Katalog

11 HAZİRAN 2021 CUMA EKONOMI ekonomi@cumhuriyet.com.tr 15 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.4600 10.2950 12.0011 18.82 1.457 3469.13 513.72 11.5 kuruş 16.5 kuruş 14.39 kuruş Sabit 7.51 puan 46.76 lira 8.02 lira Cumhurbaşkanı, ‘Neymiş, millet açmış...’ dese de rakamlar acı gerçeği ortaya koyuyor Bir milyon emekçi 50 liraya geçiniyor ŞKUR’un “İşsizlik Sigortası Fonu milyon 176 bin 817’ye çıktı. Ücretsiz oranı 1.3 puan artışla yüzde 16.2’ye ki aya göre 193 bin kişi azalarak 28 Marmara nasıl İBülteni”ne göre Ücretsiz izne çıka- izne çıkarılanlara ödenen ve günlü- çıkarken, genç nüfustaki işsizlik ora- milyon 56 bin kişi, istihdam oranı 0.4 rılanlara ödenen ve günlüğü 50 lira ğü 50 lira olan nakdi ücret desteğini nı da 0.1 puanlık artışla yüzde 25.6 puanlık azalışla yüzde 44.2, işgücü 83 olan nakdi ücret desteğini alanlar da alanlar da 862 bin 895 kişiden 996 oldu. bin kişi artarak 32 milyon 567 bin ki- kurtulacak? 862 bin 895 kişiden 996 bin 727’ye bin 727’ye yükseldi. 2020 sonunda Yine nisanda zamana bağlı eksik is- şi, işgücüne katılma oranı 0.1 puan yükseldi. TÜİK’in “İşgücü İstatistikle- 103.2 milyar lira olan toplam fon var- tihdam, potansiyel işgücü ve işsizler- artışla yüzde 51.3 oldu. Ya Türkiye? ri, Nisan 2021” raporu, işsizliğin yeni- lığı ise 9 Haziran itibarıyla 87 milyar den oluşan atıl işgücü oranı (geniş ta- ‘Tam zaman’ yerlerde den hızlandığını gösterdi. liraya geriledi. nımlı işsizlik) da önceki aya göre 1.7 armara Denizi öyle birdenbire öl- DİSK-AR ise alternatif istihdam he- İŞKUR’un “İşsizlik Sigortası Fo- Türkiye genelinde mevsim etkile- puan artarak yüzde 27.4’e çıktı. medi. Yılların birikimi... Kimler kir- saplaması yaparak 2021’in ilk çeyre- nu Bülteni”ne göre mayıs ayı itiba- rinden arındırılmış işsiz sayısı nisan Ayrıca DİSK-AR’ın raporuna göre Mletti? Neler atıldı? Ne kadar sü- ğinde kayıtlı ve tam zamanlı istihda- rıyla nisana kıyasla işsizlik ödeneği ayında önceki aya göre 275 bin kişi geniş tanımlı işsiz sayısı 2020’nin ay- re ile? Kirletenler hakkında işlem yapıl- mın (KATİ) 18.8 milyon kişi, istihdam alanlar 201 bin 242 kişiden 190 bin artarak 4 milyon 511 bin kişi oldu. İş- nı ayına kıyasla 650 bin artışla 9 mil- dı mı? Ne yapıldı? Ne yapılmadı? Neden oranının yüzde 29.7 olduğunu duyur- 962’ye düştü. Kısa çalışma ödene- sizlik oranı da 0.9 puanlık artışla yüz- yon 837 bin kişiye ulaştı. Yine TÜİK’e yapılmadı? du. l Ekonomi Servisi ği alanlar 1 milyon 86 bin 830’dan 1 de 13.9’a yükseldi. Tarım dışı işsizlik göre istihdam edilenler nisanda önce- 16 milyonluk İstanbul’un derin deşarj adı altındaki atıkları yetmedi, Ergene’nin atıkları, Tekirdağ’ın, Gebze’nin, Kocae- li Dilovası’nın, Gemlik Körfezi’nin atıkla- ILO ve UNICEF’in yeni raporuna göre çocuk işçiliği 20 yıldan sonra ilk kez arttı rı da eklendi. Yıllar yıllar boyu.. Çoğun- lukla gece yarısı, karanlıkta yapıldı bun- lar.. Kanıksandıkça alenileşti, uluorta ya- pılmaya başlandı. Olmadı yük gemilerinin sintinelerinden sular boşaltıldı, tabii yine gece yarıları; kimisinin içinde kimyasallar tespit edildi. Utanma yoktu, olamazdı da.. Marma- Salgın çocukları vurdu ra, müsilajın pençesinde soluksuz hal- de iken bile haber geldi... Gemlik’te bir gübre fabrikasının denize akıtılan atık Tüm dünyada etkisini gösteren Covid-19 salgınının çocukları sularının ürkütücü görüntüleri.. Marmara nasıl kurtulacak? Yazının da ciddi şekilde vurduğu ortaya çıktı. Çocuk işçi sayısı son başında sorduğum soruları sormadan, iz dört yılda 8.4 milyon artarak 160 milyona yükseldi. sürüp hesap sormadan kurtulmaz; pe- şinen kabul edelim. Gemiler temizlik ya- Haziran Dünya Çocuk lere bağlı olduğu kritik bir nok- par, deniz salyasını çeker tamam; belki İşçiliğiyle Mücadele tadayız. Zaman yoksulluk ve akıllıca davranılırsa derin deşarj da dur- 12Günü öncesinde yayım - çocuk işçiliği döngüsünü kır- durulur; belki denizin görüntüsü düze- lanan “Çocuk İşçiliği: 2020 Kü- manın zamanıdır” diye ekledi. lir... Ama... Utanmadan pis sularını dere- resel Tahminler, Eğilimler ve Rapor, küresel salgının sonu- OLCAY lere, denizlere akıtan o zihniyet; kâr et- Önümüzdeki Yol” başlıklı ra- cunda 2022 yılının sonuna kadar BÜYÜKTAŞ me hırsına yenilen, zorunlu arıtma tesisi- porda, çocuk işçiliğinin sona er- dünya genelinde dokuz milyon ni bile doğru düzgün çalıştırmamak için dirilmesine yönelik kaydedilen iler- çocuğun daha çocuk işçiliğine sürük- bin bir dalavere peşinde koşan o kir- lemenin 20 yıldır ilk kez durduğu leneceği yönünde uyarıda bulunuyor. li kafaların üzerine balyoz ile inilmedik- açıklandı. 2000 ile 2016 yılları ara- Bir simülasyon modeline göre eğer ço- çe, büyük cezalar kesilmedikçe bu olay sürer gider.. sında çocuk işçilerin sayısında yaşa- cuklar kritik öneme sahip olan sosyal Marmara Denizi’ndeki o balçık görün- nan 94 milyonluk azalma ile sağla- koruma kapsamına erişemezse bu sayı tüsü aynı zamanda Türkiye’nin bugün- nan düşüş eğiliminin tersine döndü- 46 milyona kadar yükselebilir. kü tablosu... Ne eksik ne fazla. Deniz bi- ğü belirtilen raporda Covid-19 salgı- le dile geldi. Tıpkı Sedat Peker’in video- Sosyal program şart nının etkisiyle çocuk işçi sayısının ları gibi.. Zaten var olan, bilinenin gözler 8.4 milyon artarak dünya genelinde Covid-19 nedeniyle yaşanan eko- önüne serilmesi. Peki, Türkiye nasıl kur- 160 milyona çıktığı belirtildi. nomik sarsıntılar ve okulların ka- tulacak? Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) panması da halihazırda çocuk işçi Pislik ortaya çıktıkça, “tamam artık çö- ve UNICEF’in dünyadaki 5 ile 17 yaş olarak çalışan çocukların daha uzun zülme başladı” deniyor.. Siyaset-mafya- arasındaki çocuk nüfusunun yüzde saatler boyunca veya daha da kötüle- iş âleminin kirli üçgeni; yalnız “güçlü”ye 70’ini kapsayan 106 araştırmadan el- şen koşullar altında çalışacak olma- çalışan adalet... de edilen verilerine dayanan rapor- sına, çok daha fazla çocuğun ise kı- da, şu anda dünyadaki çocuk işçi sa- rılgan ailelerin yaşadığı iş ve gelir Çözülme başladı mı yısının yarısından fazlasını oluşturan kayıpları nedeniyle en kötü biçimler- gerçekten? 5 ila 11 yaşlarındaki çocuk işçilerde deki çocuk işçiliğine zorlanacağına Ve biz bunu daha önce de dememiş önemli artış olduğuna dikkat çekili- işaret ediyor. UNICEF İcra Direktörü miydik? Altı yıl önce, Eylül 2015 tarihli yor. Çocukların sağlığına, güvenliğine Henrietta Fore da şunları söyledi: yazım çıktı karşıma. Başlık “Çözülme”.. Yüzde 70’i tarım sektöründe çalışıyor veya ahlakına zarar verebilecek işler “Çocuk işçiliğiyle mücadelemizde “Kötülük sıradanlaştı” demişim. “Bizzat olarak tanımlanan tehlikeli işlerde ça- zemin kaybediyoruz. Küresel salgın iktidar eliyle yapıldı bu sıradanlaştırıl- aporda çocuk işçi olarak çalıştırılan de 10’u (16.5 milyon) ise sanayide çalı- lışan 5 ila 17 yaşlarındaki çocukların nedeniyle uygulanan genel tecritler, ma... Yolsuzluklar yüceltilerek, yolsuzluk Rçocukların bedensel ve zihinsel za- şıyor. Çocuk işçiliği yapan 5 ile 11 yaş sayısı ise 2016 yılından bu yana 6.5 okulların kapanması, ekonomik aksa- yapan bakanlar aklanarak, yolsuzluğa rar görme riski altında olduğu vurgula- arasındaki çocukların yaklaşık yüzde bulaşan işadamları ihalelerle ödüllen- milyon artarak 79 milyona yükseldi. malar ve milli bütçelerde görülen da- narak “Çocuk işçiliği çocukların eğitimi- 28’i, 12 ile 14 yaş arasındaki çocukların dirilerek... Bir çözülme yaşıyoruz. Top- ralmaların ikinci yılına girdiğimiz bu- ni tehlikeye atar, sahip oldukları hakla- ise yüzde 35’i eğitim dışında kalıyor.” lumsal bir çözülme. Kurumların birbiri Tepki verirsek değişir günlerde, aileler yürek burkan seçim- rı ve gelecekteki fırsatlarını kısıtlar ve ILO ve UNICEF şu çağrılarda bulunuyor: ardına çöktüğü, güven mekanizmasının “Yeni tahminler bizim için bir uya- ler yapmak zorunda kalıyor. Hükü- yoksulluk ve çocuk işçiliğinden oluşan, 4 Evrensel çocuk yardımı da dahil işlemediği, insanların her türlü kötülü- rı niteliğinde. Bu duruma seyirci ka- metleri ve uluslararası kalkınma ban- nesiller arası sürecek bir kısırdöngüye olmak üzere, herkes için yeterli sosyal ğü kanıksadığı, kabullendiği, sıradanlaş- lamayız” diyen ILO Genel Direktörü kalarını, çocukları işgücünden çeke- yol açar” deniyor. Raporda bazı temel koruma. Kaliteli eğitime yönelik daha tırdığı... Doğan Medya Grubu’na terör, Guy Ryder, “Kapsayıcı sosyal koru- rek okula geri döndürecek programla- bulgular da şöyle: fazla para harcanmalı. işadamı Alaton’a paralel soruşturma- ma sayesinde aileler, ekonomik zor- ra ve ailelerin, en başta bu tür karar- 4 Çocuk işçilerin yüzde 70’i (112 4 Ailelere çocuklarının yardımına sı açılıyor, TÜSİAD üyesi işadamı gözal- luklarla karşı karşıya olsalar bile ço- lar almamasını sağlayabilecek sosyal milyon) tarım sektöründe, yüzde 20’si başvurmak zorunda kalmasın diye insa- tına alınıyor.. Örnekler sayısız... İktidar, cuklarının okulda kalmasını sağlaya- koruma programlarına yapılacak yatı- (31.4 milyon) hizmet sektöründe, yüz- na yakışır işler teşvik edilmeli. çözülen toplumu baskı ve yasaklarla di- bilir. Birçok şeyin vereceğimiz tepki- rımlara öncelik vermeye çağırıyoruz”. ze getirmeye çalışıyor. Nereye kadar? Göreceğiz... Toplumbilimin kurucularından Emile Durkheim, toplumsal çözülmenin ‘işbö- TÜİK’e göre nisanda aylık artış yüzde 3.5, yıllık artış yüzde 35.5 oldu lümü yetersizliği, örgütlenme yetersizli- ği, demokratik kurumlaşma yetersizliği ve ulusal birlik bilincinin zayıflaması ile ortaya çıktığını’ söyler. Durheim’ın top- İnşaatta maliyet cep yakıyor lumsal çözülme saptamasına Türkiye’nin ne kadar uyup uymadığını varın siz de- ÜİK’in “İnşaat Maliyet En- de 31.97 idi. Yine nisan ayın- ğını belirterek “Üretici olarak ğerlendirin...” böyle demişim. Yalnız ben Tdeksi, Nisan 2021” rapo- da, malzeme endeksi; aylık- döviz kurundaki artışlar sonu- değil tabii... ru, inşaat maliyetlerinin bü- ta yüzde 4.89, yıllıkta yüzde cunda üretim maliyetlerimizi 6 yıldır çözülüyor muyuz yani? Yok- yük bir hızla arttığını, bunun 43.07, işçilik endeksi; aylıkta karşılayamaz hale geldik. Ör- sa çözülüyoruz deyip kendimizi mi kan- önümüzdeki dönemde konut yüzde 0.53 ve yıllıkta yüzde neğin, sektör için en önemli dırıyoruz? fiyatlarını coşturacağını orta- 20.62 yükseldi. maliyet kalemi olan petrokok- Bugün bakıyoruz hâlâ iktidar tüm iddi- ya koydu. taki fiyat artışı son bir yıllık aları hasır altı etme peşinde; ne araştır- Döviz etkisi büyük İnşaat maliyet endeksi, ni- dönemde 50-60 dolar bandın- ma komisyonları kurulmasına onay ve- Öte yandan sektörünün ça- san ayında bir önceki aya dan 140-150 dolar bandına riyor ne soruşturma başlatıyor... Sanki tı birliği Türkçimento Başka- (aylık) göre yüzde 3.54, bir yükseldi” dedi. Yücelik, buna “her şey normalmiş” gibi davranıyor. Za- nı Fatih Yücelik, özellikle son önceki yılın aynı ayına (yıllık) rağmen dünyanın en ucuz çi- ten bu ülkenin asıl sorunu yaşanan “her bir yılda ana maliyet girdile- göre yüzde 35.48 arttı. Yıl- mentosunu sağladıklarını id- şeyi normalleştirme çabası”. rinde önemli artışlar yaşandı- lık oran Mart 2021’de yüz- dia etti. l Ekonomi Servisi Seçim deniyor.. Sahi siz hâlâ bu ülke- de gerçek bir seçim olacağına inanıyor musunuz? KISA... KISA... Ağrı’da 20 ton altın l Dünya Bankası, deprem güçlendir- rezervi tespit edildi me, enerji verimliliği ve iklime karşı da- Goldman ve Fitch’ten yanaklılığı artırmada kullanılmak üzere asarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun Türkiye’ye 400 milyon dolarlık iki ayrı kre- önemli ‘faiz’ uyarısı T(TMSF) kayyum olarak yer aldığı Koza di verilmesini onayladı. atırım bankası Goldman Sachs, Cumhur- Altın tarafından Ağrı Mollakara’da 20 ton l Resmi Gazete’deki ilana göre İstanbul Ybaşkanı Erdoğan’ın temmuz veya ağus- altın, 3.5 ton gümüş rezervi tespit edildi. Üniversitesi Antalya’da Muratpaşa Kış- tosta para politikasının gevşetilmesi çağrısın- Altının piyasa değeri 1.2 milyar dolar, gü- la’daki 9 kıymetli gayrımenkulünü sa- da bulunarak Merkez Bankası’na baskı yap- müşün 3.5 milyon dolar tışa çıkardı. Toplam muhammen bedel masının ardından bankanın, faizi erken düşür- olarak hesaplandı. 80 milyon lira. İhale, 24 Haziran’da. me riskiyle karşı karşıya olduğunu belitti. İlgili Sanayi ve Teknolo- l Dünya gıda ithalat maliyetinin, 2021’de notta, yetkililerin mali önlemler yerine düşük ji Bakanlığı’nın açıklama- yüzde 12 artarak rekor seviyeye çıkma- faiz önermesi halinde, politika büyüme yönün- sında ise işleme tesisinin sı bekleniyor. FAO’ya göre maliyet bu yıl 1 de değişebilir ve bu TL’nin daha fazla değer de olacağı madende ilk al- trilyon 715 milyar dolara ulaşacak. kaybetmesi riskini gündeme getirir. tın dökümünün 2022 yılının l Küresel bankacılık otoritesi Basel Ko- Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch ise Mer- son çeyreğinde yapılması mitesi, kripto paralarla işlem yapmak kez Bankası’nın erken bir faiz indiriminin önem- hedefleniyor. Toplam yatı- isteyen bankaların en katı sermaye ku- li risk olduğunu, ancak bunu öngörmediklerini rım bedeli 160 milyon dolar rallarına tabi olması gerektiğini açıkla- açıkladı. Kuruluşa göre, Türk bankaları için aktif olacak. l Ekonomi Servisi dı ve sıkı regülasyon istedi. kalitesi riski önemli olacak. l Ekonomi Servisi