Katalog

14 ARALIK 2021 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 14.1800 16.0000 18.8210 21.29 2101 5361.56 810.89 28.5 kuruş 33 kuruş 40.8 kuruş 0.22 66.03 puan 64.67 lira 13.78 lira Ekonomide yeni arayış tartışmaları, dolar/TL’yi haftanın ilk gününde 14.99’a taşıdı ‘Nebati’ modeli: 15 lira! Saray’ın siyasal Kurdaki büyük oynaklık dün, Merkez Bankası’nın son iki rantı uğruna haftadaki dördüncü müdahalesi ile sonuçlandı. Ayrıca göz- ‘açık bütçe’ batıyor ler, Merkez’in 16 Aralık’ta açıklayacağı faize çevrildi. sgari ücretin hesaplanması pazarlı- afta sonu Hazine ve Maliye 1-3-10 Aralık’ta kura doğrudan mü- ğa açık değil. Bizde pazarlığa açık- Bakanı Nureddin Nebati’nin dahale etmiş, yaklaşık 2.5 milyar Amış gibi yapılmasının şaşkınlığı yet- H“ekonomide Türkiye modeli”ni dolar sattığı tahmin edilmişti. Dün- mezmiş gibi, matematiksel hesaplar üze- dinleyen piyasalar, yeni haftaya bü- kü dördüncü müdahale kapsamında rinden hesaplamaların farklı dillendirilme- yük bir dalgalanma ile başladı. Kü- ise TCMB’nin 1.5-2 milyar dolar sat- si ayrıca şaşkınlık yaratıyor. Yamukluk- lar bu kadarla da kalmıyor. Asgari ücretin resel piyasalar ise Fed’in tahvil alım- tığı tahmin edildi. gerçek değerinin altına inilmesini aklınız- larını durdurma takvimini öne çek- dan çıkarın, en aza inilebilecek sınır ola- İfade özgürlüğü mesi beklenen toplantı dahil, başlıca rak belirlenmesi gerçekliği yok sayılıyor. Yine dün, İstanbul’da dövizin kal- merkez bankalarının bu hafta yapa- Evrensel, dünya verilerinde yoksul, da- binin attığı Kapalıçarşı’da yurttaş ta- cağı toplantılardan çıkacak kararlara ha doğrusu emek, işçi haklarında en ge- belaları şaşkın gözlerle izlerken, tu- odaklandı. Bu hafta TCMB de yeni fa- rilerde kalmış ülkeler için dahi geçerli ol- ristler döviz bozdurmak için kuyruk- iz kararını 16 Aralık’ta açıklayacak. mayan bir sonuç ile yüz yüzeyiz. İşçileri- lar oluşturdu. Günü siftahsız geçir- Yeni haftaya 13.85 seviyesinde baş- nin ortalama yüzde 60’lık bir payının as- diğini söyleyen bir esnaf, “Kimse ne gari ücretle çalıştırıldığı bir karanlık tab- layan ve yükselişe geçen dolar/ TL, Bakanlık, asgari ücret için dün tarafları toplantıya çağırmadı... lomuz var. Yetmez, yaşam pratiğinde alım ne satım yapıyor, kilitlendi dur- anlık işlemlerde 14.99’u da gördü. asgari ücretle çalıştırılıyor gibi gösteri- du altın piyasası” dedi. Dolar için Bunun üzerine Merkez Bankası bir lerek altında çalıştırılan, farkını işverene psikolojik sınır 14 olarak görülürken kez daha müdahale başlattı. Gün için- 7 milyon emekçi bekliyor geri vermek zorunda kalan çalışanlarımı- esnaf, bu sınırın aşılmasıyla 15’in de 13.68-14.65 arasında dalgalanan zın sayılarının da istatistiklere yansımıyor olar kurundaki artış nedeniy- nedeniyle Asgari Ücret Tespit Ko- üzerine çıkacağına kesin gözüyle ba- dolar/ TL günü 13.80 seviyesinde ta- olsalar da azımsanamayacak oranlara Dle enflasyon sürekli yüksel- misyonu da beklemeye geçti. kıyor ve Merkez’in müdahalelerini mamladı. Dün ayrıca Türkiye’nin risk vardığının, tanıklığıyla bilincindeyiz. meye devam ederken, yaklaşık Bu arada resmi olarak toplantı yetersiz buluyor. İsmini vermek iste- primi 503 baz puana kadar yükseldi. Yandaşlar gerçek verilerin bilinmedi- 7 milyon asgari ücretli işçi de ik- yapılmasa da perde gerisinde pa- meyen bir esnaf ise şu vurguyu yap- ği tezine sığınsalar da gerçek veriler şu tidarın kararını bekliyor. zarlıklar devam ediyor. İşçi tarafı, MUSTAFA günlerde görüşülmekte olunan bütçe- ‘Eksi’yi eksiltiyor tı: “Ben burada seninle konuşma- Gelecek yıl geçerli olacak ye- asgari ücret için 4 bin TL’yi kırmı- ÇAKIR nin içinde var. Asıl utanılası gerçeklik Dünkü müdahale öncesi hazırla- ya bile korkuyorsam, ‘ifade özgürlü- ni asgari ücreti belirlemek üzere zı çizgi olarak belirlemiş durum- ise bu bütçenin çok büyük açıklar ver- nan CHP’nin haftalık ekonomi ra- ğüm var’ diyemiyorsam. Kim bu ül- Asgari Ücret Tespit Komisyonu şimdiye da. İşveren tarafı da artış için iktidar- miş olması bir yana, yeni belirlenecek poruna göre, TCMB’nin brüt rezer- kede özgürlük olduğuna inanıp para kadar üç toplantı yaptı. 4. ve son top- dan teşvik, destek bekliyor. Yeni asgari asgari ücretle gelecek maliyetlerin he- vi (altın+döviz) 26 Kasım-3 Aralık yatıracak da döviz düşecek ki?” Bazı lantı için gözler iktidarda. Geçen hafta ücretin belirlenmesi için bu ayın sonu- sabının içinde yer almaması. Açık büt- haftasında 2 milyar dolar azalarak ekonomist ve uzmanların güncel ge- son toplantının hafta başında yapılaca- na kadar süre var. Ancak bu yıl ilk üç çe hesapları, öngörülerinin, döviz kur- ğı söylentisi yayılmıştı. Bu nedenle de toplantının erken yapılması ve sürecin 124.1 milyar dolar geriledi. Ayrıca lişmelere ilişkin çeşitli mecralardan larının önlenemez yükselişleri bağlan- hazırlıklarını tamamlayan taraflar dün de erken sonlandırılacağının açıklan- TCMB’nin swap borçları dahil “net yaptığı açıklamalar da şöyle: tılı önlenemez deliklerinin açılması, bü- gün boyunca Çalışma ve Sosyal Gü- ması nedeniyle kararın bu hafta çıkma- yümesi bir yana.. Siyasal rant getirme- eksi rezervi”, 1.5 milyar dolar da- venlik Bakanlığı’ndan toplantı için da- sı konusunda beklenti arttı. si uğruna, komisyonda tarafların uzlaş- ‘Krizlerin anası’ ha azalarak eksi 47.7 milyar dolar- vet bekledi. Ancak resmi toplantı için Bu arada taraflar, dolardaki hızlı yük- ması sonucu belirlenmesi zorunluluğu- n Prof. Dr: Semih Tümen: Yeni eko- dan eksi 49.2 milyar dolara geriledi. davet gelmedi. Tarafların bir araya ge- selişi de yakından takip ediyor. Emek- nun yok sayılması söz konusu. TCMB dövizdeki oynaklık nedeniyle nomi programı: Sınırsız parasal ge- lecekleri ardından da Saray’a gidecek- çi, ücret belirlenirken enflasyonda önü- HHH nişleme ve genişleyici maliye politi- leri, kararın burada açıklanacağı bek- müzdeki dönemde yaşanacak artışın Son umutla beklenen vuruşun, Cumhur- kası (bütçe destekli fiyat kontrolleri, lentisi de vardı. Dolardaki hızlı yükseliş da dikkate alınmasını talep ediyor. Do- başkanı, aynı zamanda AKP Genel Başka- TUTMAZSA ÜZÜLÜRÜM! vergi/ücret teşvikleri) ile enflasyon- nı Erdoğan tarafından yapılacağı, işçi sı- toplantı planlarını da bozdu. Cumhur- lar kurundaki artışın önümüzdeki dö- la mücadele. Tebrikler! Asgari ücret başkanı Erdoğan’ın dün Hazine ve Ma- nemde fiyatları artıracağına vurgu yapı- nıfımıza müjde olarak çoktan duyuruldu. ş dünyasına “düşük faiz, yüksek kur” Türk-İş’in pazarlıkta istediği rakamın da zammı sonrası ücret-fiyat sarmalının liye Bakanı Nureddin Nebati ve Merkez lıyor. Mevcut asgari ücretteki erimeye İtemelli yeni modelin ipuçlarını anlatan üzerine çıkılabileceği yandaş ağızlar yanın- Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun işaret ediliyor. İktidarın bu beklentileri etkisiyle enflasyonda üç haneyi gör- Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Neba- da, yetkili bakanlar, partililerin ağızlarından katılımıyla kamu bankalarının genel karşılayıp karşılamayacağı ise kararın mek işten değil. ti, Habertürk yazarı Sevilay Yılman’a ise bile yarı resmi duyurulmuş oldu. Kocaman müdürleriyle İstanbul’da toplanması açıklanması ile belli olacak. l ANKARA uygulanan modelin Çin değil Türkiye n Uğur Gürses: Ülkenin ekonomi- delikli açık bütçenin kalem olarak içine gir- modeli olduğunu söyledi. Nebati, mo- sini yönetmeyi ne zannediyorsunuz? memiş çalışan yüzde 60 işçinin, paralelin- delin hazırlıklarının tamamlandığını söy- Siyasi bekanız için ülke ekonomisi- de zorunlu diğer işçilere de yansıyacak so- lerken “Modeliniz ya tutmazsa” sorusu- İSTANBUL’DA EKONOMİ ZİRVESİ ni “tüm krizlerin anasına” doğru sür- nuçları ile yeni ürkütücü boyutlardaki açı- na yanıtı ise “Üzülürüm” oldu. Nebati’nin ğını varın siz düşünün. mek akıl alır gibi değil... ilginç açıklamaları şöyle: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hazine ve HHH n Sesmir Başkanı Orhan Ökmen: n Faiz artırmayacağız, indirimi bilemem. Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Merkez Bankası İşin, işverenlere yansıması kaçınılmaz Bu işi faiz artırmadan da yapabildiğimizi TL’nin değer kaybına dayalı olarak or- Başkanı Şahap Kavcıoğlu ve kamu bankalarının ge- vergi yüküne gelince. Türkçesi işçi-işve- göreceksiniz. Sadece güven gerek. nel müdürleri bir araya geldi. İstanbul Üsküdar’da taya çıkan ihracat artışı, toplumdaki ren tarafların haklı olarak buluştukları tek n Karamsar tablo çizenler var. Onla- bulunan Cumhurbaşkanlığı Vahdettin Köşkü’nde refah kaybını önleyecek boyutta re- noktaya, asgari geçinme ücretinin her iki ra diyorum ki, “Sen maaş alıyorsun. En dün 15.00’te başlayan görüşme yaklaşık beş saat zerv ve istihdam artışına yol açacak taraf için de vergi dışında kalması gerek- sürdü. Doların ve Avro’nun tarihi zirveyi görmesinin fazla enflasyonun altında ezilirsin. Ama bir büyüklüğe ulaşması olası değil. tiğine gelince.. İşçiler için bunun anlamı- ardından yapılan görüşmede, döviz kurundaki artış- ben bütün varlığımı kaybederim bu iş l EKONOMİ SERVİSİ l ANKARA nın, asgari ücretin uygulanmasının ilk ay- ların ve yeni ekonomi modelinin neler getirileceği- düzelmezse eğer. larında azıcık nefes alabiliyor olmaları- nin tartışıldığı belirtildi. l Haber Merkezi na karşılık, yıl sonuna uzanan aylar için- de vergi yükü ile bağlantılı olarak ellerine geçen aylığın düşmesi ile bindirilen zam- TİCARİ KREDİLERDE DÜŞÜK FAİZE 14 AY SONRA GÜNCELLEME ŞARTI ların yarattığı yaşam pahalılığında sıkış- mak, geçinemez, karnını bile doyurabili- yor olamamak olduğu gerçekliği var. İşverenler göreceli Saray yönetimin- den gelebilecek kendilerine dönük des- Faizde boşu boşuna inat! teklere umut bağlamak zorunda kalıyor- lar. Ancak zicirleme geriye çekilme ko- Gürsel Baran şulları öylesine boyutlara vardı ki.. ALİ CAN POLAT arayışında. Kamu bankaları ver- ki ipin ucu koptu” diye konuşan En yandaş küçük işveren örgütleri ile dikleri ticari kredilerde 14 ay son- Eskinazi, piyasada yeni kredi ve ATO’DAN ÖNEMLİ ÇAĞRI büyükleri, göreceli bağımsız işveren- ğruna piyasaların ateşe atıl- raya faiz güncelleme şartı koyma- yatırımlardan ziyade mevcut borç- ler örgütleri içinde, herkes bugünlerden Udığı ve dolar kurunun re- ya başladı. lar ve artan maliyetlerle mücadele Baran: Enflasyon seslerini yükseltmek, yakınmak, kaygı- kor üzerine rekor kırmasına İstanbul Tüccarlar Kulübü Baş- edildiğini söyledi. larını paylaşmak gereğini duyuyor. Ge- göz yumulan faiz indirimleri re- muhasebesi şart kanı İlker Önel, piyasada ticari Faiz indirimlerinin çiftçiye fay- lin görün ki ancak vergi dışı kalması ile el piyasaya yansımıyor. Merkez kredilerin yatırımdan ziyade işlet- dadan çok zararı olduğunu söy- göreceli çözüm üretilebilecek asgari üc- nkara Ticaret Odası (ATO) Baş- Bankası’nın politika faizini yüz- meleri ayakta tutmak için kulla- leyen Türkiye Ziraatçiler Derne- rete dönük işçi-işveren ittifakına karşılık Akanı Gürsel Baran, salgın nede- de 15’e düşüren kararından son- Saray’ın sesi soluğu çıkmıyor. Ufuktan nıldığını belirtti. Önel, “25 yıldır ği Başkanı Hüseyin Demirtaş ise niyle emtia fiyatlarındaki artışa, dö- umutlu bir karar gözükmüyor. ra piyasadaki ticari faiz oranları viz kurlarındaki dalgalanmanın da ticaret hayatındayım, ilk defa eşit çiftçinin istese de kredi alamadı- İşin özünde, kâğıt üstünde bu ülkede kamu bankalarında yüzde 16 artı eklenmesiyle işletme maliyetlerinin ödemeli kredilerde bir kamu ban- ğını söyledi. Demirtaş, “Yarısı ic- sendikalar, örgütlenme özgürlükleri var. yükseldiğini belirterek “Gerçekte yüzde 1 komisyon, özel bankalar- kası bana 14 ay sonrası için fa- ralık, yarısı kara listede çiftçinin. Gerçeğinde işveren örgütleri tek cep- olmayan ancak enflasyon nedeniyle da ise yüzde 18-19 civarında uy- iz güncelleme şartı sunuyor. Bu, Şu an bankaya gitse önce mevcut hede olamasalar da bu örgütlenmelerin kâr gibi gözüken işletme sermaye- gulanıyor. Konut ve ih- normalde rotatif kredilerde olurdu elektrik borcu yüzüne içinde özgürce var olabiliyorlar. Ancak lerinin vergilendirilmemesi, işletme- tiyaç kredilerinde ise ama eşit ödemeli kredide ben 24 çarpılıyor. Faiz düşece- işçiler için durum tam tersine. Sigorta- lerin zayıf düşürülmemesi için enf- faizler hiç inmedi, yıl- ay sonra bile ödeyeceğim taksidin ğine dolar düşük kal- sız, kayıt dışı çalışan milyonları sayma- lasyon muhasebesi uygulamasına lık yüzde 27-29 civa- yıversek ya da sayamıyor olsak da. Sa- ne olduğunu bilir ve kredimi gö- saydı da gübre yüzde bir an önce geçilmeli” dedi. Baran, yabildiklerimizin yüzde 60’lara varan rında. Çiftçi ise zaten nül rahatlığıyla alırdım” dedi. 700 artmasaydı. Çift- Yİ-ÜFE’de 35 aylık artışın yüzde oranı asgari ücretle çalıştırıldığına göre, kredi alamıyor. Piya- Faiz indirimlerinin sembolik çi bu yıl yeterli gübreyi 100’ü aştığını hatırlatırken enflas- asgari ücretler bile vergi dışı tutulama- salarda yatırım yap- kaldığını, reel piyasaya yansıma- veremedi toprağa, yon muhasebesi en son 2004’te dığına göre.. Olanlar, olacaklar çok çıp- mak gün geçtikçe uygulanmıştı. l ANKARA dığını söyleyen Ege İhracatçı Bir- kara kara sene- lak, bir o kadar da kâhin olmayı gerek- zorlaşırken banka- likleri Başkanı Jak Eskinazi ise ye rekoltenin ne tirmiyor tabloda değil mi? lar ise belirsizlik bankaların her türlü tedbiri aldığı- olacağını düşü- MERKEZ VERİ AÇIKLADI nedeniyle önlem nı belirtti. “Öyle bir atmosferdeyiz nüyor” dedi. Ekimde cari fazla İlker Önel Jak Eskinazi Sanayici, ekimde 3.2 milyar dolar erkez Bankası’nın ödemeler denge- temkinli üretti Yüksek kurun yükü şirketlere yüklendi Msi bilançosuna göre, Ekim 2020’de ÜİK’in dün açıkladığı “Sanayi Üretim Endek- 93 milyon dolar açık veren cari denge Tsi, Ekim 2021” raporuna göre, sanayi üre- törün döviz pozisyonu eylülde 122.3 re ekim ayında Türkiye’nin ihracat bi- Ekim 2021’de 3.2 milyar dolar fazla MUSTAFA ÇAKIR timi ekim ayında geçen yılın aynı ayına (yıllık) milyar dolar açık verdi. Eylül başında rim fiyatları bir önceki aya göre yüzde verdi. İlk 10 ayda ise geçen yıl 28.6 kıyasla yüzde 8.5, bir önceki aya göre (aylık) umhuriyet Halk Partisi’nin haftalık 8.30 TL düzeyinde bulunan dolar kuru, 12 oranında artarken ithalat birim fiyat- milyar dolar olan açık bu yıl 8.4 mil- yüzde 0.6 arttı. Alt sektörlerde ise yıllık bazda Cekonomi raporuna göre eylülde baş- eylül, ekim ve kasım ayları ile bu ayın larındaki artış ise yüzde 39 olarak ger- yar dolara geriledi. Ayrıca ekim sonu üretim madencilik ve taşocakçılığı sektörün- layan kur fırtınasına 122.3 milyar do- ilk haftasında toplam 5.60 TL artarak çekleşti. TÜİK’in ihracat birim değer en- itibarıyla son bir yılda cari açık 15.4 de yüzde 9.2, imalat sanayii sektöründe yüzde larlık kur riskiyle yakalanan özel sektör geçen hafta 13.90 TL’ye kadar yüksel- deksi ekimde 105.2 olurken, ithalat bi- milyar dolar oldu. Bu rakam eylülde 9.2, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme sek- yüksek kur zararıyla karşı karşıya. Mer- di. İktidar, “yeni ekonomi politikasıyla” rim değer endeksi ise 132.9’a kadar tır- 18.7 milyar dolardı. töründe yüzde 3.5 arttı. Aylık bazda ise üretim kez Bankası’nın hesaplamalarına göre TL’nin değerini serbest düşüşe bırakır- mandı. Türkiye’nin, “ucuza satıp, çok Öte yandan net hata ve noksan madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde bankalar ve diğer finans kuruluşları dı- ken göz ardı ettiği bu açık pozisyon yü- daha pahalıya mal alan bir ülke olma hesabı da yılın ilk 10 ayında 14.7 0.3 azalırken, imalat sanayii sektöründe yüzde şında kalan şirketlerin döviz cinsinden zünden reel sektör şimdilik 685 milyar konumuna” yerleştiği belirtilen raporda milyar dolar giriş olduğunu göster- 0.7, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme sek- yükümlülükleri eylülde bir önceki aya liralık kur zararıyla karşı karşıya kaldı. “Türkiye’nin emeğinin ve kaynaklarının di. Geçen yıl aynı dönemde 9.1 mil- töründe yüzde 0.1 yükseldi. Öte yandan aylık göre 1.3 milyar dolar azalarak 278.3 Öte yandan yeni politikanın bir başka TL’ye yüksek miktarlarda değer kaybet- yar dolar çıkış vardı. bazda üretime imalat sanayiinin alt dalları açı- milyar dolar olurken, döviz varlıkları ise ayağı ise “düşük faiz, yüksek kur” poli- tirilerek yurtdışına ucuza transfer edildi- l Ekonomi Servisi sından bakınca kimya ve gıdadaki hareketlilik 156 milyar dolarda kaldı. Böylece sek- tikasıyla daha fazla ihracat. Rapora gö- ğini” vurgulandı. l ANKARA dikkat çekti. l Ekonomi Servisi CHP’DEN RAPOR: