Katalog

16 ŞUBAT 2022 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 13.6450 15.4800 18.5290 21.08 2.038 5477.44 816.51 8.5 kuruş 14 kuruş 3 kuruş 0.10 puan 36 puan 4.05 lira 2.23 lira Gıda fiyatlarındaki yangının sönmesi için vergi indirimi değil tarım reformu isteniyor Ucuzluğun yolu tarlada Oy çekme - Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre tarımda üreti- itme gücü ci fiyatları ocak ayında yıllık yüzde 52 arttı. Gübreden mazota iyasal partilerin yanı sıra liderlerin, yö- maliyet artışlarıyla boğuşan çiftçi pozitif ayrımcılık istiyor. neticilerin, adayların da oy çekme, it- Sme güçleri vardır. Seçim tahmini yapı- lırken sonuçlar yorumlanırken oy itme gücü ir zamanların kendi kendi- la fiyatların düşmesini bekliyorsu- de dikkate alınmalıdır. Seçim sonucunu ba- nuz” dedi. Dünyada gıda ürünü it- ne yeten tarım ülkesi olan zen kişilerin oy iticiliği belirlemektedir. Tah- minlerde, analizlerde oy iticiliği dikkate alın- BTürkiye’de artık meyve seb- halatının da düştüğünü söyleyen madığında, değerlendirmede yanılgılara dü- Demirtaş, “Artık para versek de it- ze taneyle alınıyor. Gıda fiyatla- şülmektedir. rındaki artışın önüne geçilemiyor. hal edemeyeceğiz. Yerli üretimi Geminin, uskurlarının dönüşüyle suyun it- korumak zorundayız” dedi. Temel gıda fiyatlarındaki artışlara me gücüyle hareket etmesinden esinlene- rek iktisat öğretisine backwash effect, gemi karşı önlem alamayan akıntısı etkisi girmiştir. İsveçli iktisatçı Gun- ‘Yazın daha da artacak’ hükümet ise çözümü nar Myrdal bu etkiyi, azgelişmiş yörelerden KDV indiriminin tek başına ye- temel gıda ürünlerinde gelişmiş yörelere sermaye ve kaliteli işgücü tersiz kalacağını söyleyen Ziraat Katma Değer Vergisi’ni akımını açıklamak için iktisat yazınına getir- Mühendisleri Odası Başkanı Baki (KDV) yüzde 8’den yüz- miştir. Ancak geminin ters akıntı etkisi, siya- ALİ CAN sal alanda da olaylar, sonuçlar değerlendiri- Remzi Suiçmez ise “Seralarda yüz- de 1’e indirerek arıyor. POLAT lirken kullanılabilir. de 125 zamlı elektrikle domates Ancak üretici ve ekono- Kanımızca, 23 Haziran 2019’da yinele- yetiştirip bunu da 15 liralık ma- mistlere göre kentleş- nen İBB seçimi sonucu, geri itme etkisinin zotla şehirdeki pazara götürürse- me oranı yüzde 93’e çıkan, çiftçi siyasete yansımasının bir örneğidir. Yine- lenen seçimde İmamoğlu’nun oyu yüzde niz satış fiyatının 20 lira olmasına nüfusu azalan Türkiye’de tek çare 13.7 artışla 4 milyon 741 bin 870’e yükse- şaşıramazsınız. Burada pazarcının tarladan geçiyor. lirken Binali Yıldırım’ın oyu yüzde 5.2 ora- da marketçinin de suçu yok” dedi. Üreticiye göre iktidarda olduğu nında azalarak 3 milyon 935 bin 444’e ge- Çiftçinin martta yeni sezon için 20 yıl boyunca 16’dan fazla politi- rilemiş, salt oy farkı 806 bin 462’ye yüksel- miş, oy oranı yüzde 54.2’ye ulaşan İma- üretime geçeceğini belirten Suiç- ka, altı bakan değiştiren AKP, ta- moğlu, Binali Yıldırım’a 9.2 puan üstünlük mez, yaz aylarında gıda enflasyo- rıma yeterince destek vermedi. Bu sağlamıştır. nunun katlanacağını söyledi. Suiç- nedenle gıda enflasyonunun önü- Seçim sonucu, İYİ Parti’nin katkısı, Mil- mez, “Dış alım lobilerine, elektrik ne geçilemediğini söyleyen Tür- let İttifakı’nın başarısı, toplum mühendisli- şirketlerine değil üreten ve alın te- ği, aday seçimi, İmamoğlu’nun nitelikleri gi- kiye Ziraatçılar Derneği Başkanı Üretici maliyeti durmuyor bi yorum, değerlendirmelere yol açmıştır. rinin karşılığını isteyen üreticile- Hüseyin Demirtaş, KDV indirimi, Adayın nitelikleri, ünü, dar seçim bölgelerin- re somut pozitif ayrımcalık içeren marketlerde zabıta denetimi gi- de etkili olabilir; mega kentlerde adayın oya çıklanan resmi rakamlar da ta- len Tarım-ÜFE’nin yüzde 100’ü geç- tarım politikaları uygulamak gere- bi önlemler yerine tarladaki yan- etkisi sınırlıdır; seçim sonucunu değiştire- Arımda yaşanan erozyonun gös- tiğini söyledi. Bu artışlarla üretim ya- kiyor. Yoksa vatandaş gıdaya ucuz cek boyutta değildir. AKP ve liderinin oy iti- gına müdahale edilmesi gerektiği- tergesi. Yıllardır “Enflasyonla pamayan çiftçi ise toprağa küsüyor. ci gücü, sonucu belirlemiştir. ulaşamaz” diye konuştu. ni belirtti. Topyekûn Mücadele” hareketi uygu- Türkiye Ekonomi Politikaları Araştır- Benzer bir seçim sonucu da 1989 yerel Önünü göremediklerini söyle- Demirtaş, “Kaç kere marketle- lanırken üretici enflasyonu ise her ma Vakfı’nın Sosyal Güvenlik Kuru- seçimlerinde yaşanmıştır. Seçimde ANAP’ın yen Urfalı çiftçi Müslüm Ösün ise re denetim yolladınız, ceza kesti- İBB adayı, efsane başkan, hakkında “İs- alanda artmaya devam ediyor. mu Kasım 2021 verilerine dayandır- “Ürünü nasıl ekeceğim, kimse sa- niz gerçek sebebin onlar olmadı- tanbul yıkıldıkça güzelleşiyor” diye övgü- Türkiye İstatistik Kurumu’nun açık- dığı raporuna göre de sigortalı çiftçi ler düzülen Bedrettin Dalan, SHP’nin ada- tacağım, kaça satacağım hiçbir fik- ğını kabullenin artık. Fiyatlardaki ladığı Tarım Üretici Fiyat Endeksi sayısı yıllık yüzde 7.9 azaldı. Bu azal- yı politika alanında ünlü olmayan kulak, bu- rim yok. Maliyet artışlarında bo- artışın sebebi girdi maliyetleridir. (Tarım-ÜFE), Ocak 2022’de aylık yüz- mayla birlikte 2013 yılında 1 milyo- run, boğaz uzmanı Prof. Dr. Nurettin Sö- ğuluyorum sadece. Ben bu durum- Çiftçiye 15 liradan mazot satıyor- de 14.83, yıllık yüzde 52 ve on iki nun üzerinde olan sigortalı çiftçi sa- zen. Beklenti, anketler Dalan’ın seçimi açık aylık ortalamalara göre yüzde 26.55 yısı 44 bin kişi daha azalarak 511 bin sunuz, sulamada kullanılan elekt- dayken çocuğuma nasıl ‘Şehire ara kazanacağı yönünde iken seçim Sözen arttı. Sektör temsilcileri ise hissedi- seviyesine geriledi. tarafından 10 puan fark yapılarak kazanıl- gitme kal burda toprağımızı işle’ riğe yüzde 92 zam yapıyorsunuz dı. Sonucu, aday değil Özal’ın oy itici etkisi sonra marketlere giden zabıtay- diyeceğim ki?” dedi. belirledi. Özal oy itici etkisi, SHP’nin birinci parti olarak kazandığı 1989 yerel seçiminde de yaşandı. SHP, büyükşehir belediye baş- Türkiye finansal rahatlama, Birleşik Arap Emirlikleri Batı’ya yeni hat istiyor kanlıkları dahil 38 il, 642 belediye başkanlı- ğı kazandı. 2019 yerel seçimi sonuçlarının etkenle- ri de irdelenmelidir. Büyük illerin beledi- ye başkanlıklarının CHP tarafından kaza- nılması, Millet İttifakı’nın başarısı, İYİ Par- ti desteği, aday göstermede sağgörü, sağ- Körfez’de yeni dönem duyulu davranış olarak genel değerlendi- rildi. CHP, büyük illerde ilk kez seçim ka- umhurbaşkanı Recep Tayyip zanmıyordu. 1980 öncesi bir yana SHP’nin 1989 yerel seçim sonucu, daha geniş kap- CErdoğan’ın Birleşik Arap Emir- samlı kazanım olmuştu. CHP, 2014 ye- TÜİK VERİLERİNE GÖRE likleri (BAE) ziyaretinde 10 milyar rel seçimde kazandığı Zonguldak, Giresun, dolarlık yatırım için 13 anlaşma Kırklareli belediye başkanlıklarını yitirmiş- imzalandı. İki ülke arasında Kap- ti. Seçimi Kırklareli’nde bağımsız olarak ka- Gerçek işsizlik zanan Mehmet S. Kesimoğlu partiye ge- samlı Ekonomik Ortaklık Anlaş- ri dönmüştü ama sonuç CHP açısından ka- ması müzakerelerine başlanması yıptı. 2019 yerel seçim sonucu, AKP ve li- yüzde 22.5 da mutabakata bağlandı. derinin oy iticiliğine karşın, 1989 yerel se- Erdoğan, BAE ziyaretinin ikinci çim sonuçları ile karşılaştırıldığında başarı- ürkiye İstatistik Kurumu (TÜ- lı sayılamaz. gününde iş insanları ile bir araya TİK) dördüncü çeyrek işgücü is- Erken ya da zamanında yapılacak seçi- geldi. Birleşik Arap Emirlikleri’nin tatistiklerini yayımladı. Buna göre me ilişkin anketler yapılmakta, kamuoyu ile Türkiye’nin Körfez bölgesinde- işsizlik dördüncü çeyrekte yüzde paylaşılmaktadır. Ayrıksı az sayıda sonuç 11.2 olarak gerçekleşti. İşsiz sa- ki başlıca ticaret ortağı olduğunu bir yana bırakılırsa AKP’nin yüzde 30 do- Erdoğan, Dubai EXPO’da Türkiye Ulusal Günü Programı’na katılarak iş insanları ile bir araya geldi. yısı, 2021 yılı dördüncü çeyreğin- layında oyla birinci parti olduğu, CHP’nin söyleyen Erdoğan, “Birleşik Arap oyunun kararsızlar dağıtılmadan yüzde 20- de bir önceki çeyreğe göre 78 bin önemli bir adım olacak. BAE ile Türkiye arasında siya- Emirlikleri özel sektörünün önde 25 aralığında kaldığı, oyu azalmakla bera- kişi azalarak 3 milyon 780 bin ki- Suudi Arabistan’da yayın yapan si ilişkiler kötü olsa da ekonomide gelen temsilcileri olarak, Türkiye ber MHP’nin yüzde 7-8 düzeyinde oyu ol- şi oldu. “Atıl işgücü” olarak tanım- Arab News gazetesi, imzalanan an- durum farklı. Türkiye’de 400 BAE ile ticari ortaklıktan ve yatırım iş- duğu görülmektedir. AKP’nin oy oranın- lanan gerçek işsizlik ise 2021 yı- laşmaları yepyeni bir dönemin baş- şirketinin faaliyet gösterdiği belir- birliklerini tesis etmenin faydala- dan çok CHP’nin oy oranının düşüklüğü; lı dördüncü çeyreğinde bir önce- MHP’nin oyunun gerçekse görece yüksek laması olarak yorumladı. Haber- tiliyor. İhracat da son yıllarda hızla rına tüm boyutlarıyla vakıf oldu- ki çeyreğe göre 0.2 puan artarak oluşu yadırganmalıdır. de, “Körfez petrol ihracatçısı” ola- arttı. Çünkü Türkiye’ye resmi ol- ğunuza eminim. Denizbank ve Ya- yüzde 22.5 oldu. Her alanda başarısızlığa, mevcut sisteme rak anılan BAE’nin, “yeni müttefiki” mayan ambargo uygulayan Suudi rımca Limanı gibi başarılı örnek- Zamana bağlı eksik istihdam tepkilere karşın AKP’nin yüzde 30 dolayın- Türkiye’nin lojistik avantajlarını ve Arabistan’a Türk malları BAE men- ler, hepinizin malumudur” dedi. da oy almasının geçmişten gelen nedenle- ve işsizlerin bütünleşik oranı yüz- ri vardır. Ülkede yadsınamayacak, görmez- tedarik zincirlerini kullanarak dün- şeeli olarak satıldı. Ambargo döne- de 15.5 iken potansiyel işgücü ve den gelinmeyecek gerçek, ulusal devlete, Hedef dünya pazarları ya pazarlarının geri kalanına ulaş- minden önce 2020’de 1.9 milyar işsizlerin bütünleşik oranı yüzde bağımsızlığa, laik cumhuriyete hatta Türk 18.6 olarak gerçekleşti. Genç nü- Arap basınında yer alan yorum- mayı hedeflediği belirtiliyor. dolar olan ihracat 2021’de 3.2 mil- devletine karşı bir kitlenin ve varlıklarının fusta mevsim etkisinden arındırıl- lara göre, Türkiye’nin 2015’ten be- ABD’li yayın kuruluşu yar dolara çıktı. Suudi Arabistan’a Batı ile işbirliğiyle korunacağını öngören ke- mış işsizlik oranı 21.4, mevsim et- simin varlığıdır. Bağımsızlık savaşının baş- ri gerilim yaşadığı Birleşik Arap Bloomberg’de yer alan yorumda Türkiye’den yapılan 2020’de 2.3 kisinden arındırılmış istihdam ora- langıcından itibaren dış güç destekleriyle iç Emirlikleri’ne yapılan bu üst dü- ise “Abu Dabi yeni lojistik bağlar milyar dolar ihracat 2021’de 186 nı yüzde 33.7 oldu. ayaklanmalar olmuş, işgalci güçlerle işbirli- zey ziyaret, “iki ülke ilişkilerini istiyor, Türkiye’nin mali durumu milyon dolara gerilemişti. ği yapılmıştır. Bu kitle, Cumhuriyetin ilanın- güçlendirecek” ve Ortadoğu için ise kargaşa içinde” denildi. l Ekonomi Servisi dan sonra, Cumhuriyetin kazanımlarını, ilke- lerini genelde benimsememiş sağcı partile- ri, sırasıyla Terakkiperver Cumhuriyet Fırka- sı, Serbest Cumhuriyet Fırkası, DP, Adalet Partisi, ANAP’ı desteklemiş, günümüzde de Yılın ilk ayında bütçeden görev zararları için 11.8 milyar TL çıktı AKP ardında yer almıştır. Bu kitlenin ve ke- simin oy gücü yadsınmamalıdır. Oy yitirmesine karşın MHP’nin yüzde 7-8 oy alması yadırganmalıdır. Ulusal dev- let, tam bağımsızlık, emperyalizm karşıtlı- Bütçe zararla başladı ğı, ülkenin onuru, saygınlığı, ülkeye özve- ri ile hizmet gibi ilke, şiarı olan milliyetçilik, MUSTAFA ÇAKIR artamdır, meziyettir. Ancak MHP sözel ola- rak milliyetçi olmasına karşın uygulama ola- ılın ilk ayında bütçeden görev zararları için rak tutarlı milliyetçi davranış göstermemek- te, Cumhuriyet karşıtı bir yönetime des- Y11.8 milyar TL çıktı. Aralarında kamu ban- tek olmaktadır. İşlevi ve konumu netleşen kalarının da bulunduğu mali kurumlarına gö- MHP’nin oy oranı halen yüksektir. revlendirme giderleri kapsamında 1.2 milyar Kökeni Milli Mücadele’ye dayanan, Cum- TL aktarıldı. 16.1 milyar TL bütçesi olan Diya- huriyet ilkelerini yaşama geçirmekle görevli net, ocakta 1.9 milyar TL harcama yaptı. Hazi- TL harcandı. Faize yılın ilk ayında 14.2 mil- misyon partisi olan, 1950-80 arası sekiz se- ne ve Maliye Bakanlığı ocak ayı bütçe gerçek- çimin en az üçünde birinci parti olmuş, 1957 yar TL gitti. Cari transferler 71.8 milyar TL ol- leşmelerini açıkladı. ve 1977 seçimlerinde oy oranını yüzde 40’ın du. “Görevlendirme giderleri” olarak adlandı- üstüne çıkarmış, kurulan koalisyon hükü- rılmaya başlanılan görev zararları için ocakta metlerinde ana ortak olarak görev almış bir Örtülü’den 57 milyon TL bütçeden 11.8 milyar TL çıktı. Bu kapsamda partinin, başarısız, oy itici bir iktidar karşı- Ocakta bütçe giderleri 146 milyar TL, büt- kamu teşebbüslerinin görev zararları 1.1 mil- sında oy oranının yüzde 20-25 bandına geri- çe gelirleri 176 milyar TL, bütçe fazlası ise 30 yar TL oldu. Bu yıl için Hazine’den siyasi par- lemesi, irdelenmesi gereken bir sorundur. milyar TL olarak gerçekleşti. Vergi gelirleri tilere 645.1 milyon TL aktarıldı. Ocak ayın- Seçim sonuçları değerlendirilirken, tah- geçen yılın aynı ayına göre 79.2 milyar TL’den da kurumların yaptıkları harcamalar da bel- min yapılırken siyasal partilerin yönetiminin, 147.4 milyar TL’ye yükseldi. Örtülü ödenek- yöneticilerinin, başkanlarının da oy çekme, li oldu. Bu kapsamda bütçe başlangıç ödene- itme güçleri olduğu dikkate alınmalıdır. ten yılın ilk ayında 57 milyon 13 bin TL har- ği 3.8 milyar TL olan Cumhurbaşkanlığı ocak cama yapıldı. Hizmet alımları için 2.9 milyar ayında 91.9 milyon TL harcadı. l ANKARA