Katalog

[email protected] 20 ŞUBAT 2022 PAZAR 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER nedenle, Kılıçdaroğlu’na “Çu- buk’taki linç girişimi” davası... Ayrıca, RTÜK gibi, BİK gi- Soğuk Savaş’ta bir kadın: bi, ceza yağdıran idari kurulların haksızlık ve hukuksuzlukları... Tarihe geçen uygulamalar. HHH Cumhuriyet Gazetesi’nin es- ki Genel Yayın Yönetmeni CHP Devlet, mülk ve Milletvekili Utku Çakırözer, 2021 MÜNEVVER ANDAÇ yılı ve 2022 Ocak Ayı medya özgür- adalet lüğü raporunu yayımladı. Bu yazıda, yalnız geçen yılın ihlal- PROF. DR. RIDVAN AKIN Münevver Andaç, 16 Mayıs 1998’de Paris’te öldü. Şehit dalet siyasal iktidarın sopası lerini, özet olarak değerli okurlarımla Müşir Mehmet Ali Paşa ve şehit Mustafa Celaleddin haline gelince ülkede her şey GALATASARAY ÜNIVERSITESI paylaşıyorum. Aaltüst oldu: “Gazeteciler yazıları, yorumları, pay- Paşa’nın torunu, Nâzım Hikmet’in “Gayrı bundan böyle Gizli tanıklar, itirafçılar, “terör örgü- ünevver Andaç; Nâzım laşımları nedeniyle en az 475 kez hâkim vermem seni ellere” diye şiirler yazdığı eşi, Mehmet tüne üye olmadan...” diye başlayan karşısına çıktı. Hikmet’in öz dayısının kızı, ceza maddesi, Cumhurbaşkanına Nâzım’ın annesi, dilimizin mükemmel bir çevirmeniydi. 36 gazeteciye 80 yıl hapis cezası verildi. M11 ay birlikte yaşayabildiği hakaret hakkındaki özel madde, “hal- Gazetecilerin ekonomik krizle ilgili yo- eşi, Mehmet Nâzım’ın annesi, haya- kın din duygularını tahrik...” konusun- rumları dahi soruşturma konusu yapıldı. tına girmiş kadınlar içinde en ente- daki madde, hemen hemen her önü- Basın kuruluşları ve gazetecilere yö- lektüel olanıdır. ne geleni içeri atan Sulh Ceza Yar- nelik fiziksel saldırı ve baskı da arttı. Aile arasında “Mimi” diye anılan gıçlıkları... En az 31 gazeteci haber takibi sı- Cumhurbaşkanı’nın, Adalet Münevver, 1917’de Sofya’da doğ- rasında gözaltına alınırken, 105 gaze- Bakanı’nın, parti sözcülerinin mahke- teci ise fiziksel şiddet, engelleme ve du. Babası Mustafa Celaleddin Bey, melere adeta emir veren üslupla ka- tehditle karşı karşıya kaldı. Sorbonne’da okumuş bir diplomat- naat açıklamaları ve bunlara uygun Gazetecilerin Anıtkabir’de haber ta- tı. Mustafa Kemal’in yakın arkada- olarak alınan kararlar... kibi yapması, sokakta röportaj yap- şıydı. “Andaç” soyadının, Atatürk AİHM’nin, Anayasa ması dahi yasaklandı. tarafından verildiği söylenir. Baba- Mahkemesi’nin, Danıştay’ın verdiği Anayasa Mahkemesi’nin, hak ih- sı 1921’de, annesi Gabrielle 1926’da kimi kararların, yürütme ve hatta yar- lali kararına rağmen Basın İlan gı tarafından bile tanınmaması... vefat etti. Marsilya’da yatılı okulda Kurumu’nun gazetelere yönelik ağır Anayasa’nın tanımladığı “De- yaptırımları devam ederken, RTÜK okudu. Liseyi bitirince ablası Ley- mokratik, Laik ve Sosyal Hukuk ise ekonomi yönetimindeki, pandemi layla birlikte 1935’te Türkiye’ye gel- Devleti”nin içini boşalttı. ile mücadele ve orman yangınlarında- di. Nâzımla, hukukta okuyan Mü- HHH ki ihmalleri eleştiren görüş ve yorum- nevver arasındaki ilk yakınlaşma Yukarıda sadece birkaçına işaret lar için kanallara ceza yağdırdı. büyük olasılıkla, ailede “Dayı Paşa” ettiğim bazı sorunlar ve bazı dava- RTÜK ve BİK yaptırımlarının ya- denilen Ali Fuat Cebesoy’un evin- lar iyice müzminleşti: nı sıra, Cumhurbaşkanlığı’nın tasarruf Bir zamanlar “Birinci Silivri Traje- de yaşandı. 1944’te ressam Nurul- genelgesi ve kur artışları da zor du- disi” döneminde simge olan Ergene- rumdaki ulusal ve yerel basın kuruluş- lah Berk’le evlendi. Kızı Renan, bu kon, Balyoz, Askeri Casusluk, OdaTV larını vurdu. Beş yerel televizyon ya- evlilikten doğdu. Mutlu değildi. Ak- gibi davalar, Türkiye’nin Hukuk yınlarını durdurmak zorunda kalırken lında, kuzeni Nâzım Hikmet var- Tarihi’ne kara harflerle yazılmıştı. ulusal gazeteler eklerini kapattı, ye- dı. 1948’de Peride Celal ve Ayşe Erdoğan/AKP iktidarı, Fethullah rel gazeteler ise sayfa sayısı düşürdü, Baştımar’la Bursa Cezaevi’ne ziya- Gülen Cemaati ile bozuştuktan ve hafta sonu çıkmama kararı aldı. rete gittiğinde 31 yaşındaydı. Cemaat, FETÖ/PDY adıyla terör ör- Yolsuzluk, taciz, rüşvet ve benze- de sürekli polis ekibi bekletildi. Git- ni evlenmişti. Münevver’e Varşo- gütü ilan edildikten sonra, bu dava- ri konularda yüzlerce haber ve sosyal tiği her yerde takip edildi. Bu hukuk va Üniversitesi’nde Türkçe okut- Her yerde takip edildi lardaki haksızlık ve hukuksuzlukların medya paylaşımına erişim engelleri dışı gözaltı rejimi altında, anne ola- manlığı ve çocuklarıyla yaşayabi- hesabı, arkalarındaki siyasal güç gör- yıl boyu devam etti. Münevver’in kalbinde yaşattığı mezden gelinerek sadece bunları ya- rak çocuklarını okuttu, çeviri yapa- leceği bir apartman dairesi ayarla- Gazetecilerin haber yapmasının en- mahpus kuzeni herhangi biri değil, pan yargı mensuplarından soruldu. gellenmesi kadar haberlere getirilen rak hayatını kazandı. dı. Vera’nın yanına döndü, her ne uluslararası üne sahip bir Türk şairiy- Bugün, yine aynı siyasal gücün ik- erişim engelleri de basın özgürlüğü kadar Berlin’de yazdığı otobiyogra- di. Paris’te ünlü şair Tristan Tzara’nın tidarı sırasında, o eski dönemdeki ve halkın haber alma hakkını yok etti.” Yüzlerce mektup... fisinde “kederden geberiyor olsam başkanlığında Picasso, Dali, Aragon, haksızlık ve hukuksuzlukların, hemen Bu raporun ayrıntılı metnini aşa- Sertel’ler, Dino’lar yurtdışına çık- da” dese de. Camus, Sartre, Simone de Beauvoir, hemen aynı yöntemlerle sürdürüldü- ğıdaki bağlantılardan okuyabilir- tılar. Münevver de gidebilirdi. Ül- ğünü büyük bir üzüntüyle görüyoruz. Yves Montand gibi ünlü kişiler tara- siniz: Nâzım travması... keyi yönetenler basiretli olsaydı, Bazı haksızlık ve hukuksuzlukla- https://www.cumhuriyet.com.tr/ fından “Nâzım Hikmet’i Kurtarma ve rın bir kısmı davalara konu olan ki- Münevver’in gidişini “insani sebep- Nâzım’ın ölümü bir başka trav- turkiye/chpden-basin-ozgurlugu- Eserlerini Tanıtma Platformu” kurul- şilerin adlarıyla simgeleşti: raporu-en-az-475-kez-hakim- lerle”, sessizlikle karşı- ma oldu Münevver’in hayatında. muştu. Paris’te “Nâzım’a Osman Kavala, Selahattin De- karsisina-cikarildi-1899046 layabilirlerdi. 1952’de Nâzım; Novodevichy Mezarlığı’na özgürlük imza kampanya- mirtaş isimlerine son günlerde Se- https://ankahaber.net/haber/detay/ Samet Ağaoğlu’na pa- defnedilirken üç kadın, Münevver, sı” başlatılınca Münevver, def Kabaş da eklendi. chpli_cakirozer_doviz_kurundaki_ saport almak umu- Dr. Galina, Vera oradaydılar. Mü- Ayşe Baştımar’la birlik- Bazı davalar da konularıyla bel- artisin_faturasini_cikardi_5_televiz- duyla gittiğinde “Sen nevver, Paris’e gittiği 1973’ten ve- leklere kazınıyor: te benzer bir kampanyayı yon_900_gazete_kapandi_69666 Nâzım’ın neyi olu- fatına dek geçen 25 yılda, emeğiy- Cumhuriyet mensuplarına yönelik HHH Türkiye’de başlattı. Halide “MİT TIR’ları” davası... yorsun” denildi, aşa- le geçindi. Yaşar Kemal, Kemal Ta- “Adalet mülkün temelidir” cüm- Edib ve Adnan Adıvar, di- Gazetecilere yönelik, “Libya’daki lesindeki “mülk”, “devlet” anla- ğılandı. 1956’ya dek hir, Orhan Pamuk gibi yazarla- lekçeyi ilk imzalayanlardı. şehit” davası... mındadır... Nâzım’la hiçbir insa- rı Fransızcaya çevirdi. Mehmet’in Sonuçta solcuları infaz in- “28 Şubat” davası... Çünkü “devlet” Osmanlı ailesinin ni temas kurmasına Türkiye’ye geldiği, Büyükada’da bir dirimiyle “kerhen” affeden “Amirallerin Montrö” davası... “mülküdür”. izin verilmedi. 1956'da ev aldığı, orada zaman zaman kal- yasa çıktı. Nâzım, 15 Tem- “Dolar fiyatı tahminleri” davası... Bugünkü adalet, hangi “devletin”, Belçika Dışişleri Baka- dığı bilinir. Münevver’in, kaçıştan muz 1950’de özgürlüğüne Sayısız “CB’ye hakaret” davası... kimin “mülkünün” temelidir acaba? nı Paul Hery Spaak’ın sonra Türkiye’ye gelip gelmediğine Yukarıdaki örneklere tam ters bir “Halkın” mı, “Şahsımın” mı? kavuştu. ısrarı üzerine, mek- dair bilgiler çelişkilidir. Bu arada hürriyet ve Münevver Andaç tuplaşma izni veril- Münevver Andaç, 16 Mayıs demokrasi sloganlarıy- di. Münevver’in yazdı- 1998’de Paris’te öldü. Şehit Müşir la iktidara gelen Demok- ğı 740 mektup, onun yalnızlığını ve Mehmet Ali Paşa ve şehit Mustafa rat Parti’ye göre, antikomünistlik, Nâzım’a olan bağlılığını gösterir. Celaleddin Paşa’nın torunu, Nâzım demokratlığın önkoşuluydu. Ne ka- Eğer Joyce Lussu adlı cesur İtal- Hikmet’in “Gayrı bundan böyle ver- dar antikomünist olunursa, ABD’ye Türkiye risklere yan kadın ortaya çıkmasaydı, Mü- mem seni ellere” diye şiirler yazdı- o kadar yaklaşılırdı. Nâzım; Bahri- nevver belki de Nâzım’ı asla göre- ğı eşi, Mehmet Nâzım’ın annesi, di- ye Mektebi mezunu olduğundan as- meyecekti. Feminist ve sosyalist limizin mükemmel bir çevirmeniy- kerlikten muaftı. DP iktidara gelene kadar askerliğini yapmış sayan dev- Lussu, Münevver’i 1961 sonbaha- di. Ülkesinde hiç suç işlememişti. rında kaçırdı. Varşova’ya ulaştık- Dar görüşlü politikacıların ilkel tu- let, birden askerlikten muaf olmadı- ne kadar hazır? larında, Münevver’i mesut bir bir- tumu nedeniyle insan haklarına, ğına karar verdi. Askere alınma giri- şimi iktidarın komplosuydu. Nâzım, leşme değil, hayal kırıklığı bek- hukukun temel ilkelerine aykırı şe- zincirleri aksaklıkları, yükselen ener- PROF. DR. MEHMET TOMANBAY liyordu. 10 yıllık hasret bitmiş- kilde, 10 yıl hayatı karartıldı. 90 yıl- ji fiyatları, arz darboğazı, beklenen- askerde Sabahattin Ali gibi öldürü- UFUK ÜNIVERSITESI ÖĞRETIM ÜYESI den yüksek olan enflasyon, ekono- ti, ama dünyanın en güzel aşk şi- lık ömründe büyük sıkıntılar çek- leceğini düşünüyordu. Endişelerin- milere destek harcamaları nedeniy- de haklıydı. Nâzım kaçmak zorunda irlerinin yazıldığı Münevver An- ti. Ama tüm bunlara rağmen, ülke- eçen günlerde Davos toplantıları- le aşırı artan dış borçlar ve artan fi- Gnı da düzenleyen Dünya Ekonomik kaldıktan sonra Münevver'in haya- daç, uzun ayrılık yıllarında unu- sine yürekten bağlıydı. Vasiyetinde nansal stres, iklim değişiklikleri ne- Forumu Küresel Risk Raporu’nu, Dün- tı zorlaştı, 10 yıl polis tarafından fii- tulmasa da ikame edilecek birile- “Küllerimi Boğaz’a savurun...” diye- deniyle biyoçeşitlilikte kayıplar ve gı- ya Bankası Küresel Ekonomik Beklen- len gözaltında tutuldu, evinin önün- ri bulunmuştu. Nâzım, Vera’yla ye- cek kadar. da güvenliği sorunu. Ayrıca, uzayda tiler Raporu’nu, Uluslararası Para Fo- artan rekabet, siber güvenlik açıkla- nu da Dünya Ekonomik Görünümü ra- rı, önlem almakta zorluk çekilen kü- porunu yayımladı. Uluslararası kuru- resel iklim değişikliği, ülkeler arasın- luşların, 2022 yılıyla ilgili raporları, di- da ve ülkeler içinde bozulan gelir da- ğer ülkeler gibi, Türkiye için de önem- ğılımı ve eşitsizlikleri önümüzdeki 10 li. Çünkü nüfusu 8 milyara yaklaşan yılın riskleri. Bir yandan salgın hasta- Doğamız saldırı altında dünyada, ülkelerin azalan doğal kay- lık, diğer yandan belirtilen riskler ne- naklar üzerinde rekabeti sertleşti. Ar- deniyle ülkeler “sosyal uyum erozyo- tan rekabet ortamında ülkelerin deği- IBRAHIM GÜNDÜZ/GAZETECI Konu elbette sadece siyanür değil. nu”, “geçim krizleri”, “ruh sağlığının şen dünyaya uyum sağlamaları, deği- “Ağır metal” kaynağı olan milyonlarca ton “pasa”, zehirlenen bozulması” gibi toplumsal sorunlar- şimin kontrolünü ele geçirmeleri ya- ürkiye’de nerede orman, nerede la uğraşıyor. su kaynaklarımız, kesilen milyonlarca şamsal önem kazandı. Geleceği öngö- Tdağ ve su kaynakları varsa siya- remeyen, yatırımlarını bu gelişmelere ağaç. Olay artık altının boyutlarını aştı. Kömür, mermer, nürlü-sülfürik asitli madenciler ora- Akılcılığa yönelmeli uyduramayan toplumlar büyük sıkıntı- dadır. Dağlar, dünyanın en değer- taşocakları denilerek Türkiye’nin bütün dağları, yaylaları, Sorunların çözümünün tek çaresi, lar çekmeye mahkûmlar. li su depolarıdır. Bu açıdan barajlar- ülkeler arasında güveni tesis ederek meraları, köyleri saldırı altında. dan bile daha stratejik ve değerlidir. Toplumsal sorunlar işbirliğini geliştirmek. Üç raporda da Bütün dünyada bir yıl içinde yakla- güçlendirilmiş küresel işbirliğinin öne- larını, topraklarını korumaya çalı- Kaz Dağları’nın yüzde 79’u, Raporlar; rekabetçi dünyada ülkele- şık 3 bin 200 ton altın çıkarılır. Bu mi vurgulanıyor. Ülke ekonomilerinin şan Bergama-Ovacık köylüleri, “Al- Ordu’nun yüzde 74’ü, Artvin’in yüz- re, değişimin gerisinde kalmamaları, sürdürülebilir büyümeyi gerçekleşti- altını çıkarırken ortaya saçılan atık- teknoloji ve inovasyon üzerinde kont- man Ajanı” ilan edilmiştir. Ekono- de 71’i, Muğla’nın yüzde 54’ü maden rebilmeleri için, uluslararası dayanış- lar, dünyadaki milyarlarca ton üreti- rol gücü kazanabilmeleri için önemli mik krizden çıkışın yolu olarak al- bölgesi ilan edildi. mayla bir dizi ulusal politikayı uygula- ipuçları veriyor. Yakın dönemdeki risk- mi yapılan diğer bütün madenlerin tın madenleri gösterilmiştir, bugün- maya sokmaları öneriliyor. ler tanımlanarak, toplumsal ve çevre- toplam atığından sekiz kat fazladır. Önemli ayrım kü gibi... Türkiye, 2022’nin getirdiği riskler- sel kaygılar ortaya konuluyor. Bu risk- Üstelik bu atıklar bir işlenmiş atık Türkiye’de tüm sanayide kullanı- Bergama-Ovacık’ta açılan o ilk al- den ne kadar haberdar ve hazırlıklı? lere karşı yapılması gerekenler belir- değildir, nükleer reaktör atıkları ka- lan 300 bin ton siyanürün yalnızca tın madeninin üzerinden 21 yıl geç- Bu riskleri bertaraf edecek, yaşanan tiliyor. Raporların ana mesajı, Covid dar tehlikelidir. yüzde 1.5’i altın madenciliğinde kul- ti. Bugün 19 siyanürlü-sülfürik asit- ekonomik sorunları aşabilecek önlem- 19 salgını nedeniyle 2022’nin ekono- Türkiye’de kartel madenciliği, yağ- lanılıyor. Bu hesapla Türkiye’deki al- li yıkım merkezi var. 19’u da yolda. leri alıyor mu? Genel doğrulara aykı- mik ve toplumsal açıdan büyük riskler ma-talan madenciliği Bülent Ecevit tın madenciliğinde yılda 4 bin 500 ton Ne kazandırdığı, ne zarar verdiği or- rı ekonomi politikalarıyla, uluslarara- taşıyan bir yıl olacağı. Son dönemde- döneminde başlamadı. Türkiye’de- siyanür kullanılıyor olması lazım. Oy- sı dayanışma ve küresel işbirliği için- tada. Binlerce makale, kitap yazıldı. ki iyileşmelere rağmen, küresel eko- ki kartel ve yağma-talan madencili- de kendine nasıl yer bulacak? Huku- sa sadece Erzincan- İliç’teki Çöpler Al- nominin 2022’de beklenenden çok da- Yüzlerce televizyon haberi yapıldı. ğinin kökleri, neoliberal rüzgârların ha zayıf ve sorunlu olacağı öngörülü- kun üstünlüğünü ve demokratik yöne- tın Madeni’nde bir yılda 11 bin ton si- Türkiye; 1 ton ham altın üretmek timi sağlamadan, bozulan sosyal uyu- estiği Özal’lı yıllara uzanır. Özel şir- yor. Örneğin Dünya Bankası; 2021’de yanür kullanılıyor. Konu elbette sade- için, 5 milyon ton taşı toprağı zehir- mu, enflasyonu ve geçim sorununu ketlere, kartellere Türkiye’nin or- yüzde 5.5 olan küresel büyümenin, ce siyanür değil. “Ağır metal” kayna- liyor. Bugün Lidyalıların Paktolos 2022’de yüzde 4.1’e gerileyeceğini çözmeden, toplumsal barışı sağlamak manlarını, yaylalarını, köylerini ğı olan milyonlarca ton “pasa”, zehir- Çayı’na “koyun postu” attıkları gi- olanaksız. 2022’de, küresel risklerden belirtti. Gelişmekte olan ülkeler, pan- açan Turgut Özal’dır. Ecevit, 2001 lenen su kaynaklarımız, kesilen mil- bi kimse altın üretmiyor. Onlar an- demi nedeniyle 2024 yılı büyüme he- korunabilmek ve sorunlarımızı aşabil- krizinin de etkisiyle yönlendirilmiş- yonlarca ağaç. Say say bitmez... tik çağlarda kaldı. Bugün Paktolos mek için, bilime dayalı, üretimi öncele- deflerinin daha şimdiden yüzde 5.5 tir. Abartılan tahminler, yalan yan- Olay artık altının boyutlarını aştı. Çayına’na koyun postu atmıyorlar gerisindeler. yen, yoksulluğu gidermeyi amaçlayan, lış raporlarla o ilk madenin açılma- Kömür, mermer, taşocakları denile- ama Munzur Dağları’na yılda 11 bin Bu tahminler sıralanırken dikkate akılcı ekonomik ve sosyal politikalar sı için, yani “Sarı Öküz” için her tür- rek Türkiye’nin bütün dağları, yayla- ton siyanür atıyorlar, yılda 122 bin alınan riskler raporlarda özetle şöy- uygulanmalı. Aksi halde 2022, 2021’i lü oyun oynanmıştır. Köylerini, su- ları, meraları, köyleri saldırı altında. ton sülfürik asit döküyorlar. le: Yeni varyantlar kaynaklı tedarik misliyle aratacak bir yıl olacak.