Katalog

12 MART 2022 CUMARTESİ KÜLTÜR 11 Bill Fontana’nın İstanbul’daki ilk ses yerleştirme sergisi yerin altından geliyor Suyun Sesi sergisi Yaşam kültürü rter, dünyanın KONUK ünlü ses yer- YAZAR ararken Aleştirme sa- SERFİRAZ umhuriyetin ye- yüzyılına girerken insan- natçılarından Ameri- ERGUN ni bir ulus, çağdaş lığın çağdaş değerleriyle kalı Bill Fontana’nın Cbir toplum yaratma örtüşen yaşama kültürü- Bill Fontana dev ses ve video yolundaki arayışı, İkin- müz karanlığa boğulmak işi “Io”nun Yeni Sesi’ni izleyiciy- ci Dünya Savaşı koşul- isteniyor. le buluşturdu. Bill Fontana’nın larında kültür devrimi ni- Çağdaş yaşam kültürü tan sarnıçlarına gitmiş, oralardan Türkiye’de sergilenen ilk işi bu. teliğindeki dev adımlar- arayışımızın temelinin la- da ses ölçümleri yaparak bir veri- la sürdü. iklik olduğu akıldan çıka- Arter’in alt kat Karbon salonun- tabanı oluşturmuş; sonra bu veri- İyi Vatandaş İyi İnsan rılmamalı. 3 Mart Devrim da, sanatçı sekiz adet duvar bü- leri yeniden konumlandırarak ge- yetiştirmek için toplumu Yasaları yolumuzu gös- yüklüğündeki ekrandan İstanbul ce Yerebatan Sarnıcı’nda hoparlör- bilinçlendirme atılımı ya- teriyor. Boğazı’nın derinliklerinden alınan lerle yayımlamış, yapının kubbe- şandı. İnsanlığın yarısı olan sesi, Yerebatan (Bazilika) ve Şere- lerinden, devasa boşluğundan ge- Çağdaş insanlık değer- kadının eşitliği sağlan- Arter’deki sergiler 24 yaş altına ücretsiz. Yerlere fiye (Theodosius) sarnıçlarının su- leriyle buluşmuş bir top- madan ne demokrasi ne len, yankılanan sesleri kaydetmiş şilteler de atılmış, ailece hafta sonu gidip izlemek larının sesleriyle çok kanallı ve lum oluşturulmaya çalı- özgürlük olur. İstanbul için uygun bir eğitim ve eğlence fırsatı. ve “yeni(den) ses(lendirme)” adını çok ekranlı buluşturuyor ve izleyi- şıldı. Sözleşmesi’ni yaşatmak verdiği yöntemle bizim izlediğimiz Bunlarla birlikte görevdir. 8 Mart Emek- ciyi zaman ve mekân içinde kay- kompoziyonlara ulaşmış. için Io’ya at sineklerini musallat et- Atatürk’ün ölümünden çi Kadınlar Günü’nden in- bediyor. IO da kim? tiği ve Io’nun bunlardan kaçmak sonra cesaretlenen ırkçı san olan vazgeçmez. Arter’in kurucu direktörü ve Sergiyi gezerken için dünyayı dönüp dolaştığı ve ve dinci bağnazlık kendi- Akdeniz’in sunduğu en Io’nun Yeni Sesi sergisinin küratö- o’nun Yeni Sesi” neden sergi Çok yüksek tavanlı geniş Kar- İyon Denizi’nden geçerek İstan- ni göstermeye başladı. eski insandan daha es- rü Melih Fereli, Ukrayna bayrağı “Ibaşlığı, “Io” da kim derseniz, Io, bon Salonu’na girdiğinizde işitsel bul Boğazı’na vardığı ve öküz geçi- 1940’lı yılların ortaların- ki olan armağan zeytin. Yunan mitolojisinde, Zeus’un karısı renkleri, sarı-mavi ile bantlanmış di anlamına gelen Bosphorus adını ve görsel kompozisyonlardan olu- da dünya çapındaki So- Ağaçların anası, yaşam Tanrıça Hera’nın rahibesi ve rakibi, aldığı bahsediliyor Yunan mitoloji- mikrofonundan “Bill Fontana’nın ğuk Savaş koşulları, çok ağacı, ölmez ağaç, ba- şan bir dünyaya da girmiş oluyor- ölümlü bir kadın. Zeus’un Io’ya âşık sinde. Serginin ismi buradan esin- partili yaşama geçişin rış ağacı olan zeytinin pa- bu işi burada dünya prömiyerini sunuz. Şerefiye Sarnıcı’ndan gör- olduğu, karısı Hera’nın gazabından lenerek konmuş; binlerce yıl sonra sancıları ve Amerikan po- ra hırsına kurban edilme- yapıyor; bu eseri satın alıp müze- sellerin yer aldığı çok büyük bir korumak için Io’yu beyaz bir öküze Bill Fontana’nın yorumuyla “Io’nun litikalarının yeğlenmesiy- si, hem tarımımızın yok mize hediye eden Grundig’e teşek- projeksiyon ekranında damlayan dönüştürdüğü, Hera’nın da intikam Yeni Sesi”... le birlikte çağdaş yaşam edilmesi hem de insan- kür ederim” diyor. su görüntüsü ve sesleri var. Tavan- arayışı adımlarına “dur” lık ve kültür düşmanlığı- Bill Fontana, (1947) San daki dev ekranda ise patlayan bir dendi. dır. İzmir İktisat Kongre- sından örnek vereyim: Teksas’ta 5 İstanbul’la ilgili bir iş yapmasını Francisco’da yaşıyor. Dünyanın küpten dökülen sular yere ve etra- si (27 Şubat-4 Mart 1923) milyon yarasanın yaşadığı bir ma- rica etmiş. Fontana da “Siz bana en tanınmış modern sanat müze- fa ses ve görüntü saçıyor. Boğaz- Kırılmalar aydınlatıyor gideceğimiz ğara var, bu yarasalar zaman za- altın tepside İstanbul’u sunuyorsu- yolu. lerinde işleri sergileniyor. Felse- da kaydedilen seslere ve görüntü- Toplumsal değişimlere man göç ediyorlar. Bir üniversite nuz; ben hayır mı diyeceğim?” ya- Yasaklar sürüyor: Ge- fe okumuş, klarnet çalıyor ve New getirdikleri bakışla çağ- lere Yerebatan ve Şerefiye Sarnıç- ce müzik yasağı da ya- göç zamanını saptayabilmek için nıtını vermiş. Fontana üç-dört kez daş yaşam arayışını sür- York’ta New School’da elektroa- larındaki ses ve görüntüler yanıt şam kültürümüze apaçık düren öncü aydınların da Fontana’dan yardım istiyor. Fon- İstanbul’a gelmiş, çoğu su altında kustik müziğin öncüsü sayılan veriyor. Fontana, sesi ve görüntü- bir saldırıdır. omuz verdiği demokra- tana, yarasaların insan kulağının olmak üzere İstanbul Boğazı’nın 20. yüzyıl besteci, müzisyen, ses- yü heykelsi bir mecra olarak kul- Yaşasın, her şeye kar- si atılımı çağdaş değerle- çeşitli noktalarında, özellikle de duyamadığı 50 frekansla belirli za- sizliği de müzik olarak nitelendi- lanıyor. şın yaşam hakkının teme- re uygun bir adımdı. Ama Haliç’in ağzında, sekiz kanallı, di- ren John Cage’in müzik öğrenci- manlarda haberleştiklerini ve gö- Bill Fontana şimdilerde sanatçı- li sağlık emekçilerinin 14 Hasan-Âli Yücel’in ba- jital kayıt cihazı, akustik mikro- si olmuş. Hocası bu kadar avant- çe karar verdiklerini ölçüyor ve bu lar arasında moda olan blokzincir Mart’ı. kanlık görevinden alı- Yaşasın, cana can ka- gart olan Fontana da sesin üretti- araştırma bilime yardımcı oluyor. fonlar, hidrofonlar ve ivme ölçer- üzerinden işlerini satmıyor (kendi narak yerine aydınlık- tan doktorlarımız. çı adımların düşmanı bi- ği imaja ve bir imajın yarattığı se- lerden oluşan taşınabilir kayıt işleri için uygun bir aracı olmasına rinin getirilmesi, eski ya- İstanbul’a davet stüdyosu aracılığıyla ses verileri se yönelik araştırmalar yapıyor, iş- rağmen) ve altı-yedi yıldır da ses İnsanlık kültürü şam biçimine teslimiyet- ler üretiyor. Çalışmalarını daha iyi Melih Fereli, Bill Fontana ile toplamış. Daha sonra Bizans döne- yerleştirmelerinin yanı sıra görün- ten başka bir şey değil- nereye? anlayabilmeniz için bir çalışma- 2017’de tanışmış ve kendisinden minden kalan Şerefiye ve Yereba- tüleri de kendisi üretiyor. di (1946). Dünyanın gündemi de Yeni, çağdaş bir yaşam ağır, kahredici. oluşturmak için taşın altı- Dünyayı kutsal kitap- çüncü cemre düştü derken düşerken toprağa, şiir- lıklar, dostluklar geçmiştir tarihin- na elini koyan birçok ay- lardaki cehenneme çevir- kış yeniden bastırdı. Mart lere göz gezdirirsin. Ce- den... Bir şeyler en kalın harfler- dın hapislik, sürgün, iş- meye çabalayan bir avuç Üayının güzel yüzünü göre- nap Şahabettin’in “Elha- le yazılmıştır günlüğüne. Burnunun kence, işsizlik gibi zulüm- tarih, coğrafya, kültür, in- meden kar düştü bahçelere. Sal- nı Şita”sının ilk dizeleri- direği sızlar. lerle karşı karşıya kaldı ve sanlık düşmanı egemen, gının, fukaralığın, adaletsizliğin, kı- ni okursun: “Bir beyaz ler- H yeni yaşama kültürü atılı- zenginliklerini çoğalta- yımın üstünü bembeyaz bir örtü ze, bir dumanlı uçuş/ Eşini Hele bir de sevda sarmalına düş- mı yarıda kaldı. rak barbarlık olan savaş- örttü... Kapımızda savaş bütün çıl- gaip eyleyen bir kuş/ gibi tüysen Metin Altıok el verecektir Çağdaş bir devle- la bela olmaya devam gınlığıyla sürerken, 8 Mart Dünya kar/ Geçen eyyam-ı nev- sana: “Kar var yaşadığımız günler- tin odaklanması gereke- ediyor. Emekçi Kadınlar Günü’nde sesle- baharı arar!” de./ Umutsuzluk çevremizi kuşat- nin kültür politikası oluş- İnsanlığın yarattığı de- rini duyurabilmek için sokağa çı- Bahar gelecek H tı,/ Kıtlık kıran gündemde./ Yine de turmak olduğu düşünce- ğerlerin, ortak kültür ürü- kan kadınlar engellerle karşılaşır- Sonra Ahmet Muhip ele güne karşı,/ Özenle saklıyorum siyle yıllar boyu direnen, nü olduğu bilincini yok ken, kazanılan haklar bir bir eli- Dıranas’ın “Kar” şiiri geçer yüreğimde/ Sana duyduğum aşkı/ ömürlerini toplumu bilinç- ederek kendilerini yöne- elbette... mizden geri alınırken, söz söyle- içinden: “Kardır yağan üstü- Dört yanım kar içinde” lendirmeye veren aydın- ten ilkelliğe teslim olan mek, konuşmak, yazmak zinci- müze karanlık bir geceden/ H larımız, çağdaş yaşama çağdaşlığın uygar(!) tem- İşte orası senin ağırlık merkezindir. re vurulmaya çalışılırken, yalan, Yağmurlu, karanlık bir düşünce- Derken Behçet Aysan seslenir kültürü arayışını sürdür- silcileri, savaşı protesto Şen sakrak bir gülüş sunar apay- dolan, riya almış başını gitmiş- den/ Ormanın uğultusuyla birlikte/ kapının ardından: “Kar yağıyor dı- dü. İnsanı, toplumu, eği- etmek için insanlık kültü- dınlık bir kent. Sabah, “Günaydın” ken elimizde tek bir seçenek kalı- Ve dörtnala, dümdüz bir mavilikte/ şarda/ Mektubun yeni gelmiş/ İs- timi, sanatı, dili araştırıp rünü silmeye çalışıyor. diyen yüzlerle karşılaşmayı alış- yor: umut. Kar yağıyor üstümüze inceden...” tanbul kokuyor/ Dışarda kar yağı- karanlıkları aydınlatmanın Kültür insanlığın ese- kanlık haline getirirsin. Gökyüzüne Bizim umuda ihtiyacımız var ar- Böylece bir kere daha yaşadığımız yor/ Seni seviyorum.” savaşımını verdi. ridir. Her çeşit zorbalığa umutla bakmaya çalışırsın. Sabah tık. Yeni bir sese, yeni bir nefese... uzun karanlık gece de tescillenmiş H 1960’larda yaşanan ye- karşı olan sanat ve sa- kopardığın leylağı ceketine ilişti- H olur. Uğultunun ortasında kalbini Böylece kışın içinden kitapla- ni Aydınlanma dalgasın- natçı, savaşın nedeni de- rirsin. Çiy tanesini avucuna alırsın. Yaşayana ruhunu verir bir kent. temiz tutmaya çalışırsın. ra tutunarak geçersin bir kere da- dan sonra 12 Mart’ı, 12 ğil düşmanıdır. Kendileri- Yağmurdan sonra ortaya çıkan sü- Onun koynunda uyur, uyanırsın. H ha. Dayanışmanın en saf halidir Eylül’ü yaşadık ve 1982 ni çağdaş kültürün doğal müklüböceklerini görüp avunur- Rüzgârında savrulur, yağmurunda Ataol Behramoğlu’nun, “Be- yazılanlar... Ahmed Arif’in, “Da- Anayasası’yla bugünlerin mirasçısı sayanların var- sun. Çam ağaçlarına misafir olan ıslanır, güneşinde ısınırsın. Ufkun- yaz, ipek gibi yağdı kar/ Bir kız kar- yan kitap ile/ Dayan iş ile/ Tırnak bağnazlığına geldik. dığı yer, tek sözcükle dü- kardan sakınmazsın. Kar nede- da umudu büyütmeyi öğrenirsin. dan hafif adımlarıyla/ yürüyüp geç- ile, diş ile,/ Umut ile, sevda ile, düş şündürücüdür. niyle eve hapsolsan da yaşadığın Ekmeğini kazandığın yerdir. Kur- ti hayal içinde/ Arkadaşlarımı dü- ile/ Dayan rüsva etme beni”yle tek- Bugünün Atatürk’ün önerme- yerden izler taşırsın. Derken yeni- duğun aile gibidir. Ayrıldığın an- şündüm, sevgili şeyleri/ Sanki her rar nefes alırsın. Dayan dersin, bi- si, yol gösterici olmalı in- karanlığı den günün son siyasi gelişmelerini da eksikliği boğazına yapışır. Anılar şey bizimle var ve bizimle olacak/ raz daha dayan! Yeniden şiir haya- sanlığa: Aydınlığımıza “balyoz” biriktirirsin orada. Başka bir kentle okursun. İçin çekilir. Kararırsın ol- Şarkılar çaldı odalarda/ Bütün in- ta tutunma aracın oluverir. Bu yazı “Dünya insanları kapita- gibi inen, aydınlık birikimi- duğun yerde. aldatsan da onu, günü gelince yü- sanları sevmek gerektiğini düşün- da şiirlerle beslenen umudun yazısı lizmin açgözlülüğü ve hır- mizi parça parça eden 12 rüdüğün sokaklarda izini ararsın. H düm/ Düşmanlarımız dışında”yla olsun istersin. sından arınmış olarak ye- Mart’ın yıldönümü bugün. Sevsen de sövüp saysan da yaşa- Böyle zamanlarda yeniden söz- yeniden sorgularsın geçmişini. Ni- Çünkü bilirsin, değişim kapıda... tiştirilmelidir.” Cumhuriyetin ikinci mın kazınır kentin bir noktasında. cüklerin büyüsüne sığınırsın. Kar ce ağır bedeller ödenen arkadaş- Bahar kapıda...