı bul- yan Vedat Günyol’u, günümüzün genç- lerinin tanımaması büyük eksiklik! Bugün onu tanımanın en iyi yolu hiç kuşkusuz ki- taplarını okumak... Denemelerinden öğ- reneceğimiz öyle çok şey var ki! ‘CEviz Ağ ACı’ ASLA u Nutmuyor’ Eğer Türkiyemiz şu son yılların yıkı- mını yaşamıyor olsaydı, bu yazıyı bir n Neden Ceviz Ağacı da Nar ağacı değil? İçinin bir şeyi unutmadığı ve gövdesine nakşettiği an- ni o ağaca astığı için artık zehir salgılayan bir ağa- temenniyle bitirecektim: Tüm üniver- ancak kırılıp öyle görülebildiği için mi? Eğer öy- latılıyor. Bu filmin esas meselesi olan görmek/şa- ca dönüşmüştü ve belki de anne bu yüzden sü- sitelerde Vedat Günyol denemeleri- leyse, kırıldıkça daha mı kendimiz oluyoruz? hit olmak ama unutamamak olgusu için çok gü- rekli onun kesilmesini istemekte. Ceviz’in bizzat nin okutulmasını isteyecektim. Vedat Meyve tarafı ile en çetin meyvesi olduğu için zel bir imge yarattı benim için. Yine onun, kökle- kabuklu olması, kuruma süreci ve zor kırılması ise Günyol’un insancıl düşünceleri ve ay- ama bir de bizzat Ceviz ağacı ile ilgili anlatılanlar rinden sülfür salgıladığı için altında oturmanın ve Hayati’nin bir nevi pişmesi ve sonunda kemal di- dınlığı, yarınlara, genç kuşaklara geçsin beni etkilemişti. Mesela Yaşar Kemal’in Tek Ka- uyumanın tavsiye edilmemesi de bana farklı bir il- yebileceğimiz beni âdeme dönüşmesine yönelik diye... Gelin görün ki... Burası Türkiye... natlı Kuş kitabında Ceviz ağacının gördüğü hiç- ham kaynağı oldu, zira Hayati’nin babası kendi- olarak farklı bir benzetme ile ilişkilendirilebilir. ‘Garip Bülbül Neşet ‘Caniko’ belgeseli ve’ Yıldız’ın Ertaş’ filminin oyuncu kadrosu açıklandı Yıldızları’ konseri izleyiciyle buluştu anatçının hayatına saygı duru- Sşu niteliğindeki “Garip Bülbül NKA Sanat yaz sezonu etkin- nin değişen kültürel iklimini Neşet Ertaş” filminin oyuncu kad- Elikleri, 20 Haziran’da Yıldız ve Kenter Tiyatrosu’nun ta- rosu açıklandı. Kenter’in hayatını anlatan “Ca- rihini de aktaran belgesel, Filmde Neşet Ertaş’ı Rama- niko” belgeselinin prömiyer gös- bugüne kadar gün ışığına zan Bağgül, gençliğini Bektaş Do- terimi ile başladı. 21 Haziran’da çıkmamış çok sayıda fotoğ- lu canlandırırken müzisyen Za- ise piyanist ve besteci Çiğdem raf ve kayıtla da farklı bir ra, Neşet Ertaş’ın annesi rolünü Erken yönetmenliğinde düzen- içerik sunuyor. üstlenecek. Filmin sürprizlerinden lenen “Yıldız’ın Yıldızları” kon- Piyanist ve besteci Çiğ- birisi de Timuçin Esen’in Müslüm serinde Kenter’in öğrencileri ve dem Erken yönetmenliğin- Gürses rolünde filmde yer alması. dostları konser verdi. de hayata geçirilen ve Yıl- Prof. Dr. Erol Parlak’ın aynı Prof. Dr. Dikmen Gürün’ün dız Kenter’e bir saygı duru- isimli kitabından uyarlanan Fulya danışmanlığını üstlendiği bel- şu niteliği taşıyan “Yıldız’ın “Caniko” Özcan ve Mert Dikmen’in senar- geselin yönetmen koltuğunda Yıldızları” konseri ise 21 Yıldız Kenter’in kişiliğini, hayata ve yosunu yazdığı, müzik direktörlü- Selçuk Metin oturuyor. Senaryo- Haziran Salı akşamı Derya Alabo- tiyatroya bıraktığı izleri odak nok- ğünü Yıldıray Gürgen’in üstlenece- sunu Zeynep Miraç’ın kaleme aldı- ra, Emre Altuğ, Can Başak, Ayça tasına alan Caniko adlı belgeselde, ği filmi Ömer Faruk Sorak ve Ber- ğı, görüntü yönetmenliğini Doğan Bingöl, Özge Borak, Selçuk Bo- aynı sahneyi paylaştığı oyuncula- ker Berki yönetiyor. İstanbul, An- Sarıgüzel’in üstlendiği Caniko’nun rak, Atılgan Gümüş, Engin Hepile- rın, aile fertlerinin ve öğrencileri- kara, Kırşehir ve Almanya’da çe- müzikleri Murat Evgin imzası taşı- ri, Kadriye Kenter, Yeşim Koçak, nin tanıklıklarına başvuruluyor. İz- kilecek filmin Görüntü Yönetmeni yor. Belgeselin seslendirmesini ise Fırat Tanış ve Bennu Yıldırımlar leyicilere bir özel tiyatronun hangi Jean Paul Seresin, Kostüm Tasa- Ayça Bingöl yaptı. gibi Kenter’in öğrencileri ve dost- koşullarda ayakta kaldığını, ülke- rım Sorumlusu Baran Uğurlu. “Türk tiyatrosunun kutup yıldızı” larının katılımıyla gerçekleştirildi.