Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 20 NİSAN 2022 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Ukrayna’da yaşananlardan Elon Musk’ın Twitter savaşı ALINACAK DERSLER Musk, Twitter’ı Savaşın ilkeleri değişmezken gelişen alırsa düşünce teknolojiler ve silah sistemleri nedeniyle özgürlüğü mü sağlar, savaşın doğası sürekli değişir. bilemeyiz. Ama sosyal NEJAT ESLEN deniyle, baskın ilkesini ihlal medyanın sansür eden bu savaş başladıktan EMEKLİ TUĞGENERAL mekanizmasında ana sonra Rus generallerin, ön- akım düşüncenin avaşların bedeli yüksek- celikle şehirlerin ele geçiril- Stir. Bu nedenle benzer yayılması için ne kadar mesini hedefledikleri izlen- hataları yapmamak için her miştir. Bunun maliyeti, iki önemli olduğunu bir savaştan ders çıkarılmalıdır. taraf için de büyük olmuş- kez daha anladık. Otto von Bismarck, bu yüz- tur. Oysa günümüzden 2 bin den “Aptallar tecrübe ede- 500 yıl önce yaşamış strateji SARP SINAN HACIR rek öğrendiklerini söylerler. ustası Sun Tzu, “En kötü sa- ARAŞTIRMACI Ben başkalarının tecrübele- vaş şekli, savunulan şehirle- rinden yararlanmayı tercih re saldırmaktır” der. ünyanın en zengin in- ederim’’ demiştir. Ukrayna Savaşın ilkeleri değiş- sanı Elon Musk’ın sos- savaşı da, politik, stratejik, mezken gelişen teknoloji- Dyal medya devi Twitter’ı taktik, teknik ve büyük bir- ler ve silah sistemleri ne- almaya çalışması Batı’da ko- lik sevk ve idaresi açısından deniyle savaşın doğası sü- nuşulmaya devam ediyor. derslerle doludur. rekli değişir. Ukrayna or- Musk’ın başarılı olup olamaya- Savaş, politikacıla- dusu, Clausewtiz’in “Sava- cağı belirsiz, ancak Batı med- rın karar verdiği, poli- şın en güçlü şekli savunma- yasında çıkan gürültü şaşırtı- tik bir eylemdir. Carl von dır” sözünü haklı çıkarmış- cı. Teklifin nasıl sonuçlanacağı Clausewitz’e göre, “Politika tır. Ancak, sadece savun- yanında, Musk’ın neden bunu ye dahil çoğu ülkenin siyasetçi- de görevimi yapıyorum” de- sebeple Elon Musk’ın “zengin yönlendiren akıldır. Savaş mayla, kaybettiklerini ge- yaptığını ve gördüğü tepkinin lerinin paylaşımları bu sebepler- mek istiyordu. Tersini söyle- kötü adama” dönüştüğünü id- ise sadece araçtır.” Savaşın ri alması olanaksızdır. Sa- sebeplerini tartışmak gerekir. le engellendi. yenler savaş yanlıları, dezen- dia ediyor. Onlara göre, düşün- amacını, uygulanacak şid- vaşta, SİHA’lar ve Batı’nın Twitter başta olmak üzere Sonradan doğruluğu kabul formasyon yayanlar ve Putinci- ce özgürlüğünün yeniden sağ- detin derecesini politika be- Ukrayna’ya verdiği porta- sosyal medya siteleri 2020’de- edilen “Oğul Biden’ın laptopu” lerdi. Bu süreçte Twitter kulla- lanması ırkçılara ortam açacak lirler. Politik otorite savaşın tif tanksavarlar karşısında ki ABD seçimleri öncesin- haberi birkaç saat içinde de- nıcıları da sitenin tutumundan ve Rus dezenformasyonuna ze- amaçlarını belirlerken, as- Rus tankları çaresiz kalın- de değişim geçirdiler. Yıllar- zenformasyon ilan edildi. Ha- çok yakınıyordu. Bu dönemde min hazırlayacak. keri yetenekleri ve general- ca “Tankların modası geçti ca, “dış güçlerin” dezenformas- beri paylaşan tweet’ler kaldırıl- Elon Musk bir anket yaptı ve lerin görüşlerini dikkate al- mi?” tartışması başlamıştır. Önemi yine anlaşıldı yon kampanyalarının ABD si- dı. Seçimden aylar sonra, New Twitter’ın ABD Anayasası’nın malıdır. Rusya’nın Karadeniz donan- yasetini kutuplaştırdığını, sos- Musk’ın iyi niyetine güven- York Times haberin doğruluğu- birinci maddesi olan düşünce masının en önemli savaş ge- mek kolay değil. Bir milyarde- yal medya sitelerinin bu amaç- nu kabul etti. Ancak artık an- özgürlüğüne uyup uymadığı- Yeni tip savaş misi Moskova’nın Ukrayna la istismar edildiğini söyledi- rin toplumu derinden etkileyen lamı yoktu. Dezenformasyon nı sordu. Twitter için ciddi bir Ukrayna savaşında Rus- tarafından batırılması, rada- bir iletişim aracına doğrudan ler. 2016’da Trump’ın seçilme- damgası görevini yapmıştı bile. sayı olan 2 milyon kullanıcı oy ya, çoklu politik amaçlara ra yakalanmayan seyir fü- si de onlara göre bunun sonu- sahip olması korkutucu. Daha- kullandı ve yüzde 70’i uymadı- yönelmiştir. Ukrayna ordu- zeleri ve hipersonik füzeler Sansür merakı sı Musk’ın “sözünü” tutup tut- cuydu. Dahası, Batı’da yükse- ğını belirtti. sunun direncinin kırılma- karşısında, büyük savaş ge- lişte olan aşırı sağla mücadele Sosyal medya siteleri, mayacağını da bilmiyoruz. An- Twitter’ın sansür merakın- sı, yönetimin değiştirilmesi, milerinin, uçak gemilerinin ABD’nin liberal ana akım dü- cak son yıllardaki sansür fur- için sosyal medya siteleri birlik dan rahatsız olan Musk; Uk- Rusların yaşadığı bölgelerin artık demode olduğunu gös- olmalıydı. şüncesini bu şekilde kural hali- yası insanları o kadar yıldır- rayna savaşı başladığında, Uk- Ruslaştırılması, Donbas’la termiştir. ne getirmeyi başardı. Ana akım dı ki “Daha kötü ne yapabilir?” raynalılara yardım için, her- Kırım’ın birleştirilmesi, Bilinçli bilgi kirliliği düşünceden kastım Covid- sorusunu epey duyar olduk. kese bedava internet sunacak Ukrayna’nın Karadeniz’le Üç stratejik açı Bu nedenle Batı uygarlığının 19’dan göç sorunlarına, dış po- Musk; Twitter’ı alırsa, düşün- Starlink sisteminde Rus yanlı- ilişkisinin kesilmesi gibi... Savaş, askerler arasın- üstüne kurulduğu sütunlardan litikadan ekonomiye Batılı dev- ce özgürlüğü mü sağlar, aşı- sı sitelerin yasaklanmayacağı- Rusya; bu amaçlara ulaş- da, hukuk ve etik kuralla- biri olan düşünce özgürlüğü öne- letlerin kamuoyunun düşün- rı sağcılara platform mu sunar, nı açıklamıştı. “Ama onlar pro- mak için çok geniş bir coğ- rına uygun olarak yapılır. mini yitirdi. Eskiden galiz ırkçı- mesini istediği fikirler bütünü- Rusya’nın bilgi kirliliğine ön paganda yapıyorlar” diyen bir rafyada çoklu askeri hedef- Ukrayna’da şehirlerin ve si- lık içeren paylaşımlar ve hesap- dür. Ukrayna savaşıyla birlik- ayak mı olur, bilemeyiz. Ama takipçisine “Gördüğün her şey ler seçmek zorunda kalmış, villerin hedefe dönüştürül- lar kaldırılırken artık şiddet çağ- te Rus kültürünün adeta silin- sosyal medyanın sansür meka- propaganda, bazıları diğerle- Rus ordusunun bu çoklu as- mesi suçtur. Avrupa’da bu rısı, bilgi kirliliği ve nefret su- mesi de bu şekilde oldu. Ana nizmasında ana akım düşün- rinden daha fazla” yanıtını ver- keri hedefleri ele geçirme suç işlenirken, kıtada barı- çu gibi sebepler yeterli görülü- akım düşünce öylesine bas- cenin yayılması için ne kadar di. Ellerindeki sansür mekaniz- yeteneğinin olmadığı anlaşı- şı ve istikrarı sağlayabile- yordu. Zamanla bu kavramların kındı ki mahalle bakkalından önemli olduğunu bir kez daha masını kaybetmek istemeyen lınca savaş planı değiştiril- cek bir güvenlik yapısının kapsamları da genişledi. Türki- Amazon’a kadar herkes, “ben anladık. ABD’nin liberal çevreleri, bu miştir. olmamasının bedeli ağır şe- Putin’le, savaşı sevk ve kilde ödenmektedir. ABD idare eden Rus general ara- dayatmalarına bağımlı ha- sında gerçekçi bir diyalog le gelen Avrupalılar, kendi oluşmamıştır. Rus genera- müstakil güvenlik yapıları- Devasa ulaştırma yatırımları ve sonuçları lin, Putin’e mevcut aske- nı kurmayı becerememiştir. ri yeteneklerle, tanımlanan Rusya’nın savaş strateji- zıları da sürdürülemez gördükleri iş- PROF. DR. ISMAIL ŞAHIN politik amaçların tamamı- sini şu üç açıdan sınamak lerin içine girmeyeceklerini duyurur- İNŞAAT MÜHENDİSİ, ÖĞRETİM ÜYESİ nı gerçekleştirmenin müm- mümkündür: lar. Kanal İstanbul örneğinde bu tür kün olmadığını, bu neden- 1-Mevcut askeri yetenek- yaklaşımları az da olsa gördük. Siya- evasa ulaştırma yapıları birbiri le politik amaçların azaltıl- lerle, seçilen askeri hedef- setçilerden de, iktidara geldiklerinde, Dardına hayata geçiriliyor, hangi ması gerektiğini ifade etme- ler elde edilemediğinden başlamış olsa da, böyle yıkıcı proje- ihtiyacımızı karşılayacağı veya han- si gerekirdi. Rus general, ya leri durduracaklarını duyduk, umut- savaş planı değiştirilmiş, gi sorunlarımıza çare olacağı tar- landık. Umarız benzer yaklaşımlar ordusunun yetenekleri hak- askeri hedef sayısı azaltıl- tışılmadan. Yapıların hizmete açıl- kurumlardan bireylere yaygınlaşır, kında tam bilgi sahibi değil- masının ardından, kimi siyasetçiler, mıştır. toplumsal bir sözleşmeye dönüşür. di ya Putin’e bu durumu ifa- gazeteciler, bu yapıların inşa edil- 2-Başlangıçta seçilen as- mesine değil, ama yapılma yönte- de etmedi ya da edemedi ve- keri hedefler, askeri yete- Çöküşü ağırlaştırıyor mine karşı olduklarını söylüyorlar. ya Putin, Rus generalin tek- neklerle elde edilemediğin- Son 20 yılda yapılan yatırımlar- Örnekler çok, Avrasya Tüneli, Ya- lifini kabul ederek amaçla- den savaş planı değiştiril- dan ne umduk ne bulduk? Dub- vuz Sultan Selim Köprüsü, Kuzey rı küçültmedi ve bu gelişme miş, politik amaçlar küçül- le yollar, köprüler, tüneller ekono- Marmara Otoyolu, son olarak da Rus ordusunun başarısızlı- tülmüştür. mide beklenen büyümeyi, kalkın- 1915 Çanakkale Köprüsü ve bağlı ğına, sonra da politik amaç- 3-Savaşın maliyeti iki ta- mayı sağlayamadı. 1915 Çanak- otoyol. Bu yatırımları destekleyen- ları ve askeri hedefleri kü- raf için de büyüktür. Savaş cak, yap işlet devret modeliyle ya- Sürdürülebilir kalkınmanın, çevre- kale Köprüsü’nün ekonomiye et- lerin, düşüncelerini gözden geçir- çültmesine, savaş planını pılanlar, beklenen sayıda müşteri sel koruma ve sosyal adalet yanında henüz bitmediğinden bu kisi, Osmangazi Köprüsü, Avras- meleri gerekiyor. Çünkü bu projele- değiştirmesine neden oldu. çekemiyor. Verilen garantilerle açı- üçüncü ayağı ekonomik büyümedir. ya Tüneli ve Yavuz Sultan Selim konuda kesin yargıda bulu- rin her biri, ülkemizi imzaladığı Pa- ğı Hazine kapatıyor. Kamu eliyle ya- Büyüyerek kalkınmaya temkinli yak- Köprüsü’nün etkisinden farklı ol- Erken yapılan yığınak ne- ris İklim Anlaşması’ndan bir adım nulmamalıdır. pılan İstanbul’un boğaz köprülerin- laşmalı, çünkü daha çok büyümek için mayacak. Bu projeler yapılırken daha uzaklaştırıyor. Anlaşma mad- den geçen taşıt sayıları zamanla daha çok tüketmek ikilemi dünyamızı verilen sözler tutulsaydı, bugün ya- delerinden biri sera gazı salımlarını belirli bir eğilimle artmıştı. Özel şir- yok oluşa sürüklüyor. Devasa karayo- şanan ekonomik sıkıntılar yaşan- (emisyonlarını) azaltmaktır. Bu ka- ketlerin köprü ve tünellerinden ge- lu projeleri birilerinin iştahını kabar- mazdı. Verilen Hazine garantile- rayolu projeleri, sera gazı salımını çişte alınan dövize endeksli yük- tabilir, kendi ekonomik büyümeleri- riyle genel bütçeden yapılan öde- azaltmaz, artırır. Gelecek kuşakla- sek ücretler, ekonomik krizle bir- ni sürdürmek için. Bazı şirketler, dü- meler, ekonomik çöküşü ağırlaş- ra da ulaştırmanın sürdürülemez iki likte geçiş sayılarını oldukça sınırlı- zenli aralıklarla kurumsal sosyal so- tırıyor. Albert Einstein’ın ünlü sö- mirasını bırakır: Hava kirliliği ve tra- yor. Yükü beraber taşıyoruz ve sür- rumluluk raporlaması yaparlar, sür- zü yaşananların özeti gibi: Aynı şe- fik tıkanıklığı. dürülebilir kalkınmanın sosyal ada- dürülebilir kalkınmaya eşlik ettikleri- yi tekrar yapmak ve farklı sonuçlar Her ulaştırma yapısı, ihtiyaca gö- let ayağı sakatlanıyor. ni belgelemek adına. Bunlardan ba- beklemek saflıktır. re kullanılsın diye inşa edilir. An- Karma eğitimin önemi ve bir anı madığını şaşırarak öğreniyorum. Di- likle, asık suratlı fizik öğretmeni- belirleyici bir yeri olduğuna inanıyo- PROF. DR. YAKUT IRMAK ÖZDEN ğer liseye gittiğimdeyse, müdür bey mizin beni görür görmez parmağını rum. Daha ilkokul çağlarından baş- ATATÜRK KÜLTÜR VAKFI BAŞKANI bana buranın bir fen lisesi olduğu- yüzüme doğru sallayarak, “Ne işiniz layarak erkek çocuklarının kız arka- nu ama sadece erkek öğrenci al- var burada? Kadınların aklı fen bi- daşlarıyla yan yana aynı eğitimi al- ir süre önce Bursa’da bir okul dıklarını söylüyor. Kafam karışmış limlerine ermez ki!” deyişinin içim- maları, zaman zaman kızların ken- Bmüdürünün sınıflarda karma eği- bir halde müdürün odasından çıkar- de yarattığı isyan dalgasını dün gi- dilerinden daha başarılı olduklarına tim düzenini bozmaya yönelik “ha- ken, a o anda aklıma gelen bir so- bi hatırlarım. Bu kırıcı çıkışı, yu- tanıklık etmeleri, yetişkin yaşamla- rem selamlık” uygulama girişimi, ruyu yöneltiyorum kendisine: “Aca- muşak bir şekilde, “Deneyeceğim rında da karşı cinsi kendilerine eşit çarpıcı bir anıyı çağrıştırdı. ba, hangi yasaya göre kız öğrenci efendim” diye karşılamakla birlikte, görmelerini sağlamakta ve onlara Yıl 1956. İstanbul’da Notre Dame alamıyorlar?” “öcümü” o yıl fizikten de sınıf birin- saygıyla yaklaşmalarının temelini de Sion okulunun orta bölümünden cisi olarak aldığımı söylemeliyim. atmaktadır. henüz mezun olmuşum. Ailevi ne- ‘Kadınların aklı ermez’ Okulu bitirinceye kadar çalışkan Atatürk’ün ve genç Cumhuriyeti- denlerle, lise ve üniversite eğitimim ve disiplinli bir öğrenci olarak ben- nin kadınlarımıza öncelik verdikleri için o yıl Cenevre Üniversitesi’ne Müdür bey biraz durakladıktan den sonra gelecek kız öğrencilerin hepimizce bilinen bir gerçek. kaydolmuş olan ağabeyimin yanı- sonra bana ertesi gün yeniden uğ- de yolunu açık tutmakta başarılı ol- Ülkemizde bunca ilerici atılımın na gönderiliyorum. O yıllarda yük- ramamı söylüyor. Anlaşılıyor ki, duğumu sanıyorum, nitekim mezu- gerçekleşmesinden neredeyse seköğrenimimi bir mühendislik da- okulun karma olmasını engelleyen niyet töreninde tüm yönetici ve öğ- yüz yıl sonra tanık olduğumuz lında -olabilirse uçak mühendisliği- herhangi bir yasa yok, bu durum retmenler fizikçi de dahil!- okulun karşıdevrimci denemeler bizlere dünyaca ünlü Zürich Politeknik’te sadece bir teamül... Böylece, Ce- karma düzene geçmesini destekle- “Nereden nereye geldik?” ya da yapmayı hayal ediyorum ve bu üni- nevre fen lisesinin kapıları ilk kez yici konuşmalar yaptılar. “Nasıl böylesine geri gidilebilir?” versiteye ancak liselerin fen bölüm- bir Türk kızının şahsında hemcins- dedirtse de suların asla geriye lerinden mezun olanların sınavsız lerime açılmış oluyor. Okuldaki var- Toplumsal etki doğru akmayacağını hatırlamamız alındıklarını da biliyorum. lığım ilk günlerde belli bir şaşkın- ve çağdaş Cumhuriyetimizin O tarihte Cenevre’de iki devlet li- lığa yol açsa da tüm öğrenci arka- Karma eğitimin, her türlü meslek temellerinin yok edilemeyecek sesi var. Ben önce doğal olarak kız- daşlarımca dostça, olumlu bir hava- dalının kadınlara açılmasını sağla- kadar derine gömüldüğüne ların okuduğu liseye başvurduğum- da karşılanıyorum. Ancak kimi öğ- manın dışında, toplumda kadın-er- inancımızı korumamız gerekir. da, burada bir fen bölümü bulun- retmenler için durum farklı... Özel- kek eşitliğinin pekiştirilmesinde de