Katalog

17 OCAK 2022 PAZARTESİ kültür 13 Bir ‘deli’ vince çıkarsa... ahnenin ortasın- Gogol’un “Bir Delinin Hatıra Erdal Beşikçioğlu 15 yıldır Rus yazar Nikolay Gogol’un Nâzım Hikmet’in da bir vinç, vincin Defteri”ni uzun zaman önce oku- ölümsüz eseri, “Bir Delinin Hatıra Defteri”ni sahneliyor. Süzerinde bir oyun- muştum, hatta okumakla kalmayıp cu... Sahnenin sağında konservatuvar yıllarımda oynamış- İYTGD marşı ÖZNUR ve solunda seyirci için tım. Bu bir başkaldırı oyunu, bu OĞRAŞ ÇOLAK örtnala gelip Uzak Asya’dan koltuklar yerleştirilmiş. güçlü metinde düzene, siyasi düze- / Akdeniz’e bir kısrak ba- Eğer oyuncu seyirciye ne bir karşı çıkış var. “Dşı gibi uzanan / bu memle- bu kadar yakınsa ve sahneye se- Bir memur olan Aksenty Iva- ket, bizim.” Biraz durup nefesleniyor yirci aldıysa, seyirciyi oyuna mut- novich Poprishchin’e odaklanan karşımdaki beyaz saçlı, yüzüne, ver- laka katar. oyun, karakterin yavaş yavaş deli- diği mücadelenin çizgileri düşmüş ka- dın. Sonra o tok, alto sesiyle devam Erdal Beşikçioğlu, “Bir Delinin liğe inişini gösteriyor. Oyun karak- ediyor: “Bilekler kan içinde, dişler ke- Hatıra Defteri” adlı oyunu 15 yıldır terin akıl hastanesine kapatılması netli, ayaklar çıplak / ve ipek bir halıya sahneliyor. ve oradaki acıları ile sona eriyor. benzeyen toprak, / bu cehennem, bu Oyunda Beşikçioğlu, seyirci ile Beşikçioğlu oyunu neden bir vin- cennet bizim.” diyalog kurmak istiyor. Böyle du- cin üzerinde sahneliyor diye her- Tarih 1972-1974 arasında bir gün, rumlarda seyirci ne yapacağını bi- kes gibi ben de merak ettim. Beşik- akşam vakti. Adapazarı Cezaevi’nde- lemez. Uzun bir sessizlik olur. As- çioğlu bu soruya bir cevap vermiş yiz, karşımda Türkiye İşçi Partisi (TİP) genel başkanı Behice Boran. Nâzım lında oyuncu için de büyük bir vaktiyle: “Oyunu sahnelerken, bu Hikmet’i tabii ki biliyorum ama onu risk, çünkü seyircininde ne yapa- yüzyılda bir adam neden delirir? di- Behice Anne’nin (koğuş arkadaşlığı- cağı belli olmaz. ye düşündük ve sanayileşmenin in- mız sırasında hep öyle derdim ona, Rus yazar Nikolay Gogol’un sanı nasıl yalnızlaştırdığını göster- sonra da öyle kaldı aramızda) sesin- ölümsüz eserini sahnede seyret- mek için sahneye bir makine çıkar- den dinlemek sanki bir tarih pencere- mek büyük bir keyif. dık. İnsan makineyi yarattı, işsiz si açıyor dizelere. Aslında, Gogol’un 1842 yılında kaldı ve onun esiri oldu. Bunun me- co Erkal’dan bu oyunu yanılmıyor- diğini öğrenmesiyle yıkılması ve yazdığı “Bir Delinin Hatıra Defteri”, Nâzım’ı anmak taforunu yakalamaya çalıştık.” sam üç kez seyrettim. Her seferin- hedef değiştiren hayallerinin, soy- Palto, Burun ve Bir Delinin Hatıra Oyun Tatbikat Sahnesi’nin bir Sesi güzeldi Behice Boran’ın; o sosyalist kuşağın sonradan tanıştı- de büyük bir keyif aldım. lu bir beyzade, kral olmaya yönel- Defteri adlı üç bölümden oluşan bir klasiği oldu. ğım tüm üyeleri gibi türkülerini söyle- Önceki akşam Erdal mesi ve sonuçta delirerek “İspan- eser. Ama tiyatro oyunu haline ge- “Bir Delinin Hatıra Defteri”, 16 meyi de severdi. Bir başladı mı “De- Beşikçioğlu’nun performansıda ya kralı” olmuş bir halde, akıl has- tirildiğinde tek bölümde toplanmış Ocak’ta Diyarbakır Sezai Karakoç niz üstü köpürür” diye, koğuş “mem- ayakta alkışlanmaya değerdi. Oyu- tanesine kapatılmasını konu alı- ve yaklaşık bir saat 30 dakika sü- Kültür ve Kongre Merkezi’nde, 27- leket sevdası”nın sesiyle dolardı. (İn- ren bir oyun çıkıyor ortaya. na hakimiyeti çok başarılıydı. yor. 28 Ocak’ta Ankara Çayyolu Cü- ternette bu türküyle ilgili “Cem Kara- “Bir Delinin Hatıra Defteri” de- Oyun, çevresinde sürekli aşağı- Gogol, hikâyelerinde günlük ha- neyt Gökçer Sahnesi’nde sahnele- ca ile özdeşleşmiştir” diye yazmışlar. lanıp alay edilen sıradan bir dev- yatı ve bayağı kişilikleri zaman za- Çok sevdiğim arkadaşımı bu vesiley- yince akla ilk bu eserin oyunlaştı- necek. Oyun 18 Şubat’ta ise İstan- le anıyorum ama Cem’in de söylediği rılmış halini sahneleyen ve oyna- let memurunun platonik aşkı olan man mizahi zaman zaman öfkeye bul Bostancı Gösteri Merkezi’nde haliyle türkü 1940’lar, 1950’ler sosya- yan Genco Erkal geliyor. Ben Gen- burjuva kızının bir asilzadeyi sev- varan bir şekilde yeriyor. sahnelenecek. list kuşağının repertuvarındandır.) Dil bir kültürün en önemli bileşe- niyse şayet, bu kültüre en büyük kat- kıyı yapanlardan biri olan Nâzım Beykoz Kundura’da ‘Vardiya’ başladı Efza’dan iki şarkılık hikâye Hikmet’in 120. doğum yıldönümüy- dü 15 Ocak 2022. Hem çağının nab- ağımsız sanatçı Efza, eykoz Kundura, 2022’ye mi- dı ve fotoğraftan oluşan arşivin- zını sonuna kadar tutmuş hem de o B“Dünya’ya dokunmaktan Bsafir sanatçı programı Vardiya de zaman geçirecek sanatçılar, nabza kendi sesini de katmayı başa- korkmadan, ruhunu daha faz- rabilmiş dünya çapında bir büyük şa- ile “merhaba” diyor. Vardiya’nın özgün sanat pratiklerinden yola la tanıdığını” anlattığı iki şarkı- “korumak, gözetmek, nöbet tut- çıkarak ve farklı araştırma yön- ir Nâzım Hikmet. Ama asla unutul- lık hikâyesinin ilki olan “Korkma maması gereken bir özelliği daha var: mak” anlamlarından yola çıka- temleri deneyerek geçmişi ve ta- Benden” ile 2022 yılına başlıyor. mücadelesi. İşçi sınıfının, ezilen halk- rak kurgulanan ve Sümerbank rihi bugünden yorumlayacaklar. Hikâyenin devamı olan “Korkma ların, dünya barışının yanında aldı- Deri ve Kundura Fabrikası’nda- Birinci Vardiya’nın dün başla- ğı ödünsüz tavır. Nâzım Hikmet’i an- Ruhum” ise ilerleyen günlerde di- ki işçilerin vardiyalı çalışma sis- yan programındaki ilk sanatçı- jital platformlarda yerini alacak. mak bu mücadeleyi de anmaktır aynı teminden esinle yaratılan prog- sı ise, dikiş, çizim ve resmin ya- zamanda. Tanya’yı, Taranta Babu’yu, Şarkıların söz müziği, düzenleme- rama her yıl, Türkiye’den fark- nı sıra fotoğraf, video ve ses ens- “1961 yazı ortalarında Küba”yı, “yine si ve mix’i Efza’ya ait. Mastering- lı disiplinlerde çalışan üç sanat- talasyonlarını kullanarak yarattı- kitapları, türküleri, bayraklarıyla” ge- lerde Pieter Snapper, bas gitar- çı davet edilecek. 10 gün boyun- ğı işlerle güncel sanat dünyasının lenleri anmaktır. larda ise Onur Atar imzası var. ca Beykoz Kundura’da, Kundura önde gelen isimlerinden birine Hafıza’nın binlerce obje, ses kay- dönüşmüş Gözde İlkin olacak. Nâzım Hikmet’e özgürlük kampanyası Ve zamanında bu ülkede Nâzım Hikmet özgürlüğüne kavuşsun diye, Moliére’in 400’üncü yaşı kutlanıyor gençliklerini, geleceklerini riske ata- rak fütursuzca öne çıkanları da an- ransız devlet tiyatrosu La Mai- maktır. Onlar genellikle unutulur, za- Fson de Moliere ya da diğer ismiyle ten yaptıklarını hatırlanmak için değil La Comédie-Française tiyatro yazarı doğru olduğuna inandıkları için yap- Moliére’in 400’üncü yaşını bir oyunla mışlardır. Dönemlerinin en parlak öğ- kutluyor. Fransız tiyatro efsanesi Mo- rencileridir ve 1950 yılında tüm dün- liere 400 yıl önce 15 Ocak’ta vaftiz yada aydınların, sanatçıların yürüt- Kevork Tavityan Aydın karlıbel edildi. Moliére’in doğum tarihi kesin tüğü mücadeleye koşut olarak baş- olarak bilinmediği ve vaftiz töreni do- latılan Nâzım Hikmet’i Kurtarma ğumdan kısa süre sonra yapıldığı için Kampanyası’nın Türkiye’de en ön sa- ‘Fransız İzlenimciler’ tiyatro ustasının doğum günü her yıl fında yer alan İstanbul Yüksek Tah- 15 Ocak’ta kutlanıyor. sil Gençlik Derneği’nde (İYTGD) ör- konseri... La Maison de Moliére, sahnelen- gütlenmişlerdir. Polisin gözü hep üst- diği dönemde Katolik kilisesini kız- stanbul Devlet Opera ve Balesi, “Fran- lerindedir. Umursamazlar. Sayıları az- dıran “Le Tartuffe dır. Umursamazlar. Neşeli, hayata ve İsız İzlenimciler” konseri 22 Ocak’ta sa- ou l’Imposteur” ad- birbirlerine bağlı bir gruptur. Mücade- at 18.00’de Atatürk Kültür Merkezi’nde lı oyunu büyük usta- le içinde pişmiş dostlukları da ömür yapılacak. Nicolas André Monsiau (Paris 1754/1837) nın 400’üncü yaşı- boyu sürecektir. Nâzım Hikmet Ma- Fransa’da ortaya çıkan “İzlenimcilik” akı- Molière, Tartuffe ar Ninon de Lenclos’u okuyor. nı kutlamak için seç- yıs 1950’de Bursa Cezaevi’nde aç- mının, 19. yüzyıl sonları - 20. yüzyıl baş- lık grevine başlayınca İYTGD “Nâzım ti. İlk kez 1664’te me noktasına ge- şekilde uyarladığı metni, Belçikalı yö- larında müzik alanında da etkinleşmiş- sergilenen Tartuf- tirdi. Sahnelen- netmen Ivo van Hove sahneye koya- Hikmet’e Özgürlük” kampanyası- tir. Akımın temsilcilerinden olan besteci- nı başlatır. Galata Köprüsü’nde oğ- fe, bir tür danışman- meye başladık- cak. Dindar ve zengin bir adamın evi- ler; Gabriel Fauré , Maurice Ravel ve Claude lunun serbest bırakılması için bildi- lık ve eğitmenlik ro- tan bir süre son- ne yerleşen sahtekâr Tartuffe’ün ada- Debussy’nin eserleri seslendiriliyor. ri dağıtan Celile Hanım’a destek olur- lüyle bir burjuvanın ra kilisenin ya- mı dolandırarak parasını, kızını ve Solistler; Gabriel Fauré’nin eserlerini Sop- lar, 10 Mayıs’ta İstanbul’un her yerin- evine kapağı atan, sakladığı oyun, karısını elinden almaya çalışmasını rano Nazlı Deniz Süren, Claude Debussy’nin de “Nâzım Hikmet’i Kurtarınız” başlıklı dindar görünüşlü bir Moliére tarafın- anlatan oyunda; ev sahipleri Orgon eserlerini Soprano Otilia İpek, Maurice bildirilerini dağıtırlar. Kapalı salon top- sahtekârın serüven- dan yeniden ya- ve eşi Elmire’yle maceralarını yer ve- Ravel’in eserlerini de Bariton Kevork Tavit- lantıları düzenlerler. Nâzım Hikmet 15 lerini anlatıyor. Oyu- zıldı. Oyunu ye- rilse de odakta yine antikahraman yan seslendiriyor. Temmuz 1950’de çıkan af kararıyla na adını veren “Tartuffe” kelimesiyse niden yazıp uzatan Moliére, 1669’da Tartuffe olacak. Solistler, piyanist Aydın Karlıbel eşliğinde özgürlüğüne kavuşur ve fedakâr der- ikiyüzlü anlamında kullanılıyor. yeniden sahnelemeye başladı. Tiyatro 15 Ocak-24 Nisan tarihleri sahnede olacaklar. neğe bir marş armağan eder. 1950- The Guardian’ın haberine göre Tar- La Maison de Moliére oyunun ya- arasında sahnelenecek. Oyunun açı- 51’de İYTGD yönetiminin tamamı tu- tuffe, ilk kez sahnelendiği dönemde saklanan versiyonuna mümkün oldu- lış gecesi yedi Avrupa ülkesindeki tuklanır, yıllarca içeride kalırlar. sahneye 14. Louis’nin iznini alarak ğunca benzeyen bir versiyonu sahne- önceden belirlenmiş salonlarda Pat- Cem Sonel’in yeni çıkmış olsa da kiliseden aldığı tepki- leyecek. Georges Forestier ve Isabel- he Live tarafından canlı olarak ya- ‘Solmaz Hanım’la Bir lerden ötürü Moliére’in kariyerini bit- le Grellet’nin orijinaline uygun olacak yımlanacak. sergisi Anna Laudel‘de Ömür’ İYTGD’nin son başkanı, 19 Ocak nna Laudel’de sanatçı Cem Sonel’in 2019’da yitirdiğimiz Prof. Dr. İl- A“Bir ve Sıfır İki Eder” isimli kişisel han Berktay, İş Bankası Kültür sergisi ziyaretçilerle buluştu. Sergide, Yayınları’ndan “Aşkta ve Kavgada ŞİMDİ DANS ZAMANI Sonel’in dijital tabanlı seri işleri ve graf- Solmaz Hanım’la Bir Ömür” adıyla çı- fitileri da- kan anılarında, “Dernek marşı, kurtul- hil olmak ması için bütün olanaklarını kullana- stanbul Fringe Festival gösterimleri- tiyatro “Pythagorean üzere fark- rak canla başla uğraşan dernek üyele- İne devam ediyor. New York ve Tok- Peas”te, dansçılar bu lı teknikler- rine, büyük Nâzım’ın hediyesiydi” di- yo bağlantılı gezgin dans topluluğu süreçlerin bedensel yerek bu marşı aktarıyor: “Yenilmez de ürettiği Ayalis in Motion‘ın Grimm kardeşle- ve zihinsel olarak te- bayrağıyız ilerinin, / Güzel yurdumuz- kapsamlı rin masallarından sahneye uzanan fi- zahür etme biçimine da halktan yanayız. / Düşmanıyız ka- seçkiyi bir ziksel tiyatro işi “Pythagorean Peas“, odaklanıyor. ranlığın gerinin, / Dünyada barıştan araya ge- 23 ve 24 Ocak saat 20.30’da ENKA Başkalarıyla haktan yanayız. / Halk için, gerçek- tiren sergi Oditoryumu’nda sahnelenecek. uyumlu ilişkiler ten hürriyet için, / İleri, ferah bir mem- 27 Şubat’a Dansın yönetmenliğini ve kore- kurmak için özel- leket için / Çelik imanla yürüyelim biz, kadar gö- ografisini Ayako Takahashi üst- likle kinesferik dirmeye ve farklı toplulukları güçlen- / Su katılmamış yurtseverleriz. / Hal- rülebile- leniyor. Dansçılar ise Emily Ar- bağlantıları; yani bedenin etrafın- dirmeyi hedefleyen Ayalis in Motion ka açılmalı ardına kadar / Bilimi hap- cek. den Jones, Chiho Yokoyama, daki kişisel alanda hareket etmek- (AyalısIM) hem kendi topluluklarında seden altın kapılar, / Büyük Türk halkı- Bilgisa- Saori BORI Makiuc- sizin, sadece uzuvlarla ulaşılabile- hem de stüdyo alanında her yaştan, nın hakkıdır bilgi, / İçtiği su yediği ek- yarların hi, Akane Koizumi, cek bağlantıları keşfeden dansçı- geçmişe ve yetenekten insana ilham Cem Sonel, “Fetihin İlk mek gibi.” Şöyle devam ediyor İlhan kullanıcı- Nono Oue... ların hayat verdiği fantastik karak- vermeyi amaçlıyor. Kızı” adlı yapıtı. Berktay: “Daha sonraları, Halim Spa- nın kendi- Grimm kardeşle- terler, çalışma boyunca başkala- Çağdaş dans tekniğinin sınırlarını tar gitar eşliğinde seslendirmişti bu- lerine ilet- rin “Pamuk Prenses” rına saldırarak ya da kendi güç- zorlamayı, hareket temelli bütünsel nu, hep beraber söylerken her dört- mek istediği şeyleri kendi “dilleri”nde ve “Kırmızı Başlıklı Kız” süzlüklerini gizlemek için pa- deneyimleriyle izleyicilere ilham ver- lükten sonra ‘İleri!’ diye bağırırdık.” 1’ler ve 0’lar şeklinde algılaması ve bu gibi halk masallarından il- sif agresifleşerek ortak ka- meyi hedefleyen topluluk, çoklu du- Nâzım Hikmet’i ve artık aramızda sistemin ikili sayı sistemi (binary) olarak ham alan karakterler aracılı- rakter kusurlarını somut- yusal eserlerini besteciler, görsel sa- olmayan İYTGD üyelerini, onların ay- adlandırılmasından hareket eden Cem So- ğıyla kırılganlık ve güçsüzlükle- laştırıyor. natçılar, mimarlar, moda tasarımcı- dınlık sevdalarını saygıyla, sevgiyle nel, ortaya çıkan sanatsal üretiminde so- rimizle nasıl baş ettiğimizi vur- Hareket sanatı aracı- ları ve ışık tasarımcıları ile yapılan iş- anıyorum. kaktan besleniyor. gulamayı amaçlayan fiziksel lığıyla bireyleri güçlen- birlikleriyle hayata geçiriyor.