Katalog

7 MART 2022 PAZARTESİ BULMACA/SÖYLEŞİ 9 21. VEHBİ KOÇ ÖDÜLÜ’NÜN SAHİBİ ORDİNARYÜS PROFESÖR İVET BAHAR Yazarımız bu hafta yazısını İstekli, sevecen, sıra dışı yazamamıştır. Akademik bir bilim kadını İvet torunlar Bahar ile Ömer Ordinaryüs Profesör Doktor İvet Bahar, öncülük ettiği hesaplamalı moleküler n “En büyük mutluluğunu- Koç ve sistem biyolojisi çalışmalarıyla, milyonlarca hayatı kurtaran farmakolojik zun ‘akademik torunlarım’ çevrimiçi ürünlerin geliştirilmesine zemin hazırladı. Temel eğitimini Notre Dame de Sion ödül diye tanımladığınız öğrenci- töreninde. leriniz olduğunu söylüyorsu- Fransız Lisesi’nde, yükseköğrenimini Boğaziçi Üniversitesi’nde alan Prof. İvet nuz? Genç bilim insanlarına Bahar, doktorasını da İstanbul Teknik Üniversitesi’nde tamamladı. önerileriniz nedir?” - Akademik yaşamın en gü- esaplamalı biyolojinin öncüsü bir mutasyonları bilgisayar yöntemleriy- yerde aşı dolayısıyla bunu kurmak zel yanlarından biri de ye- bilim kadınımız Prof. Bahar. Ka- le teşhisi üzerinde çalışıyoruz. Makine bolluğu icin ulusal düzeyde des- ni nesillerin yetişmesine kat- Hriyer öyküsü ise birçok kişi için öğrenme ile yapay zekâdan yararlan- varken teğe gereksinim var. Ni- kıda bulunmak, öğrencileri- hayli cesaret verici. Öz- dık ve 20 bin mutasyonu içeren bir ve- başka ye- tekim Türkiye’de iyi altya- nizin de yeni nesilleri yetiş- gün çalışmalarıyla dünya- ri bankası oluşturduk” diye anlatıyor. re ulaşma- pıya sahip birçok üniversitede, araş- tirdiğini görmek, giderek bü- nın birçok üniversitesin- ması söz konusu olmamalı. Tabii aşı tırma enstitülerinde eldeki donanım yüyen, dal-budak saran bir den ödüller aldı. Son olarak Virüslerle yaşamak karşıtlığı ve bilim karşıtlığını aşmak en iyi şekilde değerlendirilerek dünya ağacın köklerinde rol almak ABD Bilim Akademisi’ne se- Covid konusunda da benzeri çalış- için şeffaflık çok önemli. Halkı eğit- çapında araştırmalar yapılıyor. Ama ÖZLEM mutluluğunu ve gururunu çilen ilk Türk bilim kadını YÜZAK malar yapılmış. Şöyle söylüyor: mek ve istatiksel sonuçları göstermek aynı imkânlara sahip olmayan birçok yaşamak. Genç bilim insan- olmanın gururunu hepimize - Covid hastalarının hücrelerindeki yararlı olur. yetenekli araştırmacının ses getiren larına önerilerim: Önce ça- yaşattı. Üniversite öğrencisiyken evlilik, protein seviyelerine baktık. Hangile- çalışmalar yapması çok zor. lışmak, çok çalışmak gereki- hatta iki çocuk; bir yandan da akade- Ulusal desteğin önemi ri yükselmiş, hangileri azalmış; bun- yor. Herkes farklı şekillerde mik kariyer... Boğaziçi Üniversitesi’nde Yüksek teknoloji şart ları nasıl tersine çeviririz, buna bak- n “Türkiye’de beyin göçü bir diğer zeki, herkes yetenekli. Ama 16 yıl süren öğretim üyeliğinden sonra tık. Veri bankalarından, yazılımlar- önemli konu. Son yıllarda yurtdışı- - Yine kendi tecrübemden basit o yeteneklerini en iyi işle- Pittsburg Üniversitesi’ne öncü bir labo- dan yararlandık. Yeniden kullanıla- na kayan nitelikli beyin göçüne ne bir örnek vereyim: Boğaziçi yılların- yenler, çok çalışanlar öne çı- ratuvar kurma teklifi alması. Kendisiyle bilir bir dizi ilaç bulduk. 10 binler- diyorsunuz? Nasıl geri çevrilir; özel- da başkanlığını yürüttüğüm Polimer kıyor, topluma yararlı olu- çevrimiçi yapılan ödül töreninin ardın- ce ilaçtan yola çıktık; birkaç düzine- likle bilim dünyasında?” Araştırma Merkezi’nin uluslararası yor. Onun için birinci kural dan küçük bir söyleşide bulunduk. ye indirgedik. - Bilimin sınırı yok. Benim ABD’ye düzeyde çalışma yapabilmesinin en çalışmak, sabırlı olmak, se- “Tüm kariyerim boyunca bir konu- n “Bir yandan Covid19 pandemi- geçişimin önemli bir nedeni de çalış- pratik ve de belki tek yolu, bilgisayar bat etmek. İkincisi, sevdiği- dan diğerine sıçradım; en çok ne yap- siyle mücadelede bilim dünyasının malarımı daha iyi sürdürebileceğim destekli çalışma yapmaktı. Çünkü eli- niz alana yönelmek. Bahsetti- mak istiyorsam, hangi konuda yaratıcı olağanüstü çabaları, öte yandan ortamı bulmuş olmam. Ne yapmalı? mizdeki imkânlarla uygulayabilece- ğim gibi uzun, sabır/sebat is- ve verimli olabileceğimi hissettiysem neredeyse yeniden hortlayan bilim Sorusuna yanıtım şu olabilir: Ulusla- ğimiz en güncel yöntem, uluslarara- teyen bir yolda ilerleyecek- ona yöneldim” diyecek kadar sıra dışı karşıtlığı. Nasıl oluyor” sorusunu rarası etkinliklere (sempozyum, kon- sı düzeyde bilgi üretmenin tek akılcı seniz onu başarmanın en ko- ve iddialı Bahar. yöneltiyorum. ferans) daha çok katılmak bir çözüm yolu olan, maliyeti pek de yüksek ol- lay yolu da yaptığınızı sevi- Kimya mühendisliğinden malzeme -Bilim dünyası, üzerine düşeni fazla- ama yeterli değil. Uluslararası araştır- mayan bir bilgisayar laboratuvarı kur- yor olmanız. Sevmek için de bilimi ve polimer fiziğine, oradan bil- ilgi duymak, merak etmek, sıyla yapıyor. Bütün bulgular paylaşı- ma projelerine katılmak daha önemli. maktı. Öyle yaptık ve başarılı olduk. gisayar destekli moleküler modelle- larak büyük bir dayanışma içinde aşı- Örneğin Avrupa Bilim Konseyi (ERC), Fakat bilgisayar destekli çalışmalar soru sormak önemli. Aklınız- me, sonra biyomoleküler simülasyon- da sorular olursa, yanıtlarını lar bulundu, ilaçlar geliştiriliyor. Tabii Human Frontiers Science Program yeterli değil. Sonuçların deneyler- lar, moleküler biyoloji, ilaç tasarımı, da bulursunuz. Üçüncüsü is- beyin, kanser, ilaç bağımlılığı, gene- virüs de boş oturmuyor. Wuhan’da ilk (HFSP) gibi kuruluşların çokuluslu den gelen geribildirimle geliştirilme- temek, hayal etmek, hedefle- çıktığndan bugüne çok fazla mutas- proje programlarına başvurmak (tabii si, doğrulanması son derece onemli. tik ve hatta şimdilerde COVID-19 te- mek. Yapabilirim demek, ya- davisine yönelik araştırmalar... “Kişi- yon geçirdi. Hiçbir şey yüzde yüz et- bunun için uluslararası bilimsel işbir- Deney yapmak için de çok daha faz- pamazsın diyenlere kulak as- kin değil. Bunu iddia edemeyiz. Ayrı- likleri yapmak), hatta o kuruluşların la yatırıma gereksinim var. Tabii in- ye özel tedavi” de çalışma konularının mayıp doğru bildiğiniz yolda içinde. Hangi gen bozuklukları, hangi ca virüslerle yaşamayı da öğrenmemiz birtakım panellerinde çalışarak bilim san gücü de önemli ama önemli dar- devam etmek. Belki kısacası kanser hastalıklarına yol açıyor? Bunu gerek. Öte yandan mRNA teknolojisi politikalarının tayininde fikir ve söz boğaz, yüksek teknoloji donanımına özgüven, biraz da iyimser ol- çok kolay adapte ediliyor. Bu çok se- sahibi olmak. Onun dışında uluslara- sahip olmak. O sayede daha iyi araş- bulmanın peşinde ekibiyle birlikte. mak, pozitif düşünmek. “Rapsodi adını verdiğimiz bir prog- vindirici. Şunu unutmamalıyız: Başa- rası düzeyde araştırma yapabilmek tırmacılar da yetişir ve giderek ulus- ram oluşturduk. Hastalığa neden olan rı için tüm toplumlara iş düşüyor. Bir için onlarla yarışabilecek altyapıya, lararası arenada varlık gösterilir. Haysiyet, Bir ?irket Türe İsyankar Mah E€itim ve KAKURO BULMACA Göçebele- Kusturucu ?eref türü ö€retim rin konak İlham bir bitki, Ünlü bir Sonsuza Sahiplik, sisteminin Japonya’da Tok yeri altınkökü mucit kadar mülkiyet tümü liman kenti olmayan NASIL OYNANIR? Prometyum Eş, koca Ünvan 1-9 aras› simgesi rakamlar› kullanarak, Sümerler- Resimdeki de su aktör Gemi bo?luklar› tanrısı tayfas› doldurun. Çok renkli Basamak Bunu yaparken Güzel sanat Di?i deve karelerin toplam›n›n, Kinaye Çıkış ba€l› hücredeki Kedi köpek Ülke say›ya e?it yavrusu Adıyaman olmas›n› ilçesi Güven Gök sa€l ay›n ve bir rakam› sadece bir Mercek kere kullan›n. Şaşma Kad›nlar›n Mal sall ar- “Nazl› …” anlatan da ad› ge - Verme, giydikleri (öykü bir söz ödeme kolsuz çen da€ yazar›) üstlük Tıkaç General Bir besin ‹yi ce yan - Vietnam maddesi m›? odun, takviminde köm ür Kardeş y›lba?› parç as› (yöresel) Altın, Bakı Tenis oyn a - gümüş Futbolda Defa, ma ara c› saflık Lityumun bir mevki sefer derecesi simgesi Bir bağlaç Benzerlerin Silin dirl e den aşağı s› k›?t ›r ›l - Karakaçan olmayan m›? top rak yol Bir nota Kar?›l›ks›z Bir kimseyi yap›lan görmeye yard›m gitme Eleştiri ve önerileriniz için: [email protected] SUDOKU BULMACA Uydurma Gümüş Gözdeki Bir renk Bir ba€laç Mikrofonla sebep gibi ağ tabaka Tutum, Somali'nin “Zülfü …” duyuru DÜNCUMARTESİ GÜNKÜKÜ BULMACALA RIN Tutsak parlayan B S R Htavır Bplaka K A(sanatçı) E Bucak Kanun Boru sesi Yi€it Bozgun i?areti Sar›msak En ünlü BULMACALARIN ÇÖZÜMÜÇÖZÜMLERİ kokulu Osmanl› N A H İ Y E A S E T İ L E N S bir gaz tarih yazar› Edebi alay Kan bilimi Yabani HHoşlanma, E M A T O L O J İ İhayvan R O N İ zevk vurma Bir nota Ateş Çölden H A Z Sesen s›cak İ A V NBir tür yer A R rüzgâr dö?emesi Aylardan Ters, z›t biri Ba?kentimiz NTemel İ S A N AM. Gorki K S İ motif romanı Su Yap›m Çizilmi? T E M A A A N A M A taslak Tembih “… Can” sözü Okullarda Tutam (resimdeki E M İ Epaydos R K A N aktör) Nispet Su Yumu?ak Salg › peynir Saz›n en kal›n teli L O T Müre ten A LOmurilikte O R K org an bir hastalık Kara ile çev - Yabanc› Bir nota ri li su alan › En küçük Güney Afr i- Ha re kât ›n Bir nota Temel R B A Z GGermanyum Eka'n›n pla- Syür ü tül dü- İ Oizci birli€i B A simgesi ka i?areti €ü merk ez Haluk Le - vent'in yo- Telli F A Eruml a d› €› L A G Ö Z L Ü M Obalıkçıl K A R bir tür kü Kuma? la Şımarıkça ast ar aras ›- Çöl Dolayl› Ndavranış A Z Tna kon ul an E L A Srüzgarı A M İanlat›m M A kol al› bez Her sat›r, her sü tun ve 3x3’lük kut u böl üm ler ind e NASIL OYNANIR? 1’den 9’a kad ar say›lar bir kez kul lan›lac akt›r.