Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 6 MART 2022 PAZAR EKONOMİ 9 AKP’nin akıldışı ekonomi politikaları salgın, emtia maliyeti ve savaşla birleşti Yurttaşa ‘zam diyeti’ Ekonomilerde stagflasyon Asgari ücretiyle Şubat 2021’de 403 adet ekmek alabilen YÜZDE 50 tehlikesi emekçiler, Şubat 2022’de bunun 46 adedini kaybetti. Son bir yılda asgari Yılbaşından bu yana “depo”daki motorin de 121 litre azaldı. ücretle alınabilen motorin Şubat tarihli yazımda, tarımsal miktarındaki kayıp ürünlerde fiyat artışlarının Tür- 20 kiye TÜFE rakamlarının üzerin- ürkiye ekonomisi yüksek teste 231 kilo, nohutta 89 kilo ve de gerçekleşmesi olasılığından bahset- enflasyonist ortamda sürük- yumurtada ise 303 adet oldu. As- miş ve bunun önemli tetikleyicilerinden Tlenirken, emekçilerin gelir gari ücretli için değil et, artık seb- birinin de Ukrayna-Rusya arasında çıka- kaybı ise her geçen gün artıyor. ze ve temel bakliyat dahi lüks ol- cak bir sıcak çatışma olacağını ifade et- CHP Genel Başkan Yardım- du. Oysa Hazine ve Maliye Bakanı miştim. Maalesef bu öngörümüz ger- cısı Veli Ağbaba’nın gıda, CHP Nureddin Nebati’nin anlattığı yeni çekleşmiş oldu. Enflasyon riski büyüdü. Uşak Milletvekili Öz- ekonomi modeli ile güya uçacak- TÜİK, şubat ayı TÜFE oranını aylık yüz- kan Yalım’ın akarya- tık. Kur düşecek, yüksek faizden de 4.81, yıllık yüzde 54.44 olarak açıkla- dı. Yıllık enflasyonda şimdiden G20 ül- kıt ürünleri üzerinden kurtulacak, enflasyonda kalıcı dü- keleri içinde birinci sıraya oturduk. yaptığı analizler de bu- şüş sağlayacaktık. Bunun tam ter- Rusya ekonomisinin dünya ekonomi- nu bir kez daha ortaya si oldu, Nebati’nin ‘ya tutarsa’ mo- SARP si içindeki payı çok yüksek olmasa bile koydu. “İktidar tarafın- deli patladı.” SAĞKAL bazı temel girdiler bazında fiyatları belir- dan ‘tarihi artış’ olarak leyecek bir gücü bulunmaktadır. Bu gir- Mazot 6.73 TL idi sunulan asgari ücret zammı 2022 diler, enerji (petrol, doğalgaz) ve tarım yılının daha ikinci ayı dolmadan Özkan Yalım ise dün gelen zam- ürünleri olarak sayılabilir. Türkiye açı- lar üzerine motorinin litre fiyatı- açlık sınırının altına düştü” diyen sından bir diğer önemli kalem ise turizm hareketleridir. Veli Ağbaba şöyle devam etti: nın 20 liraya dayandığını anımsa- 303 ADET Başta Dünya Bankası olmak üzere tarak “1 Ocak 2022’de asgari ücret Son bir yılda asgari “Örneğin TÜİK verilerine göre birçok uluslararası kuruluş büyüme tah- ücretle alınabilen ekmeğin fiyatı son bir yılda yüzde ile 333.83 litre mazot alıyorduk. minlerini revize ediyor ve küçültüyor. yumurta sayısındaki kayıp Şimdi 5 Mart 2022, asgari ücret 62 arttı. Kuru ekmeğin fiyat artı- Tüm dünyada resesyon beklentileri ko- şı asgari ücrete gelen yüzde 50’lik yerinde sayıyor ama aynı parayla nuşuluyor. Savaşın dünya üretimini ve sadece 212.65 litre mazot alınıyor. zamdan 12 puan fazla. 2 bin 826 ticaretini daraltacağı öngörülüyor. Tür- TL’lik aylığıyla Şubat 2021’de 403 Yani kayıp 121.18 litre” dedi. Ay- kiye ekonomisi için 2022’de öngörülen nı hesabı geçen yıla göre de yapan ekmek alabilen bir asgari ücretli, büyüme oranı yüzde 3’ler civarında. Bu Gıda fiyatları rekordan rekora gelişmeler, durgunluğun ve enflasyonun Şubat 2022’de 4 bin 253 TL ücret- Yalım şöyle devam etti: birbirini tetiklediği bir stagflasyon süre- “1 Ocak 2021’de asgari ücret 2 le 357 ekmek alabiliyor. Sofradan irleşmiş Milletler Gıda ve Tarım aylık yüzde 2, yıllık yüzde 14.8 arttı. cini gündeme getiriyor. 46 ekmek azaldı. Yine son bir yıl- bin 826 TL, mazot ise 6.73 TL. As- BÖrgütü (FAO), küresel gıda fiyat- Bunda, Ukrayna ve Rusya’nın savaş- gari ücret ile 419.91 litre mazot da domates yüzde 169, sivribiber larının bitkisel yağlar ve süt ürünle- ta olmasının buğday ve mısır ihraca- Savaş, Türkiye ekonomisini yüzde 133, salatalık yüzde 150, alınıyor. Yani ortada 207.26 lit- ri öncülüğünde geçen şubat ayında tını kısıtlayacağı endişesi etkili oldu. olumsuz etkiliyor re, yaklaşık yüzde 50’lik bir kayıp tüm zamanların en yüksek seviye- Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi de palm, patates yüzde 152, margarin yüz- Savaşın Türkiye ekonomisini nasıl et- sine ulaştığını bildirdi. FAO Gıda Fi- soya ve ayçiçeği fiyatlarının itici gücü de 139, mercimek yüzde 96, no- var. Evimize aldığımız iğneden ip- kileyeceğini analiz ettiğimizde şu tespit- yat Endeksi, geçen şubatta ocak ayı- nedeniyle aylık yüzde 8.5, yıllık yüzde liğe tüm tarım ürünleri mazot kul- hut yüzde 120, makarna yüzde 90, leri yapabiliyoruz: na kıyasla yüzde 3.9, 2021 yılı şu- 36.7 yükseldi. Ukrayna ve Rusya, kü- tavuk ile un yüzde 77 ve yumurta lanılarak üretiliyor. Mazot demek Rusya ve Ukrayna, dünyanın önem- bat ayına kıyasla yüzde 24.1 artarak resel ayçiçeği yağı ihracatının yakla- zam demek. Gerçek cüzdandaki da yüzde 66 zamlandı. Geçen yıla li tarımsal ürün tedarikçisi ülkeleri du- 140.7 puan oldu. şık yüzde 80’ini gerçekleştiriyor. göre asgari ücretlinin sofrasında- enflasyon demek. Yazık bu mille- rumundalar. Bu ülkeler piyasadan çe- Bu kapsamda Tahıl Fiyat Endeksi, l Ekonomi Servisi tin haline.” l ANKARA ki kayıp; patateste 553 kilo, doma- kilince tarımsal girdi fiyatları artacak- tır. Türkiye’nin tarımsal girdiler açısından Rusya ve Ukrayna’ya bağımlılığı yüz- de 75’ler civarındadır. Türkiye, hububat tedarikinde ve hayvan yemi girdilerin- Elektrik tarifesi Danıştay’a taşındı de Rusya ve Ukrayna bölgelerini kullan- maktadır. Buğdayda ton başına fiyat en son 342 dolar iken mart ayı başı itiba- lektrik Mühendisleri Odası (EMO), 1 har kömürünün ton fiyatı 2021 yılı başın- rıyla 420 dolara çıkmıştır. Aynı şekilde, EOcak 2022 tarihi itibarıyla uygulanma- da 70-80 dolarken yaklaşık üç kat arta- yem sanayisinin bölgeden sağlanan gir- ya başlanan zamlı elektrik tarifesi ile ka- rak Ekim ayında 240 dolara kadar yüksel- dilere bağımlılığı bulunuyor. Bu nedenle, deme değişikliği yapılmasına ilişkin Ener- miş, ancak daha sonra tekrar gerileyerek yakın gelecekte yem fiyatlarında ve do- ji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ka- yılı 150-170 dolarda kapatmıştır. Dolayı- layısıyla hayvansal ürün fiyatlarında artış YAĞ IZDIHAMI rarlarının iptali amacıyla Danıştay’da da- sıyla kömür fiyatlarında 2021 yılında id- Yine, yeni artış! beklenmektedir. usya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle va açtı. Yapılan açıklamaya göre dava di- dia edildiği gibi beş kat değil, yaklaşık iki Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna’ya top- karyakıt fiyatlarındaki zam fır- Rbitkisel yağda da kaygı büyüdü. Ay- lekçesinde, söz konusu kurul kararlarının katlık bir artış söz konusu. lam ihracatı 2022 yılı için 9.4 milyar do- Atınası devam edecek gibi gö- çiçeği yağında fiyatların daha da artma- “hukuk güvenliği” ve “hukuki belirlilik” il- 4 Doğalgazda da 2021 yılı eylül-ekim lar olarak hedeflenmişti. İhracatın birkaç rünüyor. Sektör kaynaklarının ak- sı riskine karşı yurttaşlar, Türkiye ge- kelerine aykırılık oluşturduğu belirtildi. aylarında yılbaşına göre yaklaşık 2.5 kat aylık durması bile 2-3 milyar dolar kayıp tardığı bilgilere göre, 7 Mart Pa- nelinde marketlere akın etti. Yağ almak Zamma gerekçe yapılan küresel ener- artışlar olmuş fakat 2021 Kasım ayıy- demektir. zartesi gecesi litre fiyatının mo- için uzun kuyruklar oluşturdu, birbirle- ji fiyatlarıyla ilgili olarak, örnekler vere- la birlikte tekrar gerilemiş ve 2021 yılın- Enerji açısından Rusya önemli bir te- torinde 1 lira 44 kuruş, benzin- riyle yarıştı. Bazı marketlerde ise yağ rek eleştiri yönelten EMO, bu da, iddia edildiği gibi 10 kat de- darikçimizdir. Petrol varil fiyatı 115 dola- de 57 kuruş zamlanması bekleni- satışı bir adet ile sınırlandırıldı. İstanbul kapsamda özetle şu vurgu- ğil, yaklaşık 1.4 kat artış ol- rı gördü. 2021 de alınan miktarı kullan- yor. Bunun ardından benzinin lit- Pendik’te bir markette ise saat 09.59’da ları yaptı: muştur. 2021 yılında do- sak bile toplam ithalatın maliyetindeki 5 litresi 108 TL olan ayçiçeği yağının sa- resi İstanbul’da 18.67 TL’den 19.24 artış yaklaşık 5 milyar doları aşabilecek- 4 Dünya spot piya- ğalgaz ve kömürde dün- at 12.46 itibarıyla 119.95 TL’den satıldığı TL’ye, Ankara 18.77 TL’den 19.34 tir. Doğalgazın maliyetindeki artışın etki- salarında 2021’de yük- yadaki yüksek fiyat ar- görüldü. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derne- TL’ye, İzmir’de 18.79 TL’den 19.36 si ise 1.4 milyar dolar kadar olabilir. ği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, Rusya sek fiyat dalgalanma- tışları genellikle lokal TL’ye yükselecek. Motorinin litresi Türkiye, 2022 yılında yaklaşık 30 mil- ve Ukrayna’dan yağlı tohum ithalatının ları olmakla birlikte, ve geçici gerçekleş- ise İstanbul’da 19.78 TL’den 22.22 yar dolar turizm geliri hedefliyordu. Bu aksadığını belirterek “Halen limanlarda örneğin elektrik üre- miştir. TL’ye, Ankara’da ve İzmir’de ise tutarın yine yaklaşık Rus ve Ukrayna- bekleyen gemilerimiz var” dedi. l DHA timinde kullanılan bu- l Ekonomi Servisi 19.86 TL’den 22.30 TL’ye ulaşacak. lı turistlerden sağlanacak kısmı (yüzde 25-30 tahmini ile) 8.5 milyar dolar ola- rak öngörülmüştü. Bu rakamın tamamı kaybedilmese bile büyük kısmının risk altına girdiği söylenebilir. BORÇLUYA YENI OLANAK Bu bölgesel çatışma başta lojistik ol- mak üzere birçok sektörü de dolaylı esmi Gazete’de dün yayımlanan dar olan kısmı için ödeme emri belge- olarak olumsuz etkileyecektir. R“Muhasebat Genel Müdürlüğü Ge- si düzenlenerek mahsuben ödeme ger- Bütün bu gelişmelerin fiyatları daha nel Tebliği”ne göre, vadesi geçmiş vergi çekleştirilebilecek. fazla artırmasını önlemek isteyen hükü- borçları kamu alacaklarından mahsup Uygulama ile hem kamu alacağının met, buğdayda, gazda, elektrikte, ya- edilebilecek. hızlı bir şekilde tahsil edilmesi hem hak kıtta sübvansiyonlar sağlıyor. Ancak bu Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ilgi- sahiplerinin verginin zamanında öden- sübvansiyonlar, bütçeye ilave yük ge- 2021 sonu itibarıyla konut, 741.1 li düzenlemesine göre hak sahibine ait memesinden kaynaklı faiz gibi yükler tirmektedir. taşıt, ihtiyaç kredisi hacmi MILYAR TL hak edişin tamamına ilişkin ödeme sü- altına girmesinin önlenmesi amaçlanı- reci tamamlanıncaya kadar, hak sahibi- yor. Ayrıca vergi borcu nedeniyle kamu Cari açık büyüyor, nin vadesi geçmiş vergi borcunu ve di- ihalelerine katılamama sorunu da orta- enflasyonu kontrol edemiyoruz ğer kesintilerini karşılayacak tutara ka- dan kalkacak. l Ekonomi Servisi Diğer taraftan Türkiye’nin döviz ihtiya- Kilisli ev Tekirdağlı oto aldı cı artmaya devam ediyor. Ocak ayı iti- barıyla 2021’de 3 milyar dolar olan dış ankacılık Düzenleme ve Denetleme Ku- mi 2020 sonuna kıyasla 2021’de yüzde ÖZDÖNER GENEL MÜDÜRÜ ticaret açığı, 2022’nin aynı ayında 10.4 Brumu (BDDK) bünyesindeki FinTürk’ün 1.4-16.1 arasında azaldı. milyar dolara çıkmıştır. 2021 Şubat ayın- “coğrafi dağılım” verileri, bireysel kre- 4 Taşıt kredisi hacminin en çok arttı- ‘Dönercinin ablası’ da 3.3 milyar dolar olan dış ticaret açığı di kullanımının ülke genelindeki dağılımı- ğı şehir yüzde 31.8 ile 189.8 milyon lira- ise 2022’nin aynı ayında 8.1 milyar dola- na ilişkin ilginç sonuçlar ortaya koyuyor. ya ulaşan Tekirdağ. Bu şehri yüzde 25.4 ra çıkmıştır. Dış ticaret açığı iki ayda 18 olmayı kabullendi Buna göre, 2021 yılı sonunda 2020’ye kı- artış ve 7.5 milyon lirayla Kilis, yüzde milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İtha- yasla konut kredisi hacmi yüzde 7.8 arta- 24.4 artış ve 41.2 milyon lirayla Bolu iz- öner sektöründeki “tek kadın latta en büyük artış ara malları kalemin- rak 301 milyar lira, taşıt kredisi hacmi yüz- ledi. “Yurtdışı” merkezli hacim de yüz- Dyönetici ve girişimci” olarak ta- de görünüyor. Ara mallarının toplam it- de 13.7 artarak 13.5 milyar lira ve ihtiyaç de 497.7 artışla 362 milyon liraya ulaş- nınan ÖzDöner Kurucu Ortağı ve halat içindeki payı yüzde 83.5 seviyesi- kredisi (diğer tüketici kredileri) hacmi yüz- tı. Ayrıca 17 şehirde, kredi hacmi 2020 ne gelmiş durumda. Bu gelişmenin bir- Genel Müdürü Bahar Özürün, mes- VODAFONE 2025 HEDEFİ de 18.4 artarak 432.6 milyar liraya ulaştı. sonuna kıyasla 2021’de yüzde 0.7-14.9 kaç ay daha süreceği anlaşılıyor. lek yaşamında 19 yılın geride kal- Şehir bazlı detaylar ise şöyle: arasında geriledi. 2020’de Türkiye’nin enerji ithalatın- dığını belirterek şunları anlattı: “Er- Çalışanların yüzde 4 İhtiyaç kredisi hacminin en çok art- daki açığı 24 milyar dolar iken 2021’de kek egemen sektörümüzde kadın ‘Yurtdışı’ dikkat çekti tığı şehir de yüzde 24 ile 99.7 milyar li- 42 milyar dolara yükselmiştir. 2022’de ağırlıklı çalışan bir firmayız. Sade- 50’si kadın olacak raya ulaşan İstanbul oldu. İstanbul’u yüz- enerji faturası, fiyatlar bu seviyelerde 4 Konut kredisi hacminin oransal en ce idari işler ve yönetimde değil, et giderse yılı 100 milyar dolar olarak bi- de 23.1 artış ve 12.5 milyar lirayla Kocae- çok arttığı şehir yüzde 12.8 ile 295.4 mil- işleme ve döner takma dahil olmak odafone’un, Türkiye’de 2025 yı- li, yüzde 22.7 artış ve 7.4 milyar liraya Te- tirebilecektir. İlaveten, yıl sonuna ka- yon liraya ulaşan Kilis oldu. Bu şehri yüz- üzere tüm alanlarda kadınlara yol Vlına kadar kadın çalışan oranını dar her ay ortalama 5.5 milyar dolarlık kirdağ takip etti. “Yurtdışı” merkezli kredi de 11.6 artış ve 5.2 milyar lirayla Tekir- açıp ‘Kadın Eli Değen Her Şey İnce- yüzde 44’ten yüzde 50’ye çıkarmayı vadesi dolacak, toplamda 10 ayda 55 hacmi de yüzde 134.5 artışla 1.9 milyar dağ, yüzde 10.6 artış ve 4 milyar liray- lir’ sloganı ile yolumuza devam edi- hedeflediği açıklandı. milyar dolarlık kamu borç ödemesi de TL. Taşıt ve konutun aksine ihtiyaç kre- la Muğla izledi. “Yurtdışı” merkezli kredi yoruz. Bana da, artı ‘döner sektö- Bu hedefin açıklandığı toplantı- bizi bekliyor. disi hacmi Türkiye’nin bütün şehirlerinde hacmi de yüzde 136.9 artışla 2.1 milyar rünün ablası’ diyorlar. Başlarda bu da konuşan Vodafone Türkiye Üst Türkiye’de cari açık büyüyor ve yeni yükseldi. l Ekonomi Servisi lira oldu. Ayrıca altı şehirde, kredi hac- şekilde hitap edilmeyi yadırgıyor- Yöneticisi Engin Aksoy, “Toplum- ekonomik modelin başarı şansı azalıyor. dum ama artık kabullendim.” sal yaşamda eşitliğin sağlanması- Öyle bir noktaya geldik ki hem enflas- l Ekonomi Servisi nı ve beraberinde kadın istihdamı- yon artıyor hem de cari açık büyüyor. nın artırılmasını ‘akıllı ekonomi mo- Bu kapsamda baktığımızda, elimizde Fuarlardan 100 milyon dolar katkı deli’ olarak benimsemek gerektiğini fiyat artışlarını engelleyecek bir enstrü- düşünüyoruz” dedi. Toplantıda ay- man bulunmuyor. Daha kötüsü, bütçe- uar sektörünün önemli merkez- katkı sağlaması ve 5 milyar dolarlık iş de oluşacak yük üzerinden ciddi bir enf- rıca, Türkiye Vodafone Vakfı’nın da Flerinden İzmir’de bu yıl 31 fuarın hacmi yaratması bekleniyor. lasyon riski bulunuyor. Enflasyon bek- kadınların güçlenmesini amaçlayan yapılacağı açıklandı. Bu kapsamda İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı lentileri düşürülemezse eğer, devalüas- projelerle son 11 yılda 61 bine ya- İzmir’in 8 bini yerli ve yabancı profes- Tunç Soyer, şehrin refahını büyütmek yon beklentileri de canlı kalacaktır ve kı- kın kadına ulaştığı, toplam 8.7 mil- yonel katılımcı ve 2 milyona yakın zi- ve adil paylaşımını sağlamak hedefiy- sa süre sonra yeniden kurlar üzerinde yon TL’lik yatırım yaptığı belirtildi. yaretçiyi ağırlaması hedefleniyor. Ay- le fuarları dört mevsime yaydıklarını yukarı yönlü baskı oluşacaktır. l Ekonomi Servisi Bahar Özürün rıca fuarların kente 100 milyon dolar hatırlattı. l İZMİR