Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 29 HAZİRAN 2021 SALI 2 olaylar ve görüşler Türk tarihini çarpıtmak ve milletimizi soykı- rımla suçlamak için hummalı faaliyet göste- ren odakların tezlerini çürüten ondan fazla akademik kitap ve sayısız makale yayımlan- Uluslararası tahkim ması mümkün olmuştur. Bu bağlamda, bun- dan 19 sene önce yapılan bir bağış sayesin de Şikago Üniversitesi’nde kurulan Türk dili öğreten bir kürsünün çalışmalarını kesintisiz sürdürdüğünü belirtmeliyim. Büyükelçi Şükrü TCA’nin ABD Kongresi’ne yönelik siyasi g ç ve bazı er ekler nitelikteki faaliyetleri de şayanı dikkat sonuç- Elekdağ, Yalçın lar vermiştir. Bu sayede Kongre bünyesinde oluşturulan “Türkiye destekçisi guruba” (Tur- PROF. DR. RONA AYBAY Kamuyu ilgilendiren konularda, yargılamanın kamu- Ayaslı’yı anlatıyor kish Caucus) 160’tan fazla milletvekili ve se- ya açık olarak yapılması gerekir. Kamu hizmetinin gö- natör katılmıştır. Burada tüm samimiyetimle 999 yılı ortalarıydı, bazı “ekono- ürkiye’nin efsane büyükelçilerinden bir hususu dikkatinize getirmek istiyorum. mik-siyasal” çevrelerin istekleri- rülmesiyle ilgili çekişmelerin “uluslararası tahkim” de- Dr. Şükrü Elekdağ, Washington’da Sayın Ayaslı aleyhine Türkiye’de başlatılan 1ni dile getiren gazete yazarları bir nilen yolla, kamuya kapalı bir yöntemle çözüme bağlan- Tgörev yaptığı sırada, ABD’de ülkemi- aslı esası olmayan sorgulamalar ve iftira kay- “keşifte” (!) bulundular: Türkiye’ye ya- zi savunan sivil toplum kuruluşlarını ör- naklı moral bozucu davalar, TCA’nın ve do- ması, öteki sakıncalarının yanı sıra bu bakımdan da ke- bancı sermayenin gelmesinin, çok ge- gütlemiş ve güçlenmelerini sağlamıştı. layısıyla Turkish Caucus’ün etkinliği üzerinde sinlikle uygun değildir. reksinim duyulan bazı büyük yatırımla- Bu arada yolu, iftiralar atılarak Bora Jet’e negatif bir tesir yapmıştır. rın yapılmasının önünde büyük bir en- “çöküldüğü” sırada bu havayolunun sahibi Eğer devletimiz gereğini yaparak Yalçın karşı yargı yolunun açık olduğunu be- gel vardı. Anayasa, bu tür sözleşme- Tahkim nedir? olan ve şirketini elinden alan Sezgin Baran Ayaslı’ya kol kanat germiş olsaydı, 2019 lirtiyor. (m. 125) Yine anayasaya gö- lerden doğan çekişmelerin uluslarara- Tahkim, bir hukuksal çekişmenin, mah- Korkmaz’ın aleyhine New Hampshire’de dava Aralık ayında Kongre’den geçen Türkiye’yi re herkes yargı mercileri önünde iddia sı tahkim yoluna başvurulmasına el- açmış bulunan Yalçın Ayaslı ile de kesişmiş. keme yerine “özel” bir yöntemle çalı- 1915 olaylarıyla suçlayan kararlar bu denli ve savunma hakkına sahiptir. (m. 36) verişli değildi. Çünkü anayasaya göre Konu ve kişiler yeniden gündeme gelince, şan “tahkim kurulları” aracılığıyla çö- sert ve ağır olmaz, belki de önlenebilirdi. Bu hak, “üçüncü kişi (müdahil) olarak” lütfetti, bana Yalçın Ayaslı’ya Atatürk So- imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinin, züme bağlanması yöntemidir. Ancak Sayın Ayaslı tarafından kurulan ve Was- (İYUK m. 31) bir davaya katılma hakkı- ciety Of America tarafından verilen “2020 Danıştay’ca incelenmesi gerekiyor- tahkimin, her türlü hukuk sorunu için hington DC’de, İstanbul’da ve Boston’da nı da kapsar. Atatürk Cumhuriyet Tarihi Bilim Ödülü” ne- du. (m. 155) Anayasa Mahkemesi’nin başvurulacak bir yol olmadığı da göz- ofisleri bulunan bir diğer kuruluş da Türk deniyle yaptığı konuşmanın metnini yolladı. Kamu hizmetiyle ilgili bir çekişme- ve Danıştay’ın içtihatları, Cumhuri- Kültür Vakfı’dır (Türkish Cultural Founda- den kaçırılmamalıdır. Örneğin ceza hu- İçinde ilginç bilgiler olan bu mektubu nin, mahkemede değil de tahkim yo- yetimizin ilk anayasası olan 1924 tion). Bu Vakıf, Türk kültürünün, el sanat- kuku alanında tahkim söz konusu ola- aşağıda alıntıladım. luyla çözüme bağlanması, bu hak açı- Anayasası’ndan gelen bu hüküm kar- larının, Türk müziğinin ve Türk yemek kül- maz, boşanma davaları tahkimle çözü- HHH sından da kabul edilemez. Çünkü ka- şısında, uluslararası tahkim yolunu ka- türünün dünya çapında milyonlarca kişiye me bağlanamaz vb. Tahkimin geçerli ol- Sayın Dr. Yalçın Ayaslı’ya “Atatürk Ödülü” mu hizmetinin görülmesiyle ilgili çe- ulaşmasını sağlayan, yatırımlar yapmış, bul etmesine yani Türkiye’nin çıkarla- duğu başlıca alan, ticaret yaşamıdır. Bu verilmesi nedeniyle bana sağlanan konuşma kişmenin sonuçlarından öncelikle et- işletmeler kurmuş ve etkinlikler de bulun- rıyla ilgili davaların Türk yargısı önün- alanda tahkimin yeğlenmesinin önde ge- fırsatını gerçek bir imtiyaz sayıyor ve bundan muştur. kilenecek kişilerin (yurttaş, hem- de değil de yurtdışı yerlerde, gözden len nedenlerinden biri, çekişmenin ta- onur duyuyorum. şeri) ve sivil toplum örgütlerinin, Vakıf, İstanbul’da Yemek Sanatları uzak biçimde “çözümlere” bağlanma- rafı olan şirketlerin ya da iş insanlarının Çünkü Sn. Ayaslı, sadece Türkiye’nin ye- Merkezi’ni ve Doğal Boya Araştırma ve Avrupa’nın ya da Amerika’nın bilmem sına elverişli değildi. “ticari sır”' saydıkları hususları “aleni” tiştirdiği ünlü bir bilim adamı, mucit, işadamı Geliştirme Laboratuvarı’nı kurmuş, ayrıca hangi kentinde kapalı kapılar arkasın- Basında ise uluslararası tahkimin olarak mahkeme önünde tartışmaya is- ve yatırımcı olmayıp aynı zamanda tam bir Armaggan ve NAR markalarıyla çeşitli yatı- da yürütülen tahkimle ilgili bilgilere lehinde adeta bir kampanya başlatıl- tekli olmamalarıdır. Atatürk milliyetçisi, örnek bir Türkiye sevdalı- rımlarda bulunmuştur. ulaşması olanaksızdır. Bilgileri olduğu- mıştı. Bu kampanyaya katılmayan bel- “Mahkemelerde duruşmalar herke- sı ve demokrasi âşığıdır. Değerli dinleyiciler, nu varsaysak bile tahkime “üçüncü ki- ki de tek gazete Cumhuriyet’ti. Özel- se açıktır.” (Anayasa m. 141/1; AİHS Dr. Ayaslı’nın bir aşkı daha vardır. O da kö- Bu hususları sizlerle paylaşmaktan mak- şi (müdahil) olarak” katılmaları hiçbir likle “Ankara Bürosu” ve Işık Kansu, kenine ve doğup büyüdüğü ülkeye bağlılığıdır. m. 6/1) Ancak genel ahlakın ya da ka- sadım, Sayın Yalçın Ayaslı’nın yüreğinin biçimde, söz konusu olamaz, tahkimin “tahkim”le ilgili sakıncalar konusun- Bu nedenle Türkiye’yi Amerika’da tanıt- mu güvenliğinin kesin olarak gerekli Türkiye sevdasıyla ve anavatanını yükselt- niteliği buna elvermez. mak, onun çıkarlarını korumak için gecesini da kamuyu bilgilendirmek görevini ye- kıldığı hallerde, duruşmalar kapalı ya- mek ve yüceltmek aşkıyla yanıp tutuştuğu- gündüzüne katarak hiçbir menfaat gözet- rine getirdi. pılabilir. Oysa tahkim herhalde ve ke- nu ortaya koymak içindir. meden ve hiçbir maddi fedakârlıktan kaçın- Sonuç Cumhuriyet, Mümtaz Soysal ve Tür- sinlikle “kapalı kapılar arkasında” işle- Şimdi sizlere soruyorum: Bu örnek insa- mayarak çalışmış, bu bağlamda ülkemizin kel Minibaş gibi ne yazık ki yitirdiğimiz yen bir yöntemdir; tarafların birbirleri- Kamuyu ilgilendiren konularda, yar- nın, Türk Devleti tarafından en üst düzeyde imajını karartmak isteyen odaklara karşı da değerlerin ve aralarında benim de ol- gılamanın kamuya açık olarak yapıl- ne karşı ileri sürdükleri savların, yap- ödüllendirilmesi ve yaşamıyla, başarılarıyla yoğun ve başarılı bir mücadele vermiştir. duğum Yıldırım Uler, Yekta G. Özden ması gerekir. Kamu hizmetinin görül- tıkları savunmaların, verdikleri ya da ve anavatan sevgisiyle gençlerimize örnek Bu amaçla kurmuş olduğu Turkish Coaliti- gibi hukukçuların görüşlerine geniş mesiyle ilgili çekişmelerin “uluslarara- aldıkları ödünlerin ne olduğunu kamu- olarak gösterilmesi gerekmez miydi? on of America’nın (TCA) Türkiye için yaptığı yer verdi. Ama bütün bunlar uluslara- sı tahkim” denilen yolla, kamuya ka- nun öğrenmesine olanak yoktur. Eminim bu soruya hepinizin vereceği ya- tanıtım faaliyetleri bağlamında, kanımca en rası tahkimi savunan çevreler ve onla- palı bir yöntemle çözüme bağlanma- Özel kişiler ve ticaret şirketleri ba- nıt yürekten “evet”tir. önemli olan, Amerikalı ortaokul ve lise öğ- rın sözcüleri ve uygulayıcıları üzerinde sı, öteki sakıncalarının yanı sıra bu ba- kımından, mahkeme yerine tahkimin Ne var ki Yalçın Ayaslı ödüllendirilecek retmenleri için her yıl geniş gruplar halinde etkili olamamış ve sonunda hızlı bir bi- yeğlenmesi için haklı sayılabilecek bir kımdan da kesinlikle uygun değildir. yerde hayasız ve ahlaksız iftiraların hedefi düzenlenen Türkiye gezileriydi. çimde yapılan anayasa değişikliğiyle Öte yandan, uluslararası tahkimi neden olan bu “gizlilik”, kamu hizmet- oldu... Bu şekilde binden fazla öğretmenin ülke- anayasaya şu hüküm girmişti: “Kamu lerinin görülmesiyle ilgili çekişmeler öngören bir anlaşmanın, istenci (ira- En üzücü ve yaralayıcı olan da saymış miz hakkında bilgi sahibi olması ve bu bilgi- hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma deyi) sakatlayan nedenlerle bozul- bakımından kabul edilebilir mi? Kamu olduğum tüm başarılı hizmetleri bilinirken leri öğrencileriyle paylaşması sağlanmıştır. ve sözleşmelerinde bunlardan doğan hizmetinin görülmesiyle ilgili olarak masına da olanak vardır. Uluslarara- devletimizin Sayın Ayaslı’yı koruyucu ka- Aynı şekilde Kongre üyeleri için de yurdu- uyuşmazlıkların milli ya da milletlera- sı hukuk, bu konuda borçlar huku- natları altına almaması ve ondan hak ettiği ortaya çıkan çekişmelerde yargılama- muzu gezip görmeleri ve resmi temaslarda rası tahkim yoluyla çözülmesi öngö- nın, tahkime bırakılıp “kamudan giz- kunun geleneksel nedenleri olan al- bulunmalarını sağlayan ziyaretler düzenlendi. adaleti ve kadirşinaslığı esirgemesidir. rülebilir. Milletlerarası tahkime ancak TCA’nın, Türk tarihinin doğru öğretilmesi Umudumuz bu büyük hatanın bir an önce li” tutulması, affedilmez bir çelişkidir. datma (hile), yanılma (hata) gibi kav- alanındaki çalışmaları da paha biçilmez de- giderilmesidir. yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlık- ramlara ek olarak temsilcilerin “ayar- Mahkemelerde duruşmaların kamuya ğerdedir. Bu amaçla, Utah Üniversitesi’ne Çünkü, Ayaslı, Türkiye için bir övünç ve lar için gidilebilir.” (m. 125/I) açık (aleni) oluşu, hem davanın taraf- tılmasına”, yoldan çıkarılmasına da yapılan bağışlarla tarih kürsüleri oluşturul- gurur kaynağıdır. Aynı değişiklikle, Danıştay’ın bu tür (corruption) yer vermiştir. Bu tür ku- ları açısından bir güvencedir hem de muş ve tarihimiz hakkında kapsamlı akade- (E) Büyükelçi Dr. Şükrü Elekdağ. sözleşmeleri incelemesi yerine “dü- halkın doğrudan doğruya ya da basın- surları olan bir sözleşmeyi bağıtla- mik araştırmalar yapılması sağlanmıştır. Bu Not: Sevgili okurlarımdan bir süre için şüncesini bildirmesi” ve bunu da en yayın organları aracılığıyla bilgilendiril- mış olan kişilerin, duruma göre özel sayede, isim yapmış tarihçiler tarafından, izin istiyorum. geç iki ay içinde bitirmesi koşulu da mesi bakımından çok önemlidir. hukuk ve ceza hukuku açısından so- getirilmişti. Anayasa, idarenin her türlü işlemine rumlukları da söz konusu olabilir. Afganistan’da Anında askere yeni görev Tek karar vericinin, demokratik koşulları oluşturmadan, devlet aklını kullanmadan, askerimizin canı hakkında pazarlık POS masasında karar vermesi, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Nerede olursanız olun 7/24 İşCep, sakıncalarını bir kez daha göstermiştir. İnternet Şubesi veya Maximum Tek karar vericinin, demokratik koşul- DR. CİHANGİR DUMANLI ları oluşturmadan, devlet aklını kullan- EMEKLİ TUĞGENERAL İşyerim’den anında başvurun, madan, askerimizin canı hakkında pazar- lık masasında karar vermesi, Cumhurbaş- POS’unuz adresinize gelsin. ATO Zirvesi’nde, Cumhurbaşkanı kanlığı Hükümet Sistemi’nin sakıncaları- NErdoğan’ın ABD Başkanı Biden ile gö- nı bir kez daha göstermiştir. Bu sistemde rüşmesinde, ABD’yle aramızdaki önemli çabuk fakat yanlış kararlar kolaylıkla alı- sorunların çözümünde ilerleme kaydedil- nabilmektedir. Bu tür yaşamsal konular- memesine rağmen, zirveden Türk askeri- da, çabuk karar vermek değil, muhakeme ne Afganistan’da yeni görev çıktı. edilmiş, zamanında, doğru karar vermek ABD’nin ve NATO ülkelerinin tehlikeli esastır. Bugünün sorunları, genellikle dü- görüp çekildikleri Afganistan’da, 20 yıllık nün çözümleridir. ABD ve NATO müdahalesi sonunda düzen kurulamadı. ABD girdiği her yerden oldu- Halkın çocuklarını ölüme ğu gibi buradan da arkasında kaos bıraka- gönderemezsiniz rak çıkıyor. Amacı, ileride yeniden müda- Yabancı ülkede ölüm tehlikesi olan bir hale (işgal) için bahaneleri canlı tutmak. göreve asker gönderirken sorulacak ilk Afganistan’da Taliban’ın gücünü geliş- soru, uğrunda ölmeye değer bir ulusal çı- tirme ve yayma mücadelesi sürüyor. Din- karımızın olup olmadığıdır. Halkın çocuk- ci terör örgütü yabancı asker istemediği- larını ölüm tehlikesi olan bir göreve gön- ni açıkladı. Bütün ülkeler çekilirken Türk derirken halkın onayının alınması, ka- askerinin Kâbil Havalimanı’nın güvenliği muoyunun serbestçe oluşturulması, ko- için kalması, tehdidi birliğimiz üzerinde nunun TBMM’de görüşülmesi sonrasında yoğunlaştıracak. Afganistan’a askerimiz, kararın alınması, demokrasinin ve siyasi TBMM onayıyla gönderilmişti. Görev sü- ahlakın gereğidir. resi devam etmektedir. Bu tür kararları alırken karar verici- Ancak yeni bir durum ortaya çıkmıştır. lerin düşüneceği asıl ölçüt şu olmalıdır: Birliğimizin ilk gönderildiği zamanki “Benim oğlum Afganistan’da ölürse, ‘Af- koşullar değişmiştir. ABD başta olmak ganistan sağ olsun’ diyebilecek miyim?” üzere tüm NATO ülkeleri Afganistan’dan Bu soruya cevapları “hayır” ise halkın ço- çekilirken askerimizi yeni bir görevle cuklarını, pazarlık konusu olarak ölüme orada tutmak için yeni bir TBMM kararı göndermeye kimsenin hakkı yoktur. Ken- gerekir. di çocuklarına askerlik dahi yaptırmayan- Böyle bir karar verilirken devletin yer- lar, halkın çocuklarının hayatını tehlike- leşik kurumları, Genelkurmay Başkan- ye atamazlar. lığı, Dışişleri Bakanlığı, Milli Güvenlik Yeni görev kabul edilirken ABD’den lo- Kurulu’nun görüşleri alınmalı, risk değer- jistik ve mali yardım istenmesi de ayrı bir lendirmesi yapılmalı, risk azaltıcı önlem- utanç konusudur. Bu, para karşılığı aske- ler devreye sokulmalıydı. rimizi ölüme sürmek anlamına gelir. Tür- Bunlar yapılmadı. Zirveden önce kamu- kiye, Afganistan’daki bir tabur askerinin oyunun gündeminde olmayan, demokra- lojistiğini sağlayacak mali kaynaklara faz- tik ortamda tartışılmayan bir konuyu pa- lasıyla sahiptir. ABD askerinin çekildi- zarlık masasında gündeme getirmek doğ- ği yere Türk askerini göndermek, Nâzım ru olmadı. Evlatlarını Afganistan’a yolla- Hikmet’in “23 Sentlik Asker” şiirini hatır- yan ailelerin, oralara giden gençlerin ni- İş Bankası, POS talebini reddetme ya da gerekli gördüğü takdirde farklı latmaktadır. çin gönderildiklerini, hangi risklerle kar- şartlarda POS tahsis etme hakkına sahiptir. ABD’ye bu jest yapılırken karşılığında şı karşıya olduklarını bilmeleri, en doğal ondan ne aldığımız da sorgulanmalıdır. haklarıdır.