Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 4 ARALIK 2021 CUMARTESİ EKONOMI 9 Liranın değeri alışverişe girerken ile çıkarken başka adece dolar, Avro üzerinden de değil, Rusya, diğer güçlü ekono- Smilerin ülkelerinin paraları kar- şısında da alışverişe giriş ile çıkışta ödenen ücretler arasında farklılıkların yaşanabildiği bir gerçeklikle yüzleşile- biliyor. Dün sabah bir canlı yayına ka- tılan, Saray’a yakın bir kamu kurumu- nun temsilcisi olarak görüş açıklamak üzere katılan bir isim Rusya’da alışve- riş için girdiği bir mağazada Türk Li- rası karşılığını gördüğü bir ürünün, çı- Aylık bazda tüketici enflasyonu yüzde 3.51, üretici enflasyonu yüzda 9.99 arttı karken, ödeme noktasında Türk Lira- sı aleyhine değişmiş olarak ödenmek zorunda kalındığının altını çiziyor. Dünün en çarpıcı gelişmesi kuş- kusuz, TÜİK’in resmi istatistiklerinin açıklanmış olduğu sabahın ilk saatle- rinde, ana muhalefet partisi CHP lide- Enflasyonu çıldırttılar! ri Kemal Kılıçdaroğlu’nun TÜİK Baş- kanı ile görüşme isteminin reddedil- mesiydi. Yine de gideceğini duyurma- sı üzerine kapı önünde, TÜİK istatis- ÜİK’in dün açıkladığı “Tü- TÜFE yıllık bazda son üç yılın zirvesine ulaşırken, kasım ENAGRUP’A GÖRE tiklerinin gerçekleri açıklamaktan nasıl ketici Fiyat Endeksi, Kasım ayında enflasyon sepetinde izlenen 415 mal ve hizmetin da uzak kaldığı verileri üzerinde yaptı- T2021” raporu, AKP iktidarı- AYLIK YÜZDE 9.91 ğı açıklamalardı. 345’inde artış yaşandı. 36’sında fiyat değişmedi. nın izlediği yanlış politikalar ve Doğal olarak TÜİK’in kapısı önünde- özellikle ekonomi yönetimindeki ki Kılıçdaroğlu’nun, TÜİK istatistikleri- nflasyon konusunda uzun sü- liyakatsız atamalarının sonuçları- şüş olurken, 36’sında değişim ol- sek fiyat artışı ise yüzde 24.81 ile nin gerçekleri açıklamaktan ne kadar Eredir alternatif çalışmalar yü- madı. 345 maddenin ortalama fi- patlıcanda. Bunu yüzde 21.71 ile nı bir kez daha ortaya koydu. uzakta olduğuna ilişkin veriler üzerin- rüten Enflasyon Araştırma Gru- de açıklamalarının, çok fazlası ile ka- Buna göre, TÜFE’de (2003=100) yatında ise artış gerçekleşti. sivri biber, yüzde 19.99 ile oto- bu da, dün ENAGrup Tüketici Fiyat muoyunun, sıradan vatandaşların dik- Endeksinin (E-TÜFE) kasım ayı so- 4 REKOR ULAŞTIRMADA: gaz izledi. En çok düşüş ise yüzde 2021 yılı Kasım ayında bir önce- katlerinin çekilmesi, bilinçlerine ka- nuçlarını açıkladı. Buna göre Kasım ki aya (aylık) kıyasla yüzde 3.51, Ana harcama grupları açısından 38.76 ile karnabahar, yüzde 21.42 2021 dönemi (31.10.2021-30.11.2021) zınmasında etkili işlevi olacağının altı, aylık bazda en yüksek artış yüz- ile ıspanak ve yüzde 20.12 ile kı- Aralık 2020’ye (11 aylık) kıyasla günlük fiyat değişimlerinden elde gün boyu tartışmalarda çizilmiş oldu. yüzde 19.82, Kasım 2020’ye (yıl- de 6.31 ile “ulaştırma”da yaşan- vırcık salatada. edilen ENAGrup Fiyat Endeksi ay- TÜİK’in aylık artışın yüzde 3.1 olduğu dı. Bunu yüzde 4.1 ile “lokanta ve 4 ‘ÇEKIRDEK’ YÜKSELIŞTE: lık) kıyasla yüzde 21.31 ve 12 ay- lık bazda yüzde 9.91 arttı. 12 aylık açıklamasına karşılık, vatandaşlar için lık ortalamalara kıyasla yüzde oteller”, yüzde 3.92 ile “gıda” iz- TÜFE’nin geleceğiyle ilgili önemli artış oranı ise yüzde 58.65 olarak hissedilen, kendi alışverişleri üzerin- hesaplandı. ledi. Yıllıktaki liderliği ise yüzde işaretler veren ve “çekirdek” ola- 17.71 artış gerçekleşti. Ekim ayın- den de yapmakta oldukları saptama- Enflasyon Araştırma Grubu’nun lardan da görüleceği üzere yüzde 21- da yüzde 19.89 olan yıllık TÜFE, 28.9 ile lokanta ve oteller aldı. Gı- rak nitelenen özel kapsamlı TÜFE kurucularından Prof. Dr. Veysel 25 oranları arasında dolaşıyordu. da yüzde 27.11 ile ikinci, ev eş- göstergelerinden “B” yıllıkta yüz- kasım ayı verisiyle son 36 ayın en Ulusoy ise sosyal medya hesabın- Üreticiler için ise önceki aylardan yüksek değerine ulaştı. Yine rapo- yası yüzde 25.14 ile ev eşyası ta- de 19.75, “C” yüzde 17.62’ye yük- dan şu güncel değerlendirmeyi gelen fiyat artışları ile gelen maliyet kip etti. seldi. Bu değerler ekim ayında sı- runa göre, Kasım 2021’de endeks- yaptı: Enflasyon kontrol edilemez artışları çok daha ürkütücü boyutlar- bir orana gidiyor. te kapsanan 415 maddeden, 34 4 PATLICANI UNUTUN: Mal rasıyla yüzde 18.5 ve yüzde 16.82 da, yüzde 54.62’ye çıkmışken bugün- ve hizmet bazında aylık en yük- idi. l Ekonomi Servisi maddenin ortalama fiyatında dü- den sonrasına tüketicinin günlük ge- çinme, beslenme en başta her türden gereksinimlerindeki maliyet artışları- na nasıl yansıyabileceği gerçeği, ür- kütücü tabloların yaşanması kaygıları- Yİ-ÜFE’de yıllık artış 2002 yılına döndü nı yükseltiyordu. Tartışmacılar vatan- daşlardan kendilerine ulaşan çok çar- ÜİK dün ayrıca “Yurtiçi Üretici Fiyat de 9.99, Aralık 2020’ye kıyasla yüzde yüksek değerine de ulaştı. pıcı, bir o kadar uyarıcı verileri paylaş- TEndeksi, Kasım 2021” raporunu da 51.06, Kasım 2020’ye (yıllık) kıyasla yüz- Kasım ayı verilerine aylık bazda ve maktan kaçınamıyorlardı. açıkladı. Sonuçlar, artış yönünde TÜFE de 54.62 ve 12 aylık ortalamalara kıyas- imalat sanayisinin alt dalları açısından HHH üzerinde de büyük baskı yaratan üretici la yüzde 38.94 artış gösterdi. Yıllık ar- bakınca, en dikkat çekici yükselişlerin Arka arkaya en çok tüketilen gıda enflasyonunun hızlandığını ortaya koydu. tış Ekim 2021’de yüzde 46.31’di. Ayrıca yüzde 14.37 ile tekstil, yüzde 14.1 ile ürünlerine gelmiş artışlar pek çok be- Yİ-ÜFE (2003=100) 2021 yılı Kasım kasım ayıyla birlikte yıllık Yİ-ÜFE oranı kimya, yüzde 10.75 ile ana metal sektör- lediyenin satıcılara, “Fiyat zammını uy- ayında önceki aya (aylık) kıyasla yüz- Nisan 2002’den (yüzde 58) bu yana en lerinde olduğu görülüyor. gulamayın, biz farkını size ödeyelim” önerilerini getirmişti. Yaygınlaşabile- ceği sorgulanırken kayıtlı ulaştırma ar- tışları aylık yüzde 6 olmuş, eğlence, kültür, lokantalardaki artışlar önlem- Bursa’da ekmek Doğalgaz zammı çarşıya yansır lerin de etkisi ile yüzde 5-6 oranları- na çıkmıştı. Saray’ın denetiminde memur, işçi, 2.5 TL’ye yükseldi otaş aralık ayında, konutlarda doğalgaz tarifesi 2021 yılı içerisin- ken Akın, “Zammın açıklanması ge- emekli asgari ücret artışlarının ne ola- Bkullanılan doğalgaza zam yap- de yüzde 198.2 oranında arttı. Sana- reken 1 Aralık tarihi aynı zaman- ursa Fırıncılar Odası Başkanı bileceği tartışmaları kaçınılmaz çok madı ancak büyük sanayi ve tica- yide ise toplam yüzde 158 oranında da AK Parti grup toplantısı tarihi- BMustafa Çırakoğlu, dün açıkla- daha önemli gündem maddelerini ma yaparak temel gıda maddeleri ri kuruluşların sağlanan doğalga- zam yapıldı. Zamlar iktidarın enerji ne denk gelmiştir. Bu durum, akıl- oluşturuyordu. Muhalefet cephesinin sürekli altını olan şeker, yağ ve una gelen zam- za ve elektrik santrallarında kulla- buhranında ana faturayı sanayicile- lara Cumhurbaşkanı Recep Tay- çizdiği gibi, Saray’ın faizleri düşürme ların ardından 200 gram olan ek- nılan doğalgaza yüzde 20 zam yaptı. rimize kesmek istediğini göstermek- yip Erdoğan’ın konuşma- çabaları, inadı, yabancı paraların fiyat- meğin 2 lira yerine 2.5 liradan sa- CHP Genel Başkan Yardımcısı Ah- tedir. Ancak bu durum üretim mali- sı nedeniyle açıklama- larının önlenemez yükselişini getirmiş- tılacağını açıkladı. met Akın, “Bu zam iktidarın enerji yetlerini artıracağı için vatandaşları- nın ertelendiği ihti- ken yurttaşların güncel yaşamında- Çırakoğlu, şunları hatırlattı: “Se- buhranında ana faturayı sanayicile- mıza da hayat pahalılığı olarak yan- malini getirmektedir. ki fiyat patlamaları, ailelerin geçinebil- ne başında 14 liraya aldığımız su- rimize kesmek istediğini göstermek- sıyacaktır. Bu zam yeni yılda enflas- Erdoğan’ın kullandı- melerinin çıtasını, yaşayabilme sınırla- sam bugün 40 lira oldu. 7 liradan tedir. Bu zamlar çarşı, pazar ve mar- yonu tetikleyecektir. Sanayiye yapı- ğı ‘Ne diyorlar? Zam, rını da önlenemez biçimde yükseklere aldığımız poşet şu an 40 lira oldu. ket raflarına yansıyacaktır” dedi. lan doğalgaz zammı doğrudan çarşı, zam zam! Utanın ya, çıkarıyordu. DİSK’in dün sabahki bi- Oduna yüzde 120, hammaddeye limsel asgari ücrete ilişkin veri hesap- Sanayi doğalgaz tarifesine geçen pazar ve market raflarına zam ola- utanın’ ifadeleri bir gün yüzde 150 zam geldi. Fırıncı yüzde lamasından çıkan sonuçlara göre as- ay da yüzde 48 oranında zam yapıl- rak yansıyacaktır.” sonra yine havada 25 ile geçinmeye çalışıyor. Biz kâr gari ücretin 5200 liraya çıkarılmasını etmiyoruz.” 2022 yılı başında ise dığını anımsatan Ahmet Akın, şöyle Açıklanan zammın da iki gün ge- kalmıştır” dedi. zorunlu kılıyordu. yeniden değerlendirme yapılacak. devam etti: “Elektrik santrallarının cikmeli duyurulduğuna dikkat çe- l ANKARA Yine paramızın değerinin düşme- Ahmet Akın sinin olumlu gibi yansıyan sonu- cu, AB ülkeleri ağırlıklı ihracat pat- laması verileri son ayın istatistikleri- ‘Baharda şantiyeleri açması zor’ ne yansımışken bir siyasal inadın ürü- Müdahale dolar kurunu nü Kavala davası ile gelinen noktanın ürkiye Müteahhitler Birliği (TMB) yat farkı ödemesi olmazsa kamu- AB’ye yansıyacak boyutu da günde- TBaşkanı Erdal Eren, dün basın ya iş yapanların baharda şantiyeleri mimize girdi. AİHM’nin vermiş oldu- toplantısı düzenleyerek bahar ay- açması zor” diyen Eren, ayrıca şuna ğu kararın kaçınılmaz bir sonucu ola- larında işlerin başlamayabileceğini dikkat çekti: “Döviz piyasada ‘bek- ‘yolu’ndan çeviremiyor! rak Türkiye’ye önümüzdeki aya ka- belirtti. Ancak maliyetlere atıfla “Fi- le, gör’ eğilimi yaratıyor.” Erdal Eren dar bir sonuç alınmazsa yaptırım uy- ali piyasalar haftanın son gü- sadece aşırı oynaklığa tepki göster- gulanacağı açıklandı. Türkiye’nin Av- Mnünde de çok hareketli bir diğini belirtiyor. Piyasa işlemcilerin- rupa Komisyonu’ndan çıkarılması gibi gün geçirdi. Özellikle Merkez den yapılan öngörülerde bugün mü- bir yaptırım hükmü gündemde. Ben- Bankası’nın (TCMB) dolar kuruna dahalenin 250 milyon dolar civarın- zer bir kararın Rusya için uygulanma- bir kez daha doğrudan müdahale da olabileceği belirtiliyor. Müdaha- mış olması Türkiye için kurtarıcı sayı- etmesi bu hareketliliği daha da bü- leyi BloombergHT’de değerlendiren labilir mi? yüttü. uzmanlardan Meksa Yatırım Genel Güne 13.60 seviyesinde başla- Müdür Yardımcısı Figen Özavcı Gü- yan dolar/TL, beklentileri aşan enf- mülcineli, piyasaların kafa karışık- ‘2022’de faiz artırımına lasyon verilerinin ardından 13.90’a lığı yaşadığını vurguladı ve “Kurlar- kadar yükseldi. Bunun üzerine dan rahatsız değilsek neden müda- gidilmesi çok olası değil’ TCMB, bu hafta ikinci kez ve şu hale ediyoruz, eğer rahatsızsak faiz açıklamayla devreye girdi: “Döviz indirimi hususunda neden hâlâ ma- vrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Chris- kurlarında görülen sağlıksız fiyat sada oturuyoruz” dedi. Atine Lagarde, dün Reuters Next konferan- oluşumları nedeniyle piyasaya sa- sında yaptığı konuşmada şu vurguları yap- ‘Görünüm’ düştü tım yönünde doğrudan müdahale tı: “Enflasyonun 2022’de gerileyeceğini ve he- edilmektedir.” Ancak bu müdahale Öte yandan kredi derecelendir- defe ilerleyeceğini öngörüyoruz. Pandemi Acil sonrası önce 13.37’ye kadar gerile- me kuruluşu Fitch ise Türkiye’nin Durum Satın Alma Programı’nın martta so- yen dolar/TL, daha sonra yeniden kredi notu hakkında takvimde ol- na erdirileceğine inanıyoruz. Avro bölgesin- 13.86’ya kadar yükseldi. Türkiye mayan bir değerlendirme yapa- de işsizliğin ABD’ye kıyasla daha yük- piyasalarındaki günü de 13.75 sevi- rak Merkez Bankası’nın “koşulla- sek olması bu alanda durgunluk ol- yesinde tamamladı. Avro da 15.16- rın gerektirdiğinden erken” faiz in- duğuna işaret ediyor. 2022’de fa- 15.69 arasında dalgalandıktan son- dirimi ve TL’deki değer kaybı nede- iz artırımına gidilmesi çok olası de- ra günü 15.49 seviyesinde kapa- niyle Türkiye’nin not görünümünü ğil.” ABD Hazine Bakanı Janet Yel- dı. Bu haftadan önce, en son 2014 “durağan”dan “negatif”e indirdiği- len ise enflasyonu tanımlamak yılında döviz piyasasına doğrudan ni açıkladı. Zaten “çöp” seviyesinde için kullanılan “geçici” ifade- müdahale eden TCMB herhangi bir olan kredi notu ise “BB-” olarak te- sini bırakmaya hazır olduğu- Christine Lagarde kur hedefi taşımadığını belirterek yit edildi. l Ekonomi Servisi nu belirtti. l REUTERS