Katalog

13 ARALIK 2022 SALI EKONOMI ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.6460 19.6960 22.9660 9.66 5193 7216.24 1084.33 0.3 kuruş 4.5 kuruş 2.8 kuruş 0.63 188 puan 29.48 lira 3.62 lira Yüksek enflasyonun altında ezilen emekçiler için işsizlik tehlikesi de büyüyor Adım adım yükseliş İktidar saplandığı batakta, oy kaybını Ekim 2022’de dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10.2’ye saklama tuzaklarında yükselirken geniş tanımlı işsizlik yüzde 20.3 oldu. stesek de istemesek de seçmen oyları- Türkiye’de 7.6 milyon kişi geniş tanımlı işsiz durumunda. nın çok ama çok büyük çoğunluğu için İyaşamı karabasana çeviren yoksulluk, ÜİK’in dün açıkladığı “İşgücü Zamana bağlı eksik istihdam, po- yoksunluk koşulları, dudak uçurtan bir kir- İstatistikleri, Ekim 2022” ra- tansiyel işgücü ve işsizlerden olu- lilik, yağma, haksızlık, vurgun düzeni için- de patladığının kanıtları ortalığa saçıldıkça Tporu, ekonomide artan sorun- şan atıl işgücü oranı (geniş tanım- saçılıyor.. Bataklığın kirliliği delinmiş gibi ların işsizliği de adım adım yük- lı işsizlik oranı) ise 2022 yılı ekim her yandan bir diğerini aratmayacak bo- selttiğini ortaya koydu. ayında bir önceki aya göre değişim yutlarda yaşamımızın dünyasına, belgele- “Hanehalkı İşgücü Araştır- göstermeyerek yüzde 20.3 oldu. ri, kanıtları ile ulaşıyor. Kokuşmuş bir ger- ması”nın mevsim etkisinden arın- Ayrıca geniş tanımlı işsizlik oranı çekliğin üzerine sorgulama yapmaya kal- dırılmış sonuçlarına göre 15 ve da- erkeklerde yüzde 16.7, kadınlarda kışıyorsunuz, bir diğeri kanıtlı belgeli üze- ha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sa- ise yüzde 27’ye ulaştı. Bu kapsam- rinize üzerinize geliveriyor. Oturduğunuz yerden, neredeyse parmağınızı oynatma- yısı 2022 yılı ekim ayında bir ön- da hesaplamalar yapan Türkiye dan kanıtlı yolsuzluklar, haksızlık, hukuk- ceki aya kıyasla 57 bin kişi arta- Devrimci İşçi Sendikaları Konfede- suzluk, insan hakları ihlaleri peşe üzerinize rak 3 milyon 534 bin kişi oldu. İş- rasyonu Araştırma Merkezi (DİSK- üzerinize geliverirken.. sizlik (dar tanımlı) oranı ise 0.1 pu- AR), geniş tanımlı işsiz sayısını 7 Medyayı ele geçirme, susturma, ceza- anlık artış ile yüzde 10.2’ye çıktı. milyon 608 bin kişi olarak ilan et- landırma operasyonları ile, saldırganlıklar- Böylece Ağustos 2022’de yüzde 9.8 ti. Bu sayı Eylül 2022’de 7 milyon la üzerimize gelişlerin, yol, yöntemleri üze- ile tek haneye inen işsizlik çift ha- 554 bin kişi, Ekim 2021’de 8 mil- rinden akla hayale gelemeyecek yeni tak- tikler geliştiriliyor. Gerçeğinde bir zaman- nedeki yükselişini eylülden son- yon 268 bin kişi ve salgın öncesi lar önce Menderes’in, sonra 12 Mart’ın ra ekim ayında da sürdürdü. Yine dönemi ifade eden Ekim 2019’da 6 sivil darbeci iktidarları, üzerine 12 Ey- Ekim 2022 ile ilgili verilere göre iş- milyon 418 bin kişiydi. lül 1980’in şemsiyesinde “Özalizm”, 2002 sizlik oranı erkeklerde yüzde 8.6, sonrası önce Fethullah Gülen ittifakı, 15 11 AYDA 1658 İŞÇİ YAŞAMINI YİTİRDİ Yüzde 90’ı alamıyor kadınlarda yüzd 13.3 olarak tah- Temmuz sonrası ise “FETÖ” operasyon- DİSK-AR raporunda ayrıca, işsiz- min edildi. ları vitrininde, dünyanın bir benzeri örneği şçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) 129, mayısta 176, haziranda 189, lerin işsizlik ödeneği alma sorun- olmayan sivil diktatörlük yönetim olanak- İMeclisi kasım ayı İş Cinayeti ağustosta 186, eylülde 157, ekimde larına kapı açan, kararnamelerle yönetim larına da dikkat çekti. Raporda şu Raporu’nu açıkladı. Rapora göre ka- 162 ve kasımda 127 işçi.” ‘CİNSİYET FARKI’ modeli içinde.. vurgu yapıldı: “Ekim 2022’de TÜİK sım ayında en az 127 işçi yaşamını Ülkemiz yaşayanları, seçmenleri, elbet- toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 yitirirken yılın ilk 11 ayında 1658 iş- En çok iş kazası İstanbul’da 4.7’YE YÜKSELDİ te en çok emeği ile geçinenlerin tümünü milyon 458 bin kişi olarak açıkla- çi iş cinayetlerinde hayatını kaybet- 2022 yılının ilk 11 ayında, 14 yaş kapsayacak biçimde düşlenen ücret pi- dı. İŞKUR’un Ekim 2022 verilerine ti. İSİG Meclisi’nin verilerine göre, iş ÜİK’in istihdam verilerini değer- ve altı 26 çocuk işçi, 15-17 yaş arası ramidi modeli, halkımızın tümü için gide- cinayetleri en çok inşaat-yol, tarım- göre ise ekim ayında işsizlik öde- 35 çocuk işçi, 18-27 yaş arası 275 Tlendiren Bahçeşehir Üniversite- rek ağırlaştırılan koşullarda gerçekleştiril- orman, taşımacılık, madencilik, me- si Ekonomi ve Toplum Araştırma- neği alabilenlerin sayısı 402 binde işçi, 28-50 yaş arası 791 işçi, 51-64 miş bulunuyor. Tanıklık ettiğim için rahat- tal iş kollarında meydana geldi. İş ci- yaş arası 342 işçi, 65 yaş ve üstü 93 ça açıklayabiliyorum; işveren örgütünün ları Merkezi (BETAM), kadın işsiz- kaldı. Böylece Ekim 2022’de resmi nayetlerinin nedenleri arasında en başına oturan Özal, 15-16 Haziran olay- liğinde yaşanan artışa dikkat çek- işçi, yaşı bilinmeyen 96 işçi yaşamı- işsizlerin sadece yüzde 11.7’si iş- fazla trafik/servis kazası, ezilme, larını yaratan sendikalı işçilerden istediği nı yitirdi. Rapora göre, en çok iş ci- ti. BETAM’ın değerlendirmesinde şu sizlik sigortası alabildi. Böylece 3 ağır intikamı, kara listeleri ile başarmakla göçük, yüksekten düşme, kalp kri- ifadelere yer verildi: “Mevsim etkile- nayetinin yaşandığı kent İstanbul ol- milyonu aşkın işsiz işsizlik ödene- yetinmemiş. Paraşütle 12 Eylül danışman- zi, beyin kanaması, patlama, yanma, du. Yılın ilk on bir ayında İstanbul’da rinden arındırılmış kadın işsizlik ora- ğinden yoksun kaldı. Bu da işsizle- lığında darbeci dörtlü çeteye danışman- elektrik çarpması, zehirlenme, bo- nı 0.5 puanlık artışla yüzde 13.3’e iş kazalarında 229 işçi hayatını kay- rin yaklaşık yüzde 90’ının işsizlik lık yapmak üzere ekonomik danışman ol- ğulma yer aldı. İş cinayetlerinin aylık betti. İstanbul’un ardından en fazla yükseldi. İşsizlik oranlarındaki top- mak üzere atanıvermişti. Darbeden önce ödeneğinden yararlanmadığı anla- dağılımı ise şöyle oldu: “Ocakta 120, lumsal cinsiyet farkı 0.6 yüzde puan iş cinayeti İzmir, Antalya, Bursa ve ilan edilmiş 13 Eylül günü işveren örgütü mına geliyor.” l Ekonomi Servisi şubatta 109, martta 121, nisanda Muğla’da yaşandı. l Haber Merkezi artışla yüzde 4.7’ye yükseldi.” adına düzenlenmiş basın toplantısına katı- lan baba Pakdemirli, “Bozulmuş ücret pi- ramidini yeniden gerçekleştireceğiz” açık- lamasını, basın toplantısında elleriyle gös- İktidarın Meclis’e sunduğu ‘torbadan’ yine aynı düzenleme çıktı terivermişti. HHH Ne rastlantı ama oğul Pakdemirli de Er- doğan liderliği üzerinden Cumhur İttifa- kı yönetimi adına aynı göreve getirilmiş- Limanlara Katar vizesi ti. Her ne kadar Erdoğan ittifakı yöneti- mi, zikzaklarla seçmen desteğini kaçırma- rafından iptal edildi. İktidar bu kez MUSTAFA ÇAKIR ma çırpınışı içinde çok sık kadro değiştir- Meclis ekimde açılır açılmaz “torba mek zorunda kalındığından uzun ömürlü 20 AYDIR YÜKSELİYOR KP’nin Meclis’e sunduğu “torba teklif” ile konuyu yeniden günde- kalamamış olsa da değişim hızından isim- Cari açık Atekliften” yine Katar çıktı. Ana- me getirse de madde geri çekildi. lerini bile öğrenemeden ayrılmak zorunda İnşaat maliyeti yasa Mahkemesi’nin iptal ettiği ara- İktidar şimdi yeniden bir torba tek- kalanları sayabilmek hak getire. Bizim pi- son dört larında Katarlılar tarafından işletilen ramit üçgen yapısı bozulmadan derinleş- lifle limanlarda sözleşme sürelerini yüzde 117 arttı Antalya’nın da yer aldığı 18 limanın tikçe derinleşiyor. Ne yapılmaya çalışılır- ihalesiz ve sadece ek sözleşme ile işletme sürelerinin ihalesiz 49 yı- sa çalışılsın, gündem izlenemeyecek ka- 49 yıla uzatılmasını içeren teklifini yılın ürkiye İstatistik Kurumu, ekim ayı- dar bir dediğini birkaç gün sonra reddet- la çıkarılmasını sağlayan düzenle- Meclis’e getirdi. Tna ilişkin inşaat maliyet endeksi ve- miş olarak çarpıtılırsa çarpıtılsın.. me, bu kez “torba teklifle” Meclis’e rilerini açıkladı. Çatışmalar iki taraflı nasıl bir yönetim getirildi. Zeytinliklikleri madenciliğe zirvesinde Zeytin ‘seyahate’ Buna göre, endeks ekimde bir ön- sorusuna yanıt aramaya dönüşünce nasıl açan madde ise zeytin ağaçlarının çıkacak! ceki aya kıyasla yüzde 3.44, geçen yı- ürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bir anayasal düzen üzerinden sorusu da bulunduğu yerden farklı il ve ilçele- lın aynı ayına göre yüzde 117.07 yük- Tverilerine göre cari denge ekimde 359 mil- Torba teklifte yer alan zeytinlikle- gündemin başına oturuyor. Kuşkusuz ya- re taşınmasına kapı açıyor. seldi. Ekim ayıyla birlikte endekste ay- şam gerçeğinde aslında seçmen de için- yon dolar açık verdi. Cari dengede aylık olarak ri madenciliğe açan düzenleme de Elektrik Piyasası Kanunu ile ba- de olmak üzere tüm taraflar sorunun ana- lık yükseliş serisi 20’nci aya ulaştı. Bu yılın en düşük seviyesi görülürken, ekim açığıy- daha önce gündeme gelmişti. Ma- zı kanunlarda ve 375 sayılı KHK’de yasal metinlerden çok nasıl yorumlanıp da 2015 yılında başlayan serinin en la birlikte cari denge 12’inci ay üst üste aylık den Yönetmeliği’nde 1 Mart’ta ya- değişiklik yapılmasına dair kanun uygulandığı üzerinden çıktığını kendi ya- uzun aylık yükseliş dönemi oldu. Aylık açık vermiş oldu. Yıllık cari açık ise 43.5 mil- pılan değişiklik Danıştay tarafından teklifine göre, Türkiye Denizcilik İş- şamları üzerinden de bir biçimde algılamış bazda malzeme endeksi yüzde 3.88, yar dolarla 2018’den bu yana en yüksek sevi- iptal edilmişti. Teklife göre, zeytin letmeleri AŞ ile Türkiye Cumhuriyeti oluyorlar. Ancak askeri hele de sivil dikta- işçilik endeksi yüzde 1.94 arttı. Yıl- yeye çıktı. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret sahasının madencilik yapılacak kıs- Devlet Demiryolları’na ait özelleşti- törlük süreçlerinde atılan her adım anaya- lık bazda ise malzeme endeksi yüzde açığı ekimde 6.46 milyar dolar oldu. Hizmet- mı başka yere taşınacak. Yasanın rilen limanların sözleşmeleri ihalesiz sal metinlerle bağlantılı gerekçelendirildi- 128.41, işçilik endeksi yüzde 85.65 ler dengesi kaynaklı girişler ekimde 6.7 milyar devreye girmesi halinde Ege’de tar- 49 yıla çıkarılıyor. Bu konuda iktidar ğinden tartışmaların da anayasa metinle- yükseldi. Bina inşaatı maliyet endek- dolar oldu. TCMB verilerine göre net hata nok- tışmalara neden olan Yatağan, Yeni- ocak ayında bir yasa çıkarmş, süre- ri üzerinden tartışılmak zorunda kalınması si, ekimde aylık yüzde 3.11, yıllık yüz- san girişi ekimde 660 milyon dolar oldu. Ocak- köy, Kemerköy termik santrallerinin si 30, 36 ve 39 yıl olan 18 limanda- gibi bir tablo ortaya çıkıyor. de 114.49 artarken bina dışı yapılar- Ekim döneminde net hata noksan girişi 21 mil- çevresindeki zeytin alanlarının ma- ki sözleşme sürelerinin uzatılması- Hep birlikte biliyoruz ki bugün yaşamak- da yıllık artış yüzde 125.83, aylık artış yar dolar olarak kaydedildi. denciliğe açılabilecek. Teklifte yer nı istemişti. Bu limanlardan biri ise ta olduğumuz travmaların asıl kaynağı re- yüzde 4.48 oldu. alan başka bir maddeye göre, pet- işletmesini 140 milyon dolar karşı- ferandumla getirilmiş, dünyanın en ucu- lığında alan Katarlı QTerminals şir- rol araştırma ve üretim faliyetlerin- be anayasa metni üzerinden değil sadece, de çalıştırılan işçiler gece 7.5 saatin çok daha ağır boyutlarıyla, kendi anayasa ketinin Antalya Limanı da vardı. Ya- metinlerine bile bağlı kalınmayarak yetkile- sanın çıkması halinde Katarlı şirke- üzerinde çalıştırılabilecek. Özelleş- rin en çarpık boyutlarıyla yönetilmeye kal- tin süresi 19 yıl daha uzayacaktı. tirme sırasında TEDAŞ’a devredilen kışılmasından çıktığı biliniyor. Ülkenin ka- Ancak yasa CHP’nin başvuru- fatura ve diğer alacaklar için de ya- rarnamelerle yönetilmesi, Saray, tek adam su üzerine Anayasa Mahkemesi ta- pılandırma geliyor. l ANKARA rejimi üzerinden yürütülmesinden bir adım öte, siyasal İslamın en karanlık yorumla- Desa Yönetim Kurulu Başkanı: Fiyatlama yapmak çok zor rı ile yönetilen tarikatların gücüne bağlı ka- lınması gündemde. Bu işleyişin devamına katlanacak oy oranları hızla düşüyor... ‘Satışlar indirime endekslendi’ eri sektörünün önemli oyuncu- olumsuz etkileri sürecek. Daha Dlarından Desa Deri’nin Yöne- başlangıç dönemindeyiz. Yeni pa- 15 DAKİKALIK ÇALKALANMA tim Kurulu Başkanı Burak Celet, zarlar aramamız gerekecek. Türkiye’de enflasyon beklentileri- n İç pazarda ise turizm daha da nin fiyatlama yapısını bozduğunu hızlı devam edecek. İç tüketimde Sasa hisse alımını belirterek “Perakendede satışlar indirim dönemlerinin, maaş artış- indirime endekslendi. Efsane ka- larının pazarı nasıl etkilediğini, in- iptal ettiğini duyurdu sım indirimlerinden sonra satışlar sanların enflasyondan dolayı ge- bıçak gibi kesildi” dedi. lecekteki alınmlarını öne çektiğini orsa İstanbul’da dalgalanmalı zirve serü- İtalya’nın Toscana bölgesinde al- görüyoruz. Efsane Kasım indirimle- Bveni devam ederken son zamanların en dığı fabrikayı açmaya hazırlanan ri ile yılbaşı ihtiyaçları ve gelecek- çok konuşulan şirketi Sasa hisse alımını ip- Celet, 2022 ve 2023 yılına ilişkin teki ihtiyaçlar karşılandı. tal ettiğini duyurdu. Sasa Yönetim Kurulu, değerlendirmelerini açıkladığı bir n 2023’de de iç tüketim ilk üç hisse geri alım programı çerçevesinde he- toplantı düzenledi. “Ciromuzda pe- ay maaş artışlarının etkisi ile hızlı nüz kullanılmayan 404 milyon TL’lik bütçe- rakende ihracat oranı yüzde 50- artacak ancak sonraki üç ayda nin iptal edilmesini, bu kaynakların yatırım- 50’dir. Bu yıl turizm sayesinde maaşların erimesi ile düşecek. larda kullanılmasına karar verdi. Bu kara- yüzde 66’sı perakendeden gel- Seçim sonrasında ise yaz ay- rın gerekçesi olarak kredi ve sermaye piya- di” diyen Celet. hem iç pazar ları turizm etkisi ile gene hız- salarındaki gelişmeler gösterildi. Bu açıkla- hem de ihracat açısından ön- lı geçecek olsa da son ma ile birlikte Sasa hisselerinde çok sert bir görülerini şöyle açıkladı çeyrekte kendi gerçek- dalgalanma yaşandı ve hisseler günün zirve- n İhracat açısından önü- lerimizle baş başa ka- sinden yüzde 7.27 geriledi. 15 dakikalık bu müzdeki dönemde Av- lacağız diye düşünü- düşüşün ardından yeniden yükselişe başladı Burak Celet rupa’daki resesyonun yorum. ve günü yüzde 8.96 yükselişle kapattı.