Katalog

19 OCAK 2022 ÇARŞAMBA 2 gorus@cumhuriyet.com.tr olaylar ve görüşler Sevdiğini öldürme Kazakistan’daki gerilim ve şiddet kültürü ve Türk dünyası maya zorlanan küçük beyin- Tüm bu oluşumların erkek SEvGi ÖZkAN lerde öldürmeyi olağan gör- çocuklarına erkek olma şar- Kazakistan’da olaylar denetim altına alınsa da, SOSyOLOG, yAZAr Vusal H asa NZa DEH me altyapısını hazırlayabi- tı gibi gösterilmesi de duy- ArAştırmAcı tehditler yalnızca Kazakistan’ı değil, Türk dünyasını lir. Bahçeye bağlanan koyu- gusal zorlanmanın çapını oplumumuzda her alan- da kapsamaktadır. Kırılgan bir yapısı olan Kırgızistan, nu eliyle besleyip sevdikten ortaya koyuyor. Tda artan şiddete dayalı on iki yılda, Türk dünya- sonra, bayram sevinciyle iletişimin, tüm dünyada yay- geçmişte radikal, Selefi terörle mücadele eden sıyla ilgili olumlu, önem- kesilmesine şahit olan ço- Yanlış algı gınlaşan örneklerinden na- Özbekistan, bu süreçte hedef olabilirler. Sli gelişmeler yaşandı. cukların, sevdiğini öldüre- Benzer biçimde, sevinin- sıl farklılaştığı, incelenmesi 2020’de Azerbaycan’ın Kara- bilme konusundaki duyarlı- ce veya canı isteyince baş- gereken önemli bir konu. pahalılığı gibi sorunlar yıllar- Kazakistan’daki gerilim sı- bağ zaferi, Zengezur Korido- lık (!) kodlanmasını genellik- Eşini öldürme, sevdiği için kalarının canını tehlikeye dır birikse de olayların bu nok- rasında, Türk devletleri- ru, KKTC’de Türkiye’yle yakın le dert (!) etmeyen bir top- sokacağını düşünmeden ölme veya öldürmeyi sev- taya varmasında farklı yapıla- nin gelecek yapılanması açı- lumda yaşıyoruz. ilişkileri ve Kıbrıs’ta iki dev- ginin ispatı ve sorun çöz- havaya silah sıkmak gibi rın rolü vardır. Köktenci, Selefi sından en önemli mesele- Severek evlendiği karısı- geleneksel erkeklik göste- letli çözümü destekleyen Ersin me aracı olarak görme yat- örgütlerin faaliyetleri bilinmek- lerden biri, KGAÖ’nün as- nı, anlaşmazlık yaşandığın- rileri de öldürme serbestli- kınlığından doğan bir sosyal Tatar’ın cumhurbaşkanı seçil- tedir. Bunların sayısının 20 bi- keri yardım göndermesiydi. da ayrılsa bile, bıçaklaya- kültür ve değerler sistemin- ğine (!) altyapı ve dokunul- mesi önemliydi. 2021’de, diğer ne yakın olduğu açıklanmıştır. Ermenistan’ın da 70 askerle rak, boğazını keserek öldür- mazlık kazandırıyor. Özel- de yaşıyoruz. Vatan için can Türk cumhuriyetleri arasındaki Bu, sadece Kazakistan için de- bölgeye gelmesi, Türk dünya- meye kalkan erkekler var. vermek veya can almak, likle erkekler açısından olu- ilişkilerin güçlenmesiyle birlik- Dini ritüel veya inanç gereği ğil, bölge güvenliği için de kor- şan bu yatkınlık, eğitimsiz- sı açısından manevi darbe ol- kahramanlık ve fedakârlık te, Türkiye-Azerbaycan ilişkile- olarak “kurban kesme” ey- erdemi olarak kutsanıp va- lik, işsizlik ve gelişen ileti- kutucu düzeydedir. du. Daima Azerbaycan’ı des- rinin daha da gelişmesi, niha- lemi sokaklarda, caddeler- tan için ölmek bir borç ol- şim teknolojilerinin yarat- tekleyen Kazakistan’a karşı yetinde 12 Kasım 2021’de Türk de, vahşi kaçıp kovalama- sa da “Esas görevin yaşa- tığı değerleri yeterince an- ABD, renkli devrimler Ermenistan’ın eline koz ver- Devletleri Teşkilatı’nın kurul- larla, eziyetlerle normal bir maktır” anlayışı, geçerliliği- lamayıp dışında kalma ol- peşinde di. Bu nedenle, Türk devlet- ması olumluydu. Fakat 2022, eylem gibi yerine getiriliyor. ni sürdürüyor. Öte yandan gusuyla birleşiyor. Bu şart- leri acilen, ortak askeri güç- Kazakistan’daki gerilim- Türk dünyası için büyük sorun- günümüzün, yapay zekâlı lar, kimi erkeklerin kadını lerinden oluşacak bir aske- de, ABD/Batı destekli “Renk- Duygusal zorlama robotlarla güçlendirilebilen larla başladı ve dünyanın gözü kavrama ve anlamlandırma li Devrimler” benzeri bir ha- ri savunma paktı kurmalıdır. şiddet olgusu, uygulamayı Bunları toplumsal kültü- yoksunluğuyla bütünleşin- Kazakistan’a yöneldi. Başlan- KGAÖ’nün bölgeye gelişi, Rus- reket görülmektedir. ABD, daha da artırabilir hale ge- rün gereği gibi algılayarak ce, ölme ve öldürme eğili- gıçta, hükümetin LPG fiyatları- Kazakistan’da Rusya’yla mü- ya açısından önemli bir adım- tiriyor. Bazı fanatik dincile- büyüyen erkek çocukların, mi, onu da kendini de dev- na yaptığı zam sonrası sokak- rin, din savaşı uğruna can- sevdiğini öldürme, özellik- re dışı bırakacak bir sorun cadele edecek altyapıya sahip dı. Bu sayede, Orta Asya için lara çıkan yurttaşların eylem- lı bomba olarak kendi be- le bıçakla öldürme eğilimi, çözme aracı olarak gerçek- en önemli güvenlik kurumu- olmasa da bölgede yarataca- leri, hükümetin ılımlı tavrına denini imha etme girişimi bu yönden de incelenme- leşebiliyor. ğı istikrarsızlık, Rusya için bü- nun KGAÖ olduğunu gösterdi. rağmen kısa sürede, farklı yö- de başka bir şiddet uygula- li. Özellikle görsel uyaranla- Son on yılda ciddi oranda yük güvenlik tehdidi demek- Şanghay İşbirliği Örgütü ise ne evrildi. masının çelişkili mantığını rın tüm duyguları ister iste- artan kadına yönelik şiddet; tir. ABD; Ukrayna’da karşı kar- olaylar karşısında pasif kaldı. yansıtıyor. mez biçimlediği bir çağda, çiftler arasındaki anlaşmaz- şıya olduğu Rusya’yı, en güç- Korkutucu aşama sevdiğini sandığı kadını öl- lıkların çözümünde, özellik- Reformlar yapılmalı lü ve aynı zamanda en çekin- Ülkenin uzun yıllar başken- Normalleşme dürme kültürünün temel et- le erkeklerin, sorunu çöz- Kazakistan’da olaylar de- diği bölgeden hedef almıştır. ti olan, günümüzde en önem- “Adak kültürü”nün dini keni olabilen bu şartlanma- meyi, sorun oluşturanı or- netim altına alınsa da tehdit- Kazakistan’ın Kuşak ve Yol li şehirleri arasında bulunan ların, dini hassasiyetler ne- tadan kaldırmak gibi algıla- bayram havası içinde yeri- ler yalnızca Kazakistan’ı değil, projesinde kilit konumda olma- ne getirilişinden oluşan zi- deniyle açıkça ve yaygın bi- masından da doğuyor. Ka- Almatı’da adeta iç savaş gö- Türk dünyasını da kapsamakta- sı sebebiyle bölgedeki karışık- hinsel kodlamalar, gereğin- çimde ele alınmaması, gör- dın cinayetlerine bu bağlan- rüntüleri yaşandı. Güvenlik ce algılamayacağı yaşta bu- mezden gelinmesi konunun tılar üzerinden de bakmak dır. Kırılgan bir yapısı olan Kır- lık, Çin için de önemli bir teh- güçlerinin bir kısmının halka na şahit olan veya şahit ol- düşündürücü diğer bir yanı. gerekiyor. gızistan, geçmişte radikal, Sele- dit kaynağıdır. Olayları, Türk müdahale etmemesi ve duru- fi terörle mücadele eden Özbe- Devletleri Teşkilatı’nın kurul- mun silahlı eylemciler lehine masına karşı bir yanıt olarak kistan, bu süreçte hedef olabi- dönmesi tehdidine karşı, Kaza- lirler. Afganistan’da Taliban’ın düşündüğümüzde de yalnızca kistan kendisinin de üye oldu- devlet otoritesini nasıl sağla- Çin ve Rusya’nın değil, ABD ve ğu Kolektif Güvenlik Anlaşma- Batı’nın da süreci yakından iz- yacağına ilişkin kaygılar orta- sı Örgütü’nden (KGAÖ) askeri Nasıl bu hale geldik? dayken Selefi örgütlerin Afga- lediğini unutmamak gerekir. yardım istedi. Hükümet dene- Çünkü yıllardır Avru- nistan üzerinden Orta Asya’ya timi sağladı, tahkikat sürecini pa Birliği’ne üyelik süreci- uzanması, bölge ülkelerinin iş- başlattı. 11 Ocak’ta, KGAÖ’nün Bu iktidar, son 20 yıldır veya hafta sonunu beklemez. mUStAFA ADıGÜZEL birliğiyle önlenebilir. 10 gün içinde çekileceği açık- ni, Türkiye’ye karşı koz olarak sağlıkta sistemin tüm sorun- Çocukları ile bir pazar sabah cHP OrDU miLLEtvEkiLi kullanan Batı, aynı zamanda Ayrıca Batı’nın özgürlük ve larını, bulunamayan ilaçtan, kahvaltısı olmaz. Her an ge- landı. malzemeden, yapılamayan te- ri çağrılabilir. Sadece ken- Kazakistan’daki olaylar, sade- NATO üyesi olan Türkiye’nin, demokrasi söylemlerini araç- ürkiye’de ortalama ömür daviye kadar sağlık çalışanla- di yaptığı işin değil ekipte- bu örgütlerden bağımsız, fark- sallaştırmasına karşı, Türk dev- T78, hekimlerde 58, dahili ce halkın zamlara yönelik tep- rına yükledi. Siyasi söyleme- ki hemşire, teknisyen herke- branşlar 62, ortalama 60 yıl. kisiyle açıklanamaz. Gelir da- lı bir yapılanmada yer alması- letleri yeni politik ve ekonomik ler ile hekimleri hedef göster- sin sorumluluğu da ona yazı- Hekimler tedavi ettikleri in- ğılımındaki adaletsizlik, hayat na karşıdır. reformlar yapmalıdır. di. Yıllar içinde oluşturulan ik- lıdır mevzuatta. En ufak ha- sanlardan 20 yıl daha az yaşı- limde, sağlıkta şiddet her ge- talarında ise hastane çevre- yorlar bu ülkede. çen gün arttı. Yaralandılar, sine konuşlanmış avukatlar Pandemide hükümetin kötü bekliyor. Bazı tazminatlar var, can verdiler.. yönetimine rağmen sağlık sis- doktor ömrü boyunca o para- temini ayakta tutmayı başar- Yarıdan fazlası... yı kazanamaz. Tazminat ko- dılar, yüzlerce kayıp vermele- nusunda devlet birçok memu- Sınırsız hasta memnuniye- rine rağmen. Hükümet ise aşı runun tazminatına sahip çıkı- tine yönelik uygulamalar, bi- önceliği dışında verdiği hiç- yor, ama doktora gelince yok. bir sözü tutmadı. Bazı meslek limsel yeterliliği olmayan in- Hatalı tedavinin bizzat nede- sanlara sağlık hizmetinin kali- gruplarına nema aktarmak ni olan devlet, sonuçları ise için fırsat kollayan hükümet, tesini ölçtürmeye kadar gidi- doktora havale ediyor. Ondan yor. Çoğu hekim, aslında ken- sağlık çalışanlarına gelince, sonra, bu doktorlar neden pandemi nedeniyle hayatını disinden değil, sağlığın kö- Türkiye’yi terk ediyor? Her ay kaybedenleri dahi görev şehi- tü yönetiminden kaynaklanan 80-100 doktor yurtdışına gi- di kabul etmiyor. şikâyetlere cevap vermek zo- diyor. 8 bin doktor da gitme- Yıllar içinde maaşları eri- runda kalıyor. Burada harca- ye hazırlanıyor. Özellikle Ba- di, açlık sınırına dayandı. Ai- dığı mesai de onu asıl mesai- tı ülkelerinin diplomada denk- lesine bakamayan sağlık çalı- sinden alıkoyuyor. En trajiko- lik ve vatandaşlık gibi engel- şanları ve hekimler hastaları- mik olan ise hasta hakları bi- leri olmasa Türkiye’deki he- na bakmaya çalışıyor. 19 yıl- riminde bir dilekçeye cevap kimlerin yarıdan fazlası gide- lık lisans mezunu 1/3 derece verip polikliniğe döndüğün- cek durumda. bir sağlık çalışanı 4 bin 150 TL ile açlık sınırında, asga- İş işten geçiyor... ri ücretin altında maaş alıyor. Yarın kendini Erdoğan ise gitmek isteyen- 20 yıllık uzman doktor 5 bin emanet edebileceğin 800 lira maaş alıyor. Eğer as- lere “Ofis açıp biletlerini de biz verelim” diyor. Bu koşul- gari ücret sınırında maaş ala- ehliyet-liyakat caksa ne diye 30 sene dirsek ları buraya getirenler, bir yan- sahibi bir hekim, dan gençlere kapıyı göste- çürütüp emek versin, bu ka- ve ücretsiz tedavi dar risk alsın ki? Tıp eğitimi rirken öte yandan 65 yaşın- devamlıdır. Bu ücret ile ne bir da hekimleri kuraya sokuyor. olabileceğin bir kitap alabilir ne bir kursa ve- Hem de açlığa mahkûm ede- hastane kalmadığı ya kongreye gidebilir. rek. Ekonomistim dedi, nepo- zaman, belki bir tist olduğunu gördük. Sonuçta Can verdiler... birileri dolar zengini oldu. Şim- uzvunu ya da bir di de medikalistim, terapis- Emeklilikte durum daha va- yakınını bu kuru tim diye ortaya çıkarsa şaşır- him. İlerlemiş yaşına rağmen laf kalabalığında mayın. Ama sonunda, her şe- kenarda köşede tekrar çalış- yi ve herkesi kendi iktidarının maya çalışıyorlar. Bu ülkede yitirmiş olacaksın, devamına kullanan bir opor- 65-72 kurası var hekimlere. çok geç olacak. tunist olduğu ortaya çıkacak- 45 yaşında emekli olanlar, or- tır. Kendinden önceki hastane talama ömürleri 60 sene olan kuyruklarını örnekliyor. Şimdi doktorları 65 yaşında kuraya de “neredeydin” ayarı ile kar- ise millet hastaneye de gide- sokuyor, işin özeti bu. şılanmak. Poliklinik odasın- miyor, randevu için evde kuy- Tüm sağlık çalışanlarına yö- da kısıtlı muayene süresi ne- rukta bekliyor. Türkiye’de hiç- nelik bir iyileştirme bekler- deniyle içerideki hastadan, iki bir dönemde olmadığı kadar ken, nihayet TBMM’de alela- dakika fazla zaman ayırsa da ilaç ve malzeme sıkıntısı var. cele, bir başka kanunun kuy- dışarıdaki hastadan azar işi- ruğuna eklenen düzenleme, Ameliyat ve tedavi olmak için tiyor. acı, ağrı içinde bekleyenler beklentileri karşılamaktan Evinin balkonunda iken, or- uzak olduğu halde, doktor- var. Anayasal hak olan sağlık manlık alandan gelen domuz hakkı için insanlar fahiş fiyat- lara yapılan olağanüstü zam olarak servis edildi. Kısa süre kurşunu ile başından vuru- lar ile özel hastanelere sürülü- lup şimdi yoğun bakımda ya- yor. Ama o hâlâ “benden ön- sonra da geri çekildi. Hekim- ler almadıkları maaştan dola- şam savaşı veren hiç tanıma- ce” diyebiliyor. dığı doktora, sosyal medya- yı infaz edildi. En çok da ken- Atamızın kendi hayatı- dan “iyi olmuş” diye yorum nı emanet ettiği Türk hekim- di ekip arkadaşlarının, yine yapan insanlar var bu ülkede. zor koşullar altında, düşük lerini sen de alıp bu zihniye- Tüm ekonomik, sosyal ve si- te emanet ettin işte güzel hal- ücret ile çalışan diğer sağlık emekçilerinin, özünde hak- yasal sorunlardan birikenle- kım. Yarın kendini emanet ri, sağlık kuruluşlarında hükü- edebileceğin ehliyet-liyakat lı taleplerine, hekimler için yapılan iyileştirmenin konu metin hedef gösterip aşağıla- sahibi bir hekim ve ücretsiz dığı sağlık çalışanlarından çı- tedavi olabileceğin bir hasta- edilmesine üzüldüler. Şim- di hekimler, diğer sağlık ça- karmak âdet haline getirilmiş. ne kalmadığı zaman, belki bir lışanlarından ayrı bir sendi- Bir Kemal Sunal filmindeki si- uzvunu ya da bir yakınını bu ka kurmak için çalışıyor. Bü- niri geldiğinde dövülüp rahat- kuru laf kalabalığında yitirmiş tün bu süreçte hükümet hem lanılan “Mazlum” karakteri olacaksın, çok geç olacak. Gi- sendikaları böldü hem sağlık değil sağlık çalışanları. den geri gelmiyor, ne sağlık, çalışanlarını. Hekimler, mesai bitimini ne de sağlıkçılar... BAtI ArAÇSAllIğInA nASIl kArşI kOYmAlI?