Katalog

17 OCAK 2022 PAZARTESİ 10 EKONOMİ Ekonomik Özgürlükler Raporu’na göre Türkiye’nin karnesi zayıflarla dolu Rüşvette zirve yaptık Tarikatlar Türkiye’nin 14 basamak düşerek 6.54 puana gerilediği en- çok önemli! dekste 2019’daki en kötü not 1.74 ile rüşvet ve yolsuzluk arikat yurtlarında en aşırı korku, algısında oldu. Yolsuzluk davalarına siyasi baskılar uygu- “snuff” filmlerini aratmayacak olay- lanması ve cezasızlık, puanı düşürdü. Tlar yaşanıyor. Satırla kafa kesenler, çocuklara tecavüz edenler, kemerle ası- larak intihar edenler... Aslında yasadışı ürkiye ekonomisinde yolsuz- hukuk hem de ekonomi alanın- olan tarikatlar için toplumun yarısına ya- luk algısı giderek bozuluyor. daki endekslerde alt sıralara düş- kını “Kapatalım”, geri kalanın yüzde 90’ı TYolsuzlukla mücadele edile- mesine neden oluyor. “Çok sıkı denetlenmelidir”, yüzde 81’i memesi ve soruşturmalara siya- “Asla çocuğumu göndermem” diyor. ŞEHRiBAn Kırılgan ve yalnız si baskılar uygulanması cezasız- Halkın bu tutumuna karşılık, kimi si- KIRAÇ n 2013’ten beri sıkça dillendi- lık algısını artırırken uluslarara- yasiler hemen savunmaya geçiyor: Ka- rilen dış politikada “değerli yalnızlık”, sı alanda Türkiye’nin notu da giderek patamayız, “Yüzlerce yıllık geleneğimiz” dış ticarette de ülkeyi kırılgan ve yal- (Hey! İdam cezası, patriarkal terör, zorla kötüleşiyor. evlendirme de öyle). Savunma çabala- nız bir yere bırakıyor. Türkiye’de Ekonomik Özgürlük- rı bazen müstehcen biçimler alıyor: “Bir n Türkiye’de 2020’de toplanan ver- ler Raporu 2021 sonuçlarına gö- velet öldü diye mi...” Nurcuların yayın gilerin yüzde 65’ini dolaylı vergiler re Türkiye’nin 2019 yılı verileriyle organını kutlamayı ihmal etmeyen bi- oluşturuyor. Aynı yılda gelir, kâr ve oluşturulan endeks puanı 6.54’e in- ri de sessizliğini korumak için “etik” ne- sermaye kazançları üzerinden alınan di. Türkiye endeks kapsamında ince- denlerin arkasına saklanmaya çalışıyor. vergilerin toplam vergiler içinde- lenen 165 ülke arasında, Fiji ile be- Belli ki tarikatlar çok önemli. An- ki payı yüzde 30, gelir vergisin payı raber 114. sırada ve en az özgür olan cak halkın yüzde 80’i büyük kuşkuy- ise 18.6’dır. 2000 yılından günümü- la baktığına göre bu önem, kontrol et- ülkeler kategorisinin bir basamak tikleri oy potansiyelinden kaynaklanmı- ze dolaylı vergilerin toplam vergiler üstünde yer aldı. Türkiye 2018 yılın- yor. Bir tarikat yurdunun kurbanı olan içindeki payı yüzde 42’den, 2010’da da 6.69 puanla 100. sıradaydı. Enes Kara’nın ölmeden önce yayımla- 48’e çıkmıştır. Özgürlük Araştırmaları Derneği’nin, dığı, “Günümü anlatmak istiyorum” söz- n 2013’ten 2019’a gelir dağılımın- Fraser Enstitüsü’nün Ekonomik Öz- leriyle başlayan açıklama bize yardım- da da ciddi bir bozulma söz konusu. gürlükler Endeksi’nden (EÖE) fayda- cı olabilir: Türkiye’de son 10 yılda hukuk devle- lanarak yaptığı Türkiye’de Ekonomik “Sabah 6.30 gibi sabah namazı için ti alanındaki gerileme Hukuk Devleti Özgürlükler Raporu 2021’in sonuçları kalkıyoruz. Sonra okula gidiyorum. 4.30 Endeksi skorlarında da gözlemlenmek- - 5.30 arasına kadar okuldayım. Zaten yayımlandı. Aralarında Prof. Dr. Uğur 5.00 gibi yemek yeniyor. Sonra akşam te. 2015 raporunda Türkiye’nin orta- Emek, Prof. Dr. Murat Çokgezen, Doç. namazı var. Ondan sonra bir saat ka- lama puanı 0.46 iken, 2021’de 0.42’ye Dr. Özge Öner’in de bulunduğu uzman- dar burada bazı kitapları okumak zorun- düşmüştür. Sıralamada ise 80. sıradan lar tarafından hazırlanan raporda şu Ağır finansal kriz riski artıyor dasınız. Ondan sonra yatsı var ve bunla- 117. sıraya geriledi. tespitlere yer verildi: rı yapınca saat yaklaşık 8.00 oluyor. Psi- n 2019’dan bu yana geçen sü- stratejisini terk etmiştir. n 2017’de Anayasa değişiklikle- kolojik olarak çok yoruluyorsunuz; zaten re içerisinde Türkiye ekonomi- n Finans piyasalarının sağlı- ‘Yolsuzluklar cezasız kaldı’ ri sonucu kurulan yeni rejim bütün tüm gün okuldasınız ve bir de istemeye sinin sağlam para konusunda ğında üstü şimdilik örtülü sıkın- n İş piyasası düzenlemelerinin içe- yetkilerin başkanda toplandığı, ger- istemeye bunları yapınca özgürlüğünüz karnesi pek parlak değil. Eko- tılar söz konusu olup hem ban- elinizden gitmiş gibi hissediyorsunuz... risinde Türkiye’nin 2019’daki en kö- çek bir denge ve denetleme mekaniz- nomi yönetiminin genel görü- kaların hem hanehalkının bilan- Gerçekten bir yerden sonra dayanılmı- tü notu 1.74 ile ekstra ödemeler/rüş- ması içermeyen, keyfiliklere açık bir nümünü belirleyen keyfilik, çoları yorgun. Orta-uzun vade- yor. Pazartesileri de burada cemaat der- vet/adam kayırma alanında. sistem öngörmüştür. Böyle bir sis- idari zafiyet ve değişkenlik pa- de muhtemel bir finansal krizin si var. 8.00’de geliyor cemaat, 10.00’a n Türkiye’nin iş piyasaları notu temde ne sivil ve siyasi özgürlükle- kadar buradalar ve ona da katılmak zo- ra karnesini de bozuyor. maliyetleri beklenenin çok üs- 2016’da 6.80 iken 2019’da 6.43’e in- rin ne de ekonomik özgürlüklerin rundasınız. İçinde bulunduğum durum- n Merkez Bankası 2011 son- tünde gerçekleşebilir. di. En önemli etken yolsuzluk algısı- güvence altında olduğunu söylemeye da tüm yaşama umudumu ve sevincimi rasında gitgide asli görevlerin- n Bürokrasi maliyetleri ko- nın giderek artması, yeterince müca- olanak bulunmamakta. kaybettim.” den uzaklaşarak döviz kuru se- nusunda Türkiye’nin 2014’teki dele edilememesi hatta yolsuzluk so- n Türkiye ekonomisi, son 10 yıl- Bu paragraf tarikat yurtlarının, bireyin viyesinde yaşanan aksaklıkla- 6.67 olan özgürlük notu 2019’da iradesini kırarak biat ettirmeye yönelik ruşturmalarına ve davalarına siyasi da artan yapısal sorunların yanın- rın giderilmesi gibi farklı kaygı- 5.33’e geriledi. çok sert bir beden disiplini ve bilişsel baskılar uygulanması. Bu durum ce- da, pandemi nedeniyle ciddi sorun- ların söz konusu olduğu bir ku- Nedeni yönetimin merkezileş- şekillendirme, adeta bir “ruh mühen- zasızlık algısını artırmakta. larla karşı karşıyadır. Ayrıca, 2023’te disliği” makineleri olduğunu gösteriyor. rum haline geldi. Geleneksel an- mesi ve liyakatin öneminin kal- n Son dönemde sıklıkla görülen ve Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacak Beden disiplini, olguların, içinde an- lamıyla enflasyon hedeflemesi mamasıdır. ekonomik özgürlüklere darbe vuran ve iktidar partisi ilk defa iktidarı kay- lamlarını kazanacağı, büyük anlamlar otoriter uygulamalar, Türkiye’nin hem betme tehlikesi ile karşı karşıyadır. sistemini sunan bir “hakikat rejimine” dayanır. Bir “hakikat rejimi” toplumun inançlarını, değerlerini ve gelenekleri- ni belirler, yeniden üretir. “Hakikat reji- Borsa İstanbul 66 borsa arasında en fazla değer kaybeden oldu mi”, bu üretimi ve üretilenlerin toplum- da dağılım, imleme yordamlarını (prose- dürlerini) düzenler, konuşulabilecekle- rin sınırını çizer. Diğer bir deyişle siyasi olarak kabul edilecek (adalete ilişkin ko- Türk şirketleri sudan ucuz nuların ve kaygıların konuşulabileceği) alan ile siyaset olarak kabul edilmeye- TOBB-OPET PROJESİ Ali CAn PolAt rek (adalete ilişkin kaygıları yok sayıla- En fazla kazanan (İlk 5) rak) susturulacak, bastırılacak hatta yok nlü finans kuruluşu Morgan Çek Cumhuriyeti 500 şirket ‘İşimiz edilecek olan arasındaki sınırı belirler. ÜStanley’in 66 borsa karşılaştırma- Amerika Brileşik Devletleri Örneğin dini “hakikat rejimi” tarikat yurt- Birleşik Arap Emirlikleri Temiz’ ünvanı aldı sında dolar bazında en fazla değer larında yaşananlarla ilgili adalete ilişkin Avusturya kaybeden ülke Türkiye oldu. Borsa İs- kaygıları, konuşulabilecek konular alanı- Suudi Arabistan tanbul (BİST), yüzde 27.83’lük değer ürkiye Odalar ve Borsalar Bir- nın dışına itiyor. Devletin devreye girerek kaybı ile Pakistan, Peru, Kolombiya, Tliği (TOBB) Kadın Girişimciler yasaklarla susturmaya başlaması da ta- En çok değer kaybeden Tayland, Brezilya’nın altında en son sı- Kurulu tarafından Milli Eğitim Ba- rikatla devlet arasında organik bir iliş- (Son 5) rada yer aldı. kanlığı Hayat Boyu Öğrenme Ge- ki olduğunu gösteriyor. Konuyu genişle- Brezilya Global yatırımcıların yakından izlediği nel Müdürlüğü ve OPET’in deste- telim: Dini “hakikat rejiminin” etkisi altına Peru sermaye endekslerinden Morgan Stan- ğiyle geliştirilen İşimiz Temiz Pro- girenler, eşitliğe ve özgürlüğe, demok- Çin ley Capital International (MSCI) endek- jesi bir yılını tamamladı. OPET’ten rasiye ilişkin kaygılarını dile getirmeleri- Pakistan si ile her ülkenin borsasının dolar kar- yapılan açıklamaya göre hizmet ne olanak verecek kavramlardan giderek Türkiye şısındaki değerlerini karşılaştıran ban- sektöründeki mikro işletmele- yoksun kalırlar. Benzer bir durum işçi sı- ka, 2021 Küresel Getiriler Raporu’nda re yönelik hijyen eğitim program- nıfı için de geçerlidir. O durumda, bir iş- değer kayıplarını sıraladı. MSCİ endek- larını kapsayan proje için Muğ- çi adalete ilişkin sorunlarını ifade etmek sini oluşturan liste hazırlanırken her ül- istediğinde emek, sermaye, sınıf çelişki- la, Antalya ve İzmir’den 500’e ya- ‘ŞİRkETl ER h ARAç m EzAT SATılı R’ kenin borsasındaki en önemli 10 şirket si, sömürü, sosyalizm gibi kavramlardan kın işletme temsilcisi özel hijyen baz alınıyor. Türkiye Borsası’nda baz yoksun kalır. eğitimi alarak “İşimiz Temiz” İş- nkara Hacı Bayram Üniversite- “Bu rapora göre, dünyada dolar alınan şirketler şöyle; Önceki yazılarımda etraflı biçimde letmesi oldu. Projenin kapsamı Asi öğretim üyelerinden ekonomist bazında en çok değeri düşen borsa “Koç Holding, FORD, Türkiye Cam ve tartışmıştım. Ayrıca, AKP Siyasal İslam 2022 yılında genişletilerek tüm Prof. Dr. Duran Bülbül, raporu değer- bizim borsa. Türk borsası TL bazın- ve Restorasyon (Tekin Yayınevi-2015) Şişe Fabrikaları, Akbank, Garanti, ASEL- Türkiye’ye yayılacak. lendirdi. Bu endekste yer alan 10 şir- da artmış olsa da TL diğer para bi- kitabımdaki “AKP Nedir?” başlıklı bölü- SAN, Ereğli Demir Çelik, BİM Birleşik ketin Türkiye’de borsayı sırtlayan şir- rimleri karşısında değer kaybettiği me de bakabilirsiniz. Bugün Türkiye’de, Mağazaları, Turkcell, TÜPRAŞ.” ketler olduğunu hatırlatan Bülbül, “En için bu tabloda dipteyiz. Bu da şu ekonomi politiği “dini bilginin tekeli” Rapora göre Borsa İstanbul endeksi değerli şirketlerimiz bile dolar bazında anlama geliyor: Geçtiğimiz günler- KISA... KISA.. üzerinden siyasi iktidara oradan da top- aralık ayında 2 bin 400 seviyelerine çı- Pakistan şirketlerinden daha fazla de- de Birleşik Arap Emirlikleri, devlet lumda üretilen artık değerden pay al- karak TL bazında tüm zamanların reko- ğer kaybetmiş görünüyor” dedi. yatırım fonu Varlık Fonu’ndaki şir- l Fındık Tarım Satış Koopera- ma olanağına ulaşmaya dayanan bir sı- runu kırsa da dolar bazında bakıldığında Bu değer kaybının Birleşik Arap ketler için görüşme başlattıklarını tifleri Birliği (FİSKOBİRLİK), fın- nıfın, “dinci entelijensiyanın” gücü 2021’in ilk iki ve son çeyreklerinde de- Emirlikleri gibi ülkelerin kabaran işta- söylemişti. Borsadaki şirketler de dık üreticilerinden, orta ve yük- egemendir. ğer kaybedip yalnızca üçüncü çeyrekte hını daha da perçinlediğini söyleyen tıpkı Varlık Fonu’ndakiler gibi ha- sek kesimlerde ani ısı düşüşlerin- Diyanetin ve yeniden şekillendiri- sadece yüzde 1.98 değer kazandı. Yıllık Bülbül şöyle konuştu: raç mezat satılacak.” len eğitim sisteminin yanı sıra tarikat- den fındık ağaçlarının etkilenme- toplam kayıp ise yüzde 27.83’ü buldu. mesi için gerekli önlemleri alma- lar da siyasal İslamın egemen sınıfının, biyolojik ve düşünsel olarak üretildiği, larını istedi. onun “din bilgisi tekelinin” yeniden üre- l Turkcell, Türkiye’nin en geniş ‘İşçinin hakkını Mü TEahh İTl ER Mal İYET aRTışından Yakındı tildiği, geleceğinin güvenceye alındığı katılımlı işyeri araştırmalarından Kin- mekânlardır. Tarikatlar, siyasal İslamın centric Best Employers 2021 prog- dövize ezdirmeyin’ devletinin “ideolojik aygıtları” oldukları ramı kapsamında “Türkiye’nin En için son derecede önemlidir! ‘Ucuz konut olanaksız’ İyi İş Yeri” ödülünü aldı. nşaat Emekçileri Sendikası’na Ana muhalefet partisi liderliği, bu sı- l Akdeniz Mobilya, Kağıt ve İ(İnşaat-Sen) bağlı Kayı İnşaat iş- nşaat sektöründe maliyet artış- kı ödemelerinde yasa tasarısının nıfın Said Nursi gibi simgelerini kayırı- Orman Ürünleri İhracatçıları Birli- çileri, 3 yıldır alamadıkları maaş- İları nedeniyle konut alanında ih- mevcut haliyle hayal kırıklığı ya- yor; siyasal İslamın devletinin “ideolojik ği (AKAMİB), 2021’de 896 milyon larının ödenmesi için başlattık- tiyaç sahibinden çok yatırımcı il- rattığı belirtildi. aygıtları” karşısında açık, tutarlı bir tavır 784 bin dolarlık ihracat yaptı. ları direnişin birinci yılında Ulus geliştirmekten ısrarla kaçınıyor. gisinin arttığı belirtilerek, maliyet Sektör için iş modellerinde deği- l İller Bankası AŞ. Samsun Meydanı’nda açıklama yaptı. Devam artışları nedeniyle ucuz ko- şim gerekliliğine işaret edilen ra- Bölge Müdürlüğü’nün Samsun’da- eden konkordato davasında işçile- ki 25 projesinin toplam tutarının nut üretiminin müm- porda, şunlar kaydedildi: rin alacaklarının 3 yıl önceki döviz 290 milyon TL olduğu bildirildi. kün olamayacağı- “Sektörle birlikte kuruna göre ödenmek istenmesine Yaş meyvede ihracatı l Mobilya üreticisi Modalife, tepki gösteren işçiler, “Emeğimizi açıklandı. akılcı ve uzun vade- Kırıkkale’ye yapacağı toplam 100 batan şirketlere, döviz kuruna ezdir- Türkiye Mü- li stratejilerin ge- beş ürün sırtladı milyon dolarlık yatırımla 3 binin meyiz” pankartları açtı. teahhitler Bir- liştirilmesi ihtiya- üzerinde kişiye istihdam sağlaya- İnşaat-Sen Örgütlenme Koordi- kdeniz İhracatçı Birlikleri verilerinden der- liği (TMB), cı artmıştır. Ülke- cağını duyurdu. nasyonu üyesi Nurseli Gözüaçık ba- Alenen bilgilere göre, 2020 yılında 2 milyar “Yeni Yıl, Bil- de orta ve dar ge- l Milyarder yatırımcı Bill Ack- sın açıklamasında, işçinin alacak- 729 milyon dolar olan yaş sebze meyve ih- dik Endişeler: lirli kesim için ko- man, ABD Merkez Bankası’nın larından kısılıp şirketin bankalara racatı, geçen sene yüzde 13 artışla 3 milyar Salgın Belirsizli- nut sahipliği zorlaş- enflasyonla mücadelesini kaybet- olan borçlarının ödeneceğini söy- 83 milyon dolara yükseldi. Geçen yıl 1 milyar ği ve Yüksek Enflas- maktadır. Döviz kurun- tiğini ve kredibilitesini onarmak ledi. TL ile ödemeyi kabul etmeye- 252 milyon dolarlık meyve, 875 milyon 713 için mart ayında faizleri tahmin- yon” başlıklı, “2021 Ana- daki artış nedeniyle ‘bekle, ceklerini söyleyen Gözüaçık, “Borç- bin dolarlık sebze, 934 milyon 891 bin dolar- lerden fazla artırması gerektiğini lizi Raporu”nu yayımladı. Yeni yı- gör’ eğilimi izlenmekte, alım ka- ları dolar ile. Alacaklarımızı güncel lık narenciye ihraç edildi. Yaş meyve ve sebze savundu. döviz kurundan verecekler” dedi. lın ilk günlerinde meclise gelen rarları kaçınılmaz olarak ertelen- ihracatının yaklaşık yarısını mandalina, doma- tes, limon, üzüm ve biber oluşturdu. müteahhitlere yönelik fiyat far- mektedir.”