Katalog

[email protected] 24 MART 2022 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Tütün kıyımı sürüyor Türkiye’de bütün market den yaşıyoruz: nın figürlerindeki hareketler Türk köylüsü dün raflarında gördüğünüz onlar- Düyunu Umumiye, borca batmış kolcu vahşetine dayandırılır. olduğu gibi bugün Gerçeği saptıran algı ca çeşit tütün mamulünün he- Osmanlı’nın neredeyse bütün ge- 1896’da Trabzon valiliğine de “dışarıdan men hepsi Amerikan ürünü. O lirlerine el koyan bir “haciz ku- atanan Kadir Bey, hem Osman- oyunları ölümcüldür! ürünlerin satışının devamı için rumu” hüviyetinde kurulmuştu. lı İdaresi’nden vali maaşı hem gelen talimatlarla” “tütün üreten köylülerimizin” 1881’de Abdülhamit döne- de Reji İdaresi’nden “tütün ma- tarlasından, öprü geçişi için vatan- çeklere en aykırı durum ol- dayak yemesi lazım! minde kurulan bu emperyalist aşı!” almakta idi. daşların ödediği 200 li- duğu için, örneği, geçim der- tütününden Bugünkü tütün politika- gasp kurumu, İngiliz, Fransız, Zira bölgedeki tütün üreti- Kra, “İkiyüz liracık”! dinden seçtim. sı, Osmanlı döneminde, üret- koparılıyor. İtalyan, Alman ve Avusturyalı mini Makedonya’dan getirdi- İktidar sahibi ailelerin sa- Oysa örneğin dış politika gibi, tikleri tütünleri Düyunu görevlilerin kontrolünde idi. ği kolcu çete başları ile tama- hip oldukları şilepler tanker- geçim derdi kadar doğrudan ya- MUHARREM BAYRAKTAR Umumiye’nin “kolcu”larına ler de “Gemicik”! şanmayan gerçeklere ilişkin ko- Bu “gasp kurumunda” 1912 men “Reji İdaresine” aktarmak- HHH nularda iktidarların yaptıkları “al- GAZETECI/YAZAR teslim etmeyenlere yapılanları yılında 9 bin kişi çalışıyordu! ta bunun ödülünü de “ballı ma- İnsanlar genellikle, inanç- gı yönetimleri” hem doğrudan al- hatırlatıyor. Osmanlı, ilk borcu 1854’te al- aş!” ile almakta idi. ları ve kimlikleri bağlamında, gıyı hem de yorumları çok daha çeride ve dışarıda yoğun si- Emperyalizmin silahlı tahsi- mıştı ve 1879’a kadar on yedi 1903 yılında vefat ettiğinde, yaşadıkları gerçeklere aykırı kolay etkileyebilir. yasi-ekonomik kriz yaşa- latçısı olan kolcuların, Osman- defa borçlanmıştı. Abdülhamit 450 altın göndere- algılamalar ve yorumlamalar Üstelik, örneğin dış politika- İyan Türkiye’yi bekleyen asıl lı idaresinin gözü önünde 50 rek onu Gülbahar Hatun Cami- yapabilirler. da hem dinsel/mezhepsel hem kriz, tarımda kapımıza daya- bin köylümüzü kaçak tütün sa- Sömürge kuruluşu sinin yanında yaptırdığı türbeye Dolayısıyla, Demokratik ol- de ırkçı/faşist milliyetçi kimlikler nan büyük felaket tablosudur. tıyor diye katletmesi, tam bir Düyunu Umumiye Osmanlı’nın defnetti! (Bu yapı Tahsin Uzer mayan, Demagojik yöntemler ve inançlar sadece algılarda de- Bugün, topraklarında tütün vahşettir. kullanan politikacılar, yaşanan ğil, yorumlarda da çok etkili olur. neredeyse bütün gelirlerine el tarafından buradan kaldırıldı.) üretmek için, satabilmek için olumsuz gerçekleri, seçmen- HHH Yeni süreç ise Tütün koydu. El koyduğu ürünlerin ba- lerin kimlikleri ve inançları üze- Ne yazık ki, bizdeki iktidar sokağa çıkan köylülerin dövül- Yasası’nın 9 Ocak 2002’de yü- Yine aynı senaryo şında tütün geliyordu. 1883 yı- rinden saptırmaya çalışırlar. da Demokratik değil, Dema- düğü bir ülke haline geldik. rürlüğe girmesiyle başladı. Bu lında kurulan “Tütün Reji İdare- Bu vahşete son veren kişi ise Örneğin, ülkenin bütün ser- gojik yöntemler kullanıyor. Bu mazlum köylülerimi- yasa ile tütün ekim alanları da- si” ile ülke içindeki tütün üreti- İzmir İktisat Kongresi’ni top- vetini ve milli gelirini kendisine Üstelik de yanlış politikala- zin hikâyesi, emperyalizmin raltıldı, satışı, ticareti yabancı minde, denetlenmesinde, satış layarak Reji İdaresini kaldı- ve yandaşlarına aktaran bir ik- rından dolayı seçmendeki des- Anadolu’daki kıyımının da kartellerin eline bırakıldı. ve ticaretinde bütün egemenlik ran ve yerine 4 Mart 1925’te tidar, toplumu ekonomik iflasa teğini yitirdikçe gerçekleri sap- hikâyesidir: yabancılara verildi. Tekel’i kuran Atatürk’tü. sürükleyip vergiler, devalüas- tırma çabasını daha da şiddet- Resmi Gazete’de yayınla- ‘Babalar gibi satıldı!’ yon ve enflasyon yoluyla seç- lendiriyor “Kolcu” denilen tahsilat çete- Ne acıdır ki Atatürk’ün kaldır- meni açlığa mahkûm ettiğinde Hatta özellikle habercile- nan karara göre yetki belge- si ise bu yabancı sömürge kuru- dığı Reji İdaresi ve “kolcular”, bu- 300-400 bin ton olan tütün üç kademeli bir “algı operas- re, yorumculara yönelik ola- si olmadan tütün satışı yapan- üretimi 50-60 bin tona düştü. luşuna bağlı olarak çalışıyordu. gün yeniden “modern bir biçim- yonu” yapar: rak, polis ve yargı aracılığıy- lar üç yıldan altı yıla kadar ha- Tütün üreticilerinin korkulu de” önümüze konuluyor. Tütün ithalatı patladı. Türk va- Birinci olarak, “fiyat artış- la bazı terimleri ve kavramla- pis cezası alacak. Geçen tem- tandaşının parası kendi köylü- rüyası oldular. Türk köylüsü dün olduğu gibi larını” inkâr eder: rı kullananları cezalandırıyor, muz ayında bu kararı protesto Kolcuların Anadolu’daki kat- bugün de “dışarıdan gelen tali- sünün değil, “Virjinya köylüsü- Terimlerle oynayarak, seç- bazı terim ve kavramları kul- eden köylülerden 20’si gözaltı- nün” cebine aktarılmış oldu. liamları dramatik türkülere, folk- matlarla” tarlasından, tütünün- meni açlığa mahkûm eden fi- lananları ise ödüllendiriyor. na alındı. Tütün üretip satıyor- yat artışlarını “Zam” yerine “Fi- İzmir Torbalı’da üretim ya- lor oyunlarına da konu olmuştur. den koparılıyor, dün olduğu gi- Sanki bunlar yetmiyormuş yat ayarlaması” terimiyle ört- gibi, üstüne üstlük, geçmişi sunuz ve hapse atılıyorsunuz! pan yabancı sigara fabrikaları Ege’den yükselen “Kolcu- bi bugün de hapislere, sopalara bas etmeye çalışır. de yeniden yazmaya çalışıyor! Oysa tütün üreticisinin ma- Yunanistan’dan TIR’lar dolusu lar geliyor Halil’im nerelere ka- maruz kalıyor. Türk tütününün İkinci olarak, terimler aracı- HHH rul üretenden, domates üreten- tütün getirmeye başladılar. çalım” türküsünün feryadı, başına gelen aslında Türk tarımı- lığıyla yaptığı algı operasyonu, Peki, gerçeklere aykırı den ne farkı var? Düyunu Umumiye’yi yeni- Trabzon’un meşhur kolbastısı- nın başına gelenin bir özetidir. geçim sıkıntısı çeken seçme- olan, onları saptıran algı yö- nin yaşadığı gerçeklerle uyuş- netimi neden ölümcüldür? mayınca, bu kez fiyat artışları- Bunun üç nedeni var: sanat eğitimine önem veriliyor, her NUSRET ERTÜRK nın sorumluluğunu başkasının Birinci neden, iktidarın ger- öğrencinin bir müzik aleti çalma be- üzerine atar: çeklere aykırı mesajlar vermek EĞITIMCI YAZAR Öğretmensiz olmaz cerisi aranıyordu. Ben de mandolin Sırasıyla üreticiyi, toptancı- için kullandığı devlet aygıtlarına ir ilçenin ileri gelenlerinin eşleri çalmasını öğrenmiştim. Müzik salo- yı, marketleri, istifçilikle, kara- güven sıfırlanır. İlan edilen sa- du. O yıllarda öğretmen dolgun aylık ram düzeyinde kutlanır. Her öğretmen Btanışma çayında buluşur, sırayla nunun altmış mandolini vardı. Cılavuz borsacılıkla suçlar. Onlara ce- yılara, oranlara, verilen bilgilere alırdı. Şimdi ise “asgari ücretli, söz- okulu, Köy Enstitülü çıkışlı için bu iki Köy Enstitüsü kalıtı öğretmen okulu- kendilerini tanıtırlar: “Ben kaymaka- zalar uygular. kimse inanmaz. Böylece hem leşmeli öğretmen’’ düzeyi, acıklı du- tarih bayram anlamı taşır. Okuldaki mın eşi...’’ “Ben savcının eşi...’’ ‘’Ben nu 1963 yılı haziran dönemi bitirdim. Üçüncü olarak, başkasını bu yolla yaptığı algı operasyonu rumu göstermeye yetiyor. törene ilden vali, milli eğitim müdü- suçlamak da işe yaramayınca, çöker hem de gücünü kullandı- hakimin eşi...” En son kadın da ken- İstiklal Marşı başta olmak üzere bir- rü gelirdi. En seçkin tiyatro eserleri dini tanıtır: “Ben de sizin beylerinizi çok okul şarkısını seslendirip müzik kimlikler ve inançlar üzerinden, ğı devlet işe yaramaz hale gelir. Bayram anlamındaydı sahnelenir, birlikte halk oyunları oy- ırkçı/faşist milliyetçi ve/veya İkinci neden, iktidar bora- yetiştiren öğretmenin eşi...” dersinden geçmiştim. Mezun oldu- dinci/mezhepçi yönlendirmele- zanı olan medyaya güven sıfır- Öğretmenlik, insan yetiştirme sa- nanır, türküler, şarkılar söylenir, spor ğumun ertesi ayında atamam Ağrı İnsan eğitimi için en güzel okulla- re başvurur: lanır. Bu yolla yapılan algı yö- gösterileri yapılır, yemeklerin en gü- natıdır. İnsanı iyi yetişmemiş bir top- rı açmışız. Sırasıyla öğretmen okul- ili Tutak ilçesi Çırpılı köyüne yapıldı. Çekilen zorlukları, sahip olu- netimi de etkisizleşir. zeli hep birlikte yenirdi. lumdan başarı beklenemez. Atatürk, ları, Köy Enstitüleri, eğitim enstitü- Elimde Cumhuriyet gazetesi ile köyü- nan kimlikler üzerinden kutsal Üçüncü neden ise asıl öğretmenlere büyük değer veriyor, ül- me gittim. İlkokul birinci sınıfta okut- leri. Dönemlerinde bu okullar öğ- terimler/kavramlar aracılığıyla ölümcül olandır: Son söz Atatürk’ten kenin aydınlığa çıkmasını öğretmen- retmeni en iyi düzeyde yetiştirdiler. tuğum iki öğrencim öğretmen oldu. yorumlama aşamasını başlatır. Ya, algı ve yorum oyunları- lerin çabasında görüyordu. Kurtuluş Bunca yıl sonra bile onlarla haberle- Özellikle, köy enstitülerini UNESCO, Geçmişte öğretmen yetiştiren Seçmenlerin çoğunluğu nın asıl kaynağı olan kimlik ve Savaşı’nın en sıcak günlerinin yaşan- dünya gençlerine örnek okul olarak her üç kuruma da birkaç basamak- şiyoruz. Ayrılırken köyden Mehmet Müslüman olan bir ülkeden ör- inanç sistemi çöker... dığı 1921 yılında Ankara’da Öğret- önerdi. Bize, bundan büyük övünç lı sınavla seçilmiş öğrenci alınırdı. Aras’a vesikalık bir fotoğrafımı ver- nek vermek gerekirse, bütün Veya seçmen, iktidarı, kendisi- menler Kurultayı topluyor, gidip öğ- olamaz. Köy Enstitülerini biz kapa- Onlar, bilim ve Atatürk ilkeleri ışı- miştim. Sonra duydum ki o fotoğrafı eleştirilere karşı, ya “Ezan sus- ni aldatmak için kullandığı inanç- retmenlerle konuşuyor, öğretmen- tırken onlar örnek eğitim kurumu ğında yarını kuracak geleceğin öğ- Atatürk fotoğrafı gibi büyütmüş, duva- maz, bayrak inmez vatan bö- tan ya da kimlikten dışarı atar! lerin önemini gösteriyordu. Yurttan rına asmış! Hizmet edene böyle dav- diyordu! Bu her üç eğitim kurumu- retmeni olarak yetiştirilirdi. lünmez” diyerek yanıt verir... İşte genel politikasını sürek- düşmanın temizlendiği 9 Eylül 1922 nu birer birer kapatmışız! Ne acı ki, Eğitim, bilgi aktarmak değildir. Eği- ranır onlar. Bu durum, öğretmenin ye- Ya da Allah’ın insanları yok- li olarak gerçekleri saptırmak günü Mustafa Kemal, “Gerçek savaş şu an öğretmen yetiştiren bir oku- tim, kişinin yeteneklerini, yaratma tişmesiyle ilgilidir. Osmanlı paşa bi- sulluk ve açlıkla sınadığını ve- üzerine kurmuş olan liderle- şimdi başlıyor!” diyerek uygarlık sava- lumuz yoktur! Onlarca kaynaktan gücünü geliştirme işidir. Köy Ensti- le, “Gidemediğin yer senin değildir’’ ya bu sorunların insanların işle- rin/partilerin siyasal ölümü- şını işaret ediyordu. Uygarlık savaşı- öğretmen devşiriliyor! Dünyada bir tülerinde demokratik eğitimin yanın- demişti. Tutak ilçesinin doksan beş dikleri günahlardan dolayı ceza nün gerçekleştiği aşama, ikti- nın öncüleri öğretmenlerdir. benzerini göremezsiniz. da bir de üretici eğitim dizgesi uygu- köyü vardı; ben okulu olan on beşin- olarak başlarına geldiğini söyler. darın, halkı aldatmak için kul- Cumhuriyet’in kuruluşuyla birlikte 16 Mart öğretmen okullarının,17 Ni- lanıyor; iş eğitimi yapılıyordu. Orada ci köye gitmiştim! HHH landığı mukaddes değerlerden öğretmenin toplumdaki konumu, ya- san Köy Enstitüleri’nin kuruluş günle- yaparak, yaşayarak öğrenme vardı. Son sözü Atatürk söylüyor: Yukarıda, seçmenlerin ve kimlikten dışarı atıldığı tam kın yıllara değin pek yüksekti. “Ata- ridir. O okullarda ve sonrasında ora- Böylece başarı yükseliyordu. Öğret- ‘’Milletleri kurtaranlar yalnız ve an- doğrudan yaşadıkları ger- da bu noktada başlar. namayan öğretmen” sözü bilinmiyor- da yetişenlerce o günler ulusal bay- men okullarında, Köy Enstitülerinde cak öğretmenlerdir.” Dünyaya bilim penceresinden bakmak Mevzuat ve kırtasiyecilik üzerine isteyenler: 313. sayı bayilerde PROF. DR. METIN KAZANCI AÜ ILETIŞIM FAKÜLTESI ÖĞRETIM ÜYESI ürkiye’de Cumhuriyetin ilk yıllarından DAĞILMAYANDAĞILMAYAN Titibaren kamu yönetimi kırtasiyecilik- le, gereksiz formalitelerle uğraşmaya ça- GELİR VEGELİR VE lışmıştır. Celal Bayar Hükümeti’nin prog- ramında bu konularla ilgilenileceği yazılı- ARTAN SEFALETARTAN SEFALET dır. Ama ülkemizde kırtasiyecilikle ilgili ilk Emeğin payıEmeğin payı ciddi çalışma 27 Mayıs döneminde hazır- lanan Mehtap Raporu’dur. Ansiklopedik hızla düşerken,hızla düşerken, bilgi olarak belirtelim ki Mehtap Raporu- nun hazırlanmasında o zamanlar Devlet sermayenin payısermayenin payı Su İşleri Genel Müdürü olan Süley- rafından gerçekleştirilir. Ana ku- kamu görevlisine yardıma koşar. hızla yükseliyor man Demirel ve Doç. Dr. Mümtaz ral aynı kaldığı sürece zikzaklı, bir- Konulan kuralların belirttiği biçimde iş- Soysal görev almışlardır. Mehtap birinden farklı, kişilere göre de- lemlerdeki düzenlilik ve çelişkisiz uygu- BAYRAM ALİ EŞİYOK Raporu, (Merkezi Hükümet Araş- ğişen kararlar bürokraside alına- lamalar bürokrasi tarafından sağlanır ol- tırma Projesi) izleyen hükümetlerce maz. Hukuk sonradan gelsin de de- du. Bürokrasi olmazsa devlet düzeninde, dikkate alınmış olmasına rağmen ba- nilemez. Önce kural, sonra eylem te- devlet halk ilişkisinde düzenin yok olaca- şarıya ulaşamamıştır. Daha sonraki hükü- mel ilkedir. Anayasa ve yasaların lafzına ğı anlaşıldı. O da bu görevleri yerine geti- Biz Homo sapiens’ler metlerin programları da aynı şekilde for- ve ruhuna uygun düzenlemeleri bürok- rirken gerekli iç düzenlemeleri yaptı. Kimi neden hâlâ kendi maliteleri, kırtasiyeciliği gözle görülür bi- rasi yapmaya yetkilidir. zaman halkın yönetime başvurusunu, baş- içimizdeki savaşı çimde azaltamamış, başarılı olamamıştır. Bürokrasi aynı zamanda her türlü bel- vuruların takibini, sonuçlandırılmasını ve sürdürüp duruyoruz? Bürokrasi yazının icadından hemen genin, bilginin saklayıcısıdır. Belgelik bü- tüm öteki konuları belirli kurallara bağla- sonra ortaya çıkmıştır. Kimi kez devle- rokrasi için büyük önem taşır. Bu belge- dı ve ortaya kırtasiyecilik çıktı. ti ifade eder, kimi kez devletin yürüt- lerle hem kendini savunur hem de yeni me organını, kimi kez de yurttaşın işi- işlere girişir. Bu hizmetleri siyasal sistem Geçerliliği yoktur Genetik soy yapamaz. Bürokrasi sahip olduğu bilgi ve ni zorlaştıran, çalışmaları formalitele- Siyasal sistem bu görevi ne yüklenebilir kütüğümüzü öğrenmek re boğan bir kuruluşu. Ama en önem- belgeyi kendine özgü yöntemlerle saklar. ne de becerebilir. Devletin yönetim sorun- ister misiniz? ister misiniz? li işlevi devletin sürekliliğini sağlamak- larını çözmek için uzmanlık gerekir. Bu da ta olmasıdır. Bürokrasisi olmayan dev- İçreklik çemberi ancak bürokrasinin başarabileceği bir iştir. Malatya’dan silikon vadisine: Eren Bali letler ne tür büyüklükte olursa olsun, Formaliteler, yönetimin icat ettiği çe- Çünkü bürokrasi aynı zamanda bir uzman- İnsanları 2022’de en çok ne nasıl yönetilirse yönetilsin uzun süre- şitli usüller bürokrasiyi ve bürokratı dı- lar topluluğudur. Topluma en hayati ve kri- endişelendiriyor? Ağır korona vakalarının sorumlusu li yaşayamaz. Çünkü bürokrasi saye- şarıya karşı korur. tik hizmetler bu grup tarafından sağlanır. sinde devlet süreklilik kazanır. Tarihte Yönetimde bürokrasinin aşırılığından Bu durumda bürokrasinin ortadan kaldırıl- genetik faktörler mi? Mağara balıkları düşük oksijenli bunun birçok örneği vardır. çıkar sağlayan bir başka kesim daha var- ması, kendisi için çok önemli fakat vatan- sularda nasıl hayatta kalıyor? dır: Siyasi nitelikli kişiler, milletvekilleri, daş ve iş insanları nazarında hiç önemi ol- Ekran teknolojisinde LCD devriminin Bürokrasinin önemi parti ileri gelenleri bürokrasi üzerinde- madığı ileri sürülen işlemlerin son bulması mucidi: George Gray ki egemenliklerinden yararlanarak ken- dolayısıyla her şeyin birbirine girmesi ve Yine bürokrasi siyasal sistemin hal- Rus bilimcilerin makaleleri boykot mu di seçmenine yardımcı olmak üzere bu kaos döneminin ortaya çıkması demektir. ka açılan penceresinde konuşlanmış- edilmeli? örülü çemberi bizzat bürokrata çözdürür, Dünyada nerede bürokrasi varsa ora- Selenyum bilişsel gelişmenin önüne tır. Halka karşı devleti o temsil eder, aralatırlar ve yurttaşın, seçmeninin soru- da kırtasiyecilik, yoğun bir yönetsel halka emir ve hizmeti o götürür. Ka- geçebilir! nunu çözdürürler. Kısacası içreklik çem- mevzuat vardır. Dolayısıyla yakın geç- muyla ilintili tüm eylem ve işlemleri o beri dediğimiz bu koruyucu kabuk siya- mişimizin de bize gösterdiği gibi “Mev- denetler. Yanlışı ortaya çıkarır. Hesap Sürpriz bulgu: İnsan dahil her canlı si nitelikli kişilerin de işine gelmektedir. zuatı değiştiririz, bürokrasiyi alaşa- sorar. Kısa bir deyişle bürokrasi devle- metan üretiyor Bunun yanında kamu görevlisi koru- ğı ederiz” lafının hiçbir geçerliliği yok- tin vazgeçilmezidir. yucu kabuğun arkasına sığınarak ken- tur. Çünkü kaldırılan kuralın yerine bir Hukuk devletinin önemli ilkelerinden disine olur olmaz müdahaleyi önlemiş başka kapıdan, bir başka şapka ile, bir biri olan düzenli yönetim ilkesinin uy- Günlük bilim portalımız ve abonelik: www.herkesebilimteknoloji.com’da Tel: 0216 449 99 42 olur. Yani kırtasiyecilik zaman zaman başka yeni kural girmektedir. gulamaya konulması yine bürokrasi ta- Her perşembe beyin besleme günü