Katalog

24 HAZİRAN 2021 PERŞEMBE 6 SÖYLEŞİ ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi iptal edilmeden reform işe yaramaz’ Cumhuriyetin Kuralsızlık dönemi zenginliklerini yiyip Türkiye, 2017 İlk DÖr T mADDE referandumuyla kabul bitirme dönemi, edilen başkanlık TAr Tışıl AmAz! peki sonrası? sistemine 24 Haziran çgözlülük ile açıklanabilir mi tüm bunlar? lk dört madde esasında Cumhu- 2018’deki genel seçimle Uzun süredir Cumhuriyet’in haber- “İriyetimizin kuruluşundan beri, Aleri canımı sıkıyor! Çünkü bu iktida- birlikte resmen geçti... bazı yazı farklılıklarıyla, var olan il- rın Cumhuriyet ve tüm kazanımlarını na- 2017’de yayımlanan keler bütünüdür. Bu maddeler özün- sıl yiyip tükettiğini izliyorum. İktidarca satın de; devletin şeklinin cumhuriyet ol- alınan medyanın hiçbirinde, ne koltuğuna “Çare Başkanlık mı” duğunu, Türkiye Cumhuriyeti’nin oturduktan sonra şirketindeki malları dev- kitabında bugün demokratik, laik, soysal bir hukuk lete satan bakanlarla ilgili tek haber var ne İstanbul’u bitirecek Kanal İstanbul üzerine yaşananları öngören devleti olduğunu, bölünmez bütün- tek eleştirel ve gerçekçi bir yazı ve haber lüğü, resmi dilin Türkçe ve başken- hukukçu Ece Güner ne de sahillerimizin hemen her gün kamu tin Ankara olduğunu düzenliyor. malı olmaktan çıkarılıp özele peşkeş çekil- Toprak ile buluştuk. Maddelerin özü bu temel ilkelerdir diğine ilişkin bir iktidar kararı.. Toprak “Başarabiliriz: ve kanaatimce bu ilkeler halen ülke- Sağlık Bakanı Yardımcısı’nın ailesine ait mizdeki temel “toplumsal mutaba- yazılım şirketi, bakanlığa çalışıyor. Oh, ne Demokratik Bir Anayasa katı” temsil etmektedir. Bu ilkeler âlâ Muallâ! Eski Bakan Pekcan hakkında Önerisi” başlıklı kitabında son derece hayati ilkelerdir ve mad- tek bir soruşturma yok. Medyalarında da tık somut ve anlaşılır delerin tartışmaya açılmaları öngö- yok; sanıyorlar ki milleti haberdar etmek için gazete çıkarıyorlar. Tersine, hepsi, haberdar rülemez riskler yaratabilir.” çözümlerle okurun etmemek üzere kurulu. karşısına çıkıyor. Oysa iktidar, Türkiye Cumhuriyeti hükümlerini, Anayasa Mahkemesi’nin Devleti’ni, mülkiyetini, Hazinesini bitiriyor. n Kitabınızın önsözünde “Ben bu özgürlükçü içtihatlarını dahi uygu- Türkiye Cumhuriyeti’nin hangi bölümünü kitabı, çocuğuna çikolata alamayan tanıyorlar? 2013’ten bu yana, yani kendi ikti- latmıyor. İktidarın son yıllarda yaptı- dar dönemlerini. Bunu zaten açıklamışlardı. anne-baba için yazdım” diyorsunuz. ğı her uygulama, anayasal ilkelerimiz- Biliyorsunuz, kendilerinden önceki dö- Demokratik bir anayasayla ilgisini den daha az demokratiktir: Bu yüz- nem, taaa padişah zamanına kadar, tümüyle Ece Güner Toprak açar mısınız? den bu söylemi inandırıcı bulmuyo- reklam arasıydı. Bu reklam arası artık bitmiş Çok uzun yıllardır ilk defa milyonlar- rum. Dünyada, uzun süreli ve otori- ve Osmanlı’ya yamanan AKP dönemi ile bir- ca vatandaşımız temel gıdaları almakta ter iktidarlar anayasa reformu yaptı- likte yeni bir Türkiye kurulmuştu! dahi zorlanıyor. Bu durum ğında her zaman iktidarlarının süre- beni kahrediyor, vicdanımı ‘Bize ait değil’ sini uzatmak ve iktidarlarını güçlen- Çoğulculuğu AzAl Tır sızlatıyor. Elbette ki aşıla- Osmanlı-AKP birlikteliğinin resmi kayıtla- dirmek için yapmışlardır: Rusya’nın ra geçişi, anayasanın referandumla değişti- ma yaygınlaşınca, işyerleri 2020 anayasa reformu bunun en ti- rilerek, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi n Dar veya daraltılmış bölge siste- ları ayrıntılı ele alıyorum, ancak özet- açılınca göreceli bir düzel- pik örneğidir. Kanaatimce bu mese- adı altında, demokrasi ve parlamenter siste- mini konuşalım... lemek gerekirse, ülkemiz için doğ- me yaşayacağız ancak maa- lede esas hedefler; Cumhurbaşkanı- ipek me göre müthiş geri mi geri, ucube bir sis- Dar bölge bir çoğunluk sistemidir. ru bulmuyorum. Üstelik yeni seçim lesef kalıcı, esaslı bir düzel- nın dönem kısıtlamasını kaldırmak, özbey tem kurulmuştu. Daraltılmış bölgeler, esasında mev- çevrelerini (maalesef son yıllarda me olmayacak. Bugün her belki yüzde 50.1 hedefinden kurtul- Cumhurbaşkanı tek adam, tek yetkili; ka- cut liste usulü nispi sistemimiz, an- çok yanlış kararlar veren) Yüksek Se- alanda yaşadığımız derin kriz, salgının rarnamelerle ülkeyi yönetiyor, neredeyse bir mak (“önde gelen kazanır” türü öneri- cak çevreler esaslı ölçüde daraltılır- çim Kurulu belirleyecektir ve bu çok dediği iki edilmiyor, yanı başındaki görev ya- çok ötesinde bir krizdir. 2019 sonu, lerle), Anayasa Mahkemesi’nin gücü- sa çoğunluk sistemine benzer sonuç- büyük çaplı seçim mühendisliğine pan bürokratını Meclis’te Sayıştay’ın başı- salgın daha dünyada yokken, “başkan- nü azaltmak veya üye sayısını artıra- lara yol açacaktır. Sonuçta bu iki uy- imkân verecektir. Özellikle de gele- na seçtiriyor. lık” sistemine geçişten üç yıldan az bir rak kontrolü tam sağlamak yönünde gulamada da bazı nüanslarla, çoğun- cek seçimler öncesi kesinlikle yapıl- Bugünkü konumuyla zaten sevdalıla- sürede paramız yarı yarıya değer kay- olabilir. Ayrıca, Yüksek Seçim Kuru- rı kendisini sultan-padişah olarak görüyor ve luk sistemine yakın sonuçlar verir, mamalıdır, zaten yapılırsa, yeni seçim betmişti, ayrıca neredeyse sekiz mil- lu aracılığıyla, iktidar, seçim çevrele- niteliyor. çoğulculuğu azaltır, doğal seçim çev- yasaları düzenlemeleri ve/veya çev- yon işsizimiz vardı. Bu krizin temel se- rini yeniden düzenlemeyi amaçlayabi- Çevresindeki sadık bürokratlar ve önde resi barajlarına yol açar. Kitabımda releri bir yıl içinde yapılacak seçimle- gelen partililer her ay 2-8 maaşa kadar ge- bebi, demokrasiden uzaklaşmamızdır, lir (anayasa tadili gerektirmiyor); da- bu sistemlerin yaratabileceği sorun- re uygulanamaz, uygulanmamalıdır. lir sahibi. bu yüzden krizin çözümü de demokra- ha dar bölgelerle, doğal “seçim çevresi Ulufe dağıtmak gibi bir şey ama hepsi tik bir anayasa ve yönetim anlayışıdır. barajları” yaratır ve çevre sınırları ile ve yönetim anlayışına dönmeden kalı- lükler, “güzel maddeler yazarak” sağ- Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi’nden, şirketle- Rakamlar doğruyu söyler: 2014 Cum- de oynayarak ince seçim mühendisli- rinden, kamu kurumlarından, devletin iştiraki cı ve esaslı düzelme sağlanamaz, ülke- lanamaz; güçler ayrılığı ve denge-dene- hurbaşkanlığı seçimlerinden sonra fi- ği yapabilir. Ayrıca, size şaşırtıcı gele- olan şirketlerden... miz ve milletimiz potansiyelini gerçek- tim mekanizmaları ile sağlanır ve ko- ilen, 2017 sonrası ise resmi olarak bu Her şeyi satıyorlar, bu satışta kilit yorum bilir ama ülke çapında seçim barajının leştiremez. Şu an iktidar en yüksek fa- runur. Demokratik bir yönetim siste- şudur: Çünkü hiçbiri kendilerine ait değil- “sisteme” geçtik, ortalama kişi başı ge- düşürülmesi ile (ki barajın düşürülme- izlerden birini ödeyerek, borçlanarak mi kurulmadan, ekonomide, adalet- di ve değil. lirimiz 12.600 dolardan, 8.600 dolara si elbette doğru bir reformdur) kanaa- günü kurtarıyor, ancak gelecek için fa- te, özgürlüklerde, kalıcı düzelme ol- Bugüne kadar Cumhuriyetin 70 milyar do- düştü. Üstelik bu sadece bir ortalama- timce, iktidar, seçmenlerin birçok kü- tura her gün kabarıyor. maz. Güçlendirilmiş parlamenter siste- ları aşan değerli malını mülkünü satıp, ikti- dır; en kırılgan kesimler işsizliğin ve çük muhalefet partisine daha fazla yö- darlarına katık yaptılar. Değer yaratacakları- n Aslında siz 2017’de yayımlanan mi savunuyorum: 21.yüzyılın tüm ana- hayat pahalılığının etkisiyle çok daha nelmesini ve bu partilerin “kıl payı” na, değer tükettiler. 70 milyar dolarlık satışla ‘Çare Başkanlık mı?’ kitabınızda bu- yasal ilerlemelerinden faydalanan, ço- fazla fakirleşti. baraj altında kalmalarını hedefleyebi- iktidarlarını sürdürdüler. gün yaşananları öngördünüz. Yani ğulcu, istikrar üreten (rasyonelleştiril- Hepsi, kendileriyle ilgisi olmadığını açık- lir: Rusya’da iktidar bu yöntemi uygu- atamalar sistemiyle miş parlamentarizm), ladıkları, 1923-2013 dönemine ait. Türkiye Sistem kimseye luyor. Son genel seçimlerde, 11 küçük Merkez Bankası baş- halkın %100’ünü tem- Cumhuriyeti’nin. parti baraj altında kaldı ve bu şekil- güven vermedi kanlığı konusunda gü- sil eden tek organ olan meclis 360 milletveki- de Putin’in partisi 110 milyon kayıtlı n Yoksullaşmanın sebebi Cumhur- vence kalmayacağını, parlamentonun gerçek- Atatürk nereden bilsindi! li ile erken seçim ka- seçmenden, sadece 28 milyonun oyu- başkanlığı Hükümet Sistemi mi? seçim olmadan gele- ten güçlü ve etkin ol- Buna moda tabirle çökme denir... Mese- rarı almadıkça c um- nu alarak Duma’da sandalyelerin yüz- Evet öyle. Bizim kadar salgından et- la Atatürk’ün bu milletin hazinesine vasiyet- cek rektörleri, karar- duğu, yargı bağımsızlı- hurbaşkanı üçüncü- de 74’üne sahip oldu. Bizim sistemde le bağışladığı, hiçbir iktidarın bu vasiyeti har kilenen Avrupa’da 2020’de ortalama namelerle yönetilece- ğı ve güvenilirliğini ya- kez aday olamaz. Ana- de baraj altında çok oy kalırsa, önde vurup harman savurmayacağını düşündüğü enflasyon yüzde 1’di. Hayat pahalılığı- ğimizi ve daha fazla- pısal olarak tesis eden, yasa tadilinin yürürlük Atatürk Orman Çiftliği... gelen partiye TBMM’de esaslı oranda nın temel sebebi paramızın değer kay- sını. Bugün de diyor- temel hak ve özgürlük- Nereden bilsin, kendisine, kurduğu Cum- maddesine göre de sa- sandalye ekliyor. 2002’de birçok parti bıdır: Üretim maliyetlerimizin esaslı sunuz ki, Cumhurbaş- lerin güçlendirildiği bir huriyete karşı bir iktidar gelecek ve AOÇ dece anayasada yapı- baraj altında kalınca, AK Parti oyların bir kısmı döviz endeksli, bu yüzden pa- kanlığı Hükümet Sis- sistem. Bir anayasa her topraklarına, bu ülkeden defettiği adeta bir lan “değişiklikler” için yüzde 34’ü ile TBMM’de sandalyelerin ramız bu kadar değer kaybedince tüm temine son vermeden sorunu halletmek zo- padişah sarayı konduracak... 2018 sonrası yürürlü- yüzde 66’sını elde etmişti. Barajın dü- Camileştirdikleri Ayasofya’nın minberine fiyatlar katlandı. Fakirleşmenin ikin- düzelme olmaz... Ne runda değildir, ancak ğe giriş öngörülüyor, şürülmesi bir yasayla yapılabilir, ana- kendisine küfreden imam kılıklı bir densiz çı- ci temel sebebi işsizliktir: Yatırım gel- yapmak gerekiyor? demokrasinin gelişme- oysa cumhurbaşkanı- karılacak ve hepsi gönüllerine su serpilmiş yasa tadili gerektirmiyor. mezse nasıl iş yaratılacak? Ülkemizde Cumhurbaşkanlı- sine, tüm kesimlerin, nın halk tarafından se- gibi dinleyeceklerini nereden bilsin ki! toplam sermaye birikimi benzer ülke- ğı Hükümet Sistemi- tüm görüşlerin bir ara- Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna, kur- çimi ve iki dönem sınır- İki farklı anayasa lere göre çok sığ, bu yüzden büyük iş- nin temel yapısı yanlış: da yaşamasını sağlaya- tuluşuna karşı çıkan en azılı düşmanları en laması daha önce de vizyonu yarışacak sizlik sorununu azaltmak için serma- Tüm gücü bir makam- cak ortak demokratik yüksek yerlerde en büyük kabul görecek ve anayasamızda aynen üstüne üstlük ordunun en yüksek düzeyin- ye yatırımı gelmeli. Ayrıca, Türk Li- da topluyor. Yüzyılla- paydayı kurmalıdır. n Bugün anayasa tartışması için vardı, bu konuda deği- den ziyaretçiler sıraya girecek: Aklının ucuna rası bu kadar değer kaybedip enflas- rın anayasal gelişme- n Şimdi iktidar yine gereken demokratik ortam var mı? şiklik yapılmadı. bile gelmezdi. yon artınca, faizler de mecburen artı- lerini hiçe sayıp, güç- bir anayasa tartışması Maalesef yok: Parti genel başkanları- rılıyor, bu kadar yüksek faiz ortamın- ler ayrılığını değil, güç- başlattı... na, siyasetçilere, gazetecilere sokak or- Zenginlikler pay ediliyor da da özel sektörün yatırım yapması ler birliğini tesis edi- Kanaatimce iktidar tasında saldırılar düzenleniyor, failler Tüm ihaleler iktidar ve adamlarına verili- imkânsızlaşıyor. Demokratik olmayan, yor. Bu yüzden “sistem” tamamen ip- tarafından bu söylemin başlatılmasın- birkaç gün sonra serbest bırakılıyor. yor. Neler söyleniyor neler ama umurların- çağdaş dünyada benzeri bulunmayan, tal edilmeden hiçbir reform işe yara- da temel hedef, ağır ekonomik krizin Muhalif gazeteciler, kanaat önderleri, da değil. temel güçler ayrılığı ve denge-denetim maz: Tüm güç yapısal olarak bir mer- sebebinin 2017 “başkanlık sistemi” ol- sosyal medya kullanıcıları vatandaşlar Cumhuriyetin adeta tüm zenginlikleri pey- sistemlerini kurmayan, yargı bağım- derpey destekçilerine devrediliyor. kezde toplandığında, “kuralsızlık döne- madığını, 1982’den kalan maddelerin aleyhine yargı süreçleri başlatılıyor, Bir sınıf yarattılar, bu zenginliklerle. sızlığını zedeleyen, tüm gücü tek bir mi” başlıyor. Bugün de görüyoruz, ana- olduğuna toplumu ikna etme çabası- vs. Basın ve ifade özgürlüğünün tam Hazineyi bitirdiler, hazineyi ve tüm ülkeyi makamda toplayan, devletin kurum- yasamızın var olan demokratik hüküm- dır: Hedef şaşırtmadır. “Sivil anayasa” işlemediği bir ortamda sağlıklı bir ana- dolar üzerinden dışarıya borçlandırdılar.. sal yapısını zayıflatan, öngörülebilirli- leri dahi uygulanmıyor. Örneğin İstan- elbette ki doğru bir ideal. 1982 Ana- yasa tartışması yapılamaz. Gelecek se- Dünyanın en yüksek faizini veriyorlar do- ği zedeleyen bir sistem kimseye güven bul Sözleşmesi’nden “çıkış” anayasa- yasası maddelerinin yüzde 70’i değişi- çimlerde iki farklı anayasa vizyonu ya- lara... Güven sıfır olduğu ve enflasyon dur- vermedi. Paramızdan uzaklaşma başla- mızın açık ve net hükümlerine aykırı me uğradı, elbette ki halen iyileştirile- rışacaktır; halkın vereceği yetki sonra- madan yükseldiği için MB, faizi de düşüre- miyor. dı, yatırımlar da kesildi. Bu sistem ip- şekilde yapılmıştır, hukuken geçersiz- cek çok madde var, ancak, iktidar mev- sı (yetki o yönde olursa) gerçekten de- Gelir uçurumu büyüyor. Sadece en zen- tal edilmeden, demokratik bir anayasa dir. Hukuk devleti, temel hak ve özgür- cut anayasamızın var olan demokratik mokratik bir anayasa reformu yapılır. ginlerin payı artıyor, kimsesizlerin sayısı on milyonlarca. Bankaların sorunlu kredileri 565 milyar li- ra, 2017’de 190 iken... Ziraat Bankası, medya satın alsın, iktidar- Tüm kilit yetkiler bir makama bağlanıyor laştırsın diye Demirören’e verdiği 750 mil- yonun hesabını vermiyor, Meclis’e bile! İkti- n İstanbul ve Ankara’da büyük risk var nin olmazsa olmaz şartıdır, iktidardan fark- patılmasını zorlaştırmak için önemli reform- zorlaştırıyor. AİHM ve AYM kararları kapat- dar, bankanın görev zararı diye 1.5 milyarını diyorsunuz... Açar mısınız? lı düşünen vatandaşlar için de en azından lar yapıldı: Kanaatimce bu konuda doğru ma için gerekli çerçeveyi çizmiştir, özetle: siliyor... Bu hangi görevin zararı? Ülkemizde yerel yönetimlerle ilgili milletin “mahalli müşterek ihtiyaçlar” konusunda bir reformlardı. Siyasi partiler demokrasinin “ol- Demokrasiye açık ve yakın bir tehdit var- hhh iradesine saygıda son derece ciddi sorun- mazsa olmaz” unsurlarıdır, halkta var olan Veee, Hazine’ye yüklenen, yaptıkları yol- “nefes alanı” sağlar. Oysa, şu an ülkemizde sa veya teröre destek varsa, bunlar somut lar var, reform önerilerimi kitapta izah edi- görüşlerin ifadesidir. Tüm görüşlere katıl- ların, köprülerin, hastanelerin borçlarını say- tam tersi yapılmaktadır. Her alanda olduğu delillerle destekleniyorsa (AİHM’nin kapatıl- mıyorum. yorum. İstanbul ve Ankara’ya ilişkin bahset- mayabiliriz ancak bu görüşler gibi burada da tüm kilit yetkiler ma için “ivedi toplumsal ihtiyaç” kriteri). Adeta, benden sonrası tufan, politikası tiğim risk ise şudur: Herhangi bir sebeple barışçıl bir yöntemle ifade edi- bir makama bağlanıyor. hallaç pamuğu gibi atıyor Cumhuriyeti! bir savcı bir soruşturma başlatırsa, İçişleri liyorsa ve görüşün kendisi de Gerginlik ve kutuplaşma Bu şu mu: İktidara benden sonra gelen Bakanı da “tedbir olarak” belediye başkanı- demokrasiyi tehdit etmiyorsa, Demokrasinin azaltılmalıdır herkes enkazın altında kalacak, çökecek nın soruşturma süresince uzaklaştırılmasına demokratik bir toplumda ifa- olmazsa olmazı! Anayasa Mahkemesi, dosyayı, objektif ve ve yine bana mecbur kalacaklar?! karar verirse, belediye meclisi yeni başka- de edilebilmelidir. AK Parti de n Ve tabii ki gündemin en sı- “demokratik toplum gereklerine uygun” nı seçer. Resmi olarak bu kişi “başkan veki- Anayasa Mahkemesi önünde, cak gelişmesi... Parti kapat- şekilde, hiçbir baskı altında kalmadan, so- li” olur, ancak çok uzun sürebilecek bir dö- 2008’de (kendi) savunmasın- malar... Anayasa Mahkemesi mut delillere göre değerlendirmelidir. Ön- nem boyunca fiilen belediyeyi yönetir. İs- da, bu hususlara uzunca vurgu Mücadeleyi sürdürüyoruz! HDP’nin kapatılması istemiyle görüm, partinin kapatılmayacağı ancak Ha- tanbul ve Ankara’da büyükşehir belediye yapmıştır. 1982 Anayasası süre- hazırlanan iddianameyi kabul zine yardımının kesilmesi ihtimal dahilinde meclisi iktidar partisinin kontrolünde; risk since, 19 siyasi parti kapatılmış- etti. Bundan sonra ne olur? olabilir (dosyayı görmediğim için sadece burada… Atanmış bir bakanın, seçilmiş baş- tır; kapatılan siyasi partilerin Bir kere şunu söylemeliyim, kita- bir tahmindir). Ülkemizde şu an tehlikeli bir kanları görevden uzaklaştırma hakkı bir de- devamı niteliğinde (aynı siyasi bımın yoğunluğu yüzünden iddi- boyutta olan gerginlik ve kutuplaşma azal- mokraside kabul edilemez, üstelik nihai bir çizgideki) partiler, hep oylarını anameyi okuyamadım, dosyanın tılmalıdır. Toplumsal barış çok hayati, top- yargı kararı dahi olmadan. Ayrıca, son yıl- artırmıştır. Özetle, parti kapa- somut içeriğine hâkim değilim, lumsal barış tüm vicdanlı insanların isteği- larda, çeşitli yasalarla, özellikle büyükşehir- tılması, “hedeflenen sonuçları” sağlamamış- bu yüzden bir hukukçu olarak sadece ilke- lerde tüm kilit yetkiler, yerelden merke- tır, tepkisel oyları artırmıştır. Ayrıca uluslara- dir: Her türlü şiddet ve nefret diline, şidde- Desteğinizi bekliyoruz. ler temelinde konuşabilirim. 1995, 2001 ve ze (özellikle de Cumhurbaşkanına) aktarıl- rası alanda önemli bir mağduriyet platfor- te, teröre ve bölücü teröre karşı herkes dı. Güçlü yerel yönetimler, bir demokrasi- 2010’da anayasamızda, siyasi partilerin ka- mu yaratabiliyor, bu da terörle mücadeleyi net duruş sergilemelidir. Bilgi hattı: 0312 231 1923