Katalog

20 AĞUSTOS 2021 CUMA 8 e-posta: [email protected]ÇEVRE Çılgın proje, iklim krizinin etkilerini artıracak. Kent ısınacak, sel ve yangınlar artacak Yahu, siz aklınızı mı Kanal, İstanbul’u yitirdiniz? ürkiye’de, son zamanlarda her kesimden gelen seslere kulak Tverdiğinizde, insan gerçekten bir rüyada, hatta bir kâbusun tam orta- sında hissedebiliyor kendini. Öyle laf- lar edilebiliyor, öyle fikirler savunulabi- liyor ve öylesine “akıl ve mantık sınır- larının dışına” çıkılabiliyor ki hani şu malum (buraya yazamayacağım) küfür yakacak ifadesinin “zekice” üretilmiş (masum) karşılığı ağzımızdan dökülüyor: “Yok artık!..” Mesela, önüne gelen bu Covid-19 n İklim krizi İstanbul’u nasıl et- pandemisi ve bununla mücadele konu- kiliyor? sunda bir şeyler söyleyebilme hakkını Hedef, herkese Mülkiyet sorunu kendinde görüyor. Yahu, tıp biliminden, Bilim insanları, uzun za- bunun halk sağlığı denen dalından, epi- dokuz metrekare yeşil alana engel mandır iklim krizi konusun- demiyoloji denen yan dalından, tababet- da bizleri uyarıyor. Biz de bu n İstanbul’un yeşıl alanları açısından ten, farmakolojiden, biyolojiden filan söz n İstanbul’da kişi başına düşen yeşil konuda uzman akademisyen sizce en büyük sorunu ne? ediyoruz. Yani, en azından 6 - 8 yıl temel alan miktarı yeterli mi? ve profesyonellerle çalışıyo- bir eğitim ve pratik sonrasında bile da- Yoğun ve düzensiz yapılaşma ve yeşil ala- Kişi başına düşen yeşil alan miktarının, parklar, ruz. Çünkü iklim krizinden ha “başlangıç seviyesi”nde kabul edi- na dönüştürülebilecek alanların buluna- rekreasyon alanları, mesire alanları ve tabiat etkilenen sadece bizler değiliz, hayvanlar lip üzerine en az bir o kadar koyulmadan maması. Ayrıca imar planlarında park alanı parklarının tamamı hesaplandığında 7.55 met- ve bitkiler de en az bizim kadar etkileniyor. “yetkin” sayılmayan insanlardan söz olarak fonksiyonlandırılmış fakat mülkiyet rekare olduğu görülüyor. Dünya Sağlık Örgü- Yeşil alanlar ile ilgili kararlar verirken ya- ediyoruz. Bunların bile “bir konuşup üç problemi bulunan alanlar, yeşil alana dö- tü, bunun en az dokuz metrekare olması ge- ban hayatı ve biyoçeşitlilik gibi önemli ko- sustuğu” yani son derece temkinli ko- nüştürülemiyor. Kentin büyüklüğü ve yetki rektiğini belirtiyor. Geride kalan iki yıl süresin- nuşabildiği bir alandan söz ediyoruz. Öy- nularda bilirkişiler ile çalışıyoruz. Su yö- alanları göz önüne alındığında, İstanbul için ce kişi başına düşen yeşil alan miktarını 0.5 le, önüne gelen “her cahil nagehan”ın tüm kurumlar ile beraber çalışmanın çok netimine önem veriyoruz. Yeni yeşil alan- metrekare kadar yükselttik. Dere çevrelerin- fikir yürütebileceği ve fetva verebileceği önemli olduğunu düşünüyor ve ilişkilerimizi de yürüttüğümüz vadi projelerini tamamlaya- larda daha az su tüketen, kurakçıl ve yerel bir şeyden değil. bu şekilde kuruyoruz. Kente bu boyuttaki rak hedefimiz olan dokuz metrekareye ulaşa- türler tercih ediliyor. 60 milyon metreka- Kafayı mı yediniz kardeşim? müdahalelere karar verme süreçleri, disip- cağımızı öngörüyoruz. İstanbul’daki yeşil alan re yeşil alanın sulanmasında, merkezi su- Prof. Dr. Mesela, Afganistan’da yönetimi ele linler arası çalışmalar aracılığı ve doğru bilgi- varlığının en büyük problemlerinden biri ho- lama sistemi gibi akıllı otomasyon sistem- Yasin geçiren ve sicili belli, niteliği belli, (kendi- lendirmelerle yürütülmelidir. Böylece kent mojen bir dağılım göstermiyor olması. Bazı il- leri kullanmaya başlıyoruz. Aydınlatma ve Çağatay leri gibi terör örgütleri dışında), tüm dün- için en doğru kararları alabiliriz. çelerde bu miktar bir metrekare bile değil. enerji yönetimi adına bu akıllı otomasyon yanın terör örgütü olarak kabul ettiği bir sistemine geçiş sağlayarak enerji tüketimi- katil ve caniler sürüsünün “Afgan kar- ni azaltmaya çalışıyoruz. Yeşil alan mikta- deşlerimiz” diye tanımlanmasından söz rını artırarak İstanbul’daki ısı adası etkisi- ediyorum. Türkiye Cumhuriyeti’nin kos- WWF’NİN ‘MAVİ PANDASI’ TÜRKİYE’DE ni azaltmaya çalışıyoruz. koca yöneticilerinin, (ki aralarından biri Ankara - Çubuk’taki terörist linç çetesine de “Arkadaşlar, mesajınızı verdiniz. Ta- Kanal İstanbul, mam” diye hitap etmişti), “Afganlı kar- felaketleri artıracak deşlerimiz” diye hitap etmesinden... n Kanal İstanbul şehri nasıl etkileyecek? Aklınızı peynir ekmekle mi yediniz? Ekosistemdeki tahribatın, yangın ve sel Mesela, bir yabancı heyetin başka- gibi afetlerin yaşanma olasılığını artırdığı- nı ile birlikte yapılan basın toplantısında, Vincent Rouss nı söyleyebiliriz. Bugünlerde yaşadığımız konuk liderin “Büyük reformcu Musta- Bernard Mingueneau (2. kaptan) üzücü olaylardan da bunu anlamak müm- fa Kemal ATATÜRK” dediğinde, ev sa- kün. Yeni proje hazırlarken iklim politika- hibi devlet katında bu sözlerin “tercü- ÇOCUKLARDAN ÇALIYORUZ me edilmesinden duyulmuş olabilecek ları düşünülerek hareket edilmesi gereki- Stephane Mingueneau (kaptan): korku”dan söz ediyorum. Bu nasıl bir iğ- yor. İklim politikaları alanında ekosistem Yunanistan, Zakynthos Adası’ndaki renç ve aşağılık korkudur? bütünlüğü büyük önem taşıyor. bir plajda bir saatte 12 büyük po- Siz “kayışı mı” sıyırdınız birader? Kanal İstanbul, su kaynaklarını kuruta- şet dolusu plastik topladık. Bir gün Mesela, doğu sınırlarımızda yaşan- sonra aynı miktarda plastikle karşı- cak. Devasa bir hafriyata ve hafriyat atıkla- makta olan endişe verici bir göç dalgası laştık. Dünya bize ait değil. Çocuk- rıyla 38 kilometrelik bir kıyı alanının dol- karşısında, ülkenin sınırlarının “delik de- larımızdan çalıyoruz. durulmasına neden olacak. Küçükçekme- şik olduğuna, yol geçen hanına dön- Marie-France Bernard (ekip üye- ce Gölü’nü ortadan kaldıracak. Önemli iç- düğüne” dikkat çeken bir grup gencin si): Gördüğümüz plastikleri toplu- me suyu kaynaklarından Terkos’u tuzlandı- “Hudut namustur” diye pankart asması Blue Panda’nın yoruz. Bir keresinde şişme timsah racak. Sazlıdere ve her iki sulak alanın çev- üzerine gözaltına alınmalarından söz edi- Türkiye’den gördük. Tek kullanımlık plastikler resindeki sazlıkları yok edecek. Hayvanla- yorum. Bundan daha da absürt ve vahim sonraki du- gerçek sorun. Geri dönüşüm değil rın, kuşların yaşama ve konaklama alanla- olmak üzere, Cumhuriyet Halk Partisi’nin rakları Fransa, kullanılmaması çözüm. Bunun so- bu slogana sahip çıkması üzerine “na- rını tahrip edecek. Çayır ve meraları yapı- Tunus ve İs- rumluluğunu hep birlikte almamız mus” sözcüğünü, ille de “bel altı” ve panya olacak. laştıracak. Denizlerdeki canlı yaşamını biti- ve tüketimini azaltmamız gerek. cinsellik bağlantılı bir kavram olarak al- recek. Bu proje, ekosistem bütünlüğü ilke- gılanması pratiğine sahip çıkan “aklı ba- sine aykırıdır. Dolayısıyla iklim krizini, be- şında sandığımız” (aklı evvel) sözüm raberinde orman yangınları ve sel felaket- ona aydın kadınlarımızın komik ve absürt lerini tetikleyeceği aşikârdır. tepkisinden söz ediyorum. “Namus” de- yince, aynı “Cübbeli’nin anladığı” versi- Nadir türleri barındıran yona yazılanları kastediyorum. fundalıklar tehdit altında Siz, ne dediğinizin farkında mısınız? HAYALET AĞLAR Yandaş, Yalaka, Yalancı, Yılışık, Kanal İstanbul, iki yakasında kurulacak Yardakçı, Besleme 5Y1B medyasın- olan yeni şehrin alanıyla birlikte 36 bin dan bir köşe yazarının “Ellerinden gelse hektardan fazla alanı kapsıyor. Söz konu- Erdoğan’sız bir Türkiye hayali kura- su bu alan, kentleşme baskısı altında za- caklar” cümlesinden söz ediyorum. He- ten büyük zarar görmüş çok sayıda eko- rifin “abdüllük düzeyine”ne bakar mı- sisteme ev sahipliği yapıyor. Bu ekosis- denizleri çölleştiriyor sınız? Recep Tayyip Erdoğan’ın yönet- temler İstanbul’da kentleşme baskısı ne- mediği bir Türkiye hayali kurmayı, ade- deniyle zaten oldukça zarar görmüş du- ta “suç” sayacak. Bu derece kendini bil- kdeniz’in benzersiz doğal hazinele- rumda. Bu halleriyle bile yüzlerce ende- mezlikten, bu derece bir hödüklükten Arine dikkat çekmek ve denizi haya- mik türe ev sahipliği yapıyorlar. söz ediyorum. let ağlardan kurtarmak için beş aylık Projeyle yaklaşık üç bin hektarlık or- Sizin beyniniz yüreğiniz ilaçlanmış mı? yolculuğuna başlayan Doğal Hayatı Ko- Bir sporcu genç kadının, cinsel yöneli- manın yok olacağı tahmin ediliyor. Or- ruma Vakfı’nın (WWF) Blue Panda yel- mini “mangal gibi yüreğini” ortaya ko- manlar dışında bu bölgede kalan funda- kenlisi Türkiye’ye ulaştı. Teknenin üçün- yarak kamuoyunun önünde deklare et- lıklar da yaban hayatı için çok büyük öne- cü durağı olan Antalya Kaş - Kekova De- miş olması karşısında, ona hakaret eden me sahip. Uluslararası sözleşmelerle ko- niz Koruma Alanı’nda WWF ekibiyle bir ve “ahlak” dersi vermeye kalkışan “ba- runan, nadir ve endemik türleri barındı- gün geçirdik. Koruma bölgesinde de- deci, sübyancı, ensarcı, pedofil, 4 eş- ran fundalıklara sahip ülkeler, elde kalan nizden dalgıçlarla deniz canlılarını teh- lilik savunucusu” kerkenezlerden söz dit eden hayalet ağları çıkardık. Ağların son örnekleri korumak amacıyla katı poli- ediyorum. HAYALET AĞ NEDİR? deniz canlılarını nasıl nefes alamaz ha- tikalar geliştirmiştir. Türkiye’nin de taraf Ne yer, ne içersiniz siz? le getirdiğini gözlemledik. Doğa Koru- Kaybolan veya bilerek sualtına bırakı- olduğu Bern Sözleşmesi fundalıklarda in- Mesela, Karadeniz’deki sel felaketi- ma Direktörü Dr. Sedat Kalem denizle- lan uzatma ve misina ağlar, hayalet ağ san faaliyetlerini kısıtlayan katı hükümler nin, neredeyse her tekrarlandığında or- rin soluduğumuz oksijenin yarısını sağ- olarak adlandırılıyor. Balıkçılar, kayala- içerir. Türkiye’de bulunan fundalıkların en taya bir kez daha çıkan “Dere yatağı- ra takılan ağlarını deniz altında bırak- ladığına dikkat çekerek “Denizlerimiz geniş örnekleri, İstanbul’un kuzey bölgele- na yapılaşma” hatasından kaynaklandı- mak zorunda kalabiliyor ya da kaçak bugün tehdit altında. Akdeniz’in sade- ğını bile bile buna karşı önlem almak ye- rinde yer alıyor ve ormanlar kadar önemli avcılar yakalanacaklarını anlayınca ağ- ce yüzde 1.27’si etkin şekilde korunu- rine “E, biz demiştik yapmayın diye” bir yeşil alan vasfına sahipler. ları keserek denizde bırakıyor. yor. Akdeniz’in yüzde 30’unu koruma al- diyen, ama iki cümle sonra, “Vatanda- tına almalıyız” dedi. Kalem hayalet ağla- şın yıkılan evlerinin hızla onarılmasına İstanbul’un ‘ısı adası’ ra da değinerek “Ağların kaldığı yer çöl- yardım edeceğiz” diyen sorumsuz yet- daha da büyüyecek leşiyor. Yaşamı engelliyor ve bu yıllarca kililerden söz ediyorum. Yine bu sel fela- n Isı adası nedir? Kanal İstanbul’un şehre bu sürüyor” diye konuştu. keti üzerine “IBAN verelim, devlete yar- konuda etkisi ne olacak? dım edin. Başka türlü altından kalka- Dünyanın en çok turist çeken bölgele- mayız” diyen, ama üç gün önce “Uçak- rinden biri olan Akdeniz nadir ve ende- Yapılaşmanın arttığı ve yeşil alanların larımız yangına yetişmiyor Help Tur- mik türlere ev sahipliği yapıyor. Akdeniz tildiği için de yıllarca denizin altında ka- ki: Akdeniz’in yüzde 30’unu kapsayan azaldığı kentsel alanlar, kırsal alanlara gö- key” diyenleri neredeyse “ülkeyi güç- bugün köpekbalığı, balina, yunus, deniz- labiliyor. Teknede sorularımızı yanıtla- ve etkin yönetilen deniz koruma alanla- re daha fazla ısınırlar. Binalar, asfalt yollar, süz göstermeye çalıyan vatan hainle- kaplumbağası gibi pek çok türün evi an- yan WWF - Türkiye Doğa Koruma Direk- rı (DKA) oluşturabilirsek balık stokların- çatılar, güneş ışığını yeşil ya da mavi alan- ri” diye karalayan minnacık beyinli kafa- cak aşırı avlanmadan, plastik kirliliği- törü Dr. Sedat Kalem, “Denizler, bir mil- da iyileşme görülebilir, deniz ekosistemi lar gibi yansıtamaz ve bünyelerinde depo- dan söz ediyorum. ne kadar pek çok tehdit altında. WWF’in yardan fazla insan için yaşam alanı, gı- belirgin bir şekilde iyileşebilir ve yaşamı lar. Bu cisimler depoladıkları enerjiyi yay- Hangi birini sayayım? Blue Panda yelkenlisi “Akdeniz’in Hazi- da ve geçim kaynağı. Ancak denizleri- denize bağlı milyonlarca insanın refahı- maya başladığındaysa kentin sıcaklığını et- Siz çoğaltabilirsiniz. nelerini Korumak” amacıyla İtalyan Por- miz bugün tehdit altında! Bunun nede- na daha fazla katkı sağlayabilir. Halen kiler. Ayrıca yüksek katlı yapılar, hâkim tofino Deniz Koruma Alanı’ndan beş ay- ni, aşırı avcılık, kirlilik ve iklim değişikli- Türkiye karasularının yaklaşık yüzde 4’ü rüzgârı da engelleyerek bölgesel ısınma et- lık bir yolculuğa başladı. Yunanistan’ın ği. Yılda 450 milyar dolarlık değer yara- yasal koruma alanı statüsünde. Bunlar- kisini artırır. Bunlara ek olarak ulaşım, ardından Türkiye’ye ulaştı. Biz de Kaş - tan Akdeniz’in kaynaklarını gelecek ne- da birisi de içinde bulunduğumuz Kaş- En şiddetli kuraklık ısınma, soğutma vb. nedenlerle artan kirle- Kekova Deniz Koruma Bölgesi’nde tek- sillere aktarmak istiyorsak acil harekete Kekova... WWF-Türkiye olarak yaklaşık ticiler de yere yakın seviyelerde bir nevi se- neye konuk olduk. eteoroloji Genel Müdürlüğü, temmuz ayı sı- geçmemiz gerekiyor” dedi. 15 yıldır burada çalışıyoruz.” ra etkisi yaratır. Bütün bunlar birleştiğin- Mcaklık ve yağış değerlendirmesi raporlarının Deniz kaynaklarının sürdürülebilirliği- de şehir üzerinde yoğun ısı barındıran bir Yıllarca kalıyorlar ardından, bu kez de temmuz ayı ve son bir yıl- ni sağlamanın yollarından birinin deniz- Ağ haritası çıkarılacak alan oluşur. Buna da ısı adası denir. lık döneme ait kuraklık durumunu gösteren ha- lerde iyi yönetilen doğal rezervler (koru- Tekne ekibiyle beraber koruma bölge- Kalem, “hayalet ağlar”a ilişkin iki Kanal İstanbul özelinde baktığımzda ise ritaları yayımladı. Standart Yağış İndeksi (SPI- ma alanları) oluşturmak olduğuna dik- sinde balıkçıların bıraktığı hayalet ağla- hedeflerinin olduğunu belirterek “Kaş- yapılaşmanın artması ve beraberinde yeşil Standardized Precipitation Index) ve Normalin kat çeken Kalem, özetle şöyle konuş- rı denizden çıkardık. Metrelerce uzun- Kekova DKA’da belirlenen bölgede alanların azalmasıyla bir “ısı adası” nın or- Yüzdesi Metodu (PNI - Percent of Normal Index) tu: “Akdeniz’in yüzde 9.68’i Deniz Ko- luktaki ağlar adeta deniz canlılarını ne- haritalama yapacağız, daha sonra ağ- taya çıkması kaçınılmaz. Isı adası’yla bir- şeklinde iki farklı metotla hazırlanan meteorolo- ruma Alanı olarak ayrılmış durumda an- fessiz bırakıyor. Bulunduğu yerde ba- ların çıkarılmasına başlanacak. Yö- likte artan sıcaklıklar da elbette ki yan- jik kuraklık haritalarında, geçen aylarda olduğu cak bu alanların yalnızca yüzde 1.27’si lıklardan tutun kabuklu deniz canlıla- re halkı, ilgili gruplar ve kamuoyunda, gibi “olağanüstü kurak” ve “şiddetli kurak” olan etkin bir şekilde uygulanan yönetim pla- gın risklerini artıran bir diğer faktör olarak rına kadar pek çok türün ölümüne ne- hayalet ağların etkileri hakkında far- bölgelerin yoğunluğu dikkat çekiyor. l DHA nına sahip. Bilimsel araştırmalar diyor karşımıza çıkıyor. den oluyor. Dayanıklı malzemeden üre- kındalık oluşturulacak” dedi. İklim krizinden etkilenen şehirlerin başında İstanbul geliyor. Kentteki beton yoğunluğu nefes almayı bile zorlaştırıyor. “Kent Ekosistemi ve Sürdürülebilir Yeşil Alanlar Tasarımı” konusunda çalışmalar yürüten İBB Park, Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanı Prof. Dr. Yasin Çağatay ile Kanal İstanbul’un iklim krizine yaratacağı etkileri ve şehrin iklim kriziyle sınavını konuştuk. ÇEVRE