Katalog

13 ARALIK 2021 PAZARTESİ DİZİ 11 Veliaht prens değil HALKIN SANATÇISI SUNUŞ Tarık Akan’ın yaşamöyküsünü yazmaya karar verdiğimde böylesine renkli bir yaşamı okura sunacak olmanın heyecanı sarmıştı içimi. YAKIŞIKLI Derinleştikçe heyecanım arttı. Ulaştığım DEVRİMCİ bilgilerin bazıları kamuoyuna mal olmuştu ama bilinenlerin perde arkası da ilginçti. Halk TARIK AKAN Kitap’tan “Yüreği Yüzünden Güzel” başlığıyla yayımlanacak olan kitabın çok dar bir özetini MUSTAFA BALBAY Cumhuriyet okurlarıyla paylaşıyoruz. 1 970 yılının sonuydu... Tahsin Ta- Stanislavski’nin Bir Karakter Yarat- rık Üregül’ün ilk gençlik yılların- mak kitabı geliyordu. Öngören’in Ci- 1da, başlayıp ömür boyu sürecek hangir’deki evi okul, Beyoğlu Caddesi arkadaşı Zeki İrfanoğlu, çevresinin insan gözleme laboratuvarıydı. deyimiyle Kozalak Zeki, Ses dergisi- nin yarışmasına onun fotoğraflarını YAŞAR KEMAL: göndermiş, Tarık birinci olmuştu. DÖRT DUVAR KİTAP Bu birincilik ona mutlaka bir filmde oynama hakkı tanıyacak- OKUMALISIN tı ama devamı kendisine bağlıy- KOCA OĞLAN! dı. Derginin yöneticileri bunun için Tarık Akan sinemada anlayışı- ilk iş olarak yeni bir soyadı çalış- nı değiştirirken çevresini de daha ması yaptılar. Dergi yönetmeni Er- çok bilgi alabileceği ustalarla örü- man Şener’le yapılan toplantıda Ta- yordu. İlhan Selçuk, Aziz Nesin, Ya- rık, sevdiği bir aktör olan Fikret şar Kemal’le hem dostluğu ilerletiyor Hakan’a olan özel ilgisinden söz hem onların öğrenciliğine soyunuyor- edince arayış noktalandı, on kadar du. “Yaşar Kemal’in bütün kitapları- soyadı taslağından “Akan” kazandı. nı sinemaya uyarlasalar yeridir” di- Tarık Akan kamera önüne hazırdı. yordu. Yaşar Kemal için de o hep “ko- Aylar sonra 1971’in ortasında gü- ca oğlan”dı. Kitaplarını imzalarken zel haber geldi. Fatma Girik’le bir ise “canım oğlum” diyordu. Yaşar filmde oynayacaktı. İlk filmi “Solan Kemal’in “Dört duvar kitap okumalı- Bir Yaprak Gibi” ile Yeşilçam’a adı- sın” sözünü yaşamı boyunca unutma- mını attı. Hemen ardından Türkan dı, arkasını şöyle getirdi: Şoray’la “Melek mi Şeytan mı”, Hül- Tarık Akan, İlhan Selçuk’la birlikte... “Üç duvar okudum...” ya Koçyiğit’le “Beyoğlu Güzeli”, Filiz Hiç oldum demedi. Akın’la “Emine” filminde oynadı. Da- Hiçbir zaman dört demedi! ha birinci yıl, dönemin bütün kadın sür Kurulu’ndan geçmeyeceği endişe- gentürk, Fikret Hakan, Umur Bugay, nemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba- İlhan Selçuk’la özellikle Mustafa başrol oyuncularıyla kamera önünde sindeydi. Tarık Akan’ı da kıramazdı. Yavuz Özkan, Meral Orhonsay, Ha- kanı Deniz Baykal’dan izin alındı Kemal sohbetlerini seviyordu. Onun tanışmıştı. Film çekildi ama Akan’ın istediği me- le Soygazi, Yavuz Özkan, Hakan Bala- Tunçbilek’te çekimler yapıldı. felsefeyi de içine alan sohbetleri ak- Fatma Girik onu ilk gördüğünde sajlar, eğitimin içinde bulunduğu du- mir, Semra Özdamar... Film tamamlandıktan sonra şam başlıyor, sabah erkenden bitiyor- çevresindekilere sordu: rumu anlatan bölümler gitmiş, sadece Ankara Yürüyüşü’nden istedikleri- Ankara’ya Sansür Kurulu’ndan izin du! İlhan Selçuk ona “Bak Tarık” di- - Kim bu sırık? güldürü kısmı kalmıştı. Rıfat Ilgaz bu- ni alamadılar ama kendi içlerinde ör- için götürürken yolda, o sırada İzmit yordu, “Sokakta bir okur benim ya- Filmin sonunda yorumunu yaptı: na çok üzüldü. Tarık Akan da ilk iki gütlenmesini öğrendiler. Cezaevi’nde yatmakta olan Yılmaz zım için, çok güzel olmuş ben - Bu sırıkta iş var! Hababam Sınıfı’nın ardından ötekiler- Tarık Akan içinse pek çok kazanım Güney’e uğradı. Yılmaz Gü- olsaydım da böyle ya- Birinci yıla 5, 1972’ye 10 film sığ- de oynamadı. Yıllar sonra 1990’da Rı- oldu. Bunların başında yönetmen Ya- ney onu uzun kori- zardım, dedi mi ta- dırdı. Yönetmen Ertem Eğilmez, Ta- fat Ilgaz’ın Karartma Geceleri’ni onun vuz Özkan’la dostluğu ilerletmesi ge- dorun ucundan mam demektir. rık Akan’daki büyük geleceği gördü istediği özde oynadı, ardından sordu: liyordu. Bu dostluktan Maden doğdu. kollarını aça- Bütün mese- ve bundan böyle sadece kendi şirke- - Şimdi oldu mu ustam? Maden filminin ilk adımları bu yürü- rak karşıla- le halkın ti Arzu Film’le çalışması için sözleşti. Ertem Eğilmez, Tarık Akan’ın ille de yüşte atılırken Ertem Eğilmez’le ara- dı. Maden seni anla- Eğilmez’in oğlunun adı Ferdi’ydi. Oğ- sosyal içerikli filmler ısrarına noktayı larındaki köprüler de atılıyordu. filminin ması” di- lu gibi sevdiği Tarık Akan’a da Fer- koydu. “Bundan sonra yok” dedi. Ken- Kesin kararını vermişti. Veli- tüm bo- yordu. di ile uyumyu olması için filmler- dince onun iyiliği için de bu şarttı. Zi- aht prens değil, halk olacaktı. Arif binlerini İlhan de öncelikle Ferit adını verdi. O hız- ra Türkiye’nin siyasi ortamı geriliyor- Keskiner’le kafa kafaya verdiler. Ma- bırakıp Selçuk’la la 1973’e Bebek Yüzlü, Canım Kar- du. Tarık Akan’ın başına iş gelebilirdi. den Film adlı bir şirket de kurup yo- gitmesi- gönül deşim, Oh Olsun, Umut Dünyası, Ya- Yakışıklılığı, giderek yükselen oyun la koyuldular. ni iste- bağı o ka- lancı Dünya, Yeryüzünde Bir Melek’i gücü Tarık Akan’a şu unvanı vermişti: di. Hapis- dar de- sığdırdı. Kendi deyimiyle Yeşilçam’a Veliaht prens! CÜNEYT ARKIN’A te nasıl iz- rindi ki yıl- paraşütle inmiş, bütün gönülleri fet- Bütün “en”ler Akan içindi. En yakı- leyecekti ki? SEÇENEKLİ TEKLİF lar sonra hetmişti. Başka yönetmenler de çalış- şıklı, en çok aranan, en güzel gülüş- Yılmaz Güney, 2009’daki son si- Ertem Eğilmez’le yolları ayıran Ta- Maden, 1978 filmi. mak istiyordu onunla. Eğilmez, hatı- lü, en uzun boylu, en güzel saçlı, en gece şehirdeki bir nema filmi “Deli De- rık Akan için “Ferit” geride kalmış- rını kırmıyor, izin veriyordu ama bü- güzel gözlü, en sevilen... sinemadan film maki- li Olma”da onun kasketi- tı. Ferit, artık münferitti, geçmişin- tün haklarının kendinde olduğunu Ancak Tarık Akan’ın içinde başka nesi söktürüp getirmiş, mah- ni kullandı. Tarık Akan’a şapka kü- den bir parça. Şimdi madenci Nuret- hatırlatmayı da ihmal etmiyordu. şeyler kaynıyordu. puslarla filmi izlemişti. Ertesi gün ce- çük gelince arka iç kısmından biraz tin vardı. Filmin öteki başrol oyuncu- Film başına 7 bin 500 lira alıyor, zaevine girişte tüm mahpuslar ve Yıl- kestiler. su olarak Cüneyt Arkın’a teklifi ken- ANKARA YÜRÜYÜŞÜ setten sete koşuyordu. Anne babası- maz Güney, Tarık Akan’ı alkışlıyor- disi götürdü: na ev, kendisine üstü açık araba aldı. 5 Kasım 1977’de İstanbul du. Yılmaz Güney, filmin zorluklarla ANITKABİR’DE - İki başrol var, sendikacı ve işçi. Binmek ne mümkün, genç kızlar gö- Beyoğlu’ndan başlayan sinema sa- çekildiğini bildiği için tüm mahpus- Sen hangisini istiyorsan al, ben öteki- rünce arabanın önüne atlıyordu. Sat- natçılarının Ankara Yürüyüşü Ta- AYAKLARI larla topladıkları bir mendil parayı da ni oynayacağım. mak zorunda kaldı. rık Akan için tam bir milat oldu. İçin- bobinlerin yanına koydu. TİTREYİNCE Cüneyt Arkın sendikacıyı seçti. Fil- dekilerin ne olduğunu orada gördü. Tarık Akan’ın oyunculuk gücü- Tarık Akan’ın en yakın arkada- HABABAM SINIFI 400’e yakın sanatçı ve sinema emek- min çekim hazırlıkları sürerken Ta- nü yükseltmesinde önemli pay Va- şı Zeki İrfanoğlu (Kozalak Zeki) ile 1975’e girerken aşk filmlerinin çisi sansürü ve sinema üzerindeki rık Akan bir hafta kayboldu. Arka- sıf Öngören’indi. Yaşamında sık sık buluşmalarımız hüzünlü oldu. Sık yanında toplumsal içerikli, herke- baskıları protesto için şehiriçlerinde daşları arıyor yok. Bir madenci ailesi- tekrarladığı gibi Vasıf Öngören ona sık gözleri doldu. 1970’li yıllara iliş- sin yaşadığı sorunlara değinen film- yürüyerek, 7 Kasım’da TBMM’ye gel- nin yanına gitmiş, bir hafta onlar gi- “oyunculuğu ve solculuğu” öğret- kin aklındaki onlarca anıdan bi- ler de yapmak istiyordu. Bir gün Rı- di. Kimler yoktu ki: bi yaşamıştı! Kafasına koymuştu, bu mişti. Vasıf Öngören, “Şimdi kart- ri Anıtkabir’e gidişleriydi. 1974 yı- fat Ilgaz’ın Habamam Sınıfı kitabıy- Tarık Akan, Cüneyt Arkın, Fatma film çok güzel olmalıydı. postal çocuğusun Tarık, genç kızlar lı 28 Ekim günü Anıtkabir ziyaretin- la Ertem Eğilmez’in karşısına çık- Girik, Kadir İnanır, Türkan Şoray, Çekimlerin de gerçek maden oca- evlenince seni unutur” diyor, oku- de merdivenleri çıkarken dizleri titre- tı. Eğilmez, Ilgaz’ın eserlerinin San- Vedat Türkali, Arif Keskiner, Ali Öz- ğı ortamında olması gerekirdi. Dö- ması gerekenleri sıralıyordu. Başta meye başladı, Zeki’ye döndü: - Zeki olum benim ayaklarım titriyor. Zeki önce sağlık sorunu olduğunu dü- şündü. Az sonra anladı ki, Tarık Akan 12 EYLÜL’DE ASKERDE! mozoleye doğru çıkarken heyecanlan- mış ve yürüyemeyecek kadar titreme- 980’e gelindiğinde artık salon Yaşanmış bir olaydan senaryo- ye başlamış. Zeki o günü şöyle anlattı: 1filmlerinin yakışıklı oyuncusu laştırılan Adak, böyle çekildi. “Düşmesinden endişe ettim. Çevre- yok, Türkiye’nin sorunlarına tuz Askerde iki doktor İbrahim As- ye baktım, bizi izleyenler vardı. San- basan, bu uğurda bütün riskle- tarcıoğlu ve İbrahim Öz’le ömür- ri göze alan Tarık Akan vardı. Ki- lük dost oldular. Aynı odada ka- ki orada oturup insanlara bakıyormuş milerine göre de “komünist Ta- lıp, geceler boyu Türkiye’yi kur- gibi yaptık... Tarık’ın Atatürk sevgi- rık” olmuştu. Atıf Yılmaz’la Adak tardılar. Ortak paydalarından biri si ömür boyu sürdü. Hep onun beyni- filminin çekimi sırasında dönemin Cumhuriyet gazetesiydi. Üçü de ni inceleme olanağı olsa derdi... Ken- Tercüman gazetesi manşet attı: Cumhuriyet okuruydu. disi 57 yaşına gelince bana demişti ki “Tarık Akan asker kaçağı!’’ Denizli’de yedek subay olarak ‘Atatürk 57 yılda neler yaptı, ben sa- Setten sete koşturmadan askerli- yaptığı askerliğin sonuna doğru dece üç çocuk yaptım’. Sonra Atatürk ğe fırsat kalmamıştı. Hemen Tuz- 12 Eylül 1980 darbesi geldi. O ge- belgeselleri yaptı. Her yere dağıttı...” la Piyade Okulu’na teslim oldu. ce darbeye karşı sözlerini duyan Ertesi gün, “12 gün bayram izni olmasın diye iki İbrahim ağzını var” dediler. Hemen Atıf Yılmaz’ı zorla kapattı. aradı: Askerlik sonrası uzun gözaltı, YARIN: ZULMÜN BEKÇİLERİNE, “Abi 12 gün tatil var, Adak filminin devamında Yol filmi onu gözlü- SİNEMADAN, SOKAKTAN, benimle ilgili bölümlerini çekelim.” yordu... BARİYERLERİN ARDINDAN HAYKIRDI: UTANIN!