Katalog

EKONOMİ 27 KASIM 2022 PAZAR9 Hem geçinemeyen hem yeni zamlardan korkan yurttaş, çareyi kredi ve kartta arıyor ‘Sürekli borçlanıyoruz’ Politika faizi seçim İki aydır işsiz makine mühendisi İsmail Cihan, “Mecbur propagandası 706 bin 457 kişi kaldığım için kredi çektim” derken üç çocuk babası bir Ilk dokuz ayda bireysel oluyor yurttaş eğitim giderleri için borçlandığını belirtti. kredi kartı borcunu öde- memiş kişi sayısı ankacılık Düzenleme ve Denet- 941.5 milyar liraydı. Bu durumun so- erkez Bankası Para Politikası leme Kurumu’nun (BDDK) haf- kaktaki yansımalarını anlatan isim- Kurulu (PPK), 24 Kasım’da haf- Mtalık politika faizi oranını yüzde Btalık yayımladığı veriler yurtta- lerden, iki aydır işsiz makine Mü- 10.5’ten yüzde 9’a indirdi ve Ağustos şın ciddi bir borçlanma içinde ol- hendisi İsmail Cihan şöyle dedi: 2021’den beri başlattığı politika faizi in- duğunu gösterirken çarşı-pazar- “Mecbur kaldığım için yakın za- dirimlerini sonlandırdığını açıkladı. De- manda normal ihtiyaçlarım için da Cumhuriyet’in sorularına ve- mek ki “nas” buraya kadar geçerliymiş! kredi çektim. İstediğimizi yiye- rilen yanıtlar yaşanan ekonomik Ayrıca Hazine’nin 2021 yılında ödediği Hıdır Alaçayır miyoruz, alamıyoruz, yaşanabi- krizin toplum üzerinde yarattığı 180.9 milyar liralık faiz miktarının, yüz- ŞEVVAL lirlik kalmadı. Sürekli borçlanı- yıkımı ortaya koyuyor. AYDOĞAN de 60.5 oranında artarak 2022 yılın- yoruz.” Üç çocuk babası N.K. ise da 290.4 milyar liraya (KKM için öde- nen hariç) çıkacağı öngörülüyor. Öyley- Düzenli artış var kredi çekmeye mecbur kaldığını be- se “nas”ın ödenecek faizlere de bir etki- lirterek “Çocuklarımın eğitim mas- BDDK’nin verilerine göre 18 Ka- si bulunmuyor diyebiliriz. raflarını karşılamam gerekiyor. Maaş sım haftası itibarıyla bireysel kre- Ancak iktidar, seçim propaganda- yetmemeye başlıyor, yetmeyince tek di ve bireysel kredi kartı borçları ön- sı olarak politika faizini tek haneye indir- çare krediye başvurmak oluyor. Kimi- ceki haftaya göre 3 milyar lira arta- dik diyerek, aralık ve ocak aylarının baz si krediyi ticari amaçlı kullanırken, rak 1 trilyon 384 milyar liraya ulaştı. etkisiyle düşecek enflasyon oranına da kimisi de bir ay geriden gelerek ge- Yaşanan süreç esnafı da önemli öl- işaret ederek “Bakın faiz düşünce enf- Bu rakam geçen yılın aynı haftasında ‘HANEHALKI’ 1.4 çüde etkiliyor. 32 yıldır kırtasiyeci- çinmek için kullanıyor” dedi. lasyon da düştü, ekonomik tezimiz is- patlandı” argümanını işleyeceği anlaşı- Yeni evlenen M.T. de, yakın zaman- lik yapan Hıdır Alaçayır, satışların- TRILYON TL’YI AŞTI ‘KREDI KARTINA lıyor. Seçmen de buna karşılık her gün da kredi çektiğini ve kredi kartını da da kâr oranları düştüğü için birikim- YÜKLENIYORLAR’ erkez Bankası’nın yeni yayımla- yaşadığı ve artan hayat pahalılığının se- sıkça kullandığını belirtti. M.T. sözle- lerinden harcamaya başladıklarını bebini sorgulayacaktır elbet. Mdığı “Finansal İstikrar Raporu”na rini şöyle sürdürdü: “Günlük harcama- söyledi. Alaçayır, “Sattıklarımızı ki- konomist Cem Başlevent, artan göre hanehalkının borçlarını ifade larımda işim gereği kredi kartını mec- ralara, maaşlara ve masraflara kul- Ekredi kartı harcamalarının yurtta- Makro ihtiyati tedbirler eden “finansal yükümlülükleri”, Ey- buren kullandığım zamanlar oluyor. lanıyoruz. Bu nedenle mal ödemele- şın yeni zamlar öncesi tüketimlerini lül 2022 itibarıyla son bir yılda yüz- neye yarıyor? Önceden bu kullanımı daha çok taksit- rini yapmak için krediye ihtiyaç du- öne çekmesiyle yorumlanabileceğini de 39.4 artışla 1 trilyon 418 milyar PPK, politika faizi ve kredi faizi ara- kaydetti. Başlevent şöyle konuştu: li alışveriş için yaparken, şimdi temel yuyorum” ifadesini kullandı. liraya yükseldi. Bu rakam altı ay ön- sındaki makasın dengelenmesi, pa- “Kredi kartı faiz oranı, faizler- ihtiyaçlar için kullanmaya başladım. ce (Mart 2022) 1 trilyon 138 milyar rasal aktarım mekanizmasının etkin- de üst sınır olduğu ve Merkez Kasada nakit yok Fakat hep bir ay geriden gidiyorum. lira, bir yıl önce (Eylül 2021) 1 tril- liğinin artırılması gibi konuların çözü- Bankası’nın politika faizine endeksli Harcadığım tutarı tekrar yerine koy- Alaçayır ayrıca, müşterilerinin öde- yon 17 milyar liraydı. Bu kapsamda mü ise makro ihtiyati tedbirlere ha- olduğu için şu an oldukça düşük. Bu en hızlı artışlardan biri bireysel kredi makta güçlük çekiyorum. Sistem bi- me şekillerinin değiştiğini belirte- vale ediyor. Bu tedbirler, esas olarak nedenle insanlar kredi kartına yük- kartlarında. Eylül 2021’de 193.8 mil- zi mecburen krediye ve kredi kartına rek şu konuya dikkati çekti: “Önce- serbest piyasa ekonomilerinde finan- leniyor. Harcamalarını altı ay sonra yar lira olan borç Eylül 2022’de yüz- sal sistemde ortaya çıkabilecek riskleri yönlendiriyor. Çünkü toplu para yatı- den müşterilerin kredi kartı kullanı- seçim yaklaşırken dolar yükselirse de 83.4 artarak 355.4 milyar liraya azaltmak için kullanılır. Finansal şirket- mı daha azken şimdi neredeyse tama- rımı yapamadığımız bir dönem yaşıyo- vergiler de artarsa diye düşünerek çıktı. Bu rakam Mart 2022’de 240.7 lerin sermaye yeterliliklerinin (rasyola- ruz. Dolayısıyla nakit alışveriş ve biri- mı kredi kartı kullanıyor. Kasamızda bir an önce yapmaya çalışıyor.” milyar liraydı. l Ekonomi Servisi rının) güçlü tutulması, kredilerin büyü- kim yapma durumu olmuyor.” nakit olmuyor.” l İSTANBUL meyle uyumlu hale getirilmesi, zorunlu karşılık oranları, kredi ve teminat ko- şulları, haftalık repo ihalelerinin miktarı Vergi dilimlerinin düzenlenmesi talebi yine reddedildi ve politika faiz oranı gibi likidite politi- 21.1 milyon kişi kalarını bu tedbirlerden sayabiliriz. Türkiye’de işgücüne Ancak Türkiye’de alınan makro ihtiya- dahil olmayan kadın sayısı ti tedbirler ters yönlü uygulanıyor, enf- Emekçiye kapıyı kapattılar lasyon göz ardı edilerek faiz ve kurlar yapay olarak belirleniyor. Mevcut poli- ücret gelirlerinde uygulanan tevkifat MUSTAFA ÇAKIR tika faiz oranı ile gerçekleşen enflasyo- oranının yüzde 15 olduğunu, bu tu- na (İTO yüzde 108.77) göre hesaplanan şçi ve memur sendikaları aylardır üc- tarı aşan ücret gelirlerinin ise üst di- politika reel faizi, eksi yüzde 47.8 se- İretlerden kesilen gelir vergisine dik- limlerden vergilendirildiğini, gelir di- viyesine çıkmış ve gösterge olmaktan kat çekiyor. Yılın başında alınan ücret- çıkmış durumda. Piyasa şartlarının ge- limlerinin yeniden değerleme oranı- lerin yılın sonunda alınamadığına işa- rektirdiği dengelerden uzaklaştıkça eko- na göre artırıldığını anımsatıldı. 2023 nomideki risklerin büyümesi de kaçınıl- ret edilerek vergi dilimlerinin yeniden yılı için yeniden değerleme oranının maz oluyor maalesef. düzenlenmesi isteniyor. Bununla ilgili yüzde 122.93 olduğuna dikkat çeken Kadınlar ev işiyle meşgul! son çağrıyı yapan Memur-Sen’e gönde- GİB, yanıtında şunları vurguladı: Bankacılık sektöründe rilen yazı ise iktidarın düzenleme- ÜİK’in yeni yayımladığı “İşgü- riyle meşgul olarak kayıt altına alın- sistemik risk var mı? ye sıcak bakmadığını bir kez Talebi kayda aldık Tcü İstatistikleri, III. Çeyrek: Tem- dı. Ev işleriyle meşgul kadınların sa- Bankacılık kesimi bugünlerde bu du- daha ortaya koydu. “Mevcut tarifenin yeniden muz-Eylül 2022” raporu, Türkiye’de yısı önceki çeyrekte (Nisan-Haziran rumu sistemik riskimiz artıyor diye açık- Memur-Sen Hazine ve Ma- değerleme oranında artarıl- kadınların toplumsal konumu ve iş 2022) 10 milyon 85 bin, Temmuz- lıyor. Enflasyonun yüzde 100’ün üzerin- liye Bakanlığı’na yazı gön- ması söz konusu olup, ge- yaşamındaki yeriyle ilgili çarpıcı de- Eylül 2021’de ise 10 milyon 133 bin de olduğu bir ortamda; bankalara yüz- dererek “gelir vergisi mu- lir vergisi tarifesinde önemli taylar da içeriyor. kişiydi. Ayrıca TÜİK’in bu tür sınıf- de 9’dan para aktarmak, bankaların tek afiyeti ve vergide yüzde 15’i tutarlarda artış sağlanmış ola- Bu kapsamda en önemli verilerden landırmasında erkek nüfus bulun- haneli oranlarla mevduat toplamalarını aşan kısmın iade edilmesini”, ay- caktır. Yine, asgari ücret tutarında biri ise işgücüne dahil olmayan 30 muyor. Ayrıca işgücüne dahil olma- ve bu parayı da tek haneli oranlarla iş- rıca temmuzda asgari ücrete yapılan letmelere kredi olarak kullandırmaları- yapılacak artışa göre de asgari üc- milyon 132 bin kişilik büyük nüfus yan kadınların 901 bininin de “iş ara zamla birlikte gelir vergisi dilim- nı istemek, bankalara yüzde 10-11 faiz ret istisnası nedeniyle ücretlilerden içinde gösterilen ve “ev işleriyle meş- bulma ümidi” yok. Bu sayı geçen yı- oranından, 5 veya 10 yıl vadeli Türk Li- lerini de adil şekilde düzenlenmesi- alınmayan vergi tutarı da artmış ola- gul” olarak nitelenen kadınların sa- lın üçüncü çeyreğinde 781 bindi. rası devlet tahvili alımı mecburiyetini ge- ni ve altı aylık enflasyon kadar artı- caktır. Diğer taraftan, gelir vergisi yısındaki artış oldu. Bu verilere göre Öte yandan Türkiye’de işgücüne tirmek, döviz kurlarını sabit tutmaya ça- rılmasını talep etti. Buna Gelir İdaresi tarifesi dilim tutarlarının artırılma- 2022 yılının üçüncü çeyreği itibarıy- katılma oranı yılın üçüncü çeyreği lışmak akıntıya karşı kürek çekmektir. Başkanlığı’ndan (GİB) gönderilen ya- sına yönelik öneriniz, çalışmaları- la işgücüne dahil olmayan kadın sa- itibarıyla genelde yüzde 52.8, erkek- Bunlara heterodoks ekonomi politikaları nıtta ise uygulanmadaki gelir vergi- mızda değerlendirilmek üzere kayıt- yısı 21 milyon 118 bin kişi olurken lerde yüzde 71.1 ve kadınlarda yüzde denmesi bu gerçeği değiştirmiyor. si tarifesine göre 32 bin TL’ye kadar larımıza alınmıştır.” l ANKARA bunların 10 milyon 172 bini ev işle- 34.9’e geriledi. l Ekonomi Servisi Birincisi bu döngü adil olmayan bü- yük bir servet transferine neden olu- yor ve tasarruf sahiplerini cezalandırı- yor. İkincisi, piyasa dengelerine dönül- düğünde finansal kesimde büyük za- ‘3600 ek gösterge’ eksik dolu rar ve sermaye kayıplarının ortaya çıka- cağı görülüyor. Üçüncüsü, zor durumda emur-Sen’e bağlı Büro Memur-Sen, hü- len kazanımlar çok değerli olmakla birlikte kalan bankalar ticari kredilerini geri ça- Mkümetin geçtiğimiz günlerde uygula- 1. derece kadroda görev yapan üniversite ğırdıklarında veya kredi limitlerini kıstık- maya koyduğu 3600 ek gösterge düzenle- mezunları ile şef vb. unvanların kapsam dı- larında birçok işletme batar, bu da yine mesi ile ilgili Cumhurbaşkanlığı’na bir yazı şı bırakılması nedeniyle eksik kalmıştır.” dönüp bankacılık sektörünü vurur. Dör- göndererek eksik noktalara dikkat çekti. Bu konuda da yeni düzenleme yapıl- düncüsü dış ticaret açığının ve döviz Bu düzenlemeyle daha önce açıkladıkla- masını talep eden ve destek isteyen Büro açığının büyümesi, devalüasyon şokla- rı taleplerinin kısmen karşılık bulduğu ve Memur-Sen, bunun kamu kurum ve kuru- BELGELEME YAPACAKLAR rının önünü açıyor. Son olarak bütün bu geçen temmuz ayında şef dışındaki idareci luşlarında görev yapan devlet memurlarının finansal kırılganlıklar, ekonomik istikra- kadrolar ile bazı unvanlar için 3600 ek gös- moral ve motivasyonunu yükseltecek adil Ek göstergenin sınırlı sayıda unvan ve mes- sızlıkla birleştiğinde ülkenin CDS prim- TSE bu kez ’helal terge hakkı getirildiği anımsatılan yazıda şu ve hakkaniyetli bir çözüm olduğunu savun- lek grubunu kapsaması nedeniyle Türkiye lerinin ve borçlanma maliyetlerinin art- vurgu yapıldı: “Bu düzenlemeyle elde edi- du. l MUSTAFA ÇAKIR/ANKARA genelinde çok sayıda eylem yapılmıştı. masına neden oluyor. turizm’ arayışında ürk Standardları Enstitüsü (TSE) Kur artışını engellemek TBaşkanı Mahmut Sami Şahin, bugün mümkün mü? ‘Fiyat İstikrarı’ özellikle helal ürün ve helal kozmetik Bankalar, artan maliyetler nedeniyle alanlarında belgelendirme yaptıkları- vadesi gelen bir kısım yurtdışı sendikas- yeniden kuruldu nı belirterek “Ama yakın zamanda helal yon borçlarını kapatmayı tercih ediyor- turizm alanında da bir belgelendirme lar. 40 milyar dolara dayanmış cari açı- ergi Usul Kanunu ile Bazı Kanun- çalışmasına başlayacağız” dedi. ğımız ve 185 milyar dolara ulaşmış kı- Vlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Bu belgelendirmenin, özellikle İslam sa vadeli dış borç yükümüz bulunuyor. Kanun dünkü Resmi Gazete’de yayım- ülkeleri arasındaki tekdüzeliğin sağ- Bunlar, Türkiye’nin döviz ihtiyacının ne lanarak yürürlüğe girdi. Bu kapsam- lanmasıyla ticaret artışına çok büyük Gökhan Kaçmaz kadar büyük olduğunu gösteriyor. Üste- da fiyat istikrarının kalıcı olarak tesis katkı sağlayacağını vurgulayan Şahin, lik Merkez Bankası, döviz kurlarını sabit edilmesine ve sürdürülmesine katkı İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji tutabilmek için 2021’de 128 milyar do- sağlamak amacıyla Fiyat İstikrarı Ko- Enstitüsü’nün bu belgelendirme alan- lar, 2022’de de şimdiye kadar 98 milyar ‘Başlangıç’ girişimleri azalıyor mitesi (FİK) yeniden ve bu kez yasay- larını artırmak için güzel bir platform dolar, kamu bankaları üzerinden döviz la kuruldu. Anımsanacağı gibi Ana- olduğunu söyledi. l AA satarak rezervlerini eritmiş görünüyor. anışmanlık şirketi KPMG Türki- olarak gerçekleşti. Türkiye’deki işlem yasa Mahkemesi, CHP’nin başvuru- Ülke ekonomisi nette döviz kazanmıyor Dye M&A ve teknoloji yatırımcısı sayısı ise bu yılın üçüncü çeyreğinde, su üzerine, FİK’in kurulmasına ilişkin ve Hazine’nin borç yükü her gün artıyor. 212’nin işbirliğiyle Türkiye’deki giri- bir önceki çeyreğe göre yaklaşık yüz- cumhurbaşkanlığı kararnamesini ge- Rusya, Azerbaycan, Suudi Arabis- şim sermayesi piyasasının durumunu de 29’luk düşüşle 58’e geriledi. So- çen ağustos ayında iptal etmişti. tan derken şimdi de Katar’dan 10 mil- Yine bu kanunla kömür ve linyit l Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ortaya koymak için hazırlanan “Türki- nuçları yorumlayan KPMG Türkiye yar doların geleceği söyleniyor. Bu pa- madenlerinin yeraltı işlerinde mey- “Acıpayam Bereket Çiftliği Ticari ve ye Startup Yatırımları” raporunun Tem- Birleşme ve Satın Alma Danışmanlığı ralar, yüksek maliyetli borç olarak gele- dana gelen iş kazası sonucunda ölen İktisadi Bütünlüğü”nü satışa çıkardı. muz-Eylül 2022 sonuçları yayımlandı. Lideri Gökhan Kaçmaz, “Global çapta bilir, bir ulusal varlığımızı ucuza kapat- sigortalının, genel sağlık sigorta- Resmi Gazete’deki ilana göre muham- mak için gelebilir, kendi mevduatını bu- Rapora göre küresel startup (başlan- yükselen enflasyon oranları ve agresif sı primi dahil kendi sigortalılığı ne- men bedeli 43.1 milyon lira olan şir- raya park etmek için gelebilir. Sonuçta gıç) yatırımları 2022 yılının üçüncü para politikaları bir kez daha girişim- deniyle prim ve prime ilişkin her tür- ket için ihale 21 Aralık’ta. her ülke menfaatini gözetiyor, karşılığın- çeyreğinde ikinci çeyreğe kıyasla yüz- leri etkileyen ana faktörler oldu” der- lü borçları silinecek. Hazine ve Mali- l Geleneksel (yaygın) bitkisel üre- da ne verdiğiniz önemli. Ayrıca bu para- de 33 düşüşle 81 milyar dolar olarak ken 212 Kurucu Ortağı Ali Karabey ye Bakanlığı’na, motorlu araç ticareti tim başlığı altında kullandırılan bütün lar seçime kadar kur artışının kontrolü- gerçekleşti. Bu kapsamda Türkiye’de ise ilk dokuz aylık yatırımların 1 mil- yapanlardan, doğacak vergilerin tah- faiz indirimli 200 bin TL’ye kadar işlet- ne katkı verse de bizim net rezerv soru- de 2022 yılı üçüncü çeyreğinde top- yar 430 milyon dolar olduğunu, yılın sil güvenliğini sağlamak için 30 mil- me kredilerinde, kredinin büyük bölü- numuzu çözmüyor. Her şey seçime ka- lam işlem hacmi ikinci çeyreğe kıyas- 2021’e göre büyümeyle kapatılacağını yon liraya kadar teminat alma yetkisi münün mazot ve gübre alımında kulla- dar kurgulanıyor ya sonrası? verildi. l Ekonomi Servisi nılması zorunluluğu getirildi. la yüzde 19 düşüşle 113 milyon dolar belirtti. l Ekonomi Servisi