Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 19 EKİM 2022 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Tevfik Çavdar Hoca babasının görevi nedeniyle lise- Aramızdan ayrıldığında her biri başyapıt niteliğinde 20’nin yi Adana’da okuması ve Adana Er- üzerinde eser bırakmıştı. Son yazısında şu vurguyu yapmıştı: kek Lisesi’nden mezun olmasıy- “Büyük Reis ağzını açarak herkesi tehdit ederken onu bir dı. Sevgili eşi ve can yoldaşı de- İslam mürşidi olarak göklere çıkaranlar kendilerini de kurban ğerli Özden Hanım’ın babasının seçmiş bu açık ve net katliamı görmezden geliyorlar” da demiryolcu olması ve aynı ta- rihlerde Adana’da görevli bulun- Türkiye’de Liberalizm, Örgüt Us- kul bir ‘ifritler dansı’ uygulanı- ması nedeniyle, Adana’da tanış- tası Talat Paşa, Bir İnkılabın Gün- yor.” (https://haber.sol.org.tr/ya- mış ve evlenmiş olduklarını Gam- batımı ve Türkiye’nin Yüzyılına zarlar/tevfik-cavdar/cinayeti-gor- ze Erbil’in hazırlayıp yayımladığı Romanın Tanıklığı’nı bugün de mek-60925) “Tevfik Çavdar’ın Kitabı”ndan bi- okunması gereken başlıca eserleri Tevfik Hoca, her şeyden önce bir liyoruz. Telefonla her aradığında, arasında sayabiliriz. işçi ve emekçi dostuydu. Yıllarca benim de yakından tanıdığım bazı sendikalarda danışmanlık ve eğiti- lise arkadaşlarını, demiryolcuların İSTANBUL Emekçi dostu cilik yapmıştı. Tevfik Hoca’nın si- kurduğu Adana Demirspor’u ve Tarih, edebiyat, sanat alanın- yasette de çok büyük emeği var- Adana’nın yüz yıllık Milli Müca- AV. M. ZİYA YERGÖK da da yazıları ve yapıtları olan dı. Erdal İnönü’nün genel başkan- dele gazetesi Yeni Adana’yı mutla- ULAŞIMININ 22. DÖNEM ADANA MİLLETVEKİLİ hocamız, son ana kadar yazma- lığı döneminde SODEP Merkez Ka- ka sorardı. ya ve üretmeye devam etmiştir. rar ve Yönetim Kurulu üyesi idi. Parlamentoda bulundu- lkemizin yetiştirdiği en de- 1 Ekim 2015’te köşesinde “Geldi- Halkçı Parti, SODEP birleşme- ğum 2002-2007 döneminde de ğerli iktisatçı ve planlama- ğimiz nokta ‘nefret’i doğallaştırıl- YÖNETİM si üzerine oluşan SHP’de de ge- hepsi hocanın dostları olan millet- Ücılarından olan, Devlet İs- mış, bir ‘cahiliye’ dönemidir ve de nel başkan yardımcılığı yapmış vekili arkadaşlarımız, Yakup Ke- tatistik Enstitüsü’nde ve Ortado- kök salmakta, derinleşmektedir” ve parti programının hazırlanma- penek, Kemal Anadol, Cevdet Sel- ğu Amme İdaresi Enstitüsü’nde diye yazan Tevfik Hoca, ölüm gü- sına çok önemli katkılarda bulun- SORUNU vi, Mustafa Gazalcı, İzzet Çetin ve uzun yıllar görev yapan Tevfik nü olan 15 Ekim’de “Cinayeti gör- muştu. O dönemin genel başkan- Hakkı Ülkü’nün katılımıyla za- Çavdar Hocamızı, bundan on yıl mek” başlığıyla çıkan son yazısı- PROF. DR. GÜNGÖR EVREN ları olan rahmetli Erdal İnönü de man zaman bir araya gelir ve ülke öce 15 Ekim 2012’de sonsuzluğa nı şu çarpıcı cümleyle bitirmişti: Aydın Güven Gürkan da hocayı sorunlarıyla ilgili hocamın değerli laşım, İstanbul’un sorunlarının ba- uğurladık. Çok çalışkan bir araş- “Büyük Reis ağzını açarak herkesi çok severlerdi hatta Gürkan, ho- görüş ve düşüncelerini dinler, do- Uşında geliyor. Bu nedenle sistemin tırmacı ve üretken bir düşünce in- tehdit ederken onu bir İslam mür- caya “Örgüt Ustası Tevfik Çav- yumsuz sohbetlerini paylaşırdık. etkin ve verimli yönetimi yaşamsal sanı olan Tevfik Hoca aramızdan şidi olarak göklere çıkaranlar ken- dar” diye takılırdı. Halen, güncel olan yazıları ve önem taşımaktadır. Aksi halde yollarda ayrıldığında her biri başyapıt ni- dilerini de kurban seçmiş bu açık yapıtlarıyla yolumuzu aydınlat- geçen süreler uzar, bu durumdan eko- Doyumsuz sohbetler teliğinde 20’nin üzerinde eser bı- ve net katliamı görmezden geli- maya devam eden Tevfik Hocamı- nomi, sosyal yaşam olumsuz etkilenir. rakmıştı. Türkiye Demokrasi Tari- yorlar. Ülkemin, halkımın çevre- Tevfik Hoca’nın, Adana sevgi- zı, 10. ölüm yıldönümünde sevgi, Ayrıca enerji, trafik kazası, hava ve su hi, Türkiye Ekonomisinin Tarihi, sinde nitelikleri kendinden men- sinin bir nedeni demiryolcu olan saygı ve özlemle anıyorum. kirlenmesi sorunları ağırlaşarak sürer. Ulaşım sistemi karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu ve bunların yolla- rı, terminalleri, otoparkları, özel ara- baları, taksileri, otobüsleri, raylı sis- temleri yani tüm bileşenleri ile bir bü- Nutuk yolumuzu aydınlatıyor tündür. Ancak bu bilinçle doğru bir yönetim sağlanabilir. Dolayısıyla uy- gun çözüm, yerel yönetimle organik Bugün ulaştığımız sonuç, yüzyıllardan beri çekilen bağı olan, sistemin bileşenlerini bir- felaketlerin doğurduğu uyanış ve aziz vatanın her birleriyle uyumlu olarak yönlendir- köşesini sulayan kanların bedelidir. Bu sonucu Türk mek üzere bütününden sorumlu tek otorite tarafından yönetimdir. gençliğine emanet ediyorum Mustafa Kemal Atatürk Uygun model MUSTAFA HÜSNÜ BOZKURT okumaya (günümüz Türkçesi ile) Geçmişte İstanbul ulaşımının yöneti- “Gelecekte yapacaklarımız ile il- ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE mi konusunda yapılmış çalışmalar bu- gili görüş alışverişinde bulunma- DERNEĞİ GENEL BAŞKANI lunmaktadır. 1987 yılında İBB’nin iste- dan önce, geçmişte yaşadıklarımız miyle İTÜ’de kapsamlı bir çalışma ya- tatürk’ün Büyük Nutuk’unu hakkında bazı açıklamalar yap- pılmıştı. Varılan sonuç, yukarıda ta- Aokuduğu günlerin 95. yılını ya- manın ve milletimize yaptıkları- nımlandığı gibi tek elden yönetimdir. şıyoruz. Nutuk bir edebi eser olduğu mızın hesabını vermenin göre- Böyle bir yönetimin gereği olan organi- kadar, sözü edilen her olayı belgele- vim olduğu kanısındayım...” söz- zasyon şeması da belirlenmişti. ri ile açıklayan bir bilimsel tarih ça- leriyle başlıyor, 6 gün 36.5 saat 2002 yılında 14-16 Mart tarihlerin- lışmasıdır ve bu niteliğiyle dünyada 9 yıllık icraatının hesabını verir- de İstanbul Valiliği ve İBB’nin girişimi benzerine rastlamak zordur. ken aynı zamanda iç ve dış siya- ve İstanbul’un altı üniversitesinin, ilgi- 19 Mayıs 1919’dan 20 Ekim set dünyasına da devlet adamlığı li kuruluş uzmanlarının ve STK temsil- 1927’ye, esaret ve yok oluştan dersi veriyordu. cilerin katılımı ile İstanbul 1. Kentiçi kurtuluşa, kuruluşa ve Aydınlan- 19 Mayıs 1919’da 9. Ordu Mü- Ulaşım Şûrası düzenlendi. Başkanlığını maya uzanan 9 yıl boyunca tüm fettişi olarak Samsun’a çıkan Os- yapmış olduğum “Ulaşım Sistemi Koor- yaşananları, yapılan mücadeleyi, manlı Paşası Mustafa Kemal’i nebilir. Daha birçok üstün özel- yorum” sözleri ve ardından bel- dinasyon ve Yönetimi” konusu, doğru karşılaşılan güçlükleri, aşılan en- Havza, Amasya, Erzurum, Sivas, likleri de sıralanabilir elbette ama ki de dünyanın en veciz hitabele- yönetim olmazsa diğer konuların ve ça- gelleri, bir ulusun varoluşa yürü- Ankara, İnönü, Sakarya, Dumlu- en başta bu sorumluluk bilincinin rinden biri olan Gençliğe Hitabe baların çözüm için yeterli olamayacağı yüşünü aşama aşama ve belgele- pınar, İzmir, Mudanya ve Lozan sayılması gerekir. ile tamamlarken aslında bitirmi- anlayışıyla öne çıktı. riyle anlatan, böylelikle milletine üzerinden zafere, cumhurbaşkan- yor, başlatıyordu. Zira “Ey Türk is- Gençliğe emaneti ve insanlığa 9 yıllık icraatının “he- lığına ve Atatürk olmaya taşıyan; tikbalinin evladı...” diyerek ses- Mevcut durum sabını veren” bir başka devlet ku- ilk gençliğinden itibaren okuduk- Büyük Atatürk 20 Ekim 1927 lendiğinin her dönemin Türk ulu- Yürürlükteki yönetim modelinde ula- rucusu da siyaset insanı da pek larıyla kendini inşa etme ustalı- günü Söylev’ini “Bugün ulaştığı- su ve bu seslenişin tüm zamanlar şım kararları UKOME (Ulaşım Koordi- görülmüş değildir. ğı, eşsiz askeri ve siyasi dehası, mız sonuç, yüzyıllardan beri çe- için geçerli bir görev talimatı ol- nasyon Merkezi) tarafından alınmakta- cesareti ve kararlılığı, koşulları kilen felaketlerin doğurduğu uya- duğu açıktır. dır. Amaca uygun nitelikte olmayan bu Sorumluluk bilinci doğru çözümleme ve sahip oldu- nış ve aziz vatanın her köşesini Nutuk, 95 yıldır Türk ulusunun organın yapısı, son dönemde değiştiri- Atatürk, 15 Ekim 1927’de topla- ğu olanakları ve yetenekleri nes- sulayan kanların bedelidir. Bu so- yolunu aydınlatıyor, sonsuza dek lerek belediye temsilcilerinin azınlık- nan CHP 2. Kurultayı’nda Nutuk’u nel değerlendirme becerisidir, de- nucu Türk gençliğine emanet edi- aydınlatmaya devam edecek. ta kalması sağlanmıştır. Bu değişiklik sonrasında karar süreci, belediyeyi et- kisiz kılmaya yönelik siyasal çekişme- ye dönüşmüştür. Oysa esas olan ulaşım bileşenlerinin uyumunu gözeten doğru çözümlerin bulunması için yerel yöne- Temel fizik içler acısı halde mi? time yardımcı olunmasıdır. Etkin bir yönetimi engelleyen baş- ka gelişmeler de vardır. Örneğin hü- MEHMET UYSAL tır. Modern fizik ise atomun da al- Görelilik kuramı ve kuantum mekaniğinin yan yana kümet tarafında yapılan raylı sistem- FELSEFECİ tına inerek, ana maddenin kuan- var olmasını, zihinsel yarılmışlık değil evrenin gözlenip ler (Marmaray ve U olarak) üzerinden tumlar olduğunu, kuantumların incelenmesi sırasında, birinin diğerini dönüşümlü olarak senin raylı sistemin benim raylı sis- izikçi Carlo Rovelli, “Ya Za- da enerjiden geldiğini tespit ede- temim gibi yanlış bir yaklaşımla ray- Fman Var Olmasaydı” adlı kita- izlediği iki görünüm olarak düşünmek mümkün. rek, evrenin yapılanmasını, kuan- lı sistem ağının bütünlük içinde yöne- bında, yirminci yüzyılın büyük bi- tumlar arası ilişki sistemi olarak timine aykırı bir tavır sergilenmekte- limsel devriminin iki ana bileşe- tek bir andan ibaret hale geldiğini açıklamıştır. Thales’in suyundan dir. Oysa büyük kentlerin ulaşımı bü- ni olan kuantum mekaniği ve ge- görürüz. Bu deneyimde, dönüşüm- Demokritos’un atomlarına, oradan yük kaynak gerektiren yatırımları- nel göreliliğin, dünyayı birbiriyle lü olarak iki türlü evren belirir ak- günümüzdeki kuantumlara daya- na, özellikle raylı sistemlerine, merke- bağdaşmaz gibi görünen çok fark- lımızda: Birisi zaman içinde hal- nan yapılanmalara kadar, tüm ev- zi yönetimin destek olması dünyada lı iki tarzda tasvir etme noktasına den hale geçen bir oluşlar sistemi ren modelleri zaman boyutu içer- yaygındır. Bu yatırımlar da ulaşım sis- vardığını, her birinin sanki diğeri olarak evren, bunu izleyen diğeri mez. teminin bir parçası olarak yerel yöne- yokmuşçasına kaleme alındığını, de her şeyi şimdinin içine almakla timler tarafından işletilmektedir. bu nedenle bir zihinsel yarılmışlık zamanın ortadan kalktığı, sonsuz Henüz tamamlanmamış Öte yandan nüfus yoğunluğunu ar- halinde bulunduğumuzu, bundan hareket çeşitliliğinin yerini “var- Görüldüğü üzere, iki kuram bir- tıracak (hele de yeni kentler kurulma- dolayı günümüzde temel fiziğin iç- lık” dediğimiz hareketsiz tek bir birinin alternatifi ya da tamamla- sı yönündeki) merkezi yönetimin plan ler acısı halde olduğunu yazıyor. yapının aldığı evrendir. yıcısı değil insan aklının yüzler- dışı girişimleri, diğer sakıncaları ya- İki kuramın bağdaşmazlığı ola- Zaman boyutlu evren görünü- ce yıl süregelmiş etkinliği sırasın- nında, ulaşım açısından çok ciddi so- rak görünen şey, görelilik kura- şü, bilim tarihi boyunca görelilik da, zaman içinde hareket eden ev- runlar yaratacak niteliktedir. mının zaman boyutu içermesi, ku- kuramına kadar gelişmiştir. Gö- renden, Thales’ten itibaren zaman antum mekaniğinin zaman boyu- relilik kuramının kökeni, Einste- boyutu olmayan evrene geçmekle, Yapılması gereken tu içermemesidir. Her iki kuram in, Newton ve Kopernik üzerinden iki farklı evren örüntüsü elde edil- Kentlerin ulaşımının sorumlusu ye- da insan aklının, yüzyıllar boyun- Galileo’ya, oradan Aristoteles’e, mesidir. Bu durumda, görelilik rel yönetimler olduğuna göre, yönetim ca tüm evreni içine alıp inceleme- oradan Babilli rahiplere, oradan kuramı ve kuantum mekaniği- yetkisine sahip olmaları gerekir. Kent si sonucunda elde ettiği bilgiler te- da insanlık tarihinin başlarına ka- nin yan yana var olmasını, zihin- ulaşımı kesinlikle planlara dayalı uzun melinde şekillenmiştir. Acaba bu dar uzanır. Thales’in evrenin ya- sel yarılmışlık değil evrenin göz- erimli politikalarla, yerel yönetimle iş- süreç içinde evreni birbirinden pılanmasını su ile açıklaması ise lenip incelenmesi sırasında, bi- birliği içinde, yetki karmaşası yarata- farklı açıklayan iki ayrı kuram na- kuantum mekaniğine giden yo- rinin diğerini dönüşümlü olarak cak çok başlılığa olanak vermeyen, tek Carlo Rovelli sıl oluşmuştur? lu açmıştır. Daha sonraki düşü- izlediği iki görünüm olarak dü- otorite tarafından yönetilmelidir. Ula- nürler evreni yapılandıran ana şünmek mümkündür. Bu neden- şım yönetimi asla günlük politikaların Zaman boyutu suz çeşitliliğinin ve halden hale madde sayısını, toprak, hava, su le fizik bilimi içler acısı halde de- konusu yapılmamalıdır. Aksi durumda En küçük parçacıktan, en uzak geçmesinin silindiğini, her şeyin ve ateş olmak üzere dörde çıkar- ğil; ancak kuantumlara dönüşen zarar görenlerin kent yaşamı ve kentte “varlık” adlı tek bir şeyden ibaret galaksilere kadar tüm evreni aklı- mıştır. Demokritos ana maddenin enerjinin nereden geldiğini he- yaşayanlar olacağı unutulmamalıdır. mızın içine alıp düşününce hare- olduğunu, geçmişin ve geleceğin atomlar olduğunu söyleyerek ana nüz açıklayamadığı için tamam- “şimdi” içinde eriyerek zamanın ketin durduğunu, maddenin son- madde sayısını sonsuza taşımış- lanmamış haldedir.