Katalog

22 HAZIRAN 2022 ÇARŞAMBA 10 EKONOMİ İçine sürüklendiğimiz durumdan kolay çıkış yolu yok. Bu yüzden istikrarsız bir dönem bizi bekliyor Paketler günü Toplumsal bunalım kapıda kurtarıyor l Son dönemlerde atılan adımlar so- Prof. Dr. Özgür Orhangazi: Yeni bir döviz şoku riski var. Artık runları çözmeye ne derece etki ediyor? Son dönemde açıklanan paketlerin hepsi çok yüksek faiz artışları gerekecek. Bu durumda da ekonomi günü kurtarmaya, ana sorunları birkaç gün sert biçimde küçülecek, işsizlik ve yoksulluk daha da artacak. de olsa ertelemeye yönelik adımlar. Ki bu- nu dahi yapabilecekleri şüpheli. Herhangi deceği ve bir noktadan sonra da bu bir sorunu çözecek bir adım atılmadı. sürecin biraz kendi kendisini besle- l Türkiye ekonomisinin en can yakı- yen bir hal alacağını öngörebiliriz. cı sorunları nelerdir? l Hayat pahalılığını düşününce Kuşkusuz en can yakıcı sorun artan yok- yurttaşı nasıl günler bekliyor? sulluk ve geniş kitlelerin alım güçlerinde- ki sert düşüş. Bu soruna yönelik çözüm ge- Ne yazık ki enflasyonun uzun- liştirmeye niyetli bir yönetim ortada yok. ca bir süre yüksek seyredeceği bir Türkiye’nin büyümeye devam edebilme- döneme girmiş durumdayız. Buna si, dış borçlarını döndürebilmesi için dış fi- karşılık ücretler aynı şekilde artmı- nansman gerekli. Ancak bu çok zor. Ekono- yor. Çalışanlar uzunca bir süredir mi politikalarına güven yok. Bu ortamda ye- pazarlık güçlerini yitirmiş durum- ni bir döviz şoku riski mevcut. Böyle bir şey adir Has Üniversitesi İkti- da. Türkiye, artan ve genişleyen bir gerçekleşirse düşük faiz politikasını tersine sadi, İdari ve Sosyal Bilim- yoksullaşma sürecinin başlarında çevirmek gerekir ancak çok çok yüksek faiz Kler Fakültesi Ekonomi Bö- görülebilir bu açıdan. Önümüzdeki artışları gerekecektir artık. Böyle bir durum- lümü Başkanı Prof. Dr. Özgür Or- dönemde bu yoksullaşmanın derin- da ise ekonomi sert biçimde küçülecek, iş- hangazi, Türkiye’nin, artan ve ge- sizlik ve yoksulluk daha da artacaktır. leştireceği bir toplumsal bunalım- Bugün yaşanan birçok sorunun kökenin- nişleyen bir yoksullaşma süreci- dan söz etmeye başlayacağız. Özgür Orhangazi de 2000’lerde ve 2010’ların ilk yarılarında nin başlarında olduğuna dikkat Çok uzun süredir çalışan yoksul- uygulanan ekonomi politikaları olduğu ger- çekerek, “Gelecek dönemde bu luğu konuşulan bir konuydu, an- çeğini akıldan çıkarmamak lazım. İçine sü- yoksullaşmanın derinleştireceği cak özellikle büyük şehirlerde bu ATILACAK ADIM KALMADI rüklendiğimiz durumdan kolay bir çıkış yo- bir toplumsal bunalımdan söz et- dönemdeki çalışan yoksulluğu da- lu yok. Mucizevi bir biçimde 2000’lerin ya meye başlayacağız” dedi. ha önceki dönemlerin aksine gö- da 2010’ların ilk yarısına dönemeyiz. Bu l Kuru düşürmek için atılan adım- terek parasal daralmaya gidiyor olma- Türkiye’nin içine sürüklendi- reli olarak daha yüksek gelir dü- tür durumların ortodoks çözümü genellikle lar ne derece doğru? sı sadece Türkiye için değil, benzer du- ği durumdan kolay bir çıkış yolu zeyinde çalışanları da kapsar hale IMF’yi içerir. İktidarın IMF’yi kategorik ola- Kur tarafındaki riskler tamamen ser- rumdaki tüm ülkeler için riskleri artırmış olmadığını, enflasyonda yükseli- gelmesiyle başka bir boyuta ulaşa- rak reddettiğini biliyoruz ancak böyle bir maye hareketleriyle cari açığın nasıl sey- durumda. Türkiye’de hem özel sektörün şin süreceğini vurgulayan Prof. Dr. cağını düşünüyorum. yol seçilirse de işsizlik ve yoksullaşmadaki rettiğine bağlı. Türkiye ekonomisinin ya- hem de kamunun yüksek borçlarını çe- artışı durduramaz, aksine besler. Özgür Orhangazi ile ekonomideki pısı öyle bir hale gelmiş durumdaki dış virme oranının ne olacağı da kur üzerin- Büyüme tehlikede son gelişmeleri konuştuk. açık vermeden ekonomik büyüme olmu- de etkili olacak. Kuru düşürmek için atı- l Enflasyon nereye varacak, ne l Peki üretim tarafında, iş dün- yor. Bunun üstüne ABD merkez banka- labilecek pek bir adım kalmamışa benzi- Yoksullaştıran tür riskler öngörüyorsunuz? yasını nasıl günler bekliyor? sı Fed’in geçen günlerde yaptığı faiz artı- yor. Artık dışarıdan ucuz maliyetle borç- şı ve bu ay itibariyle bilançosunu küçül- lanma dönemi de olmayacak. Türkiye ekonomisinde enflasyo- Şirketlerin oldukça kârlı bir dö- nun ana belirleyicisi döviz kurları nemden geçtiklerini görüyoruz. Ge- büyüme olagelmiştir. Bunun temel sebebi de çen dönemde genel olarak büyük l Yıl sonu büyüme, işsizlik, faiz, cari başta enerji olmak üzere ithal girdi- şirketlerin ciroları da enflasyon- YÜKSEK BORÇ, KURU PATLATACAK açık ile ilgili öngörüleriniz neler? lere olan bağımlılıktır. Büyük şirket- la birlikte arttı ve buna karşılık iş- Türkiye ekonomisi uzunca bir süredir doğ- ler ise kârlılıklarından feragat etme- letme sermayelerini oldukça dü- ru düzgün istihdam yaratamıyor. Buna “is- den fiyatları artırabiliyorlar. Türk li- şük faizlerle finanse edebilmeleri l Türkiye‘nin CDS primi yükseliyor. yüzde 1.5 civarında ise bu Türkiye’li tihdamsız büyüme” diyorduk. Son dönemde rasının değer kaybı ve bu kaybın de- kârlılıklarına katkıda bulundu. Kre- Dış borç ve kredi ödemeleri konusun- kurumlar için yüzde 10 civarında bir ise buna yoksulluk eklendi. “Yoksullaştıran da bir sıkıntı bekliyor musunuz? döviz kredi maliyeti yaratıyor. vam edeceği yönündeki beklenti bir- di erişim imkânları geniş olan ve ih- büyüme,” Türkiye en sağlıksız iki büyüme En son baktığımda 847 seviyesi- Hem yeni borçlanma hem de borç- leşince TÜİK enflasyonu dahi yüz- racat yapabilen şirketler uygulanan yöntemini birleştirmiş durumda. Hem doğru ni görmüştü. Bunun ne kadar yük- ların çevrilmesi çok pahalı hale gel- de 70’i aştı. Fiyatlardaki hızlı artı- düşük faiz, yüksek enflasyon poli- düzgün istihdam yaratmayan hem de yok- sek olduğunu anlamamız için 2008 miş durumda. İlk etkisi döviz kredisi şın durmayacağını düşünen ve özel- tikasından kârlı çıktı. Ne var ki bu sullaştıran bir büyümeyle karşı karşıyayız. küresel finansal krizi sırasında da- ile yatırım yapan şirketler için görüle- Türkiye ekonomisi çok uzunca bir süredir likle de kredi imkânları olan kesim- sürdürülebilir görünmüyor. İç tale- hi 240 puan civarında olduğunu ha- cektir. Bu şirketlerin bir süre yatırım- cari açık vermeden büyüyemeyen bir ekono- ler yarın daha pahalıya almaktansa bin daralacağı, risklerin arttığı bir tırlamak gerekiyor. CDS’in bu kadar dan kaçınmalarını bekleyebiliriz. Bir mi. İlk dört aylık cari açık 21 milyar dolara tüketimlerini öne çekerek talebi ar- ortamda büyüme de sekteye uğra- yüksek olması yurtdışından borç- kısım dış borcun vadesi geldiğinde ulaşmış durumda. Büyüme devam ettikçe ca- tırıyor. Dünya çapında enerji fiyatla- yacaktır. Şirketler kesiminin döviz lanma maliyetlerinin de çok yüksek ödenmeye çalışılacağını, bunun da ek ri açığın yüksek seyretmesini ve döviz sorun- rının yüksek seyretmesi, tedarik so- cinsi borçları en büyük risk unsuru. olması anlamına geliyor. Örneğin, bir döviz talebi yaratarak kurları yu- ları yaşamaya devam etmemizi bekleyebiliriz. runları vb. de buna eklenince enflas- Şu anki durumun dahi sürdürülebil- yurtdışında şu anda kredi faizleri karı iteleyeceğini bekleyebiliriz. Oldukça istikrarsız bir dönem bizi bekliyor. yonun bir süre daha yüksek seyre- mesi için dış finansman gerekiyor. Akaryakıt zamlarına isyan büyürken Kayseri’de de eylemler başladı Otobüsçüler kontak kapattı karyakıt zamlarına karşı başlayan Aeylemler yurdun dört bir yanına ya- yılıyor. Ağrı, Mersin ve İstanbul’un ar- dından dün de Kayseri’de şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan otobüsçüler, ESENLER’DEKİ A101 YANGINI fahiş akaryakıt zamları nedeniyle kon- tak kapattı. Otobüsçülerin eylemine destek veren İYİ Parti Kayseri Millet- Sendika ihmal BEGÜMHAN DOĞAN FARALYALI: vekili Dursun Ataş, “Sorunları dinler- ken kalbim sıkıştı. Üç yıldır bütün es- iddiasını yalanladı nafımızı dinliyoruz ama otobüs esnafı- Daha fazla kadın mızın dile getirdiği sorun sadece kendi senler’de geçen hafta A101 mağaza- sorunları değil” ifadelerini kullandı. Esında çıkan yangında Muhammed Ali lidere ihtiyaç var Yaşar isimli market çalışanı hayatını kay- ‘Seyahat edemiyoruz’ betti. Firmanın açıklaması ve çıkan ha- oma’da 16-17 Haziran’da düzenlenen B Otobüsçülerin kazanç derdinde ol- berlerde çalışanın uyuyakaldığı esnada çı- RFor Good Leaders (İyilik için Fayda Li- madığını belirten Ataş, “Bayrama gidi- kan yangında yaşamını yitirdiği iddia edil- derleri) zirvesinde farklı ülkelerden 650 iş yoruz, okullar tatil oldu. Normalde ter- Dursun Ataş di. Mağaza Market Sendikası A101 Koor- minalde iğne atsan yere düşmeyecek insanı, hukukçu, siyasetçi, akademisyen dinasyonu ise bir açıklama yaparak yangı- ve aktivist bir araya geldi. Doğan Holding şekilde kalabalık olurdu. Ama şu anda nın ardında ihmaller zinciri olduğunu öne millet seyahat edemiyor. Geçen yıl bu- Yönetim Kurulu Başkanı Begümhan Doğan ABD YAKITTA VERGI MUAFIYETINE GIDECEK sürdü. Sendikanın Yaşar ile birlikte çalı- günlerde mazot 7 lira 40 kuruştu. Bu- Faralyalı, sürdürülebilir bir dünya için ama- şan işçilerin açıklamalarına dayandırdığı gün 30 TL’nin üzerinde” diye konuştu. ca odaklanıp bütünün iyiliği için çalışılma- nflasyon rakamlarının tırmanışa geçti- re ara seçimlerine hazırlanırken önceki iddialara göre: Yaşar, yasak olmasına rağ- sı gerektiğini söyledi. Faralyalı, erkek ege- Eği, resesyon yorumlarının dile getirildi- gün gazetecilere konuşan Biden, yakıttan men mağazayı tek başına açmak zorunda Dünyanın 10 katı arttı men dünyada samimi liderlerin yanı sıra ği ABD’de Başkan Joe Biden, yakıt fiyat- alınan federal verginin askıya alınmasının kaldı ve depoya tek başına indi. Depoda daha fazla kadın lidere ihtiyaç duyulduğu- Hiçbir alanda insanların mutlu olma- larındaki yüksek vergilere karşı harekete gündemde olduğunu bu konuda gelecek mahsur kalan Yaşar, yangın merdiveninin dığını dile getiren Ataş, “Gerçek enflas- nu kaydeden Faralyalı şöyle devam etti: geçti. Ülke, kasım ayında yapılacak kong- haftaya karar verebileceğini söyledi. önüne yerleştirilen ürünlerle kapalı oldu- yon yüzde 150’yi buldu. Kasko, sigor- “Kendi kişisel dönüşümünü tamamla- ğu için çıkamadı. Sendika, arızalı olduğu ta yüzde 200 zamlandı. Dünyada pet- mış, kendi değerlerinin farkında olan ve için daha önce bildirilen elektrik panosu- rol fiyatı, geçen yıl bugünlerde varil 75 lar ama Türkiye’de yüzde 400 artar- yan hemşerilerimiz ilçelerine gidemez daha önemlisi bilge olan cesur liderlere ih- nun tamir edilmediğini belirterek bakanlı- ken, dünyada yüzde 40 arttı” şeklinde oldu. İstanbul’daki, Ankara’daki yurt- dolar iken şimdi 125 dolar. Türkiye’de, tiyacımız var. Herkesin tek gezegen, tek ğı mağaza denetimlerini sıklaştırarak işçi yedi lira 40 kuruştan 30 TL’ye gel- konuştu. Yurttaşın memlekete gideme- taşlar oradan kendi memleketine nasıl dünya, tek insanlık ilkesini kabullenmesi ölümlerinin önüne geçmeye davet etti. di. Dünyada pahalılıktan bahsediyor- diğini belirten Ataş, “Kayseri’de yaşa- gitsin?” dedi. l Haber Merkezi ve işbirliği içinde çalışması gerekiyor.” RED BULUT PAZAR YERİ PANDEMI ILE GELEN VE HALA SÜREN YASAKLARDA EMEKÇILER GÜVENCESIZ KALDI 250 ŞİRKET ARAŞTIRILDI Vodafone 10 bin Yıldız ‘en gözde Müzisyenler derin yoksullukla baş başa işletmeye ulaşacak andemide güvencesiz kalan müzis- ortalama aylık geliri 5.685 TL ola- şirket’ listesinde odafone Business, KOBİ’lerin (Küçük Pyenler bugün de hala devam eden rak tespit edildi. Yüzde 30’u asga- Vve Orta Büyüklükte İşletme) dijitalleş- ıldız Holding, bu yıl da Realta Danış- müzik yasakları ve işsizlik nedeniy- ri ücretin ve yüzde 80’i dört kişilik mesini sağlayan bulut tabanlı yazılımların Ymanlık ve 3İK Marka İletişimi Ajansı ta- le zor durumda. Dünya Müzik “Gü- bir ailenin yoksulluk sınırının al- tek bir noktada yer aldığı Red Bulut Pazar- rafından düzenlenen gözde şirketler araş- nü olarak kutlanan 21 Haziran’da ‘Tür- tında gelir elde etti. yeri Platformu’nu tanıttı. KOBİ’lerin önce- tırmasında holdingler kategorisinde ikinci kiye’deki Müzik Emekçilerinin Çalış- 4 2020 yılında pandeminin et- likli ihtiyaçlarını hedefleyen 10 farklı ürü- sırayı aldı. Her yıl üniversite öğrencileri ve ma Koşulları ve Gelir Durumları Üzeri- kisiyle bu oranlar daha da yüksel- nün bir araya toplandığı platforma ilişkin genç profesyoneller tarafından ortalama ne Araştırma Raporu” başlıklı bir rapor di. 2020 yılında müzik emekçilerinin bilgi veren Vodafone Türkiye İcra Kurulu 250 şirketin farklı kategorilerde değerlen- açıklandı. 400’den fazla müzik emekçi- yüzde 62’si asgari ücretin ve yüzde Başkan Yardımcısı Özlem Kestioğlu, Red siyle yapılan anket ve görüşmelerden 94’ü dört kişilik bir ailenin yoksulluk dirildiği araştırmaya bu yıl 76 binin üze- Bulut ile 10 bin işletmeye ulaşmayı, bu sa- çıkan sonuçlara göre bulgular şöyle: sınırının altında gelir elde etti. rinde öğrenci ve 25 bine yakın genç pro- 4 Katılımcılardan sadece yüz- yede 20 milyon TL’den fazla bir ekonomik fesyonel katıldı. Yıldız Holding İnsan ve İş fayda sağlamayı amaçladıklarını söyledi. Geçinemiyorlar de 14’ü gelirlerinden memnunken, Destek Başkanı Bahattin Aydın, “Gelişim, yüzde 86’sının gelirlerinden mem- Kestioğlu, “Vodafone Business olarak di- fırsat eşitliği, liyakat odaklı bir iş kültürü 4 Müzik emekçilerinin yüzde 60’ı nun olmadığı tespit edildi. jitalleşmeye giden yolda teknolojideki gücü- içinde çalışarak yeni yetenekler kazanma- pandemide işini kaybetti. İstihdam 4 Yüzde 71’i müzik alanındaki işi- müzle bulut bilişim alanındaki çalışmaları- gün geçtikçe tam zamanlı olmaktan ya ve mevcut çalışanlarımızın yetkinlikle- ne ek olarak gelir elde etmek ama- mıza ve bu alanda işletmelerin güvenilir tek- ve sosyal güvenceden uzaklaşıyor. rini çağın gereklilikleri doğrultusunda güç- cıyla ikinci bir iş aradığını belirtti. noloji ortağı olmaya devam edeceğiz” dedi. 4 Katılımcıların 2019 yılında lendirmeye çok önem veriyoruz” dedi.