Katalog

27 ARALIK 2021 PAZARTESİ 8 102 YILLIK GURUR 9 Hoş gelişler ola Mustafa Kemal Paşa ATATÜRK VE SILAH ARKADAŞLARI, 102 YIL ÖNCE BUGÜN ANKARA’DA COŞKUYLA KARŞILANDI Cem Ayini DR. ALEV COŞKUN O’NUN ANKARA’SI! Hacıbektaş’ta, Cemalettin Çelebi’nin Musta- tatürk ve kurmayları, 22 Aralık 1919’da fa Kemal’e, zaferden sonra Cumhuriyet rejimi- nin kurulması konusunda görüş ileri sürdüğü, Sivas’tan ayrıldılar ve 27 Aralık 1919’da rinde çok önemli olaylara tanıklık et- CANBEL-Livecom Ödül ilan 10 x 31 cm V2.pdf 1 24.12.2021 15:47 MUSTAFA BALBAY AAnkara’ya vardılar. Atatürk’ün Çelebi’nin kulağına kararlılığını fısılda- ti. Arkeolojinin ayrıntıları sevgili Özgen Sivas’tan Ankara’ya gelirken Hacıbektaş-Kırşehir dığı, bu toplantıda Hacı Bektaş Dergâhı önderleri- nadolu bir başka anlatımla başkent- Acar Ağabeyimizin sahasına girer. nin de Atatürk’e söz verdiği çeşitli kaynaklarda be- yolunu tercih ettiler. Hacıbektaş’ta içtenlikle Aler coğrafyasıdır. Bu topraklarda uy- lirtilmiştir. karşılandılar ve bir gece misafir edildiler. Ankara’ya garlık kuranlar Anadolu’nun pek çok 20. yüzyıla gelirsek... ulaşınca Seymenler ve halk tarafından coşkuyla bölgesinde başkent de kurmuşlardır. 1876’da belediye olan Ankara’nın 19. Ziyaretin Önemi karşılandılar. Binlerce yıllık zaman dilimine yüzden yüzyılı büyük talihsizliklerle doludur. İki Neden Ankara ve neden Hacıbektaş yolu seçildi? Atatürk’ün Ankara’ya giderken Hacıbektaş’a uğ- fazla başkent sığmıştır. büyük kıtlık, veba salgını, çok ağır kış Kısa bir altyapı ve arka plan vermeliyiz. raması, orada bir gece kalması, gerek Çelebi Cema- Hangi bölgeye giderseniz gidin orada koşulları, Kırım Savaşı’na gönderdiği Milli Mücadele’de Atatürk, Sivas’ta 108 gün kal- lettin gerekse Bektaşi Dedesi Niyazi Baba ile görüş- mutlaka bir eski başkente rastlarsınız. binlerce asker Ankara’nın belini büker. dı. 2 Eylül 1919’da Sivas’a geldi, 22 Aralık 1919’da mesi stratejik yönden çok önemliydi. Türkiye’deki Dünya uygarlık tarihini Anadolu’yu Bozkırın ortasında geleceğini arayan bir Sivas’tan Ankara’ya hareket etti. Bu zaman dilimin- Alevi ve Bektaşilerin merkezini ziyaret ve liderleriyle görmezden gelerek anlatamazsınız. kente dönüşür. görüşme çok etkili oldu. de, Sivas Kongresi yapıldı (4 Eylül- 11 Eylül 1919). Türklerden önce bilinen 35 uygarlığın Mustafa Kemal’in coğrafya ve tarih Sivas Kongresi’nde Temsilciler Kurulu seçildi, böyle- devlet kurduğu Anadolu’da bir o kadar bilgisi şunu söyler: ce Milli Mücadele’nin yürütülmesi kurumlaştı. Gelişmeler da göçebe devlet gelip geçmiştir. Anadolu’nun iki yakası ancak tam or- Atatürk’ün başkanlığındaki Temsilciler Kurulu’nun Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı’nın Siya- Bu ziyaretin stratejik anlamı olduğu kuşkusuzdur. tasından birleşir! ilk işi işbirlikçi İstanbul hükümeti ile Anadolu’nun Nitekim Bektaşilerin lideri Salih Niyazi Dedebaba si Tarih kitabında altını çizdiğim cümle- İşte Mustafa Kemal bunu yaptı. bağlantısını kesmek oldu. İstanbul hükümeti, Anado- lerden biri şudur: ve Alevilerin lideri Cemalettin Çelebi Efendi, Kuvayı O, Ankara’yı rastgele seçmedi... lu’daki idarecilere talimat veremiyordu. İstanbul’dan “1071’de Türkler Anadolu’yu fethetti, Milliye’yi, İstiklal Savaşı’nı ve daha sonra Cumhuri- Ahilerin devlet kurduğu Ankara, cum- Anadolu da Türkleri...” gelen talimatlar okunmadan geriye gönderiliyordu. yet atılımlarını içtenlikle desteklediler. huriyet bilincine nerdeyse yüzyıllar ön- Sözcüğün altında pek çok şey gizli. Anadolu’daki tüm “askeri” ve “mülki” yönetim ağı Si- Bilindiği gibi, 23 Nisan 1920’de açılan TBMM’nin ceden hazırdı. Bu düşüncesinde yanıl- En çok da üç büyük isim var: vas’taki Temsilciler Kurulu’nun eline geçmişti. madığını da tez zamanda gördü. Büyü- İkinci Başkan Vekilliği’ne, toplantıda hazır bulun- Mevlana, Hacıbektaş Veli, Yunus Em- mamasına rağmen, Kırşehir Milletvekili Cemalet- kelçi Bilal Şimşir’in, Başkent Üniversite- re... si öğretim üyesi Doç. Dr. Halil Özcan’ın İkili İktidar tin Çelebi seçildi. Başkan vekilliğine seçildiğini öğ- 13. yüzyılda batıdan Haçlıların, doğu- yazıları, kitapları bunun örnek anlatım- Milli Mücadele yazınında bu durum “ikili iktidar” renen Cemalettin Çelebi, Meclis Başkanlığı’na gön- dan Moğolların çok ama çok kanlı sal- larıyla doludur. Bu konudaki güzel söz- derdiği telgrafta, verilen bu görevden onur duydu- olarak tanımlanır. Çünkü İstanbul’da bir hükümet dırısını yaşayan Anadolu bundan şunu lerden birini 1930’lu yılların Avusturya ğunu belirtti. vardı ama Sivas’ta bir başka hükümet oluşmuştu, çıkardı: Ankara Büyükelçisi Norbert von Bics- Kuvayı Milliye otoritesi gerçekleşmişti. Hoşgörü! choff söylemiştir: 9 Gün Süren Yolculuk Talimat veremeyen, Anadolu ile iletişimi kesilen ve Devamında Nasrettin Hoca doğdu! “Atatürk’ün en büyük ese- çaresiz kalan Damat Ferit hükümeti, 2 Ekim 1919’da Temsilcliler Kurulu’nun Hacıbektaş’tan sonraki H ri Ankara’dır. Çünkü büyük eserlerini istifa etmek zorunda kaldı. geçiş güzergâhı şöyledir: Önce Mucur, 24 Aralık’ta Anadolu’nun tam ortasındaki Anka- Ankara’da vermiştir.” kasasında para kalmamıştı. Kurulun mali ve idari iş- ğını gözler önüne sermektir. Komutanlar Toplantısı Kırşehir, 25 Aralık’ta Kaman, 26 Aralık’ta Beynam’a ra da Anadolu kadar derin bir tarihe sa- lerini eski Bitlis Valisi Mazhar Müfit Bey yürütüyor- H İlk Siyasal Başarı Seçimler yapılacak ancak “Meclis nerede toplana- gelindi. Tüm merkezlerde coşkuyla karşılandılar. hiptir... du. Mustafa Kemal, borç alınmasına, hele de banka- Kar Yağıyor, Halk Uğurluyor Mustafa Kemal Atatürk’ün Ankara’ya cak” sorusu o günlerin en yakıcı sorusuydu. Sivas’tan Hacıbektaş yoluyla Ankara’ya geliş 9 Damat Ferit’in istifasından sonra kurulan Ali Rıza Bugünün siyasi coğrafyasıy- gelişinin 102. yılını karşılarken lardan borç alınmasına karşıydı. Bu yakıcı konu ile il- Sivas Lisesi’nin önünde halk toplanmıştı, bir kı- gün sürmüştü ve 10. gün, 27 Aralık 1919 Cumarte- Atatürk, “İstanbul işgal altında ve fiilen tehlike Paşa hükümeti, Sivas Kongresi kararlarını ve kong- la Anadolu’nun 10 ilini kat edip gili olarak, Kansu’nun kaleminden durumu izleyelim: Cumhuriyet’in ikinci yüzyılını da selam- sım halk, at arabalarıyla Kurul’u Sivas sınırına ka- mevcuttur. Milli Meclis’in toplantısının mutlak gü- si saat 11.00’de 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Ce- rede seçilen Temsilciler Kurulu’nu tanıdığını açıkla- Karadeniz’e dökülen Kızılırmak’la, 9 ili- layalım... “Mustafa Kemal: Ankara’ya gitmek zamanı yakla- dar izledi. Kar yağıyordu ama halkın sıcak gösteri- ven içinde olması ilk ve en esaslı şarttır. Bu sebeple besoy ile Ankara Valisi Yahya Galip Bey, Atatürk ve dı. (4 Ekim 1919) ni kat edip Karadeniz’e dökülen Sakar- şıyor. Hazırlanmak için lazım gelenlere emir verdim. Ankara’nın başkent oluşunu biz de leri eşliğinde üç araba yola koyulmuştu. arkadaşlarını Dikmen sırtlarında karşıladılar. Anadolu’da tam bir emniyet ve güvenin olduğu yerde Bu durum, Milli Mücadele’de Atatürk’ün ilk siyasal ya Irmağı’nın tek ortak ili Ankara’dır. kendimizce yazıya, sahneye dökmeye Sen de kesenin ağzını aç bakalım. Sivas’tan Ankara’ya en kısa yol Yozgat üzerinden toplantının yapılması zorunludur” diyordu. zaferidir. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Mustafa C Bir başka deyişle Kızılırmak’la Sakarya çakıştık. Ankara Büyükşehir Belediye- Mazhar Müfit Kansu: Hangi kesenin ağzını, ağzı gider. Atatürk, Kayseri üzerinden Mucur-Hacıbek- Atatürk böyle diyordu ama yakın arkadaşları ve Ankara'da Karşılanış Kemal, 50 gün sonra Erzurum’da 8 Temmuz 1919’da Anadolu’nun ortasında bir yay çizerken si Kültür ve Sosyal İşler Dairesi’nin sah- açılacak kese mi var? taş yolu seçeneğini uygun gördü. Amacı, Bektaşi M komutanlar Meclis’in Anadolu’da değil, İstanbul’da Mustafa Kemal ve arkadaşları, il merkezinde bu- askerlikten tart ediliyor (çıkarılıyor), generalliği elin- Ankara’’da buluşur ve geniş açıyla yolu- neleme çalışmalarını sürdürdüğü “Son Mustafa Kemal: Şakayı bırakalım, yol için para la- ve Alevilerin merkezi Hacıbektaş’a uğramaktı. Bu- toplanması gerektiğini ileriye sürüyorlardı. günkü Genelkurmay Başkanlığı önünde toplanan den alınıyor, savaş meydanlarında elde ettiği rütbe- Y na devam eder. Başkent Ankara” kitabımızın “destan” zım. Mevcudumuz nedir? rada Bektaşilerin önderi Salih Niyazi Dedebaba ve Özellikle bu konuyu çözmek için o tarihte Anado- binlerce Ankaralı tarafından karşılandı. Ankara leri sökülüyor, asi (isyan eden) olarak ilan ediliyor ve İşte Ankara bu iki büyük ırma- bölümüyle noktayı koyalım: CM Alevilerin lideri Cemalettin Çelebi bulunuyordu. lu’daki komutanlar Sivas’a davet edildiler. Komutan- Müdafaa-i Hukuk Derneği Başkanı Rıfat Börekçi Ho- tutuklanıp İstanbul’a getirilmesi için hakkında karar- ğın bereketi üzerine kuruludur. 3 mil- Hitit, Roma, Frig art arda geçti/ Sel- Bankadan Para Alamayız Ama Kafile Kayseri’ye iki günde varabildi. 19 Aralık lar ve Temsilciler Kurulu üyeleri Sivas’ta ortak top- ca, Seymenlerle birlikte karşılayanların arasındaydı. MY lar çıkarılıyordu. yon yaşındaki Kızılırmak ve Sakarya, çuklu, Osmanlı kalmayı seçti/ Kimi ka- 1919 Cuma akşamı Kayseri’de 150 kişilik atlı milis lantı yaptılar. 16 Kasım’da başlayan bu toplantı 28 Şahsımız Adına Alalım Mustafa Kemal ve arkadaşları, halkla birlikte Ancak, sadece 4 ay 10 gün sonra, İstanbul hükü- Ankara’nın 5 bin yıllık tarihini çok ye- vim göçtü kimi yerleşti/ Kızılırmak’la CY tarafından Kumarlı köyünde karşılandılar. Şehir, Kasım 1919’a kadar sürdü. Hacıbayram’a kadar yürüdü, türbeyi ziyaret etti ve Mazhar Müfit Kansu : Bankalardan Temsilciler Ku- meti, Mustafa Kemal’i ve Kuvayı Milliyecilerin gücü- ni bulabilir ama bu zaman dilimi de az Sakarya’nın arası/ Uygarlıkların bayraklarla süslenmişti. Mustafa Kemal, İmamzade CMY rulu adına borç alamayız. Şahsımız namına alırız. kısa bir konuşma ile Ankara halkına teşekkür et- nü kabul etmek zorunda kalıyordu. değildir. Ankara’sı Reşit Ağa’nın, diğerleri Nuh Naci Bey’in evinde Alınan Kararlar Mesela ben, sen ve diğer bir arkadaş bankadan borç ti. Daha sonra, kendisinin konuk edileceği Ziraat Üstelik, İstanbul’da yeni oluşan Ali Rıza Paşa hü- K Bilinen tarih sahnesine Hititler’le çı- İskender çözmeye geldi düğü- ağırlandılar. Bu toplantılara Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy para alamaz mıyız? Bu da mı soygunculuk sayılacak? Mektebi’ne geçti. kümeti, Temsilciler Kurulu ile Amasya’da bir uzlaşı kan Ankara coğrafyası Friglere baş- mü/ Sezar yazmaya geldi gördüğü- Mustafa Kemal, Ankara'ya giderken Sivas-Yoz- ve diğer komutanlar da katıldılar. Mustafa Kemal: Bizim durumumuz buna uygun de- Aynı gün akşam yayımlanan bir bildiri ile Temsilci- toplantısı yapmaya da karar verdi. Bu toplantıya İs- kentlik etmiştir. Frig yazıtlarının hâlâ nü/ Malazgirt’le başladı Türk düğünü/ gat-Ankara yolunu değil, Kayseri-Hacıbektaş yolu- Atatürk, komutanlar toplantısında şöyle diyor: ğil; şahsımız adına da olsa yine hepimize bulaştıra- ler Kurulu merkezinin artık Ankara olduğu duyuruldu. tanbul hükümeti adına Salih Paşa, Temsilciler Kuru- tam olarak çözülmemiş olması insanı Kızılırmak’la Sakarya’nın arası/ Dünya nu izledi. rak soygunculuğa başladılar derler. “Çok önemli olan Meclis’in toplanacağı yer konu- lu adına Mustafa Kemal, Rauf Orbay ve Bekir Sami bambaşka olasılıklara sürükler, şu so- tarihinin Ankara’sı İki gün Kayseri’de kalan Mustafa Kemal ve arka- sunda kendi başına karar verip bu kararı da millete Mazhar Müfit Kansu: Düşüneyim fakat düşündüğü- Ziraat Mektebi’nde (Kunduh) katıldılar. (20-28 Ekim 1919) ruyu sordurur: Yunus, Hacı Bektaş hep insan de- daşları, Mucur üzerinden 22 Aralık’ta Hacıbektaş’a ve seçilen milletvekillerine uygulamak pek tehlike- mü uygulamak için müdahale etmemeniz lazım. Ak- Amasya’daki bu uzlaşı toplantısında, Sivas Yapılan Toplantı Acaba Frigler katıksız bir Anadolu di/ Dünya böyle erdem görme- geldiler. si takdirde her bulunacak çareye bir sakınca bulacak li olurdu... Gerçek eğilimi anlayarak uygulanabilecek Kongresi’nde alınan en önemli karar, “seçimlerin ya- oluğu için mi öteleniyor? di/ Hacı Bayram Veli mekân eyledi/ Ertesi gün, 28 Aralık 1919’da Ankara’nın ileri ge- Cemalettin Çelebi ve Salih Niyazi Dedebaba, 22 kararı bulmak zorunluluğu ile karşı karşıya idim.” olursanız bu iş çözülemez. pılarak Millet Meclisi’nin açılması” kabul edilmesidir. Soruyu çengelli bırakıp devam edelim... Kızılırmak’la Sakarya’nın arası/ Güzel lenleri, yakın ilçelerden gelen kurullar, ayrıca tica- Aralık 1919’da Hacıbektaş sınırlarına giren Musta- 15 gün süren Komutanlar Mustafa Kemal: Artık bilmem, ne yaparsan yap, Büyük İskender, Ankara Gordion’da ahlakın Ankara’sı ret ve sanat sahiplerinden oluşan bir grup Atatürk’ü Atatürk’ün fa Kemal’i, Beştaşlar adı verilen yerde karşıladılar. sen de sakıncaları elbet benim kadar düşünürsün. Toplantısı’nda alınan kararların öze- “büyük” olmuştur. Tarih sahnesinin o Toprağı bereket, taşı zarafet/ Va- Ziraat Mektebi’nde ziyaret etti. Atatürk, Mondros Atatürk doğruca Cemalettin Çelebi Efendi’nin ti şöyledir: Görüleceği gibi, Mustafa Kemal para konusunda büyük dönemecinde Anadolu üzerin- tan sevgisi en büyük iffet/ Horasan Ateşkesi’nden başlayarak tüm gelişmeleri özetleyen Ankara’ya gelişinin oturduğu binaya yöneldi. - Bazı sakıncalarına bakmayarak Mil- çok duyarlıydı. “Bankadan borç para alamayız, bizi den Asya seferine çıkan Makedonya mirası Ahilikte hikmet/ Kızılırmak’la bir konuşma yaptı. soyguncu olarak görürler” diyordu. let Meclisi İstanbul’da toplanmalıdır. kralı Büyük İskender bir kışını geçirdi- Sakarya’nın arası/ Türkiye’nin Mustafa Kemal ve arkadaşları, gerçekten etkin 102. yılını, Akşam Yemeği ve İkili Görüşme - Seçilen milletvekillerini durum ği Ankara’da düğümü öyle ya da böyle Ankara’sı çalışmalarını sürdürecekleri toplumsal ortamı bul- 20 Yumurta, 1 Kilo Peynir Binaya girildikten kısa bir süre sonra “İstirahat hakkında aydınlatmak ve onların da çözdüğü için “büyük” oldu. Bir milletin yeniden dirilişidir/ Esa- muş olmanın mutluluğu ve esenliği içindeydiler. 25 yeni eserle buyurunuz” diyen Cemalettin Çelebi Efendi odadan görüşlerini almak için milletvekilleri- Ama onlardan daha büyük olan An- retin yere serilişidir/ Egemenliğin hal- ve 10 Ekmek ni İstanbul’a gitmeden önce Trabzon, ayrıldı. Ortalık kararıncaya kadar Mustafa Kemal kara vardı! ka verilişidir/ Kızılırmak’la Sakarya’nın Mazhar Müfit, o günlerle ilgili olarak şunları yaz- Ankara’nın Önemi taçlandırdık. istirahat etti. O sırada, odaya bir yer masası gibi Samsun, İnebolu, Eskişehir, Edirne Ankara, tarihin sonraki dönemeçle- arası/ Mustafa Kemal’in Ankara’sı. mış: “Yol hazırlıkları yapılıyordu. Yolda gerekli olan Atatürk, Nutuk’ta Ankara’ya gelmesinin önemini yuvarlak tezgâh getirildi ve rakı takımları kuruldu. gibi yerlerde toplayarak kendileriyle çanta ve torbalara konulanların dışındaki eşyalar ay- şöyle açıklıyor: görüşmelerde bulunulmalıdır. rıca gidecekti. Fakat bütün paramız ancak yol için “... Uyulacak yol ve yöntem şudur ki genel duru- Salih Niyazi Dedebaba 20 yumurta, bir kilo peynir ve 10 ekmeğe yettiğin- mu yönetip yürütme sorumluluğunu üzerine alanlar, ANKARA, HALK ÖNDERLİĞİDİR Ankara’ya Nasıl Cemalettin Çelebi Efendi den bunları aldırdık...” en önemli hedefe ve en yakın tehlikeye elden geldi- Gidilecek? Cemalettin Efendi, rahatsız olduğu için içmediği- ği kadar yakın bulunmalıdırlar... Ankara, bu şartla- mesinin çiğnediği toprağını çarıkla IŞIK KANSU Komutanlar Toplantısı’nda, Temsil- Sonunda Bankadan Alınan Borç ni, ancak Mustafa Kemal ve arkadaşlarının şerefi- rı kendinde toplayan bir noktadaydı... Cephelere ve kurtaran köylüdür. ciler Kurulu’nun çalışmalarına nerede Mazhar Müfit, en sonunda Edirne’de görev yaptı- ne içeceğini söyledi. Mustafa Kemal, “Biz de içmi- İstanbul’a demiryolu ile bağlı bulunan ve genel du- Ankara, bağımsızlığı için inatla dire- nkara, Hitit güneşinde pişmiş yoruz” deyince Cemalettin Efendi “Burada içme- devam edeceği konusu da ele alın- ğı dönemde tanıdığı Osmanlı Bankası Müdürü Mös- rumu yönetme bakımından Sivas’tan hiçbir farkı ol- nen bozkırın dirençli keçisidir. Akarakılçık Anadolu buğdayıdır. dı. Kurulun, Konya, Eskişehir, Anka- mek nasıl olur? Bu adeta bizi tahkir etmektir (onur yö Oscar Schmitt’i ikna etti. Eski Bitlis Valisi sanıyla mayan Ankara’ya gelecektik. Meclis-i Mebusan’ın Ankara, miskin ortaçağ yobazlığın- Ankara, sultan boyunduruğuna ra illerinden birinde çalışmalarını yü- bir senet imzalayarak Osmanlı Bankasından 2000 TL kırmak)” diyerek kadehini Mustafa Kemal’e sundu. İstanbul’da toplanması zorunlu görüldükten sonra, dan sıyrılıp uygarca, insanca yaşa- karşı direnişe çağıran Oğuz da- Yemekten sonra, Mustafa Kemal ile Cemalettin rütmesi üzerinde durulmuştu. Gerek borç aldı, borç senedine Yüzbaşı Bedri Bey, “tüccar- mak isteyenlerin kalesidir. Ankara’ya gelmenin ne kadar yerinde ve yararlı ol- vuludur. merkezi konumu, gerek kolordu ko- Çelebi Efendi görüştüler. Cemalettin Çelebi Efen- Ankara, çürümüş tükenmişliği, sı- dan” diye imza atarak borca kefil oldu. duğunu açıklamayı gereksiz bulurum.” Ankara, üreten, emekle oğullanan, ğıntılığı reddeden yeniden yaratı- mutanlığının bulunduğu bir yer oluşu Otomobiller için gerekli olan iki çift iç ve dış las- di, Mustafa Kemal’e Kuvayı Milliye’nin yanında ol- Kaynaklar kovanını yurt kılan balarısıdır. lış, doğuş, sıçrayış, diriliştir. gerekse demiryolu ulaşımı olanakları tik ile altı teneke benzin Sivas Amerikan Okulu duğu sözünü verdi. 1. Atatürk, Nutuk. Ankara; kızılca günde seher ateşiy- Ankara, halk önderliğidir, halkçı yö- nedeniyle Ankara öne çıkıyordu. Müdüresi’nden sağlandı. Cemalettin Çelebi’nin evinde o gece konuk olan le uyanan Türkmen dayanışmasıdır. 2. Alev Coşkun, Samsun’dan Sonra En Zor 19 Ay, netimdir, halkın ta kendisidir. Evet, Ankara’ya gitmeye karar ve- Bunları anlatmamızın nedeni, Milli Mücadele’nin Atatürk, ertesi gün Dergâh’ı ve Hazreti Pir’i ziya- Ankara, sömürücünün ezinçli çiz- Cumhuriyet Kitapları, 2021. rilmişti. Ancak Temsilciler Kurulunun ne derece çetin ve zor yollardan geçilerek başarıldı- ret etti.