Katalog

EKONOMİ 23 EKİM 2022 PAZAR11 En büyük dolaylı vergi olan ÖTV’den ilk 9 ayda 279 milyar lira gelir elde edildi Yurttaş ‘mazot’a battı Ekonomide söylenenler ve Bu tür verginin artışına en büyük katkılardan biri yılın ilk yaşanan gerçekler sekiz ayında 49.5 milyar TL olarak tahsil edilen petrol ve 375 milyar Tl Bütçede yer alan bu doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV oldu. lusal gelirin çoğunu hem tüketim yılki ÖTV geliri hedefi hem de üretim gücüyle yaratan ugün Türkiye’de halk, geçen yılın aynı döneminde dev- Uhanehalkı aynı zamanda eldeki araçtan dayanıklı tüke- rede olan eşel-mobil sisteminin bilgiye göre tasarrufunu yönlendirir. Bu Btim mallarına, akaryakıt- 2022 yılının aynı döneminde kı- sayede günümüzdeki geliri ile emekli- lik sonrası refah seviyesini en uygun bir tan doğalgaza kadar adım ba- sıtlı bir sürede devrede kalması biçimde şekillendirir. Yüksek gelire sa- şı özel tüketim vergisi (ÖTV) belirleyici olmuştur.” Geçen yı- MUSTAFA hip olduğu dönemdeki tasarruflar ve ÇAKIR ödüyor. Dolaylı vergilerin ba- lın ilk sekiz aylık döneminde ise onun getirisi ile emeklilik ve sonrası dö- şında gelen ÖTV’den elde edi- bu tahsilat 26.2 milyar liraydı. nemde harcama gücünü dengeleme- len gelir ise yılın ilk dokuz ayında Türkiye dahil bölgedeki akar- ye çalışır. 278.8 milyar liraya ulaştı. Bu yılın yakıt fiyatları genel olarak İtal- Bu doğal olarak modern toplumlarda, tamamı için bütçe hedefi ise 375.8 ya Cenova’daki akaryakıt borsasın- bilgi akışının mükemmel olduğu top- 461.2 milyar Tl milyar lira ÖTV geliri. da oluşuyor. Ayrıca bunun üzerine lumlarda çok daha etkin işler... 2022 yılı bütçesindeki Sağlığını hiçbir zaman yitirmeyen ve- Bu kapsamda en önemli ÖTV tür- Türkiye’de fiyatlara KDV ve ÖTV ek- son açık tahmini ri akışı ile kişiler, firmalar ve hatta dev- lerinden biri akaryakıt ve doğalgaz- leniyor. Yüksek vergiler bir de yük- letin kendisi tüketim ve yatırım başta dan alınan vergiler. İktidarın 2023 sek kurla birleşince akaryakıt fiyat- olmak üzere tüm harcamaları en iyi bir bütçesi ile birlikte Meclis’e sundu- ları fırlıyor. Ham petrol fiyatların- şekilde yönetir ve ülke de bu sayede ketim ve diğer mallardan 17.8 mil- konuda da şöyle denildi: ğu yıllık ekonomik raporda da, bu daki düşüş, pompa fiyatlarına sınır- kararlı bir ekonomiye sahip olur. Doğru yar lira ÖTV geliri sağlandı. “2022 yılında, temelde kamu ça- yılın ilk sekiz aylık dönemindeki lı oranda yansıyor. Yılın ilk dokuz bilgi ve onun günlük hayata katkısı her lışanlarının maaş ve ücret artışla- gelirlere dikkat çekilerek şu değer- ayında ise petrol ve doğalgaz ürünle- yönüyle daha rahat bir yaşamın temel ‘Beklenti üzeri artış’ rı, mal ve hizmet alım maliyetlerinde lendirme yapıldı: rinden ÖTV tahsilatı 56.5 milyar li- kaynağı olmakla kalmaz, aynı zaman- Öte yandan bu yılsonunda bütçe- yaşanan artış, enerji sübvansiyonları da riskleri en aza indiren bir yolu önü- raya ulaştı. Bunun yanında yine ilk nin toplam 461.2 milyar lira açık ver- müze koyar. Borsa ve kur etkisi kaynaklı KİT’lere yapılan aktarımlar, dokuz ayda motorlu taşıt araçların- Saymakla bitmez bilginin, doğru bil- mesi bekleniyor. İktidar, harcama- sosyal güvenlik kurumlarına yapılan “ÖTV gelirlerinin artışına 49.5 mil- dan 101.4 milyar lira, alkollü içkiler- ginin faydaları... lardaki artışın gerekçeleri arasına yi- bütçe transferleri sebebiyle harcama- yar TL olarak gerçekleşen petrol ve den 29.7 milyar lira, tütün mamül- ne “emekçinin ücretini” de koydu. larda beklentilerin üzerinde bir artış doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV lerinden 70.2 milyar lira, kolalı içe- Ya tersi olursa? TBMM’ye sunulan yıllık raporda bu yaşanmıştır.” l ANKARA tahsilatı katkı sağlamıştır. Bu artışta, ceklerden 3 milyar lira, dayanıklı tü- Öte yandan bilgi doğru ve tam bir şe- kilde verilmiyor ya da ekonomideki ak- törler buna zamanında ulaşamıyor ise Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu karar yayımladı çok şey yanlış gidiyordur. Devleti yö- KİT’lerin zararı netenlerin tekel gücü oluşturdukları ve- ri kaynaklarını etkin bir şekilde oluştur- Doları olana yeni kredi şartı mamaları ve öyle olsa bile bunu top- 24.7 milyar TL lumla paylaşmamaları sanıldığından erkez Bankası’nın faiz indiriminin de 5’ini aşması halinde söz konusu şir- fazla, hem oldukça fazla zarar verir, MUSTAFA ÇAKIR Mardından Bankacılık Düzenleme ve ketlere Türk Lirası (TL) cinsinden ye- hem de herksese. Denetleme Kurumu (BDDK), kredi piya- ni bir nakdi ticari kredi kullandırılma- En azından son 12-15 yılda bunun eclis’e sunulan 2023 Bütçe sasını sıkılaştıracak yeni bir makro ih- masına karar verdi. Önceki kararda bu derecelerini farklı olsa da Türkiye’de MGerekçesi’ne göre, altı yıl aranın ar- 3.1 milyar lira, 2017’de 17.7 milyar li- tiyati önlem aldı. oran yüzde 10’du. tecrübe etmekteyiz. dından kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) ra, 2018’de 7.6 milyar lira, 2019’da 6.4 Buna göre BDDK, geçen ha- BDDK kararına göre ayrı- Ulusal gelirin yanlı hesaplanmasın- yeniden zarar edecek. milyar lira, 2020’de ise 924.1 milyon li- ziranda duyurduğu, elin- ca yabancı para nakdi var- dan (tahmin edilmesinden) tutun, işsiz- Gerekçede yer alan “233 sayılı KHK ra ve 2021’de 3.3 milyar lira kâr etti. de belirli bir orandan faz- lıklarının TL karşılığının lik, istihdam ve enflasyon oranları başta kapsamındaki KİT’lerin genel denge- Buna karşın bu yıl KİT’lerin 24.7 milyar la döviz nakdi olan ba- 10 milyon TL’nin üzerin- olmak üzere hemen hemen tüm istatis- si ve bütçe ile ilişkisi” başlıklı tabloya lira zarar etmesi bekleniyor. ğımsız denetime ta- de olması halinde de tiki verilerde bunu görüyoruz. Görmekle göre KİT’ler, cari fiyatlarla 2006 yılın- 2023 Bütçe Gerekçesi’nde Hazine bi şirketlerin bankalar- bu şirketlerin nakdi ti- de kalmayıp, bu verilerdeki hataları her da 1.4 milyar lira, 2007’de 1.2 milyar ve Maliye Bakanlığı’nca KİT’lere yapı- dan yeni TL kredi alma- cari kredi kullanamaya- yönüyle ortaya koyuyor, yapılması ge- lira, 2008’de 1.8 milyar lira, 2009’da lan bütçe transferlerine de yer verildi. rekenleri sıklıkla vurguluyoruz. sını belirlediği koşulları cak. Bu tutar bir önceki 664.1 milyon lira, 2010’da 7.7 milyar Bunlar 2020 sonrasında sıçrama yaptı. Sadece biz mi? daha da sıkılaştırdı. Ka- düzenlemede 15 milyon lira, 2011’de 9.3 milyar lira, 2012’de Tabii ki hayır. 2020’de 4.3 milyar lira olan transfer ge- rara göre bağımsız dene- TL idi. Karar 1 Kasım’dan 3.3 milyar lira, 2013’te 4.7 milyar lira, çen yıl 22.9 milyar liraya çıktı. Bu yıl ise Örneğin, o Avrupa İstatistik Ofisi, Eu- time tabi şirketlerin kredi itibaren geçerli olacak. 14 2014’te 8.1 milyar lira kâr etti. Uzun sü- roStat bizi denetliyor, dolayısıyla su- KİT’lere 34.2 milyar lira bütçe transferi başvurusu yaptıkları tarih itiba- Ekim haftası itibarıyla banka- re devam eden bu kârlılık 2015’te ter- nulan veriler oldukça sağlıklı yaklaşı- yapılacak. Bunun 31.9 milyar lirası ser- rıyla yabancı para nakdi varlıklarının, larda halen 4.4 trilyon lira karşılığı dö- sine döndü. KİT’ler o yıl 1.1 milyar lira mının doğru olmadığını bizzat ofis AB maye, 2.9 milyar lirası da görevlendir- en güncel finansal tablolarına göre ak- viz mevduatı bulunuyor. Bunun 1.6 tril- Türkiye Raporu’nda veriyor. Bu vurgu zarar etti. Sonraki yıllarda ise yeniden me gideri yani görev zararı kapsamında tif toplamından veya son bir yıllık net yon liradan fazlası “ticari kuruluşlar”a kâr yazmaya başladı. KİT’ler, 2016’da 2021 ve 2022 yılları raporlarında tekrar- olacak. l ANKARA satış hasılatından büyük olanının yüz- ait. l Ekonomi Servisi lanmasına rağmen hiçbir iyileştirmenin yapılmadığını görüyoruz. Bu raporların içeriğini ayrıntılı bir şe- Üç tüketiciden biri artık daha bilinçli satın alma kararı verdiğini belirtti kilde sentezleyebiliriz burada ama yi- ne bir şey değişmeyecek, veriler siya- si saikler kapsamında verilmeye devam edecektir. Öte yandan şu sene sonunda enf- Alışverişte ‘değer’ öne çıktı lasyon oranında düşüşleri göreceğiz yanıltmasına gelelim. Özellikle geçen yılın kasım ayıyla başlayan ve birkaç ay enetim, danışmanlık gibi hiz- kin şekilde odaklanmasını sağladı. Yine araştırmaya göre bireylerin ik- dariki, bu tür malzemeleri üretenlere daha devam eden zam yağmurları ile Dmetler sunan KPMG’nin, insan- Tüketiciler benimsedikleri değerle- lim değişikliğinde önemli bir rol oyna- destek, enerji ve atık azaltma hedef- yukarılara hızlı çıkan enflasyon oranının lar ile gıda arasındaki değişen iliş- re göre alım kararı veriyor. Her üç dığına dair inancın arttığı bir ortam- leri yer alıyor. Katılımcıların yüzde olası gücünü kaybederek matematiksel kiyi değerler, sağlık, tavizler, küre- tüketiciden biri, satın aldığına daha da, ankete katılanların yüzde 55’i gı- 83’ü gıdanın israfı en aza indirecek olarak azalması ve hatta bunun aylık fi- yat artışları ile beraber gitmesi halka bir selleşme, sürdürülebilirlik ve me- fazla önem veriyor ve daha bilinçli da alımlarının çevre üzerindeki etki- şekilde tedariğine, yüzde 67’si yiye- algıyla ekonomi modelimiz çalışıyor taverse başlıkları altında incelediği bir şekilde satın alma kararları ver- lerinden endişe duyduklarını belirtti. ceklerin yerel olarak tedarik edilmesi tarzında sunulabilecektir. güncel araştırmasında dikkat çekici diklerini söylüyor. Hatta katılımcı- Tüketicilerin olumlu yaklaştığı sür- gerektiğine ve yüzde 63’ü sürdürüle- İşte bu tam anlamıyla bilinçli bir ya- sonuçlar ortaya çıktı. ların yüzde 43’ü kendi değerleri ile dürülebilirlik çalışmaları içerisinde bilir ve etik bir şekilde üretilen gıda- nıltma halinde sunulacak. Bununla da Örneğin küresel Covid-19 salgını, uyuşan markaların ürünlerini satın geri dönüştürülebilir ambalajlar, mal- ların satın almanın önemli olduğuna kalmayacak, ücretlere enflasyon farkı tüketicilerin kişisel değerlerine kes- almayı tercih ettiğini ifade ediyor. zemelerin sürdürülebilir şekilde te- inanıyor. l Ekonomi Servisi daha düşük oranda yansıtılacaktır. Enflasyon farkı derken? KıYı BAlıKçıSınA dESTEK Aralık ayı sonu itibarıyla, geçmiş al- tı ayın gerçekleşen enflasyonu ile önü- esmi Gazete’de müzdeki altı ayın beklenen (kimin bek- Rdün yayımlanan lediği de bilinmiyor ama) enflasyon cumhurbaşkanı ka- oranının toplamı olarak ücretlere yan- rarına göre gele- sıtılacak bu fark temel olarak kamu neksel kıyı balık- çalışanları ve emekliler için geçerli bir çılığı yapan küçük uygulama... ölçekli balıkçıla- Özel sektörün ücret zammının ise be- ra 2023 ve 2024’te lirli bir cebirsel yaklaşımı yok. 12 metreye kadar Uygulama ne olursa olsun yılsonu iti- tekne boylarına göre 3 bin 500 ila barıyla toplumun iki yönlü kaybı olacak. 6 bin lira arasında Birincisi zaten düşük sunulan enflas- destek verilecek. yon oranı, ikincisi ise yıl içinde yüksek Ayrıca kadın ge- değere ulaşan enflasyon oranının baz mi sahiplerine ve- etkisiyle olası düşüşüyle ücretlere yan- ya ortaklarına bi- sıyan kısmının erimesi ve aynı zamanda rim destekleme hayat pahalılığı nedeniyle getirdiği yü- tutarının yüzde 25 kün artışıdır. daha fazlası verile- Sözün özü yanlış veri ve baz etkisiyle cek. İlgili balıkçıların ise destekleme baş- yine fakirleşeceğiz gelecek sene... vurusunu bizzat gerçekleştirmeleri gerek- li. Yürütmeyi Tarım ve Orman Bakanlığı ya- pacak. l Ekonomi Servisi l Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Ba- Global’in kruvaziyer atağı kanlığı, “İlk Evim İlk İş Yerim” projesi kapsa- mında 5 bin 615 konutun temel atma töre- lobal Yatırım Holding’in iştiraki olan Global GPorts Holding’in (GPH) dünyanın en büyük ninin 25 Ekim Salı günü Ankara’da yapılaca - ğını duyurdu. kruvaziyer pazarı Karayipler’de dördüncü lima- nını portföyüne ekleyeceğini açıklandı. Bu kap- l Tarım Kredi tarafından kullandırılan ge- leneksel (yaygın) bitkisel üretime yönelik samda St. Lucia Limanı’nın kruvaziyer operas- yonlarının 30 yıl süre ile işletilmesine dair St. Lu- yüzde 100 faiz indirimi uygulanacak işletme ve yatırım kredisinin üst limiti 200 bin liraya cia hükümeti ile ön anlaşma imzalandı. Global Ports Holding Üst Yöneticisi Mehmet çıkarıldı. Önceki üst limit 100 bin TL idi. l Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Fe- Kutman’ın verdiği bilgiyi göre 2019 yılında yakla- şık 790 bin yolcu ağırlayan St. Lucia Kruvaziyer derasyonu (TŞOF) Başkanı Fevzi Apaydın, ticari araçlarda yenilenme için vergi dü- Limanı’nın, yatırımlar sonrasında, orta vadede 1 milyondan fazla yolcu ağırlaması bekleniyor. zenlemesi yapılması gerektiğini söyledi. ÖTV indiriminin güncel piyasa göz önüne Kutman, “Akdeniz Çanağı”ndaki paylarının yüzde 40’a çıktığını belirtti. l Ekonomi Servisi alınarak yeniden getirilmesini istedi.